کم خونی چیست و راه‌های و درمان تشخیص آن

کم خونی چیست و راه‌های و درمان تشخیص آن


10 خرداد 1400 . زمان مطالعه: 16 دقیقه

خیلی بد »»»»»»»»»»»»»» خیلی خوب
کم خونی و درمان آن

آنمی یا کم خونی به شرایطی گفته می شود که به مقدار کافی سلول های سالم قرمز خون برای حمل اکسیژن به اندام های بدن در دسترس نباشد. این اتفاق موجب می شود فرد احساس سرما و خستگی را تجربه کند. تقریباً ۶ درصد از جمعیت آمریکا به کم خونی مبتلا هستند. این بیماری دلایل مختلفی اتفاق می‌افتد و علائم و روش های درمان مشخصی دارد. معمولاً کم خونی انواع مختلفی دارد. اما شایع ترین نوع آن کمبود آهن است. در این مقاله از مجله کوروش می‌توانید با هر آن چیزی که لازم است درباره کم خونی و درمان آن بدانید آشنا شوید.

 

 

کم خونی چیست؟

 

کم خونی چیست؟

 

کم خون زمانی اتفاق می‌افتد که بدن شما سلول های قرمز کافی در دسترس نداشته باشد. سلول های خون از آهن و هموگلوبین تشکیل شده اند. هموگلوبین پروتئینی است که به انتقال اکسیژن از طریق جریان خون به اندام های بدن کمک می کند. وقتی فردی به کم خونی مبتلا می شود، مقدار این سلول ها در بدن کاهش پیدا می کند. فردی که به کم خونی مبتلا می شود معمولاً احساس خستگی و سرما می کند. رنگ پوست او سفید و رنگ پریده می‌شود و این موضوع به دلیل عدم دریافت اکسیژن توسط بافت های بدن اتفاق می‌افتد. بیشتر از ۴۰۰ نوع کم خونی وجود دارد که معمولاً به دلایل مشخصی اتفاق می افتد.

 

  • بدن قادر به تولید هموگلوبین به مقدار کافی نیست.
  • بدن هموگلوبین می سازد اما نمی تواند این کار را به درستی انجام دهد.
  • بدن به اندازه کافی گلبول قرمز تولید نمی کند.
  • بدن از سلول های قرمز خون را خیلی سریع تجزیه می کند.
  • کم خونی مربوط به فقر آهن و یا مربوط به کم خونی سلول داسی شکل است.

 

 

بیشتر بخوانید » بهترین غذاهای کم کالری و سیر کننده که چاق نمی کنند «

 

 

انواع کم خونی یا آنمی

 

انواع کم خونی یا آنمی

 

کم خونی انواع مختلفی دارد و شناخت عارضه کم خونی و رفع آن به شما کمک می کند تا راحت تر با این مشکل روبرو شوید. به طور معمول تمام مشکلات مربوط به کم خونی موجب کاهش تعداد گلبول های قرمز در گردش خون می گردد. سطح  گلبول های قرمز خون ممکن است به دلایل متفاوتی کاهش پیدا کند.

 

 

کم خونی به دلیل از دست دادن خون

 

زمانی که فرد خونریزی داشته باشد، مقادیر زیادی از گلبول های قرمز خون را از دست می دهد. هر چقدر خونریزی بیشتر و برای مدت زمان طولانی تری اتفاق بیفتد، کم خونی شدیدتر خواهد بود. معمولاً بروز برخی از بیماری ها می تواند موجب بروز این نوع کم خونی شود.

 

  • بیماری های مربوط به دستگاه گوارش مثل زخم معده، بواسیر، ورم معده و سرطان می توانند موجب بروز کم خونی شوند.
  • مصرف داروهای ضد التهاب غیر استروئیدی مانند ایبوپروفن که موجب ایجاد زخم معده و ورم معده می شوند، می توانند علائم کم خونی را در فرد تشدید کنند.
  • عادت ماهانه شدید در خانم ها که معمولاً در افراد مبتلا به فیبروم اتفاق می افتد. برای درمان کم خونی پریودی لازم است فرد در دوران پریودی حتماً از غذاهای مفید و در صورت نیاز مکمل آهن استفاده کند.
  • خونریزی بعد از سانحه یا جراحی که لازم است فرد مقدار خون از دست رفته را جبران کند.

