همه چیز درباره تشخیص علائم و روش های درمان بیماری لوپوس

لوپوس یک بیماری خود ایمنی است. در بیماری‌ های خود ایمنی، سیستم ایمنی بدن به اشتباه به ساختار خود حمله کرده و به بافت‌ ها و اندام های سالم آسیب می رساند. بیماری لوپوس می‌ تواند بخش های مختلفی از بدن را درگیر کند. در این مطلب از مجله کوروش حالت های مختلف و علائم بیماری خودالیمنی لوپوس و تشخیص و روش های درمان آن را بررسی می‌ کنیم.

انواع بیماری لوپوس؛ لوپوس نوزادی چیست؟

لوپوس انواع مختلفی دارد که هر کدام از آنها علائم و عوارض مختلفی را از خود بروز می دهند. شایع ترین نوع آن، لوپوس اریتماتوی سیستمیک (SLE) است. این بیماری بسیاری از اندام های بدن از جمله کلیه ها، ریه، مغز و عروق را درگیر می کنند. نوع دیگری از بیماری لوپوس به نام اریتماتوی پوستی (CLE) بر روی پوست تأثیر می گذارد.

لوپوس نوزادی نیز شرایط نادری است که برای زنان باردار به وجود می آید. این شرایط باعث می شود کودک با بثورات پوستی، مشکلات کبدی و گاهی نقص قلب متولد شود.

انواع علائم بیماری لوپوس کدامند

افراد مبتلا به بیماری لوپوس به طور معمول علائمی مانند آنفلوآنزا را تجربه می کنند. این علائم شامل احساس خستگی مفرط، تب، سردرد و تورم و درد در مفاصل است. اما مشکل اینجاست که این علائم در بیماری هایی مانند آرتروز، فیبرومیالژیا و مشکلات تیروئیدی نیز دیده می شوند. این موضوع تشخیص لوپوس را کاری دشوار می کند به طوری که پزشکان به آن «مقلد بزرگ» می گویند. در ادامه برخی از علائم عمومی لوپوس را به شما خواهیم گفت.

درد و ضعف مفاصل یکی از نشانه های بیماری لوپوس

احساس درد و ضعف در مفاصل بدن از مشکلاتی است که بیش از ۹۰ درصد مبتلایان به لوپوس آن را تجربه می کنند. دلیل این درد التهابی است که بیماری در بدن و به ویژه مفاصل ایجاد می کند. معمولا بیماران احساس خشکی و سفتی در مفاصل دارند که به آن آرتروز لوپوس یا لوپوس مفصلی نیز گفته می شود.

بیماری لوپوس همچنین می تواند عضلات و ماهیچه ها را ضعیف کند. این مسئله به ویژه در لگن، ران، شانه و بازوها دیده می شود. لوپوس می تواند موجب تحریک «سندروم کارپال» شود. احساس گزگز و مور مور در انگشتان دست و بی حسی آنها از علائم سندروم کارپال است.

بثورات پوستی دیسکی شکل از علائم بیماری لوپوس

نوعی از لوپوس که بر روی پوست تاثیر می گذارد (CLE) نام دارد و موجب ایجاد بثورات پوستی در شکل های گوناگون می گردد. لوپوس دیسکوئید (با بثورات دیسکس شکل) در افراد مبتلا به لوپوس پوستی مزمن دیده می شود. در این بیماری بثورات قرمز رنگ و پوسته پوسته روی گونه ها، بینی و گوش های بیمار پدیدار می گردند.

بثورات پوستی بیماری لوپوس درد، خارش یا صدمه ای در پی ندارند. وقتی این ضایعات پوستی بهبود پیدا کنند، ممکن است پوست زیر آنها بی رنگ شود. اگر بثورات در محل رویش مو باشند نیز ممکن است موهای آن بخش بریزند. این ریزش مو ممکن است دائمی باشد.

