فیلم «پدر» به کارگردانی و نویسندگی فلوریان زلر و بازی آنتونی هاپکینز، یکی از تحسین شده ترین فیلم های سینمایی طی ماه های اخیر بوده است. در سرویس هنر و سینما مجله کوروش درباره فیلم «پدر» که جایزه اسکار بهترین بازیگر نقش اول مرد را از آن آنتونی هاپکینز کرد بیشتر بخوانید.
فیلم «پدر» درام میخکوب کننده ای به کارگردانی و نویسندگی فلوریان زلر، نویسنده و نمایش نامه نویس فرانسوی است. پدر اولین تجربه فلوریان زلر در نقش کارگردان نیز به حساب می آید. فیلمی که زلر آن را از نمایشنامه سال ۲۰۱۲ خود به همین نام اقتباس کرده است. منتقدان سینما فیلم پدر را به دلیل بازی های خیره کننده، طراحی صحنه، تدوین و کارگردانی و نویسندگی بی نقص آن ستایش کردند.
پدر در نود و سومین دوره جایزه اسکار در ۶ بخش نامزد شد. که نهایتا توانست برنده جایزه بهترین بازیگر نقش اول مرد و همچنین بهترین فیلمنامه اقتباسی شود. جایزه اسکاری که آنتونی هاپکینز برای فیلم پدر به دست آورد، او را بدل به مسن ترین برنده جایزه اسکار بهترین بازیگری در تاریخ نیز کرد. پدر همچنین در هفتاد و هشتمین دوره جایزه گلدن گلوب نیز نامزد شده بود. هرچند دستش از جوایز آن کوتاه ماند. با این حال، فیلم پدر در هفتاد و چهارمین دوره جوایز فیلم بفتا (آکادمی فیلم بریتانیا» در ۶ بخش نامزد شده بود. که نهایتا برنده جایزه بهترین بازیگر نقش اول مرد و بهترین فیلمنامه اقتباسی شد.
شناسنامه فیلم «پدر (The Father)»
خلاصه داستان: آنتونی مرد پا به سن گذاشته ای است که با وجود سن و سال بالا و ابتلا به بیماری آلزایمر، همچنان خودسر است و درخواست کمک دخترش آنه را نمی پذیرد. بیماری آنتونی به تدریج پیشرفت می کند. به ترتیبی که او به سختی می تواند تغییرات دنیای پیرامونش را درک کند.
ژانر: درام
کارگردان: فلوریان زلر
فیلمنامه نویس: کریستوفر همپتون و فلوریان زلر (اقتباسی از نمایشنامه پدر)
بازیگران: آنتونی هاپکینز، الیویا کلمن، مارک گیتیس، ایموجن پوتس، روفس سوئل، اولیویا ویلیامز
موسیقی: لودویکو اناودی
فیلم برداری: بن اسمیترد
تدوین: جورج لامبرینوس
توزیع کننده: لاینزگیت فیلمز
مدت زمان: ۹۷ دقیقه
کشور: فرانسه، انگلستان
بودجه ساخت: ۲۰ میلیون دلار
امتیاز IMDb: ۸،۳
نمره راتن تومیتوز: ۹۸ درصد
متاکریتیک: امتیاز ۸۷
فیلم پدر؛ جدا افتاده از مکان و زمان
یک ساعت مچی، یک تابلوی نقاشی، مرغ برای شام و یک گفتگوی ساده. اینها جزئیات ساده ای هستند که هر روز در زندگی هر کدام از ماها در جریان اند. ولی این جزئیات پیش پا افتاده روزمره در فیلم پدر معنای بسیار متفاوت و غم انگیزی پیدا می کنند. این جزئیات روزمره در ذهن شخصیت اصلی فیلم آنتونی (با هنرنمایی آنتونی هاپکینز)، مرد سالخورده ۸۰ ساله ای مبتلا به آلزایمر توأمان هم عادی و پیش پا افتاده و هم غیرحقیقی و فرّارند.
فلوریان زلر، نویسنده و کارگردان، با همکاری کریستوفر همپتون، نمایشنامه خود «پدر» چاپ ۲۰۱۲ را اقتباس کرده است. حاصل این همکاری با کریستوفر همپتون، نویسنده برنده اسکار، فیلمنامه ای درخشان است. فلوریان زلر با اولین تجربه سینمایی خود وارد ذهن یک سالمند مبتلا به آلزایمر می شود. به این طریق کارگردان آگاهانه مخاطبانش را درگیر چنان تجربه ای می کند که گویی خودشان درگیر بیماری مهلک زوال عقل هستند.
