بهترین روش از بین بردن حشرات برنج چیست؟ اگر تا به حال از مقدار زیادی برنج در خانه نگهداری کرده باشید، می‌دانید که بعد از مدتی احتمال زیاد شدن موجوداتی ریز و سیاه رنگ در برنج وجود دارد. اگر هر چه زودتر فکری برای از بین بردن این موجودات نکنید، خیلی زود زیاد می‌شوند و شروع به پودر کردن برنج می‌کنند. اما آیا راهی برای جلوگیری از حشرات برنج و شپشک برنج وجود دارد؟ بهترین روش از بین بردن حشرات برنج ایرانی و شپشک برنج در خانه چیست؟ برای پاسخ به این سوالات بهتر است در این مقاله از سرویس سبک زندگی در مجله کوروش با ما همراه باشید.
شپشک برنج چیست؟
حشره برنج یا شپشک برنج با نام علمی «سیتوفیلوس اوریزائه» موجودی است که در طبیعت زندگی می‌کند. نوعی آفت کوچک و تیره رنگ (قهوه‌ای مایل به سرخ تا سیاه) که از نزدیک شباهت زیادی به «سوسک» دارد. این حشره در برنج، جو، غلات، آرد و پودرهای سوخاری زندگی می‌کنند.
باید بدانید هر کجا که برنج و غلات باشد، این موجودات آن جا را برای زندگی انتخاب می کنند. بهتر است بدانید که این حشرات کاملاً غیرسمی و بی‌ضرر هستند و به هیچ عنوان گاز نمی‌گیرند و نیش نمی‌زنند. اما اگر جلوی زیاد شدن آن‌ها را نگیرید، آن قدر زیاد می‌شوند که برنج یا غلات را به طور کامل پودر و نابود می‌کنند.
طول این شپشک‌ها در حدود ۲ تا ۳ میلی‌متر است و ظاهری کدر و تیره دارند. باید بدانید که این موجودات بعد از بالغ شدن پرواز می‌کنند و از نور فراری هستند و به سمت مکان‌های تاریک جذب می‌شوند. هر شپشک می‌تواند روزانه ۳ تا ۶ تخم بگذارد و در طول عمر خود ۴۰۰ تخم می‌گذارند.
لاروهای شپشک برنج بعد از ۳ روز از تخم‌ها خارج می‌شوند و از همین رو خیلی زود تکثیر می‌شوند. باید بدانید که چرخه زندگی شپشک برنج به این صورت است که در حدود ۸ ماه طول می‌کشد تا بالغ شود. سپس اگر شرایط محیطی مساعد باشد تا ۲ سال زنده می‌مانند.
بیشتر بخوانید: تفاوت برنج کشت اول و کشت دوم ایرانی
شپشک برنج در کجاها یافت میشود؟
شاید این سوال برایتان ایجاد شده که شپشک برنج از کجا میاد و برای زندگی به چه شرایطی نیاز دارد. شپشک‌های ریز که به عنوان شپشک برنج شناخته شوند، به جز برنج در فضاهای دیگر نیز یافت می‌شوند. باید بدانید که آن‌ها در انواع خشکبار، گندم، جو، غلات، آرد، برنج، ذرت، گندم سیاه، ماکارونی، آجیل، تخمه آفتابگردان، میوه خشک، اسپاگتی و حتی غذای سگ نیز زندگی می‌کنند.
معمولاً لاروهای شپشک داخل مغزها و غلات هستند و از همین رو به ظاهر و بدون موشکافی به هیچ عنوان قابل رویت نیستند. جالب است بدانید که این شپشک‌ها می‌توانند کیسه‌های نازک پلاستیکی و کاغذی را بجوند و به غذایی که دوست دارند، دست پیدا کنند. بنابراین اگر واقعاً به دنبال راهی برای ایمن شدن خوراکی‌ها هستید، بهتر است آن‌ها را در ظروف پلاستیکی محکم یا پلاستیک‌های ضخیم قرار دهید.
عدم از بین بردن شپشک برنج به صورت صحیح موجب پخش شدن شپشک برنج در خانه و حمله این موجودات به آرد، ماکارونی و غلات میشود.
در ضمن پیشنهاد ما این است که برنج را از نمونه‌های باکیفیت بخرید. برای خرید انواع برنج از جمله برنج ایرانی از فروشگاه‌های زنجیره‌ای افق کوروش به روش خرید حضوری، اینترنتی یا تلفنی می‌توانید اقدام کنید.