بثورات پوستی حلقه ای

در افرادی که به نوع نیمه حاد لوپوس جلدی (SCLE) مبتلا هستند، بثورات بوستی به اشکال حلقه ای ظاهر می شود. این عارضه ها بیشتر در مناطقی که در معرض نور خورشید هستند دیده می شوند مانند: بازو، شانه، گردن و سینه. ابتلا به SCLE حساسیت پوست به آفتاب را افزایش می دهد. بنابراین در صورت ابتلا باید برای قرار گرفتن در معرض نور خورشید یا لامپ های فلورسنت احتیاط کنید.

بثوراست پوستی به شکل پروانه علامت بیماری لوپوس حاد

هنگامی که بیماری لوپوس منتشر یا همان لوپوس سیستمیک (ACLE) اوج می گیرد، ممکن است بثوراتی مانند آفتاب سوختگی روی صورت مشاهده کنید. بثورات پروانه ای شکل که از روی بینی به دو طرف گونه ها پخش می شوند نشان دهنده بیماری لوپوس حاد جلدی هستند. این عارضه می تواند در بخش های دیگر بدن که در معرض آفتاب هستند نیز ظاهر شوند؛ مانند پاها، بازوها و تنه. بثورات مربوط به ACLE بسیار به نور خورشید حساس هستند.

کم خونی همولیتیک یکی دیگر از علائم بیماری لوپوس

می دانیم که گلبول های قرمز با اتصال به مولکول های اکسیژن آنها را از قلب و ریه به سایر اندام ها می رسانند. در بیماری خود ایمنی لوپوس، سیستم ایمنی به گلبول های قرمز حمله می کند. این آسیب می تواند به نوعی کم خونی، به نام «کم خونی همولیتیک» منجر شود. کم شدن تعداد گلبول های قرمز علائمی مانند خستگی، تنگی نفس، زرد شدن پوست و سرگیجه را به دنبال دارد.

لخته شدن خون

در شرایط عادی اگر رگی بریده شود، برای جلوگیری از خونریزی در محل بریدگی یک لخته خون تشکیل می شود. اما بیماری لوپوس گاهی باعث ترومبوز و لخته شدن خون در جایی که لازم نیست می شود. این اتفاق بسیار خطرناک است. به ویژه اگر لخته خون بشکند و در رگ ها حرکت کند، می تواند منجر به آسیب های جدی مانند سکته قلبی و  مغزی شود.

علائم و تاثیرات بیماری لوپوس بر سیستم عصبی

سیستم عصبی وظیفه رساندن پیام ها را از سراسر بدن به مغر بر عهده دارد. لوپوس با حمله به اعصاب بدن منجر به ایجاد طیف گسترده ای از اختلالات می شود. از جمله: سردرد، گیجی، مشکلات بینایی، نوسانات خلقی و بی حسی.

حمله لوپوس به اعصاب دست و پا باعث می شود نوک انگشتان آنها بی رنگ یا کبود شوند. به این اتفاق «پدیده رینود» گفته می شود. ممکن است انگشتان دست و پا پس از این اتفاقات در برابر سرما بی حس باشند.

تاثیرات منفی بیماری لوپوس بر ریه ها

حمله لوپوس به ریه ها مشکلات تنفسی را در پی دارد. التهاب غشاهای اطراف ریه، تنفس را سخت و دردناک خواهد کرد. بیماری لوپوس همچنین می تواند باعث ایجاد فشار خون ریوی شود. فشار خون ریوی شرایطی است که رگ خونی متصل کننده قلب به ریه ها ضخیم می شود. این موضوع باعث می شود قلب برای جبران مشکل بیشتر کار کند.

تجمع مایعات (بیماری لوپوس کلیوی)

یکی از اندام هایی که درگیر بیماری لوپوس می شوند کلیه ها هستند. کلیه ها وطیفه تصفیه خون ما را بر عهده دارد. طبق نتایج تحقیقات انجمن لوپوس آمریکا، حدود ۴۰ درصد از افراد مبتلا به لوپوس و حدود یک سوم کودکان درگیر این بیماری، دچار عوارض مربوط به کلیه می شوند.

