نفخ شکم یکی از مشکلات شایع در کودکان و بزرگسالان است که به خاطر خوردن غذاهای نفاخ یا انجام کارهایی که به ایجاد نفخ منجر می شود، به وجود می آید. ولی تغییر رژیم غذایی یا انجام اصلاحاتی در آن می تواند تا حد زیادی از ایجاد مشکل جلوگیری کند. همچنین انجام چند حرکت ساده می تواند به شما کمک کند تا این عارضه را رفع کنید. در این مقاله از مجله کوروش به ۲۳ روش درمان خانگی و سریع نفخ شکم، عوامل ایجاد نفخ و راه های پیشگیری از آن در کودکان و بزرگسالان می پردازیم.
چه کسانی به نفخ معده دچار می شوند؟
نفخ یکی از اختلالات شایع در کودکان و بزرگسالان است و البته این مشکل در خانم ها بیشتر مشاهده می شود. در کسانی که دچار سندروم روده تحریک پذیر و رفلاکس معده هستند، این اختلال شدیدتر و خطرناک تر است. همچنین در خانم های باردار در ماه های پیش از زایمان همراه با سوزش سر معده، به خاطر وجود استروژن و پروژسترون زیادی است که در بدن به وجود می آید.
بیشتر بخوانید » بهترین رژیم غذایی درمان سندرم روده تحریک پذیر «
علل ایجاد نفخ شکم
نفخ شکم زمانی به وجود می آید که مقدار هوای زیادی در معده و روده انباشته شود. پروسه بلع (خوردن غذا) به تنهایی می تواند باعث ایجاد نفخ شود چون با هر بار غذا خوردن دهان خود را باز و همراه با غذا مقداری هوا به معده وارد می کنید. حالا تصور کنید غذاها یا نوشیدنی هایی بخورید که این موضوع را تشدید کند. مثل نوشابه های گازدار یا آدامس و … . اما علل شایع تری هم برای نفخ وجود دارد که در ادامه تشریح می کنیم.
حساسیت غذایی
برخی غذاها به خودی خود باعث ایجاد نفخ می شوند. گلوتن موجود در غذا، لاکتوز موجود در مواد لبنی برای کسانی که بدنشان تحمل لاکتوز را ندارد و برخی کربوهیدرات ها و الکل های قندی که بدن در جذب آن ها با مشکل مواجه می شوند. همه این مواد به نحوی باعث ایجاد نفخ در معده می شود.
کم آب شدن آب
کمبود آب موجود در بدن، باعث ایجاد وقفه در روند هضم غذا می شود. در کنار ایجاد نفخ، کم آبی باعث ایجاد یبوست و تشدید نفخ خواهد شد. یبوست دلیل جمع شدن مدفوع در روده و در نتیجه ایجاد نفخ می شود. هضم و دفع نشدن غذا باعث ایجاد گاز و در نتیجه به وجود آمدن گاز در روده و احساس درد خواهد شد.
بیشتر بخوانید » ۱۸ ماده غذایی برای درمان یبوست «
مصرف داروهای خاص
برخی داروها عملکرد طبیعی دستگاه گوارش را با اختلال مواجه می کنند. داروهایی که برای درمان کم کاری تیروئید، فشار خون، افسردگی و سوء هاضمه به کار می روند، از آن جمله اند.
استرس و تاثیر آن بر نفخ شکم
شاید جالب باشد ولی استرس نقش غیر قابل انکاری در ایجاد نفخ شکم دارد. استرس باعث ترشح اسید معده می شود و عوارض دیگری را نیز به همراه دارد. مثل زخم معده، سوء هاضمه و در نهایت نفخ شکم. در ضمن معمولا وقتی استرس داشته باشید، هوای بیشتری را خواهید بلعید.
اختلال در هضم و مشکلات گوارشی
همه افراد می توانند به این اختلال دچار شوند ولی با افزایش سن، اختلال در هضم غذا بیشتر تشدید خواهد شد. در سنین بالاتر، بدن با تولید میزان کافی از اسید و آنزیم های برای متابولیزه کردن شکم دچار نفخ می شود. مشکلات گوارشی به شما حس انباشتگی و پر بودگی می دهند.
