دیابت بارداری به نوعی از دیابت گفته می شود که برای اولین بار در دوران بارداری اتفاق می افتد. هر ساله حدود ۲ تا ۱۰ درصد زنان باردار در ایالات متحده آمریکا به دیابت بارداری مبتلا می شوند. هر چند که افزایش قند خون در دوران بارداری می تواند در سلامت مادر بر نوزاد تأثیر بگذارد، اما باید بدانید که پیروی از یک رژیم غذایی سالم و همچنین کنترل کردن بیماری می تواند به شما کمک کند تا این دوران را به راحتی و بدون هیچ مشکلی پشت سر بگذارید. اما از کجا بفهمیم دیابت بارداری داریم؟ در این مقاله از مجله کوروش می توانید با هر آن چیزی که لازم است در مورد دیابت بارداری و علائم و عوارض و روش های کنترل و درمان دیابت بارداری بدانید آشنا شوید.
دیابت بارداری چیست؟
دیابت بارداری به نوعی دیابت گفته می شود که در دوران بارداری اتفاق می افتد و سطح قند خون مادر بیشتر از حالت طبیعی افزایش پیدا می کند. این بیماری سالانه ۱۰ درصد از زنان باردار ایالت متحده آمریکا را تحت تأثیر قرار می‌دهد. دیابت بارداری معمولاً دو نوع متفاوت دارد. یک نوع آن با رعایت رژیم غذایی و ورزش کردن قابل کنترل است و نوع دوم دیابت بارداری نیاز به مصرف انسولین و داروهای دیگر دارد. به طور معمول و در اکثر مواقع دیابت بارداری بعد از زایمان از بین می رود. اما عدم کنترل این بیماری می تواند بر سلامت کودک شما نیز تأثیر بگذارد و از طرف دیگر خطر ابتلا به دیابت نوع ۲ را در سال های بعد از بارداری در شما و کودکتان افزایش دهد. از همین رو افرادی که به پیش دیابت در بارداری نیز مبتلا هستند، باید مراقب بالا رفتن مقدار قند خود در این دوران باشند.
علائم دیابت در بارداری چیست؟
به طور معمول زنانی که به دیابت بارداری مبتلا می شوند، علائم خاصی ندارند. بسیاری از خانم های باردار ممکن است بسیاری از علائم دیابت در بارداری را به حالت های خود در این زمان نسبت دهند. از همین رو بسیاری افراد دیر متوجه این بیماری خواهند شد. اما به طور کلی توجه کردن به برخی از علائم دیابت در بارداری می تواند به شما کمک کند تا سریع تر بیماری خود را شناسایی کرده و برای درمان آن اقدام کنید و از بروز عوارض دیابت در بارداری جلوگیری کنید. در ادامه می توانید با رایج ترین علائم دیابت و پیش دیابت در بارداری آشنا شوید.
*احساس بیش از حد تشنگی و عطش
*احساس گرسنگی و غذا خوردن بیش از حد معمول
*ادرار کردن بیش از حالت نرمال
علائم دیابت نوع ۲ در زنان و مردان
علت دیابت در زمان بارداری
به طور معمول زمانی که ما غذا می خوریم، لوزالمعده ما انسولین آزاد می کند. انسولین هورمونی است که به بدن کمک می کند تا قندی به نام گلوکز را از خون به سلول های بدن منتقل کند و از آن برای تأمین انرژی استفاده نمایند. در دوران بارداری جفت در بدن مادر، هورمون هایی تولید می کند که موجب تجمع گلوکز در خون می گردد. معمولاً در شرایط نرمال لوزالمعده می تواند انسولین کافی برای کنترل این مقدار گلوکز تولید کند. اما اگر بدن شما قادر به تولید انسولین کافی نباشد و یا اینکه بیش از اندازه انسولین تولید کند، سطح قند خون شما افزایش پیدا می‌کند و به این حالت دیابت در زمان بارداری گفته می شود.