بیشتر بخوانید: طرز تهیه برنج کته به ۲ روش ساده و قالبی
آیا شپشک برنج به لوازم خانه آسیب می‌زند؟
باید بدانید که حشرات برنج تنها از غلات، برنج و گندم و آرد تغذیه می‌کنند و هیچ آسیبی به لوازم منزل مثل پارچه‌ها، مبلمان، پرده، فرش و لباس‌ها نمی‌زنند. آن‌ها هیچ علاقه‌ای به خوردن وسایل خانه ندارند و برای سلامت انسان‌ها و حیوانات نیز کاملاً بی‌ضرر هستند.
آیا برنج شپشک زده قابل استفاده است؟
اگر برنجتان پر از حشره و شپشک برنج شده، قبل از هر کاری باید راهی برای از بین بردن آن‌ها پیدا کنید. بهتر است بدانید که این برنج‌ها به هیچ عنوان برای مصرف مشکلی ندارند. می‌توانید برنج‌ها را به خوبی آبکشی کنید. تمام شپشک‌ها روی آب قرار می‌گیرند و بعد از چند بار تخلیه آب به طور کامل از بین می‌روند.
روش‌های از بین بردن حشرات و شپشک برنج ایرانی
برای از بین بردن حشرات موجود در برنج یا همان شپشک برنج باید بدانید که شپشک برنج از چی بدش میاد و از چه چیزهایی فرار می‌کند. در ادامه می‌توانید با رایج‌ترین روش‌های از بین بردن شپشک برنج بدون قرص برنج و روش‌های شیمیایی از بین بردن شپشک برنج آشنا شوید.
۱- از بین بردن شپشک برنج با برگ بو
«برگ بو» یکی از روش‌های ساده برای رفع شپشک برنج است. شما می‌توانید مقداری برگ بو تهیه کنید و آن را داخل کمد، کیسه برنج و هر جایی که غلات را نگهداری می‌کنید، قرار دهید. عطر برگ بو موجب دور شدن شپشک برنج میشود و آن‌ها را دور می‌کند. می‌توانید برگ بو را به‌طور مستقیم داخل کیسه برنج بگذارید یا آن را در یک جوراب نازک بریزید و روی برنج و غلات بگذارید. زمانی که عطر برگ بو در ظرف پخش شود، تمام شپشک‌ها از برنج فاصله می‌گیرند.
۲- از بین بردن شپشک برنج با دانه فلفل سیاه و چیلی
«دانه فلفل سیاه» عطر زیادی دارد و قرار دادن آن در برنج می‌تواند شپشک‌ها را فراری دهد. برای این کار می‌توانید فلفل‌ها را به صورت مستقیم روی برنج بریزید یا اینکه آن‌ها را داخل توری یا جوراب نازک بریزید و روی برنج بگذارید.
«فلفل چیلی خشک» هم شپشک را دفع می‌کند. استفاده از فلفل چیلی خشک، روشی طبیعی و بی‌ضرر است. فلفل چیلی خشک بوی تندی دارد و حشرات مختلف از جمله شپشک را از خود می‌راند. می‌توانید چیلی را با پارچه یا پوشش نازکی بپوشانید و در ظرف برنج بگذارید.
۳- از بین بردن شپشک برنج با گیاهان معطر مختلف
یکی دیگر از مؤثرترین روش‌های از بین بردن شپشک برنج این است که چند نوع مختلف از گیاهان معطر مثل نعنا و رزماری را داخل یک توری بریزید و آن را روی برنج بگذارید. برای این کار باید مقداری میخک، رزماری، پیاز و دانه فلفل را داخل یک جوراب بریزید و آن را داخل ظرف برنج یا غلات قرار دهید. بوی قوی این گیاهان موجب دور شدن شپشک برنج میشود.
۴- از بین بردن شپشک برنج با سیر
«سیر» یکی دیگر از گیاهان مفید برای از بین بردن شپشک برنج در طب سنتی است. اما چگونه شپشک برنج را با سیر از بین ببریم و از شر این حشرات مزاحم خلاص شویم؟ همان‌طور که می‌دانید سیر بوی تندی دارد و یک گیاه قدرتمند و طبیعی برای دور کردن شپشک برنج است.
برای این کار می‌توانید از سیر تازه یا خشک استفاده کنید. سیر تازه عطر بیشتری دارد و تأثیر آن سریع‌تر است. سیر تازه را خرد کنید و داخل یک جوراب نازک بریزید. حالا آن را داخل کیسه برنج قرار دهید. توجه داشته باشید که هر چقدر بوی سیر بیشتر باشد تأثیر آن نیز بهتر است. زمانی که بوی سیر از بین رفت دوباره این کار را تکرار کنید تا شپشک‌ها به سراغ برنج نیایند.