پیروی نکردن از رژیم غذایی مناسب
غذاهایی که میزان بالایی نشاسته دارند و غذاهایی که به صورت سرخ شده می شوند، رژیم غذایی را با حالت تعادل خارج می کنند. از سوی دیگر استفاده زیاد از انواع ادویه ها، خوردن پیاز و سیر و مشروبات الکلی نفخ را تشدید می کنند. معمولا این غذاها هضم دشوارتری دارند.
بیماری های کبد
هر چند نفخ شکم در روده و معده اتفاق می افتد ولی وجود مشکلاتی در کبد، شرایط را بدتر می کند. کبد به هضم غذاهای چرب کمک می کند. اگر کیسه صفرا به خوبی کار نکند و زهره صفرا کافی تولید نشود، نفخ به وجود خواهد آمد. بیماری ها کبدی مثل هپاتیت، فیبروز کبد یا سیروز به ایجاد نفخ بیشتر منجر می شوند.
احتباس مایعات در بدن
ذخیره مایعات در نزدیک لگن و شکم علاوه بر افزایش وزن، نفخ شکم را نیز به دنبال خواهند داشت. احتباس و نگهداری مایعات در شکم گاهی اوقات به عنوان نشانه بیماری های کبدی، عفونت در شکم و حتی سرطان شناخته می شود.
عفونت و بروز نفخ شکم
گاهی اوقات نفخ شکم نشانه وجود عفونت است. نشانه هایی مثل درد، تب، ورم کردن غدد لنفاوی و وجود سرخی خبر از عفونت می دهند.
درمان خانگی و طب سنتی نفخ شکم با مواد ساده و در دسترس
اگر مشکلتان با ایجاد نفخ شدید نشده است می توانید درمان خانگی و طب سنتی نفخ شکم را به کار ببندید. اما با مشاهده علایمی مثل مشکل بلعیدن، کاهش وزن، اسهال، سوزش سر دل، تهوع، درد شکم و خونریزی مقعدی و اختلالات روده ای حتما با پزشک مشورت کنید.
بهترین دمنوش ها برای درمان خانگی نفخ شکم
برخی دمنوش ها مثل آب روی آتش هستند. در طب سنتی بعضی گیاهان دارویی خاصیت درمانگری در نفخ معده دارند. مثل گلپر، نعناع، ترخون یا زنجبیل. برای درست کردن این دمنوش ها کافی است ۲ تا ۳ قاشق از این مواد را در قوری ریخته و روی آن ها را آب جوش بریزید. ۱۰ تا ۱۵ دقیقه صبر کنید، سپس دمنوش را با نبات یا عسل میل کنید.
بهتر است از برگ تازه نعنا یا ترخون به جای خشک شده آن ها استفاده کنید. همچنین زنجبیل تازه بهتر است پودر آن است.
بیشتر بخوانید » بهترین مواد غذایی برای مشکلات معده و گوارش «
استفاده از برخی ادویه ها برای درمان خانگی نفخ شکم
هر چند ادویه های تند باعث تشدید و ایجاد نفخ می شوند ولی با استفاده از پودر زیره، دارچین و زعفران می توانید نفخ را کاهش دهید. در غذاهایی که می پزید می توانید از این ادویه های مفید استفاده کنید. پودر زنجبیل هم علاوه بر خوش طعم و عطر کردن غذا به هضم آن کمک می کند.
استفاده از پودر یا دانه های زنیان
دانه های زنیان یک درمان فوق العاده برای دردهای مربوط به معده هستند. می توانید این دانه ها را آسیاب کنید و یک قاشق از پودر آن را به همراه آب بخورید. یا این که با دانه های زنیان جوشانده درست کنید. با خوردن زنیان اسید روده کاهش یافته و تولید گاز نیز کم می شود.
سبزیجات را در رژیم غذایی تان بگنجانید
سبزی هایی مثل کرفس و مارچوبه به خاطر وجود فیبر از به وجود آمدن نفخ جلوگیری می کنند.
قبل از خواب قرص های ویتامین و مکمل نخورید
مواد معدنی موجود در مکمل های ویتامین مواد معدنی خاصی را به معده وارد می کنند که برخی از آن ها شکرهای غیر قابل جذب دارند. در این صورت باکتری ها با ایجاد گاز ، باعث به وجود آمدن نفخ می شوند.