معمولاً تمام زنان باردار در ماه های آخر بارداری خود تا حدودی مقاومت به انسولین را تجربه خواهند کرد. اما با این حال برخی از زنان باردار حتی قبل از بارداری نیز این حالت را دارند و به عبارتی حالات پیش دیابت را تا حدودی تجربه می کنند. این افراد با افزایش نیاز به انسولین معمولاً بیشتر در خطر ابتلا به دیابت در زمان بارداری هستند. از طرفی افزایش وزن در بارداری و به هم ریختن هورمون های بدن می تواند عامل مهمی برای ابتلا به مادران به دیابت و پیش دیابت در بارداری باشد.
چه عواملی خطر ابتلا به دیابت در زمان بارداری را افزایش می دهد
به طور معمول قرار گرفتن در برخی از شرایط و دارا بودن برخی زمینه های ارثی و محیطی می تواند افراد را بیشتر در معرض دیابت در زمان بارداری قرار دهند. در ادامه می‌توانید با رایج ترین عوامل مؤثر بر دیابت و پیش دیابت در بارداری آشنا شوید.
*اضافه وزن قبل از باردار شدن می تواند عامل مهمی در ابتلا به دیابت در زمان بارداری باشد.
*به طور معمول نژادهای آسیایی، آفریقایی-آمریکایی، اسپانیایی و آمریکایی بیشتر در معرض ابتلا به دیابت بارداری هستند.
*افراد مبتلا به پیش دیابت بیشتر در معرض ابتلا به دیابت بارداری قرار دارند.
*در افرادی که در خانواده درجه یک خود فرد دیابتی داشته باشند، خطر ابتلا به دیابت بارداری بیشتر است.
*افرادی که در بارداری قبلی خود دیابت بارداری را تجربه کرده باشند، ریسک ابتلای بالاتری به دیابت در بارداری دارند.
*افراد مبتلا به سندروم تخمدان پلی کیستیک یا بیماری های مربوط به انسولین بیشتر در معرض ابتلا به دیابت بارداری قرار دارند.
*افرادی با فشار خون و کلسترول بالا و همچنین بیماری های قلبی ریسک بیشتری برای ابتلا به دیابت بارداری دارند.
*افرادی که سقط جنین را تجربه کرده باشند و یا نوزادی را که دارای نقص است به دنیا آورده باشند، معمولاً دیابت در زمان بارداری را بیشتر تجربه خواهند کرد.
تشخیص دیابت در زمان بارداری
دیابت در زمان بارداری معمولاً در نیمه دوم بارداری اتفاق می افتد. به طور معمول پزشک شما بین هفته های ۲۴ تا ۲۸ بارداری اگر کوچک ترین علائمی در مورد بیماری دیابت مشاهده کند، تمام عوامل را مورد بررسی قرار می دهند. در این شرایط پزشک یک آزمایش تحمل گلوکز از شما می گیرد. برای این کار شما پنجاه گرم گلوکز حل شده در یک نوشیدنی را میل می کنید تا قند خون شما افزایش پیدا کند. سپس یک ساعت بعد یک آزمایش خون از شما گرفته می شود تا مشاهده شود بدن شما چگونه این میزان قند خون را کنترل کرده است. اگر نتایج نشان بدهد که قند خون شما از یک سطح مشخص بالاتر است شما به یک آزمایش تحمل گلوکز خوراکی ۳ ساعته نیز احتیاج دارید. برای آزمایش شما باید سه ساعت بعد از نوشیدن یک نوشیدنی گلوکز ۱۰۰ گرمی یک آزمایش قند خون دهید.
از طرف دیگر پزشک شما یک آزمایش قند خون بعد از ۱۲ ساعت ناشتایی نیز از شما می گیرد و سپس شما بعد از خوردن ۷۵ گرم گلوکز دو ساعت بعد دوباره آزمایش می دهید. معمولاً نتایج این آزمایشات نشان می دهد که آیا شما به دیابت در زمان بارداری مبتلا هستید یا خیر. اگر بعد از آزمایشات همه چیز طبیعی باشد اما در معرض خطر بالای ابتلا به دیابت در زمان بارداری باشید، می توانید دوباره این آزمایش را تکرار کنید تا مطمئن شوید هیچ خطری از جانب عوارض دیابت بارداری شما و کودکتان را تهدید نمی کند.
