شاید تا وقتی که دچار بیماری کلیوی نشده باشید، به فکر استفاده از غذاهای مناسب برای مشکلات کلیه نباشید. بسیاری از بیماران کلیوی از رژیم غذایی خاصی معروف به رژیم کلیوی استفاده می کنند. این رژیم تا حدی باعث بهبود و کاهش عوارض در کلیه می شود. محدودیت های غذایی بسته به میزان آسیب کلیه، متفاوت است. در این مقاله از مجله کوروش نگاهی به غذاهای مناسب برای مشکلات مختلف کلیه از عفونت تا سنگ و پیوند کلیه انداخته ایم.
وظیفه کلیه در بدن
بیماری کلیه یک مشکل رایج در جهان است. حدود ۱۰ درصد جمعیت جهان درگیر این بیماری هستند. کلیه ها اندام های کوچک و قدرتمند لوبیایی شکلی هستند که وظایف مهمی در بدن را بر عهده دارند. آن ها وظیفه فیلتر کردن مواد زائد و ترشح هورمون هایی دارند که فشار خون را تنظیم می کند. کلیه ها نقش زیادی در متعادل سازی مایعات در بدن دارند. تولید ادرار و بسیاری از کارهای ضروری بر عهده این اندام های لوبیایی شکل است. استفاده از غذاهای مناسب در جلوگیری و محافظت بدن در مقابل مشکلات کلیه می تواند بسیار تاثیرگذار باشد.
عوامل ابتلا به بیماری کلیوی
دیابت و فشار خون بالا مهم ترین عوامل خطر ابتلا به بیماری کلیوی هستند. با این حال چاقی، سیگار کشیدن، ژنتیک، جنسیت و سن نیز می تواند خطر ابتلا به مشکلات کلیه را افزایش دهد. قند خون کنترل نشده و فشار خون بالا باعث آسیب به رگ های خونی در کلیه ها می شود. این موضوع توانایی کلیه در عملکرد درست و بهینه را کاهش می دهد. وقتی کلیه ها به درستی کار نمی کنند، مواد زائد در خون جمع می شوند. این مواد زائد حاصل غذاهای مصرفی هستند. بنابراین بیماران کلیوی باید از غذاهای مناسب برای مشکلات کلیه که از آن ها تحت عنوان رژیم غذایی کلیوی نیز یاد می شود، استفاده کنند.
بیشتر بخوانید » دلایل، علائم و روش های پیشگیری از بیماری های کلیه «
غذاهای مناسب مشکلات کلیه و بیماران کلیوی
غذاهای مناسب بیماران که با مشکلات کلیه دست و پنجه نرم می کنند، تقریبا متنوع است. اما محدودیت های غذایی با توجه به میزان آسیب کلیه متفاوت است. به عنوان مثال افرادی که در مراحل اولیه بیماری کلیوی هستند، محدودیت های متفاوتی نسبت به افراد مبتلا به نارسایی کلیه دارند. اگر از مشکلات کلیه رنج می برید، یکی از بهترین راه ها استفاده از یک رژیم غذایی مناسب است. رژیم غذایی مناسب باعث کاهش میزان مواد زائد در خون می شود. این رژیم ضمن جلوگیری از آسیب بیشتر به کلیه ها به تقویت عملکرد آن ها کمک می کند.
نوشیدنی های مناسب برای حل مشکلات کلیه
آب، از جمله نوشیدنی های مناسب و شاید بتوان گفت بهترین نوشیدنی برای جلوگیری از ابتلا به مشکلات کلیه است. کلیه های شما به مایعات زیادی برای عملکرد خون نیاز دارند. بهتر است اگر مبتلا به مشکلات مختلف کلیوی هستید از نوشیدنی های بدون قند، کافئین و مواد افزودنی استفاده کنید. معمولا توصیه می شود برای سلامت کلیه هر روز ۴ تا ۶ لیوان آب بنوشید. این نوشیدنی برای کلیه های سنگ ساز و همچنین عفونت کلیه بسیار مفید و حیاتی است.
محدودیت های غذایی مناسب برای بیماران درگیر با مشکلات کلیه
در حالی که میزان تنوع غذاهای مناسب برای افراد مبتلا به مشکلات کلیه زیاد است، اما محدودیت هایی نیز در رژیم غذایی آن ها وجود دارد. این محدودیت ها تقریبا بسته به درجه ابتلا به بیماری کلیوی متفاوت هستند. با این حال معمولا توصیه می شود افراد مبتلا به بیماری کلیوی مصرف برخی غذاهای مغذی را تا حدودی محدود کنند. این مواد غذایی شامل: سدیم، پتاسیم و فسفر هستند.