 

 

کم خونی ناشی از کاهش تولید سلول های قرمز خون

 

کم خونی ناشی از کاهش تولید سلول های قرمز خون

 

افرادی که به این نوع کم خونی مبتلا هستند، معمولاً بدن آن ها به مقدار کافی سلول های خونی تولید نمی کند. در بدن این افراد معمولاً مواد معدنی و ویتامین های لازم برای تشکیل گلبول های طبیعی خون وجود ندارد و معمولاً به دلایل مختلفی اتفاق می افتد.

 

  • مشکلات مغز استخوان و سلول های بنیادی
  • نارسایی کبود آهن
  • کم خونی سلول داسی شکل
  • کم خونی ناشی از کمبود ویتامین B12 و فولات

 

 

کم خونی ناشی از بیماری های مزمن

 

زمانی که بدن هورمون های کافی برای تولید گلبول های قرمز خون را در دسترس نداشته باشد، با کم خونی مواجه می شود. عوامل زیادی بر این موضوع دخیل هستند.

 

  • بیماری های مربوط به کلیه
  • کم کاری تیروئید
  • سن بالا
  • بیماری های طولانی مدت مثل سرطان، عفونت، لوپوس، دیابت، آرتریت روماتوئید

 

 

کم خونی ناشی از تخریب سلول های قرمز خون

 

کم خونی ناشی از تخریب سلول های قرمز خون

 

زمانی که گلبول های قرمز خون شکننده و ضعیف باشند، نمی توانند فشار ناشی از انتقال به بخش های مختلف بدن را تحمل کنند. این موضوع موجب می شود تا گلبول های خونی تخریب شوند. بسیاری از افراد در بدو تولید با این مشکل روبرو هستند و برخی دیگر بعد به آن مبتلا می شوند. معمولاً برخی عوامل موجب ایجاد این نوع کم خونی می شود.

 

  • بروز بیماری های مربوط به سیستم ایمنی بدن مانند لوپوس
  • بیماری های خونی ژنتیکی مثل کم خونی داسی شکل، تالاسمی و پورپورای تروبوسیتوپنیک
  • بزرگ شدن طحال
  • وجود عفونت یا سم مار یا عنکبوت به بدن
  • سموم ناشی از بیماری های پیشرفته کبدی و کلیوی
  • پیوندهای عروقی، دریچه مصنوعی قلب، تومورها و سوختگی های شدید
  • فشار خون بسیار بالا و اختلالات در لخته شدن خون

 

 

کم خونی چقدر شایع است؟

 

کم خونی چقدر شایع است؟

 

بیشتر از ۲ میلیارد نفر در سطح جهان به کم خونی مبتلا هستند. یعنی بالغ بر ۳۰ درصد کل جمعیت دنیا با این مشکل دست و پنجه نرم می ‌کنند. این بیماری معمولاً در کشورهایی که مردم آن غذاهای نامناسب مصرف می کنند، بیشتر است. اما بسیاری از کشورهای پیشرفته و صنعتی دنیا همانند آمریکا نیز با این مشکل روبرو هستند. تخمین زده می‌شود که حدود ۳ میلیون آمریکایی به اختلال کم خونی مبتلا هستند و این موضوع نشان می دهد که کم خونی علاوه بر تغذیه به ژن و مسائل دیگری نیز مربوط است.

