تراپی یا روان درمانی از روش های درمانی در روانشناسی است که به برطرف کردن مشکلات ذهنی و عاطفی فرد کمک می کند. روان درمانی رویکردهای مختلفی دارد. اگر دوست دارید بیشتر درباره انواع تراپی و روان درمانی در روانشناسی بدانید حتما به خواندن این مطلب مجله کوروش ادامه دهید.
اگر از کسانی باشید که به تازگی به فکر «روان درمانی یا تراپی درمانی» افتاده اید، ممکن است متوجه شده باشید که با انواع و اقسام روش های تراپی درمانی در مبحث روانشناسی مواجه هستید. اگر چه برخی روش های تراپی درمانی ممکن است برای مشکلات خاصی مفید باشد، ولی روش های درمانی دیگر نیز وجود دارند که برای طیف گسترده ای از مسائل روحی روانی کاربرد دارند. انواع روان درمانی ها زیر نظر یک متخصص سلامت روان یا درمانگر آموزش دیده انجام می گیرند. آنچه در هر جلسه درمانی نیز رخ می دهد نیز به روش های دلخواه درمانگر و مسائلی که باید برطرف کنید بستگی دارد.
با این حال، می توانید انتظار داشته باشید در هر جلسه تراپی درمانی زمانی را صرف بحث درباره نحوه اثرگذاری وضعیت، احساسات و رفتارهای خود در زندگی کنید. احتمالا این مسائل شامل برخی وقایع نامطلوب و ناخوشایند زندگی و افکار ناراحت کننده نیز می شود. به این جهت، ممکن است جلسات درمانی در ابتدا برای هر فردی دشوار باشد، ولی فراموش نکنید نتیجه تراپی معمولا زندگی شادتر با رضایتمندی بالاتر است. در اینجا نگاهی می اندازیم به انواع رویکردهای روان درمانی و تراپی درمانی در روانشناسی و همچنین نحوه انتخاب بهترین روش درمانی برای هر فرد.
روان درمانی پویشی از انواع تراپی درمانی در روانشناسی
«روان درمانی پویشی» از روانکاوی نشأت گرفته است که از روش های تراپی درمانی در روانشناسی دراز مدت برای درمان مشکلات روحی روانی است. در روانکاوی اغلب از هر مسئله ای که فرد در ذهن دارد صحبت می شود تا درمانگر الگوهای فکری یا رفتاری که موجب پریشانی و مشکلات روحی روانی شده را تشخیص دهد. همچنین در جلسات روانکاوی صحبت از دوران کودکی و گذشته همراه با خواب و رؤیاها یا خیال های مکرر نیز معمول است.
نحوه کاربرد روان درمانی پویشی
در روان درمانی پویشی عموما فرد با درمانگر صحبت می کند تا ارتباط بین ناخودآگاه و اقداماتش تشخیص داده شود. در جلسات ممکن است از احساسات، روابط عاطفی یا الگوهای فکری صحبت شود. تراپی پویشی در مقایسه با رفتار درمانی شناختی و سایر انواع تراپی ها و روان درمانی ها می تواند یک روش درمانی دراز مدت باشد. همچنین روانکاوی معمول نیز روشی پرشدت است که درمان فرد به وسیله آن عموما تا سال ها زمان می برد. با این حال، روان درمانی پویشی نه تنها روش درمانی موثرتری است، بلکه حتی برخی تحقیقات نشان داده اند که بسیاری از افراد حتی پس از تکمیل دوره روان درمانی پویشی همچنان به روند بهبودی خود ادامه داده اند.
روان درمانی پویشی می تواند برای این دسته از مشکلات مناسب باشد:
-افسردگی
-اضطراب
-اختلالات اشتها
-علائم اختلال روان تنی
– اختلال سوء مصرف مواد
-و انواع دیگر مشکلات ذهنی و روانی
رفتار درمانی از انواع تراپی درمانی در روانشناسی
رفتاردرمانی از رویکردهای کاملا متمرکز و عمل گرا در تراپی درمانی در روانشناسی است. بر اساس نظریه رفتاری، رفتارهای مشخصی از آنچه فرد در گذشته آموخته به وجود آمده اند. برخی از این رفتارها نیز ممکن است روی زندگی اثر منفی گذاشته یا موجب پریشانی و مسائل روانی در فرد شده باشند. رفتار درمانی می تواند به فرد در تغییر این واکنش های رفتاری کمک کند.