مشکلات غذاهای حاوی سدیم، پتاسیم و فسفر برای کلیه
سدیم در بسیاری از غذاها وجود دارد. این ماده غذایی عنصر اصلی نمک خوراکی است. کلیه های آسیب دیده نمی توانند آن را تصفیه کنند. معمولا توصیه می شود بیماران کلیوی برای مشکلات کلیه بیشتر از ۲۰۰۰ میلی گرم سدیم در روز مصرف نکنند. پتاسیم نیز نقش مهمی در بدن ایفا می کند. با این حال افراد دارای مشکلات کلیه بهتر است مصرف پتاسیم را محدود کنند. اما از دیگر سو کلیه های آسیب دیده نمی توانند فسفر اضافی و مواد معدنی موجود در بسیاری از غذاها را دفع کنند. به همین دلیل توصیه می شود بیماران کلیوی روزانه کمتر از ۱۰۰۰ میلی گرم فسفر در رژیم غذایی خود استفاده کنند.
تاثیر پروتئین بر روی بیماران درگیر با مشکلات کلیه
پروتئین ماده مغذی دیگری است که گفته می شود بهتر است برخی مبتلایان به مشکلات کلیه مصرف آن را محدود کنند. زیرا کلیه های آسیب دیده نمی توانند مواد زائد را هنگام متابولیسم پروتئین دفع کنند. دیالیز درمانی در این مرحله از بیماری کلیوی، خون را فیلتر و تمیز می کند. در این زمان به بیماران مبتلا به مشکلات کلیه معمولا توصیه می شود تا به دلیل نیاز بدن غذاهای حاوی پروتئین هم مصرف کنند.
بیشتر بخوانید » انواع کم خونی و روش های درمان آن «
غذاهای مناسب برای بیماران با مشکلات کلیه ای مزمن
غذاهای مناسب برای بیمارانی که دچار مشکلات و بیماری های کلیه ای مزمن هستند شامل مواد غذایی با میزان پتاسیم بسیار کم است. سیب، انگور، کرن بری و توت فرنگی جزو میوه هایی هستند که معمولا در رژیم غذایی بیماران کلیوی مزمن قرار داده می شود. آناناس از جمله مواد غذایی است که معمولا متخصصین تغذیه مصرف آن را به این نوع بیماران توصیه می کنند. گل کلم، پیاز، فلفل، تربچه، کدو و کاهو نیز در دسته بهترین مواد غذایی برای بیماران مبتلا به مشکلات کلیه ای مزمن قرار دارند. معمولا به این دسته از بیماران توصیه می شود از نان سفید، گوشت گاو، مرغ و برنج سفید بیشتر از سایر مواد غذایی استفاده کنند.
غذاهای مناسب برای بیماران درگیر با مشکلات پیوند کلیه
رژیم غذایی بیماران پیوند کلیه کمی سخت تر است. غذاهای مناسب آن ها باید کم نمک و کم چرب و سرشار از فیبر باشد. برای جلوگیری از مشکلات بعدی پس از پیوند کلیه، معمولا به این دسته از بیماران توصیه می شود تا یک رژیم متعادل شامل انواع میوه ها به خصوص سیب، سبزیجات تازه و گوشت های بدون چربی داشته باشند. برای افرادی که پیوند کلیه انجام داده اند باید انواع میوه ها بدون پوست میل شود. آن ها باید لبنیات با چربی و نمک کم مصرف کنند. به این دسته از بیماران توصیه می شود تا غلات کامل و به میزان فراوان آب مصرف کنند. در این میان بسته به توصیه پزشکان، گاهی بیماران باید از خوردن انواع خاصی از غذاها مثل نوشابه، آبمیوه، مربا، انواع میوه خشک، عسل و شیرینی‌جات اجتناب کنند.
غذاهای مناسب با بیماران درگیر با مشکلات سنگ کلیه یا کلیه سنگ ساز
بیماران درگیر با مشکلات سنگ کلیه باید یک رژیم غذایی مناسب همراه با مایعات زیاد داشته باشند. معمولا به بیمارانی که دچار سنگ کلیه و یا سنگ های کلسیمی هستند توصیه می شود تا نمک کمتری استفاده کنند. آن ها تنها ۲ یا ۳ وعده در روز می توانند از غذاهای با کلسیم و ویتامین دی زیاد مانند: شیر، پنیر، ماست و توفو استفاده کنند. در افراد مبتلا به سنگ کلیه دانه چیا باید با احتیاط مصرف شود.