 

 

چه افرادی بیشتر به کم خونی مبتلا می شوند؟

 

چه افرادی بیشتر به کم خونی مبتلا می شوند؟

 

  • به طور کلی زنان بیشتر از تمام افراد در معرض ابتلا به کم خونی قرار دارند. از دست دادن خون در دوره های ماهانه و زایمان منجر به بروز این بیماری در خانم ها می شود.
  • بسیاری از کودکان یک تا دو ساله نیز به دلیل جهش رشد به آهن بیشتری احتیاج دارند. ممکن است کودکان در این دوران به کم خونی مبتلا می شوند.
  • از آن جایی که نوزادان تنها از شیر مادر شیر خشک نیز استفاده می کنند، احتمال ابتلا به کمبود آهن در آن ها وجود دارد.
  • افراد بالای ۶۵ سال که از رژیم های غذایی نامناسبی استفاده می کنند نیز ممکن است با کم خونی مواجه شوند.
  • مصرف داروهای رقیق کننده خون همانند آسپرین، وارفارین و هپارین نیز ممکن است موجب ایجاد کم‌خونی در افراد شود.

 

 

علائم و نشانه های کم خونی

 

علائم و نشانه های کم خونی

 

بیشتر افرادی که به کم خونی مبتلا هستند، معمولاً احساس خستگی، تنگی نفس و سرما در انگشتان دست و پا را تجربه می کنند. اما معمولاً این علائم با نشانه های دیگری نیز همراه می‌شود.

 

  • سرگیجه یا ضعف
  • سردرد
  • زخم شدن زبان یا آفت
  • بی رنگ شدن پوست
  • خشک شدن پوست
  • احساس حرکت ناخواسته در ساق پا
  • سریع شدن ضربان قلب
  • درد در استخوان ها، شکم، سینه و مفاصل
  • شکننده شدن ناخن ها
  • دمای پایین بدن

 

 

کم خونی چگونه بر بدن تأثیر می گذارد؟

 

کم خونی چگونه بر بدن تأثیر می گذارد؟

 

کم خونی علاوه بر احساس سرما و خستگی تأثیرات دیگری نیز بر بدن می گذارد. بسیاری از مواقع افرادی که به کمبود آهن مبتلا هستند، ناخن های شکننده یا قاشقی شکل دارند. بسیاری از افراد مبتلا به کمبود آهن یا کم خونی با ریزش مو مواجه می شوند و تا ممکن است حس چشایی آن ها تغییر کند و یا صدای وز وز و زنگ در گوش خود حس کنند.

همانطور که گفته شد کم خونی انواع مختلفی دارد. افراد مبتلا به کم خونی داسی شکل در بسیاری از مواقع به بیماری‌ های قلبی ریوی مبتلا هستند. اگر کم خونی به موقع به پزشک مراجعه نشود، می‌ تواند منجر به آریتمی، بزرگ شدن قلب و نارسایی قلبی شود. در بسیاری از افراد کم خونی به صورت عفونت و افسردگی بروز می کند. جالب است بدانید که بسیاری از افرادی که به کم خونی مبتلا هستند شروع به خوردن چیزهایی می کنند که خوردنی نیستند. تمایل به جویدن یخ و خوردن گچ یا خاک نیز نشانه کمبود آهن است که در بسیاری از مواقع در خانم های باردار و کودکان دارای کم خونی دیده می شود.

 

 

بیشتر بخوانید » ۱۴ ماده فوق العاده برای کاهش سریع کلسترول خون « 

 

 

کدام غذاها مانع جذب آهن می شوند؟

 

کدام غذاها مانع جذب آهن می شوند؟

 

خوردن برخی خوراکی ها همراه با غذاهای حاوی آهن موجب می شود تا بدن به راحتی نتواند آهن موجود در غذا را جذب کند. بهتر است از خوردن این غذاها همراه با غذاهای حاوی آهن پرهیز کنید:

 

  • مصرف لبنیات همراه غذا
  • مصرف غذاهای دارای کلسیم
  • مصرف قرص کلسیم
  • آنتی اسیدها
  • مصرف چای و قهوه درست بعد از غذا

 

 

راه های تشخیص کم خونی

 

راه های تشخیص کم خونی

 

برای تشخیص کم خونی معمولاً آزمایش های متعددی از فرد گرفته می شود.