درمان دیابت و پیش دیابت در بارداری
اگر بعد از انجام آزمایشات مختلف متوجه وجود دیابت یا پیش دیابت در بارداری شده‌اید، برای حفظ سلامت خود و کودکتان در زمان بارداری باید در اسرع وقت برای درمان اقدام کنید. برای این کار باید سطح قند خون خود را حداقل چهار بار در طول روز کنترل نمایید. در طول دوران بارداری سعی کنید از یک رژیم غذایی سالم پیروی کنید. هر روز حداقل نیم ساعت ورزش کنید و سعی کنید این کار را به یک عادت همیشگی تبدیل نمایید. تحت نظر پزشک باشید و وزن و رشد کودکتان را مدام پیگیری کنید. در برخی از شرایط ممکن است پزشک برای شما داروی دیابت بارداری تجویز کند. سعی کنید داروهای تان را به طور مرتب مصرف کنید و بیشتر به سلامتی تان رسیدگی نمایید.
علائم پیش دیابت یا دیابت خاموش
قند بارداری باید چند باشد؟
اگر زمینه ارثی داشته باشید و یا در معرض خطر ابتلا به دیابت بارداری قرار داشته باشید، احتمالاً دائم نگران هستید و می خواهید بدانید که قند بارداری باید چند باشد. بهتر است بدانید که سطح قند خون در بارداری به مقدار مشخصی توسط انجمن دیابت آمریکا توصیه شده است که می توانید این مقدار را در ادامه مشاهده کنید.
*سطح قند خون قبل از غذا: ۹۵ میلی گرم در دسی لیتر یا کمتر
*سطح قند خون یک ساعت بعد از غذا: ۱۴۰ میلی گرم در دسی لیتر یا کمتر
*سطح قند خون دو ساعت بعد از غذا: ۱۲۰ میلی گرم در دسی لیتر یا کمتر
اهمیت رژیم غذایی برای کنترل دیابت در زمان بارداری
اگر سعی کنید در زمان بارداری از یک رژیم غذایی سالم و مفید پیروی کنید، راحت تر می توانید دیابت و قند بارداری را کنترل کنید. از طرف دیگر این کار از بروز مشکلات جدی برای شما و فرزندتان نیز جلوگیری می کند.
*برای پیشگیری از عوارض قند بارداری سعی کنید از یک رژیم غذایی سالم و کم قند پیروی کنید. بهتر است با پزشک خود در مورد تغذیه تان مشورت کنید و برنامه غذایی مشخص داشته باشید. استفاده از میان وعده های شیرین همانند کلوچه آبنبات و بستنی را کنار بگذارید و به جای آن سعی کنید از میوه هایی با قند طبیعی استفاده کنید. مصرف میوه ها کشمش سبزیجات و غلات کامل را افزایش دهید و مراقب میزان غذا خوردنتان باشید.
*هر روز سه وعده غذایی کوچک همراه با دو یا سه بعد میان وعده بخورید. سعی کنید ۴۰ درصد از کالری روزانه خودتان را از طریق کربوهیدرات ها و ۲۰ درصد را از طریق پروتئین ها دریافت کنید. به یاد داشته باشید که ۵۰ درصد از کربوهیدرات های مصرفی شما باید کربوهیدرات های پیچیده و پر فیبر باشند.
*مصرف چربی روزانه تان را به ۲۵ تا ۳۰ درصد کاهش دهید و روزانه حدود ۲۰ تا ۳۵ گرم فیبر مصرف کنید.
*غذاهای مانند نان های سبوس دار، غلات و ماکارونی های سبوس دار، برنج قهوه‌ای، بلغور، جو دوسر و سبزیجات و میوه ها دارای فیبر فراوانی هستند. پس سعی کنید آن ها را در رژیم غذایی روزانه خود جای دهید به یاد داشته باشید.
*خوردن گوجه سبز در بارداری به کاهش تهوع بارداری کمک می‌کند.
*چربی های اشباع شده موجود در رژیم غذایی شما باید کمتر از ۱۰ درصد کل چربی مصرفی تان باشد.