بیماری آلزایمر، بیماری مزمن پیشرونده و ناتوان کننده ای است که اثرات خدشه ناپذیری روی حافظه، هوش و توانایی مراقبت از خود فرد می گذارد. به همین جهت، اغلب بیماران آلزایمری روی زندگی اطرافیان خود نیز تاثیر می گذارند. برای آنتونی نیز چنین است و بیماری او روی زندگی دخترش آنه اثر می گذارد. از آنجایی که روایت فیلم از دریچه ذهن آنتونی است، ما مخاطبان نیز همچون خود او نمی دانیم قضیه از چه قرار است و چه چیز واقعی و چه چیزی غیرواقعی است. شخصیت های مختلفی با اسامی و هویت های مختلف تنها بر اساس تشخیص خود آنتونی در فیلم می روند و می آیند. به این جهت همه چیز در فیلم فرّار و از ما گریزان است.
بیشتر بخوانید » نقد و بررسی سرزمین آوره ها، بهترین فیلم اسکار ۲۰۲۱ «
تصویری دلخراش و ویرانگر از آلزایمر در فیلم پدر
آنتونی هاپکینز با بازی خارق العاده خود به خوبی تقلای شخصیت فیلم را در میان دنیایی آمیزه از گذشته و حال نشان می دهد. اجرای دیدنی بازیگر کهنه کار بریتانیایی که قبلا در سال ۱۹۹۲ با ایفای نقش دکتر هانیبال لکتر در «سکوت بّره ها (۱۹۹۱)» برنده اسکار بهترین بازیگر نقش اول مرد شده بود، این بار نیز کاریزماتیک و ظالمانه است. ولی تکنیک بی نظیر او در بازیگری که احساسات مختلفی را از خود بروز می دهد، چنان آزادی و ظرافتی دارد که به ندرت در سایر فیلم های هاپکینز دیده بودیم.
نقش دختر او آنه را الیویا کلمن، دیگر بازیگر خوب بریتانیایی بازی می کند. الیویا بازیگر کم حاشیه ای است که در سال ۲۰۱۸ با فیلم « سوگلی (The Favourite)» برنده جایزه بهترین بازیگر نقش اول زن شده بود. آنه در فیلم پدر باید با تقلاهای پدری لجوج و یک دنده که اصلا دوست ندارد بیماری خود را بپذیرد مدارا می کند. با این حال، همچنان ما درگیر دنیای پدر هستیم. دنیایی که در ابتدای فیلم کاملا آرام به نظر می رسد. اولین مواجه ما با آنتونی در آپارتمان دنج او است. او به اپرا گوش می دهد و ظاهرا همه چیز بر وفق مراد است. سپس آنه وارد آپارتمان می شود و به او خبر می دهد که با شخصی آشنا شده و می خواهد به همراه او به پاریس برود.
اینجاست که چهره آنتونی عوض می شود. حس می کنیم ناگهان این حرف آنه بر او اثر گذاشته است. پیرمرد رو به آنه می کند و می گوید: «منظورت یک مرده؟». بعدا آنتونی ناراحتی خود را آشکارتر می کند و می گوید: «اگه درست فهمیده باشم، داری ترکم می کنی، درسته؟ داری ولم می کنی؟». چهره پیرمرد درهم می رود، ولی همچنان جلوی خود را می گیرد تا اشکش جاری نشود.
نقد و بررسی انیمیشن تحسین شده روح در اسکار ۲۰۲۱
روایتی سیال از ذهنی از هم گسسته
از این دست گفتگوها نسخه های مختلفی برای چندین و چند بار در فیلم پدر تکرار می شوند. یکی از این گفتگوها را وقتی آنتونی ساعت مچی محبوبش را گم کرده و دیگری را نیز پس از رفتار زننده اش با پرستار شاهدیم. ولی همان جایی که حس می کنیم بالاخره با ضرباهنگ فیلم پدر همراه شدیم، فیلم شتاب می گیرد و شخصیت ها نیز عوض می شوند. به این فکر می افتیم که اصلا شاید آپارتمانی که می بینیم متعلق به آنتونی نباشد. بلکه خانه دخترش آنه باشد که او را به آنجا برده تا از او بهتر مراقبت کند.
شاید هم آنه شوهری به نام پاول دارد که با او زندگی می کند. حتی بازیگری که نقش آنه را بازی می کند در میانه های راه عوض می شود. در اینجا الیویا ویلیامز جای الیویا کلمن را می گیرد که با توجه به شباهت ظاهری دو بازیگر انتخاب بسیار هوشمندانه ای است. به همین ترتیب، به نوعی دیگر بازی های ذهنِ آنتونی و در هم ریختن خاطراتش را می بینیم.