بیشتر بخوانید: خواص و فواید سیر و مضرات احتمالی آن
۵- از بین بردن شپشک برنج با برگ چریش
«برگ چریش» درست مثل برگ بو یک روش مفید برای رفع شپشک برنج است. قرار دادن این برگ روی برنج موجب میشود تا شپشک به سراغ برنج نیاید و یا در صورتی که برنج شپشک دارد، از بین برود.
۶- رفع شپشک برنج با زنجبیل
قرار دادن یک تکه زنجبیل تازه در انبار یا روی کیسه برنج می‌تواند همانند یک دافع طبیعی، حشرات را دور کند. برای از بین بردن شپشک برنج می‌توانید زنجبیل تازه را خرد کنید و آن را در ظرف یا کیسه برنج قرار دهید.
بیشتر بخوانید: خواص و فواید زنجبیل و طبع و مصلح آن
۷- از بین بردن شپشک برنج با کبریت
استفاده از یک جعبه کبریت روش دیگری برای رفع شپشک برنج است. گوگرد موجود در کبریت می‌تواند شپشک‌های برنج را دور کند و مانع ورود آن‌ها به ظرف نگهداری غلات و برنج شود.
۸- رفع شپشک برنج با نور خورشید
شپش‌های برنج از روشنایی و نور فرار می‌کنند و دوست دارند در تاریکی پنهان شوند. اگر ظرف برنج یا کیسه برنج را در برابر نور طبیعی قرار دهید، شپشک‌ها خیلی زود فرار می‌کنند. به یاد داشته باشید که پهن کردن برنج زیر نور نیز می‌تواند روش مؤثری برای رفع شپشک‌ها باشد. اما هیچ‌گاه برنج را زیر نور آفتاب قرار ندهید. زیرا این کار موجب پوک شدن و شکستن دانه‌های برنج میشود.
۹- رفع شپشک برنج با تله‌های چسبنده
یکی دیگر از روش‌هایی که می‌توانید از آن برای نابودی شپشک انواع برنج ایرانی و خارجی استفاده کنید، تله‌های چسبناک هستند. می‌توانید برنج‌ها را در مجاورت نور قرار دهید. سپس تله‌های چسب را دور ظرف بگذارید تا حشرات در زمان خروج به چسب بچسبند.
۱۰- نابود کردن شپشک برنج با فریز کردن برنج
برای نابودی شپشک‌های برنج می‌توانید برنج‌ها را بسته‌بندی کنید و در فریزر قرار دهید. فریز کردن برنج برای مدت ۴ تا ۵ روز می‌تواند به طور کامل شپشک‌ها را نابود کند. گفته میشود فریز کردن طولانی مدت برنج موجب میشود تا برنج کیفیت اولیه خود را از دست بدهد.
۱۱- از بین بردن شپشک برنج با میخک
«میخک» یکی دیگر از گیاهان معطر است که شپشک برنج از آن دوری می‌کند. برای دور کردن شپشک‌ها می‌توانید مقداری میخک روی برنج بگذارید تا از آن دور شوند.
۱۲- از بین بردن شپشک با عوض کردن گونی برنج
برای از بین بردن شپشک برنج می‌توانید از هر روشی استفاده کنید. اما به یاد داشته باشید که بعد از آن برنج‌ها را تخلیه کنید و به یک گونی جدید منتقل نمایید. این کار از رشد مجدد لاروها و تخم‌های شپشک جلوگیری می‌کند.
۱۳- از بین بردن شپشک برنج در خانه با آب جوش
استفاده از «آب جوش» یکی از روش‌هایی است که می‌توانید برای از بین بردن شپشک برنج در خانه استفاده کنید. البته این روش برای مقادیر کم برنج مناسب است و در مقیاس زیاد روش موثری نخواهد بود. در این روش باید ابتدا آب را بجوشانید و سپس برنج را به آن اضافه کنید تا حرارت، سبب کشته شدن شپشک‌ها و از بین رفتن تخم‌های آن‌ها در میان برنج شده و لاشه آن‌ها روی آب شناور شود تا به راحتی بتوانید شپشک‌ها را جدا کنید. ۳۰ ثانیه زمان برای این کار کافی است.
همچنین جوشاندن برنج روی حرارت در زمان پخت آن، کاری مشابه ریختن برنج در آب جوش را انجام خواهد داد، فقط جدا کردن شپشک‌ها بعد از کشته شدن در این روش سخت‌تر خواهد بود.