با آسیب دیدن کلیه ها مایعات در بدن جمع شده و دفع به صورت درست انجام نمی پذیرد. از علائم نفریت لوپوسی کلیه می توان به این موارد اشاره کرد: ورم (پف) کردن پاها و مچ پا، تیره شدن ادرار، فشار خون بالا و افزایش وزن.

روش پیشگیری از بیماری های کلیه

تشخیص بیماری لوپوس چگونه انجام می شود

همان طور که در ابتدای متن گفتیم تشخیص لوپوس کار آسانی نیست. علائم و نشانه های بیماری لوپوس از فردی به فرد دیگر متفاوت بوده و در بسیاری از موارد عوارض آن با بیماری های دیگر همپوشانی دارند. پزشکان برای تشخیص لوپوس ترکیبی از آزمایش خون و ادرار را به همراه نتایج معاینات و علائم بیمار بررسی می کنند.

شمارش کامل سلول های خونی (CBC)

در این آزمایش تعداد گلبول های سفید و قرمز، پلاکت خون و هموگلوبین خون را می سنجند. نتایج این آزمایش ممکن است نشان دهنده کم خونی باشد که از علائم شایع بیماری لوپوس است. کم شدن گلبول های سفید یا پلاکت خون نیز در برخی موارد ابتلا به لوپوس دیده شده است.

تست سرعت رسوب گلبول قرمز (ESR)

این آزمایش سرعت نشست کردن (رسوب) گلبول های قرمز خون در کف لوله آزمایش را طی یک ساعت نشان می دهد. اگر این اتفاق سریع تر از حالت عادی باشد، می تواند نشانه ابتلا به یک بیماری سیستمیک تلقی شود. در بیماری هایی مانند لوپوس، سرطان، عفونت و بیماری های التهابی این سرعت افزایش می یابد.

ارزیابی کلیه و کبد

کبد و کلیه از اندام هایی هستند که بیماری لوپوس صدمه زیادی به آنها وارد می کند. در این ارزیابی سلامت و عملکرد این اندام ها مورد بررسی قرار می گیرد.

آزمایش ادرار

این آزمایش وجود گلبول های قرمز یا برخی پروتئین ها را در خون می سنجد. این موارد ممکن است بر اثر آسیب لوپوس به کلیه ها در خون مشاهده شوند.

آزمایش آنتی بادی های ضد هسته ای (ANA) برای تشخیص لوپوس

حضور برخی آنتی بادی ها در خون نشان دهنده وجود یک عامل تحریک کننده برای سیستم ایمنی است. گرچه بسیاری از مبتلایان به لوپوس، در آزمایش ANA نتیجه مثبتی داشته اند، اما نتیجه مثبت آزمایش ANA نمی تواند دلیل کافی برای ابتلا به لوپوس باشد. به طور معمول پس از مثبت شدن نتیجه این آزمایش، پزشک آزمایش‌ های تخصصی تری را به شما پیشنهاد می دهد. اگر پزشک به آسیب رساندن لوپوس به قلب یا ریه مشکوک شود، دستور تصویر برداری خواهد داد.

عکس اشعه X از قفسه سینه

مشاهده سایه های غیر عادی در این تصویر می تواند نشان دهنده وجود التهاب یا تجمع مایعات در ریه ها باشد.

اکو قلب

در این آزمایش پزشک با استفاده از امواج صوتی، تصویری از ضربان قلب به دست می آورد. این آزمایش می تواند سلامت دریچه های قلب و دیگر قسمت ها را نشان دهد.

نمونه برداری

گفتیم که لوپوس از طرق مختلفی به کلیه آسیب می زند. در این روش بخشی از بافت کلیه به کمک سوزن یا برشی کوچک به دست آمده و مورد آزمایش قرار می گیرد. همچنین ممکن است برای تشخیص لوپوس پوستی، نمونه ای از پوست را آزمایش کنند.