بیشتر بخوانید » ۶ نشانه برای مراجعه به روان درمانگر «
نحوه کاربرد رفتار درمانی
در رفتار درمانی فرد دیگر وقت زیادی را صرف بحث در مورد دلایل ناخودآگاه بروز رفتار یا اقدامات یا مسائل عاطفی نخواهد کرد. بلکه در عوض، تمرکز این نوع تراپی روی روش های تغییر واکنش ها و الگوهای رفتاری که موجب بروز این مشکلات روحی شده اند است.
انواع مختلفی از رفتار درمانی وجود دارد، از جمله:
حساسیت زدایی منظم: حساسیت زدایی منظم یا سیستماتیک یک روش تراپی درمانی در روانشناسی است که در آن تکنیک های آرام سازی با مواجهه تدریجی با علل ترس فرد ادغام شده است. این روش تراپی به تدریج به فرد کمک می کند به احساس ترس خود عادت کرده و پریشانی و اضطراب را با واکنش های مثبت و آرامش جایگزین کند.
بیزاری درمانی: در بیزاری درمانی ارتباطی میان رفتار یا نشانه های ناخوشایند برقرار شده و همین ارتباط نیز به فرد در تغییر یا متوقف کردن آن کمک می کند.
غرقه سازی: این روش تراپی درمانی در روانشناسی شبیه حساسیت زدایی منظم است. ولی در این تراپی فرد به جای مواجهه تدریجی با ترس های خود همان ابتدا با این نشانه ها روبرو می شود. برای مثال اگر شخص از سگ هراسی داشته باشد، در اولین مرحله درمان او در اتاقی با چند سگ بی آزار گذاشته می شود. در مقابل در روان درمانی حساسیت زدایی منظم اولین مرحله مواجهه با عکس های سگ است.
رفتار درمانی ممکن است گزینه مناسبی برای درمان برخی از این مشکلات باشد:
-اضطراب
-فوبیا (هراس)
-اختلال سوء مصرف مواد
– اختلال کم توجهی – بیش‌فعالی
اختلال وسواسی اجباری
– اختلال سرکشی مخالف
-مسائل رفتاری که ناشی از مشکلات ارتباطی یا عاطفی است
رفتاردرمانی شناختی از انواع روان درمانی ها و تراپی درمانی در روانشناسی
رفتار درمانی شناختی یک رویکرد کوتاه مدت برای درمان سلامت روان است. این روش تراپی درمانی در روانشناسی به رفتار درمانی شباهت دارد، همچنین به برطرف کردن الگوهای فکری یا افکار مزاحم و مسئله ساز نیز کمک می کند. اساس رفتار درمانی شناختی چنین است که برخی احساسات یا باورهای فرد نسبت به خود یا شرایط زندگی ممکن است منجر به پریشانی و اضطراب شده باشد. این پریشانی ممکن است به مسائل روانی ارتباط داشته باشد یا آنکه در کنار این مسائل بروز پیدا کرده یا اینکه یکی از عوارض سایر مشکلات روحی روانی باشد.
بیشتر بخوانید » امراض روانی ستارگان مشهور هالیوود «
نحوه کاربرد رفتار درمانی شناختی
در جلسات رفتاردرمانی شناختی درمانگر به شناسایی الگوهای فکری و نحوه اثرگذاری منفی آنها روی زندگی فرد می پردازد. سپس درمانگر با راهنمایی های خود به فرد کمک می کند تا با روش هایی الگوهای فکری یا رفتارهای منفی با رفتارهای مفید و مثبت جایگزین شود. همچون رفتار درمانی در رفتاردرمانی شناختی نیز زمان زیادی صرف بحث در مورد وقایع گذشته نمی شود. بلکه در عوض، تمرکز درمانگر روی برطرف کردن نشانه های موجود و تغییر دادن این مشکلات است.
در رفتاردرمانی شناختی اغلب از فرد برخی کارهای در خانه یا تمرین خارج از جلسه خواسته می شود. برای مثال، ممکن است که از فرد خواسته شود افکار منفی یا مسائل ناراحت کننده دیگر را در بین جلسات در دفترچه ای یادداشت کند. این روش به فرد کمک می کند که آنچه در جلسات تراپی آموخته را بهبود بخشیده و مهارت های جدید خود را در موقعیت های روزمره به کار گیرد.