پزشکان به بیماران مبتلا به مشکلات سنگ کلیه توصیه می کنند تا لیمو یا پرتقال بخورند. آن ها باید میزان پروتئین مصرفی خود را تا حد زیادی کاهش دهند. رژیم غذایی این دسته از بیماران باید کاملا کم چرب باشد. به این دسته از بیماران کلیوی تاکید می شود که از مصرف چغندر، اسفناج، ریواس، سیب زمینی شیرین، شکلات، چای و اکثر مغزها و آجیل غنی از اگزالات پرهیز کنند. مصرف پروتئین حیوانی شامل گوشت قرمز، گوشت ماهی و ماکیان و تخم مرغ به خاطر داشتن اسید اوریک فراوان باید با احتیاط و زیر نظر پزشک باشد.
بیشتر بخوانید » رژیم غذایی مناسب بیماری نقرس «
غذاهای مناسب برای پاکسازی کلیه
افرادی که در معرض مشکلات کلیه قرار دارند باید رژیم غذایی خود را تا حد زیادی تغییر دهند. غذاهای مناسب برای پاکسازی اولیه کلیه و جلوگیری از ابتلا به بیماری های حاد کلیوی کاملا متنوع هستند. توت، مرکبات، لیمو ترش و پرتقال تاثیر شگرفی در پاک سازی کلیه ها دارند. از دسته از افراد باید محصولات لبنی کم چرب مصرف کنند. خوردن سیب به این افراد معمولا زیاد توصیه می شود. غلات کامل مانند جو، برنج قهوه ای و بلغور تاثیر شگرفی در پاکسازی کلیه ها دارند. اگر از گوشت استفاده می کنید باید گوشت مصرفی کاملا بدون چربی باشد. معمولا توصیه می شود تا به جای گوشت قرمز، از مرغ و غذای دریایی در رژیم غذایی روزانه استفاده شود.
غذاهای مناسب برای مشکلات کمبود «یین» در کلیه
مشکلات کمبود یین در کلیه، باعث عملکرد ضعیف کلیه ها می شود. تشخیص کمبود یین در کلیه به این معنی است که ذخیره هایی که بدن را مرطوب نگه داشته و تغذیه می کنند، ضعیف شده اند و قادر به انجام عملکرد خود نیستند. غذاهای مناسب برای کسانی که با این مشکلات کلیوی مواجه اند، بیشتر شامل سبزیجات و غلات است. معمولا به این دسته از بیماران توصیه می شود که از غلاتی چون جو، گندم سیاه و ارزن استفاده کنند. جوی دو سر، برنج و گندم نیز پیشنهاد خوبی برای رژیم غذایی این دسته از بیماران کلیوی است. سبزیجاتی چون جوانه یونجه، مارچوبه، جوانه ماش، قارچ و نخود فرنگی نیز بسیار مفید هستند. برخی پزشکان توصیه می کنند تا این دسته از بیماران از کدو، گوجه فرنگی و سیب زمینی بیشتر استفاده کنند.
غذاهای مناسب عفونت و التهاب کلیه
عفونت کلیه بیشتر در خانم ها مشکل ایجاد می کند. مصرف آب فراوان و نوشیدن آب انگور قرمز، شیر، آب زغال اخته آب آناناس، آب پرتقال و آب لیموترش بسیار توصیه شده است. این مواد حاوی خواص ضد التهابی و آنتی اکسیدانی فراوان هستند، همان چیزی که برای درمان عفونت به آن نیاز داریم. علاوه بر این خوردن غلاتی مثل جو و گندم سیاه و حبوباتی مثل عدس و لوبیا در رفع این مشکل بسیار موثر است. میوه های حاوی فیبر فراوان مثل سیب در درمان خانگی عفونت کلیه موثر هستند. برای درمان عفونت کلیه باید زیر نظر پزشک آنتی بیوتیک مصرف کنید. از نوشیدن نوشابه های الکلی و کافئین دار خودداری کنید چون التهاب و در نتیجه عفونت را تشدید می کنند. ورش هوازی در رفع مشکلات عفونت و التهاب کلیه بسیار موثر است.
بیشتر بخوانید » بهترین رژیم غذایی برای بیماران کلیوی «
منابع: danielafreda, healthline, medicalnewstoday