ماساژ شکم
ماساژ شکم حرکت مواد غذایی و گاز تولیدی در دستگاه گوارش می شود. در هنگام ماساژ شکم، از سمت راست و چپ به سمت معده ماساژ دهید.
قبل از خواب تحرک داشته باشید
حرکات سبک ورزشی مثل پیاده روی یا دوچرخه سواری به مدت تنها ۱۵ دقیقه به افزایش حرکت در دستگاه گوارش کمک می کنند.
انجام کارهایی برای کاهش استرس
قبل از خواب و استراحت یا حتی در طول روز با انجام کارهای ساده که از استرستان بکاهد، نفخ را کاهش دهید. می توانید چند دقیقه مدیتیشن کنید، یک دمنوش بخورید، دوش آب ولرم بگیرید یا حتی یک کار ساده هنری انجام دهید.
بیشتر بخوانید » ۱۰ حرکت ساده یوگا برای کاهش استرس «
قبل از خواب غذا نخورید
۲ ساعت قبل از خواب، مواد غذایی سنگین نخورید. سیستم گوارش قبل از خواب به استراحت نیاز دارد تا معده را خالی کند.
از خوردن نوشیدنی های گازدار بپرهیزید
نوشیدن مایعات و نوشیدنی های گازدار در ایجاد نفخ شکم بسیار موثرند. این نوشیدنی ها را با آب یا دوغ بدون گاز جایگزین کنید.
استفاده روغن نخود فرنگی روی سالاد
برای کمک به آنزیم های گوارشی، روغن نخودفرنگی مثل یک بازوی پرقدرت عمل می کند. این روغن می تواند آنزیم های گوارشی را بشکند و هضم را راحت کند.
سرکه سیب، یک روش موثر درمان خانگی نفخ شکم
سرکه سیب سامل اسید استیک، پروتئین، آنزیم ها، انتی اکسیدان، فسفر، منیزیوم، کلسیم و انواع باکتری های مفید برای بدن است. سرکه سیب به کم آبی بدن کمک می کند و سوزش سر دل و رفلاکس معده را کاهش می دهد.
می توانید یک قاشق چای خوری سرکه سیب را نیم ساعت قبل از خوردن غذا بخورید. یا این که یک قاشق چای خوری سرکه سیب را در یک فنجان آب جوش بریزید و به آن یک قاشق عسل اضافه کنید. سپس آن را میل کنید. این جوشانده را هنگام شب بخورید.
بیشتر بخوانید » عوارض و فواید سرکه سیب برای سلامت بدن «
درمان خانگی نفخ معده با سیر
در طب سنتی سیر علاوه بر خواص عالی که در درمان یا پیشگیری از بیماری مختلف دارد، می تواند علایم مربوط به نفخ را نیز کاهش دهد. روغن سیر هم به کاهش التهاب و از بین بردن باکتری ها کمک می کند.
می توانید یک یا دو حبه سیر را له و با عسل مخلوط کنید. این معجون را پس از صرف غذا میل کنید. روش دوم این است که سیر تازه را بعد از له کردن در آب گرم بریزید و با عسل مخلوط کنید. روزانه یک یا دو بار این معجون را مصرف کنید.
ماست بخورید
برای کسانی که مشکل گوارشی دارند، انواع ماست های پروبیویک یک گزینه عالی برای استفاده به همراه غذاست. ماست طبیعی هم می تواند به درمان نفخ کمک کند.
شربت آلوئه ورا، درمان خانگی نفخ شکم در بارداری
آلوئه ورا به صورت ژل یا شربت می تواند رشد باکتری های معده را افزایش دهد و به درمان یبوست در دوران بارداری نیز کمک کند. پالپ این گیاه مفید را می توانید با یک قاشق عسل مخلوط و میل کنید.
چای سبز بنوشید
چای سبز علاوه بر افزایش سوخت و ساز بدن به رفع احتساب آب بدن کمک می کند، که یکی از عوامل نفخ است. کاهش گاز بدن دستگاه گوارش و کمک به سیستم گوارش از دیگر مزایای استفاده از چای سبز است. خانم ها می توانند این چای را در دوران بارداری با خیال راحت میل کنند.