زیرمجموعه های رفتاردرمانی شناختی
رفتاردرمانی شناختی دارای زیرمجموعه هایی است که عبارتند از:
رفتار درمانی دیالکتیکی: رفتار درمانی دیالکتیکی از روش های تراپی درمانی در روانشناسی است که مهارت های رفتاردرمانی شناختی بهره می برد، ولی پذیرش و کنترل عاطفی را در اولویت برنامه های درمانی قرار می دهد. فرد می تواند انتظار داشته باشد در خلال جلسات روان درمانی دیالکتیکی مهارت هایی را برای سازگاری با وضعیت های ناراحت کننده و مشکلات خود بیاموزد. همچنین ممکن است فرد نحوه بروز احساسات دشوار و پذیرفتن آنها را یاد بگیرد.
درمان منطقی عاطفی: این روش تراپی به فرد کمک می کند تا باورهای غیرمنطقی که باعث پریشانی عاطفی یا سایر مسائل می شود را کنار بگذارد. اساس درمان منطقی عاطفی این است که وقتی افکار غیر منطقی با افکار و ایده های منطقی تر جایگزین شود، سلامت عمومی و رضایت در زندگی فرد نیز بهبود پیدا می کند.
رفتاردرمانی شناختی می تواند برای برطرف کردن این مشکلات موثر باشد:
-اختلالات خلقی مانند افسردگی و اختلال دو قطبی
-اضطراب و ترس
-اختلالات اشتها
-اختلال سوء مصرف مواد
-اختلال وسواسی اجباری
-بی خوابی
-برخی از علائم اسکیزوفرنی
رفتاردرمانی شناختی همچنین در صورت ترکیب با درمان های دارویی می تواند برای درمان برخی دیگر از مشکلات روانی مفید باشد.
روان درمانی انسان گرا از انواع تراپی درمانی در روانشناسی
روان درمانی انسان گرا روش تراپی درمانی در روانشناسی است که در آن به اثرگذاری جهان بینی فرد روی انتخاب هایش در زندگی، به خصوص آن دسته از انتخاب هایی که به مسائل روحی روانی منتهی شده اند پرداخته می شود. اساس روان درمانی انسان گرا نیز بر این مبنا است که هر فرد خودش بهترین کسی که می تواند احتیاجات و تجارب خود را درک کند. در روان درمانی انسان گرا درمانگر یا تراپیست تنها فرد را راهنمایی کرده یا از او پشتیبانی می کند و کاری به تفسیر احساسات و عواطف ندارد و به این طریق به درک بهتر مسائلی که فرد تجربه کرده کمک می کند.
بیشتر بدانید » ویژگی های والدین کنترل گر «
نحوه کاربرد روان درمانی انسان گرا
درمانگر در روان درمانی انسان گرا به فرد کمک می کند به هدفش که همان زندگی پربارتر است برسد. این کار تا حد زیادی از طریق بازیابی خود واقعی یا همان شخصیت حقیقی فرد صورت می پذیرد. در این روش درمان روانشناسی فرد عمده وقت خود را صرف کندوکاو طریقه های مختلف رشد شخصیتی و بهبود خودپذیری و همچنین بحث در مورد مسائلی که با آن سروکار دارد می کند.
یکی از مولفه های مهم روان درمانی انسان گرا، ارزیابی مثبت و بدون قید و شرط است. به این معنا که درمانگر باید بدون هیچ قید و شرطی فرد را بپذیرد، حتی اگر در برخی مسائل با او کاملا مخالف باشد. روان درمانی انسان گرا به خصوص می تواند برای کنار آمدن با قضاوت های منفی دیگران مفید باشد. به طور کلی، خود فرد کسی است که جلسات روان درمانی انسان گرا را اداره می کند. درمانگر تنها در صورت نیاز وارد عمل می شود. در غیر این صورت تنها به گوش دادن به فرد می پردازد. درمانگر گاهی ممکن است برای درک بهتر صحبت های فرد از او سوالاتی بپرسد.
زیرمجموعه های روان درمانی انسان گرا
روان درمانی انسان گرا نیز دارای برخی زیرمجموعه هاست که عبارتند از:
روان درمانی وجودی: در این روش درمانی فلسفی مفاهیمی همچون مسئولیت انتخاب و آزادی انتخاب در اولویت قرار خواهند گرفت. ممکن است زمان زیادی از جلسات روان درمانی وجودی نیز صرف بحث در مورد مفهوم بخش های مختلف زندگی فرد و نحوه یافتن معنای بیشتر در زندگی شود.
روان درمانی فرد محور: این تراپی درمانی در روانشناسی از این باور نشأت گرفته که مخالفت دیگر با فرد و اقدامات او انتقاد از انتخاب های او می تواند موجب بروز پریشانی عاطفی شود. همین مسئله نیز می تواند خود پذیری یا رشد شخصیتی فرد را با دشواری همراه سازد. درمانگران در روند تراپی فرد محور عمده تلاش خود را در راستای رشد شخصی، تغییرات مثبت، پذیرش، همدلی و راهنمایی های مفید دیگر می گذارند.