*برای اطمینان از دریافت کافی ویتامین ها و مواد معدنی مورد نیاز سعی کنید غذاهای متنوع در طول روز بخورید. در صورت نیاز حتماً از مکمل ها استفاده کنید برای این کار بهتر است با پزشک خود مشورت کنید و بعد از انجام آزمایشات طبق دستور پزشک از مکمل استفاده نمایید.
۱۶ ماده غذایی برای کنترل و درمان دیابت
اهمیت ورزش کردن برای کنترل عوارض دیابت در بارداری
ورزش کردن در دوران بارداری نقش مهمی در سلامت شما و فرزندتان دارد. بهتر است این کار را در برنامه روزانه و همیشگی تان قرار دهید. در صورتی که به دیابت بارداری مبتلا شده‌اید، بهتر است برای کنترل قند خون خود و همچنین تناسب اندامتان ورزش کنید. ورزش کردن در دوران بارداری از ایجاد کمر درد و همچنین بروز خستگی نیز جلوگیری می کند. به طور متوسط روزانه ۳۰ دقیقه از وقتتان را برای ورزش کردن پیاده روی دویدن دوچرخه سواری و یا هر ورزش دیگری که با آن احساس خوبی دارید صرف کنید. ورزش مداوم می تواند سطح قند خون بدن شما را کاهش دهد.
زمانی که ورزش می کنید گلوکز موجود در خون سریع تر مصرف می شود و از همین رو قند خون راحت‌تر کنترل می شود. سعی کنید در مورد ورزش کردن و رژیم غذایی تان حتماً با پزشک مشورت کنید. از خوردن غذاهای چرب و سرخ شده و کنسروی اجتناب کنید. اگر ناچار به مصرف انسولین هستید حتماً یک برنامه دقیق برای رژیم غذایی و ورزشتان داشته باشید.
عوارض دیابت در بارداری
معمولاً زمانی که یک خانم باردار متوجه ابتلا به دیابت در زمان بارداری می شود، اولین چیزی که ذهن او را درگیر می‌کند این است که عوارض دیابت در بارداری چیست و این بیماری چگونه می‌تواند بر کودک تأثیر بگذارد. قبل از هر چیز بهتر است بدانید اگر دیابت در بارداری به خوبی کنترل شود، هیچ تهدیدی سلامت شما و کودکتان را به خطر نخواهد انداخت و عوارض دیابت در بارداری به رعایت کردن رژیم غذایی شما و کنترل میزان قدنتان خلاصه خواهد شد. معمولاً خانم‌هایی که به دیابت در زمان بارداری مبتلا می شوند، بعد از زایمان پزشکان سطح قند خون نوزاد را بررسی می کنند. در برخی از مواقع ممکن است فقط قند خون نوزاد پایین باشد و در این شرایط لازم است پزشکان سطح قند خون نوزاد را به حد طبیعی برسانند.
یکی از عوارض دیابت در بارداری این است که احتمال به دنیا آمدن کودکی با وزن بیشتر نسبت به حالت طبیعی وجود دارد. از طرف دیگر احتمال ابتلا به یرقان یا زردی در نوزادانی که مادران آن ها به دیابت در بارداری مبتلا هستند، بیشتر است. به علاوه از دیگر عوارض دیابت در بارداری می توان به ریسک بالاتر ابتلا به دیابت نوع ۲ در فرزندان آن ها نیز اشاره کرد.
از همین رو پیروی کردن از یک رژیم غذایی سالم و انجام فعالیت بدنی مداوم می‌تواند به شما و فرزندتان کمک کند تا در تمام طول زندگی خود سالم باشید و کمتر با عوارض دیابت در بارداری مواجه شوید. این موضوع را نیز به یاد داشته باشید که احتمال ابتلا به دیابت نوع ۲ در مادرانی که در زمان بارداری به دیابت بارداری مبتلا می شوند نیز بیشتر است. اما هیچ قطعیتی در مورد این موضوع وجود ندارد و زمانی که شما مراقب سلامتی و رژیم غذایی تان باشی خطر ابتلا به این بیماری نیز در شما کاهش پیدا می‌کند.
منبع: webmd