با ورود لورا (با بازی ایموجن پوتس) برای نگهداری از آنتونی، ماجرا ابعاد دیگری نیز پیدا می کند. در ابتدا به نظر می رسد آنتونی و پرستار جوان به خوبی با هم خوی گرفته اند. ولی خیلی زود متوجه می شویم که لورا او را به یاد دخترش که نقاش بود می اندازد. آنتونی به این فکر می افتد که اصلا چه بلایی سر تابلوی نقاشی آویخته روی دیوار آمده است؟ ملاقات اول لورا با آنتونی یکی از شاخص ترین صحنه هایی است که فلوریان زلر با آن مخاطبانش را غافلگیر می کند.
تدوین و طراحی صحنه ای تماما در خدمت روایت اصلی
در این میان آنچه به لحاظ طراحی صحنه و تدوین شاهدیم، به شیوه ای بسیار ظریف ذهن ما را به بازی می گیرد. چنانچه گاهی می خواهیم چند ثانیه ای به عقب برگردیم تا تغییرات جزئی که در صحنه رخ داده را دوباره مرور کنیم. برای مثال، رنگ کاشی های کف آشپزخانه، تختخواب، رنگ کیسه ای که مرغ داخل آن گذاشته شده بود و جزئیات دیگری از این دست. پیتر فرانس، طراح صحنه به وضوح کار عالی در فیلم پدر انجام داده است. جزییاتی که به خوبی در خدمت روایت بی نظیر فیلم است.
جورج لامبرینوس، تدوینگر فیلم نیز نقش بسیار مهمی در فیلم پدر ایفا کرده که اغلب نادیده گرفته شده است. لامبرینوس قبلا برنده جایزه بهترین تدوین از انجمن منتقدان فیلم لس آنجلس شده بود. او در اینجا وظیفه خلق داستانی توأمان سردرگم کننده و درگیر کننده را داشته است که به خوبی نیز از پس آن برآمده است. آهنگسازی لودویکو اناودی که اخیرا موسیقی او را در فیلم «عشایر» کلویی ژائو شنیده بودیم نیز بدون آنکه بی جهت سوزناک یا بیش از حد غم انگیز باشد روی فیلم نشسته است.
آنگاه که در دنیای وهمی غرق می شویم
روایت سیال ذهن فیلم ما را تا حد زیادی به یاد فیلم «من به پایان دادن به اوضاع فکر می کنم (۲۰۲۰)» به نویسندگی و کارگردانی چارلی کافمن می اندازد. چارلی کافمن، فیلمساز و نویسنده صاحب سبکی است که خصوصا با فیلم های موفقی همچون «درخشش ابدی یک ذهن پاک (۲۰۰۴)»، و «جان مالکوویچ بودن (۱۹۹۹)» به خوبی توانسته ترکیب جذابی از عناصر سورئالیستی را در فیلم هایش به کار ببرد. با این حال فیلم او با توجه به استفاده کارگردان از سویه های سورئالیستی کاملا با آنچه در فیلم پدر می بینیم متفاوت است. ولی جالب آنکه هر دو فیلم به مفهوم خانه و خانواده پرداخته بودند. مفاهیمی که هم جایگاهی ثابت و ماندگار دارند و هم ناپایدار و گذرا هستند.
نهایتا چنانچه در فیلم پدر می بینیم، در دنیای وهمی یک فرد مبتلا به زوال عقل، شخصیت ها و تصاویری که تعیین کننده اند، ممکن است آشنا باشند. ولی همچنان عناصری وجود دارند که سر جایشان نیستند یا عمیقا سردرگم کننده اند. فیلم پدر با این تفاسیر، خصوصا برای کسانی که در خانواده خود افرادی مبتلا به آلزایمر دارند می تواند فیلمی ویرانگر و گاهی نیز تسلی بخش باشد.
نظر منتقدان درباره فیلم پدر ۲۰۲۰
نظرات منتقدان و روزنامه نگاران حوزه سینما در مورد فیلم پدر به شدت مثبت بوده است. وبسایت سینمایی راتن تومیتوز با مجموع ۲۲۲ نقد به فیلم پدر نمره ۹۸ درصد را داده است. در بخشی از این نقد و بررسی ها آمده است: «فیلم پدر با کارگردانی و نویسندگی فلوریان زلر و بازی های درخشان، تصویری به شدت دلخراش و ویرانگر از بیماری آلزایمر نشان می دهد». وبسایت سینمایی متاکریتیک نیز به فیلم پدر نمره بالای ۸۷ (از ۱۰۰) را از مجموع ۴۴ نقد داده است. وبسایت PostTrak نیز از فیلم فلوریان زلر تمجید کرده است. ۸۴ درصد از اعضای این وبسایت نظر مثبتی در مورد فیلم پدر داشتند و ۵۴ درصد نیز تماشای آن را به دیگران توصیه کردند.