روش های درمان لوپوس به چه صورت هستند

درمان لوپوس کاملا به نشانه ها و علائمی که در هر فرد بیمار ظاهر می شوند، بستگی دارد. تعیین روش درمانی و داروهایی که باید مصرف شوند، نیازمند تحقیق و بررسی مزایا و مخاطرات گزینه های درمانی برای فرد بیمار است. با شدت گرفتن یا نزول یافتن علائم بیماری، پزشک شما متوجه می شود که لازم است دوز داروها را تغییر بدهد یا خیر. برخی از روش های درمان لوپوس را در ادامه می خوانیم.

داروهای ضد التهاب غیر استروئیدی (NSAID)

از انواع داروهای ضد التهاب غیر استروئیدی بدون نسخه مانند ناپروکسن سدیم یا ایبو پروفن می توان برای درمان تورم، درد و تب بیماری لوپوس کمک گرفت. البته NSAID های قوی تر نیز با نسخه پزشک قابل استفاده هستند. از عوارض مصرف زیاد این داروها می توان به خونریزی معده و مشکلات کلیوی اشاره کرد.

داروهای ضد مالاریا

داروهایی مانند هیدروکسی کلروکین به طور معمول برای درمان مالاریا استفاده می شود. این داروها می توانند با تاثیر بر سیستم ایمنی از زبانه کشیدن بیماری لوپوس جلوگیری کنند. عوارض جانبی این داروها ناراحتی معده و آسیب به شبکیه چشم (بسیار نادر) است. در هنگام مصرف این داروها باید به طور مرتب توسط چشم پزشک معاینه شوید.

کورتیکواستروئیدها

پردنیزون و انواع دیگر کورتیکواستروئیدها می توانند با التهاب لوپوس مقابله کنند. دوزهای بالای استروئیدها مانند متیل پردنیزولون اغلب برای کنترل بیماری های جدی، که کلیه ها و مغز را درگیر می کند، استفاده می شود. عوارض جانبی این داروها شامل افزایش وزن، نازک شدن استخوان ، فشار خون بالا، دیابت و افزایش خطر عفونت هستند. البته خطر این عوارض با دوزهای بالاتر و مدت درمان طولانی بیشتر می شود.

داروهای سرکوب کننده سیستم ایمنی چه عوارضی دارند؟

استفاده از داروهای سرکوبگر سیستم ایمنی، می تواند در موارد حاد بیماری لوپوس مفید واقع شود. آزاتیوپرین، مایکوفنولات، متو ترکسات و سیکلوسپورین از جمله این داروها هستند. افزایش خطر عفونت، آسیب کبدی، کاهش باروری و افزایش ریسک سرطان نیز از عوارض جانبی این داروها محسوب می شوند.

داروهای بیولوژیک (زیست داروها)

نوع متفاوتی از دارو به نام بلیومباب که به صورت وریدی تزریق می شود، علائم لوپوس را در برخی افراد کاهش می دهد. عوارض جانبی این دارو تهوع، اسهال، عفونت است. در برخی موارد شدید ممکن است بیمار به افسردگی مبتلا شود.

داروی ریتوکسیماب نیز ممکن است بر افرادی که از روش های درمانی دیگر نتیجه ای نگرفته اند، موثر باشد. عفونت و واکنش آلرژیک به تزریق وریدی می تواند از عوارض جانبی احتمالی این دارو محسوب شوند.

کلام آخر

بیماری لوپوس نوعی اختلال خود ایمنی است که در آن سیستم ایمنی به بخش های سالم بدن حمله کرده و به آنها آسیب می رساند. این بیماری انواع مختلفی دارد و علائم لوپوس به صورت فرد به فرد متفاوت است. از عوارض بیماری لوپوس می توان به آسیب شدید کلیوی، درد مفاصل، احتباس مایعات، کم خونی و مشکلات ریوی اشاره کرد. تشخیص لوپوس بسیار دشوار است و پزشکان برای این کار مجموعه ای ار آزمایشات و معاینات مختلف را انجام می دهند. سپس با توجه به نوع و شدت بیماری روش درمان مناسبی را برای لوپوس انتخاب می کنند.

منابع: mayoclinic و healthline