روغن بابونه را روی شکمتان ماساژ دهید
بابونه یک سبزی معطر و گیاه دارویی مفید برای درمان دردهای قاعدگی است. ولی در کنار آن می تواند التهاب روده و تنگی نفس را هم بهبود دهد. ۳ تا ۴ قطره روغن بابونه را با ۲ قاشق چای خوری روغن زیتون یا نارگیل مخلوط کنید و روزانه یک بار روی شکمتان بمالید.
برای درمان خانگی نفخ شکن نعنا تازه و روغن نعنا مصرف کنید
همان طور که مصرف نعنا در کنار غذا به عنوان یک سبزی خوردن مفید است، می توانید روغن آن را برای جلوگیری از اسپاسم ماهیچه های روده استفاده کنید. مانند روغن بابونه، ۳ تا ۴ قطره روغن نعنا را با ۲ قاشق چای خوری روغن زیتون یا نارگیل مخلوط کنید و هر رور یک مرتبه روی شکمتان بمالید.
استفاده از روغن زنجبیل به عنوان درمان خانگی نفخ شکم
خوردن پودر زنجبیل با چای یا جوشانده آن کمک زیادی به رفع نفخ می کند. از طرفی می توانید برای تسکین درد معده از روغن آن، برای ماساژ شکم خود استفاده کنید. خواص ضد التهابی و ضد باکتریایی روغن زنجبیل، می تواند نفخ معده را التیام دهد.
روغن رازیانه؛ روش آسان درمان خانگی نفخ شکم
روغن رازیانه با خاصیت سم زدایی و ضد اسپاسم می تواند دردهای شکمی، روده تحریک پذیر، اسهال و نفخ معده را کاهش دهد. ۴ قطره روغن رازیانه را با ۱ قاشق غذاخوری روغن نارگیل مخلوط کنید و روی شکمتان ماساژ دهید.
روغن کرچک درمان سنتی نفخ معده
روغن کرچک حاوی اسید چرب غیر اشباع است که خواص ضد میکروبی و ضد نفخ دارد. ۱۵ تا ۶۰ میلی لیتر روغن کرچک برای بزرگسالات و ۵ تا ۱۵ میلی لیتر از آن برای کودکان می تواند دردهای شکمی را رفع کند. برای این که طعم بهتری داشته باشد، می توانید آن را با انواع آب میوه به خصوص آب پرتقال مخلوط کنید. یا این که آن را در آب گرم حل کنید و ۴ فنجان از آن را در فواصل ۱۵ تا ۲۰ دقیقه ای مصرف کنید.
موز؛ درمان خانگی نفخ شکم
با خوردن موز می توانید فیبر و پتاسیم زیادی را به بدن وارد کنید که تاثیر زیادی در درمان نفخ شکم دارد. این میوه می تواند یبوست را رفع کند و احتباس آب را از بین ببرد. وردن ۱ تا ۲ موز در هنگام نفخ به درمان آن کمک زیادی می کند.
آب پرتقال، درمان خانگی نفخ شکم
آب پرتقال اسیدیته معده را افزایش می دهد و به هضم غذا کمک می کند. همچنین سرشار از فیبر است و به گوارش کمک می کند. آب پرتقال را قبل از صرف وعده غذایی میل کنید. البته اگر نشانه هایی از التهاب و سوء هاضمه مشاهده کردید، با پزشک خود در میان بگذارید.
سخن پایانی درباره درمان خانگی نفخ شکم
همان طور که گفتیم عوامل مختلفی بر ایجاد نفخ شکم تاثیر دارند. خوردن غذاهای ترش یا شکلات های شیرین، مصرف سیگار و مشروبات الکلی، کار کردن در حال غذاخوردن، تغییر در رژیم غذایی، خوردن مواد غذایی نفاخ مثل حبوبات و فلفل دلمه ای همگی بر ایجاد نفخ موثرند. در همه موارد باید به این موضوع دقت کنید که با اضافه یا حذف برخی مواد غذایی می توانید رژیم غذایی خود را متعادل کرده و از بروز نفخ جلوگیری کنید. اما در صورت حاد بودن شرایط حتما با پزشک متخصص در تماس باشید.
بیشتر بخوانید » علائم معده درد عصبی «