روان درمانی گشتالت: در این روش تراپی درمانی در روانشناسی توجه عمده به تاثیر مسائل حل نشده ای همچون روابط و مشکلات خانوادگی بر سلامت عاطفی فرد است. توجه روان درمانی گشتالت تنها لحظه کنونی است و در اغالب جلسات تراپی ممکن است از نقش آفرینی یا بازی کردن سناریوهایی همراه با حرکت یا تجسم بهره برده شود.
روان درمانی انسان گرا در درمان مسائل زیر موثر است:
-مسائل عزت نفس (حس خود ارزشمندی)
-اثرات رویدادهای آسیب زا
-افسردگی
-مسائل مربوط به روابط
-اختلال سوء مصرف مواد
-احساس بی ارزشی یا و گم گشتگی در زندگی
بیشتر بخوانید » عجیب ترین اختلالات روانی از سندرم پاریس تا استکهلم «
چگونه روش های تراپی درمانی مناسب خود را انتخاب کنیم؟
با وجود روش های تراپی درمانی در روانشناسی زیاد، انتخاب نوع مشخصی از درمان روانشناسی دشوار است. اگر قبلا به روانپزشک یا درمانگری مراجعه کرده باشید و بیماری روانی در شما تشخیص داده شده باشد ممکن است توصیه های درمانگر مفید باشد. ولی نهایتا انتخاب با خود شماست. به یاد داشته باشید که بسیاری از درمانگران از ترکیبی از روش های مختلف روانی درمانی استفاده می کنند. همچنین بسیار طبیعی است که یک تراپی را امتحان کنید و بعدا متوجه شوید که اصلا مناسب شما نیست و بخواهید آن را تغییر دهید و به روش روان درمانی دیگری روی بیاورید.
صرف نظر از روشی که انتخاب می کنید، عموما تراپی دشوار است. ممکن است از صحبت کردن در مورد مشکلات روانی یا افکار شخصی با فردی غریبه احساس ناراحتی کرده یا اینکه عصبی شوید. با این حال، به یاد داشته باشید این امر با گذشت زمان راحت تر می شود. مهم نیست که در مورد چه مسائلی در جلسات روان درمانی صحبت می کنید، درمانگر کاملا آموزش دیده تا در مورد فرد و افکارش قضاوت نکند. ولی اگر احساس می کنید درمانگر شما دارای این ویژگی نیست، حتما به دنبال درمانگر جدیدی باشید.
بیشتر بخوانید » بهترین و پرفروش ترین کتاب های روانشناسی در ایران «
سوالاتی که ممکن است به شما در انتخاب درمانگر کمک کند
در همین حال که به دنبال درمانگر مناسب خود هستید بهتر از این سوالات را از خود بپرسید. این سوالات می توانند تا حد زیادی به شما در یافتن تراپیست و درمانگر مورد نظر کمک کنند. سوالاتی از این قبیل:
- می خواهید با مراجعه به درمانگر چه مسائلی را برطرف کنید؟ این مسائل می توانند مشخص یا مبهم باشند.
- آیا درمانگری که می خواهید باید دارای صفات خاصی باشد؟ برای مثال دوست دارید درمانگر هم جنس شما باشید یا اینکه یا با درمانگری از جنس مخالف راحت تر هستید؟
- در مورد هزینه جلسات تراپی درمانی در روانشناسی فکر کرده اید؟ چقدر می خواهید برای هر جلسه هزینه کنید؟ آیا به دنبال روش های درمانی هستید که قیمتی دلخواه شما داشته باشند؟
- درمان در کجای برنامه های شما جای دارد؟ آیا به درمانگری احتیاج دارید که بتوانید در یک روز خاص هفته به او مراجعه کنید؟ یا اینکه به درمانگری نیاز دارید که بتوانید در جلسات روان درمانی شبانه حضور پیدا کنید؟
- به یاد داشته باشید اصلا اشکالی ندارد که یک روش تراپی درمانی یا یک درمانگر به درد شما نخورد. پس بدون اینکه دچار تشویش شوید تراپیست یا درمانگر خود را تغییر دهید. به تلاش خود ادامه دهید تا درمانگری کاملا مناسب خود پیدا کنید.
منبع: healthline
فهیمه . 16 مهر 1401
بسیار عالی اما کاش حداقل چند تراپی درمان مطمئن در تهران رو هم معرفی می کردید.