اوون گیلبرمن، منتقد نشریه ورایتی نیز در مقاله ای ضمن ستایش از فیلم پدر نوشت: «فیلم پدر کاری کرده که کمتر فیلمی با مضمون اضمحلال ذهنی سالمندان به آن حتی نزدیک شده است. این فیلم ما را با خود به درون ذهن فردی می برد که دارد عقلش را از دست می دهد. و از این جهت به خوبی از عهده وظیفه خود برآمده است.» بنجامین لی در نشریه گاردین نیز ضمن ستایش از بازی عالی آنتونی هاپکینز نوشت: «تماشای او که سعی می کند آنچه برای خودش، دیگران رخ می دهد و خود تجربه می کند را درک کند، مبهوت کننده و غم انگیز است.»
نقد و بررسی سریال تاج از نگاه منتقدان و اعضای خاندان سلطنتی
«پدر» فیلمی مبهوت کننده و غم انگیز
تاد مک کارتی در نشریه هالیوود ریپورتر نیز نوشت: «فیلم پدر، بهترین فیلم در مورد پیری از زمان فیلم «عشق (۲۰۱۲)» از میشائیل هانکه است. فیلمی عالی که با نگاهی نافذ و ظریف به زوال عقل و باری که بر دوش دیگران می گذارد پرداخته است. برجسته ترین نکته فیلم پدر، اجرای درخشان آنتونی هاپکینز است. بازیگر دوست داشتنی که نقش مردی مغرور را باز می کند که بیماری خود را انکار می کند. این اثر تاثیر گذار همچنین اولین کارگردانی، نویسنده و نمایشنامه نویس فرانسوی فلوریان زلر است.»
دیوید ارلیش در Indiewire نیز نوشت: «اقتباس زلر از نمایشنامه برنده جایزه اش با همین نام، تجربه ای موفق بوده است. او با نگاهی خیره کننده و اعتماد به نفسی بالا در نقش نویسنده و کارگردان ایفای نقش کرده و به بهترین شیوه از دوربین استفاده کرده است. به طوری که گویی تمام عمر پشت دوربین بوده است. فیلم پدر در دستان زلر از نمایش متعارفی از پیرمرد آلزایمری لجوج که در تعارض با دختر و پرستارش است. این فیلم به مطالعه درخشانی از ذهنی در میان دریا و زجرِ غیرقابل وصف تماشای کسی در حین غرق شدن بدل شده است.»
جَنت کاتسولیس نیز در نقد خود در نشریه نیویورک تایمز نوشت: «پدر فیلمی عمیقا تاثیرگذار و به شدت ناراحت کننده است.» این منتقد در ادامه فیلم پدر را با عبارت: «تصویری باشکوه از افتادن به ورطه نابودی» وصف کرد. آنه بیلسون در گاردین نیز بازی خارق العاده آنتونی هاپکینز را بهترین بازی او در طول دوران بازیگری قلمداد کرد.
بیشتر بخوانید » نقد و بررسی سریال گامبی وزیر «
جمع بندی نهایی
فیلم پدر با بازی شگفت انگیز آنتونی هاپکینز فیلمی ظاهرا ساده است. فیلمی ساده که توانسته به خوبی دنیای وهم آلود سالمندی مبتلا به بیماری آلزایمر را به تصویر بکشد. نکته ای که فیلم پدر را از تمامی فیلم های دیگری که قبلا به آلزایمر پرداختند جدا می کند، نظرگاه خاص آن است. در فیلم های دیگر معمولا روایت از دریچه ذهن افراد پیرامون فرد مبتلا به آلزایمر بود.
ولی در فیلم پدر نقطه نظر دقیقا عکس آن را شاهدیم. یعنی فیلم نه تنها ما مخاطبان را از واقعیت های دنیای وهمی بیماران آلزایمری دور نمی کند، بلکه مستقیما به درون آن پرتمان می کند. همین نیز باعث می شود که بارها و بارها در فیلم غافلگیر شویم. فیلم پدر جزئیات زیادی دارد. جزییاتی که گاهی باعث سردرگمی بیننده می شوند. شاید به این جهت می طلبد که فیلم پدر را بدون دغدغه گره گشایی از وقایع آن تماشا کنیم.
منبع: wikipedia، rogerebert