 

  • شمارش کامل خون شامل گلبول های قرمز، سفید، هموگلوبین و پلاکت ها و همچنین بررسی اندازه و غلظت خون
  • تست مغز استخوان در افراد مشکوک به بیماری های خونی

 

 

بیشتر بخوانید » ۱۷ خوراک طبیعی کاهش سریع قند خون «

 

 

درمان انواع کم خونی

 

درمان کم خونی

 

نوع کم خونی و درمان آن به طور پیوسته با هم در ارتباط هستند. در بسیاری از مواقع رفع انواع کم خونی تنها به وسیله دارو انجام می شود. در حالی که در برخی موارد می تواند با رژیم غذایی مناسب نیز فرد بیمار را اصلاح کرد. از طرف دیگر برخی بیماری هایی که موجب ایجاد کم خونی شدید می شوند به تنهایی با دارو نیز قابل درمان نیستند و فرد باید حتماً خون دریافت کند.

 

 

درمان کم خونی و لاغری

 

بسیاری از افرادی که از رژیم های غذایی سخت پیروی می کنند، به کم خونی مبتلا می شوند. از طرف دیگر افرادی که به کم خونی ناشی از بیماری خاص مبتلا هستند نیز در اکثر مواقع بسیار لاغر هستند. در شرایط معمول بهتری روش برای درمان کم خونی و لاغری پیروی کردن از یک رژیم غذایی سالم همراه با مکمل آهن است.

برای این موضوع فرد باید آزمایش های لازم را انجام دهد. سپس پزشک با توجه به مقدار نیاز بدن برای او مکمل در نظر می گیرد. در بسیاری از مواقع کمبود ویتامین ها و مواد معدنی موجب ایجاد کم خونی می شوند. برای اصلاح کم خونی و لاغری فرد باید در وهله اول تغذیه مناسبی داشته باشد و در صورت وجود بیماری از روش درمانی مناسبی استفاده کند.

 

 

بیشتر بخوانید » بهترین روش های چاق شدن برای افراد لاغر «

 

 

علت و علائم کم خونی در بارداری

 

درمان کم خونی در بارداری

 

کمبود آهن در دوران بارداری احتمال بروز عوارضی مانند زایمان زودرس را افزایش می دهد. مطالعات نشان می دهند مادرانی که با کمبود آهن مواجه هستند معمولاً نوزادان آن ها وزن کم و یا مشکلات کمبود آهن دارند. برای رفع کم خونی و یا فقر آهن در بارداری لازم است و مادران باردار تغذیه مناسبی داشته باشند. برای جلوگیری از کم خونی معمولاً در صورت نیاز پزشک برای مادر قرص های آهن تجویز می کند. مصرف ویتامین های B12 و B9 در دوران بارداری اهمیت زیادی دارد.

حدود نیمی از مادران باردار با کم خونی و فقر آهن مواجه می شوند. این افراد باید به صورت روزانه حدود ۲۷ میلی گرم آهن  جذب کنند و دائم مراقب بروز علائم کم خونی باشند. برای درمان سریع کم خونی در بارداری فرد باید تحت نظر پزشک قرار بگیرد و در صورت نیاز از مکمل استفاده کند.

 

 

بیشتر بخوانید » میوه های مضر در بارداری برای مادر و جنین «

 

 

رفع کم خونی ناشی از فقر آهن

 

افرادی که به فقر آهن مبتلا هستند باید از مکمل های آهن و غذاهای حاوی آهن استفاده کنند. برای رفع این نوع کم خونی پزشک باید علت فقر آهن را شناسایی کند و سپس اقدام به درمان آن نماید. اگر از فقط آهن رنج می برید بهتر است در مورد انواع غذاهای مفید و درمان کم خونی با عسل و شیره نیز کمی اطلاعات کسب کنید و هر چه سریع تر درمان خود را آغاز کنید.

 

 

اصلاح کم خونی ناشی از کمبود ویتامین

 

درمان کم خونی ناشی از کمبود ویتامین

 

افرادی که ویتامین B12 کمی داشته باشند، معمولاً به کم خونی مبتلا می شوند. برای برطرف کردن این کم خونی و رفع این مشکل لازم است فرد از مکمل ها و رژیم غذایی مناسبی استفاده کند.

 

 

کم خونی تالاسمی

 

افراد مبتلا به تالاسمی باید به طور مرتب از مکمل های اسید فولیک و آهن استفاده کنند. در بسیاری از مواقع لازم است این افراد خون دریافت کنند و یا عمل پیوند مغز استخوان انجام دهند.

 

 

درمان کم خونی سلول داسی شکل

 

افرادی که به این نوع کم خونی مبتلا هستند باید کمک های درمانی شامل اکسیژن درمانی، داروهای تسکین دهنده درد، آنتی بیوتیک، مکمل های اسید فولیک دریافت کنند. در بسیاری از مواقع لازم است فرد خون دریافت کند و درمان های خاصی را دنبال کند.

 

 

عوامل کم خونی در مردان و اصلاح آن

 

درمان کم خونی در مردان

 

به طور معمول مردان کمتر با کم خونی مواجه می شوند، اما در بسیاری از مواقع بروز بیماری های خاص و یا از دست دادن خون زیاد می تواند موجب ایجاد کم خونی در مردان شود. بسیاری از مردانی که با مشکلات گوارشی، خونریزی داخل و سرطان مواجه هستند، به کم خونی مبتلا می شوند. گاهی اوقات علائم کم خونی در مردان به دلیل پیروی از رژیم غذایی نادرست نیز اتفاق می افتد. خوردن بیش از اندازه چای و قهوه می تواند عامل مهمی بر کم خونی در مردان باشد.

بنابراین برای رفع و درمان سریع کم خونی در مردان ابتدا باید عادات غذایی فرد اصلاح شود. چای و قهوه باید حدود نیم ساعت تا ۱ ساعت بعد از غذا مصرف شود و مقدار آن نباید بیشتر از ۴ بار در روز باشد. این کار موجب می شود تا بدن بتواند آهن موجود در غذا را به راحتی جذب کند. عسل و شیره انگور به عنوان معجونی برای کم خونی شناخته می شود و بهتر است به رژیم غذایی افراد دارای کم خونی اضافه شود.

 

 

رژیم غذایی مناسب برای افراد مبتلا به کم خونی

 

رژیم غذایی برای کم خونی و درمان آن

 

برای رفع کم خونی لازم است فرد از رژیم غذایی مناسبی پیروی کند. اگر فکر می کنید که برای اصلاح کم خونی چه بخورید بهتر است با لیست غذاهای حاوی آهن آشنا باشید. به یاد داشته باشید که مصرف غذاهای حاوی آهن در کنار ویتامین سی می تواند به جذب بهتر آهن کمک کند. غذاهایی که در ادامه به آن ها اشاره شده است، حاوی مقدار زیادی آهن هستند.

 

  • غلات و نان های غنی شده با آهن
  • سبزیجاتی با برگ سبز مثل اسفناج و شاهی
  • انواع حبوبات
  • برنج قهوه ای
  • گوشت سفید و قرمز
  • آجیل ها و دانه ها
  • ماهی
  • توفو
  • تخم مرغ
  • میوه های خشک مثل زردآلو، کشمش و آلود خشک

 

 

جمع بندی نهایی

 

کم خونی به علت های مختلفی اتفاق می افتد و روش اصلاح و رفع آن در شرایط مختلف، متفاوت است. برای رفع و اصلاح کم خونی و لاغری فرد باید از رژیم غذایی مناسب در کنار مکمل های آهن استفاده کند. در حالی که فردی که به بیماری های خونی مبتلا است در بسیاری از مواقع به دریافت خون نیاز دارد. اگر به کم خونی مبتلا هستید، بهتر است هر چه سریع تر برای درمان آن اقدام کنید و خودتان را از شر علائم آزار دهنده این بیماری خلاص نمایید.

 

 

منابع: webmd، clevelandclinic، medicalnewstoday

 

کالابرگ الکترونیک