۱۴- برگ نعناع، راه دفع شپشک برنج
می‌توانید از پودر نعناع خشک برای از بین بردن شپشک برنج ایرانی استفاده کنید. یعنی به ازای هر ۱ کیلوگرم برنج ایرانی ۵ گرم نعناع خشک را در یک کیسه نازک ریخته و آن را لابه‌لای سطل برنج یا کیسه برنج قرار دهید.
۱۵- قرص بید یا قرص سیر از راه‌های سنتی دفع شپشک برنج
«قرص بید» یا «قرص سیر» از قرص‌های گیاهی است که می‌توانید از عطاری‌ها یا داروخانه‌ها تهیه کنید و با توجه به دستورالعمل روی بسته‌بندی، آن را در داخل کیسه‌های برنج بگذارید تا شپشک‌ها و آفت‌های موجود در کیسه برنج از بین بروند.
روش‌های پیشگیری از شپشک زدن برنج
- شپشک برنج برای زندگی به مکانی تاریک و گرم و البته مرطوب نیاز دارد. برنج را در محلی خشک و خنگ بگذارید.
- بهتر است کیسه برنج حدود ۲۰ سانتی‌متر از زمین فاصله داشته باشد و هوا در زیر آن جریان پیدا کند.
- هیچ‌گاه کیسه برنج را به دیوار تکیه ندهید و اجازه دهید کیسه برنج از همه طرف در معرض هوا قرار بگیرد.
- کیسه‌های برنج را روی هم قرار ندهید.
- برنج را در فضای مرطوب و کابینت زیر ظرفشویی نگذارید.
- برنج را در معرض باد کولر قرار ندهید. زیرا این کار موجب میشود دانه‌های برنج خرد شوند.
- برنج تازه و کهنه را ترکیب نکنید و سعی کنید آن‌ها را به صورت جدا نگهداری کنید.
- زمان خرید برنج حتماً با دقت برنج‌ها را بررسی کنید تا شپشک نداشته باشند.
- برای نگهداری برنج از ظروف فلزی، شیشه‌ای یا پلاستیکی استفاده کنید.
- برای نگهداری از کیسه برنج بهتر است آن را داخل یک کیسه پلاستیکی ضخیم بگذارید. سپس درب آن را محکم به وسیله یک طناب نازک ببندید تا هیچ هوایی وارد برنج نشود. این کار از ایجاد و تکثیر شپشک برنج جلوگیری می‌کند.
- بهتر است برنج را به اندازه مصرف چند ماه خود خریداری کنید و از نگهداری آن در خانه پرهیز کنید. زیرا به هر حال نگهداری مقدار زیادی برنج در خانه کار ریسکی است و بعد از چند ماه تا یک سال احتمال پر شدن شپشک در آن وجود دارد.
برای از بین بردن شپشک برنج از قرص برنج استفاده نکنید
«قرص برنج» یک ماده فوق‌العاده سمی و مضر است که تنها مقدار کمی بی‌توجهی در مصرف آن می‌تواند موجب ایجاد مسمومیت و حتی مرگ افراد شود. استفاده از قرص برنج نیازمند دانش و مهارت لازم برای این کار است. از همین رو فروش و ارائه این قرص در داروخانه‌ها نیز ممنوع است.
برای استفاده از قرص برنج توسط کارشناس این کار آن را داخل یک پارچه می‌پیچند. سپس داخل یک جعبه کبریت قرار می‌دهند. بعد برای محکم‌کاری قوطی کبریت را دوباره داخل یک پارچه یا کیسه نایلونی می‌گذارند و چند سوراخ در آن ایجاد می‌کنند. سپس این نایلون وسط برنج قرار می‌گیرد و بعد از ۲ تا ۴ روز برداشته میشود.
سپس درب برنج باید برای چند روز باز بماند تا هوای سمی خارج شود. برنجی که در آن از قرص استفاده شده تا ۱ تا ۲ هفته نباید مصرف شود. بعد از آن نیز باید قبل از پخت به طور کامل شستشو شود. استفاده از قرص برنج به هیچ عنوان برای از بین بردن شپشک برنج توصیه نمی‌شود. به هر حال این قرص یک ماده سمی خطرناک است و نباید به دست افراد بی‌تجربه مورد استفاده قرار گیرد.
سوالات متداول
شپشک برنج از کجا می‌آید؟
حشره برنج یا شپشک برنج از مزارع برنج وارد گیاه برنج شده و در آن جا مشغول به رشد و تکثیر خود میشود. متوسط طول عمر شپشک‌ها بین ۴ تا ۶ ماه است. حشره ماده بالغ شپشک، در طول زندگی خود، حدود ۴۰۰ تخم می‌گذارد.
از بین بردن شپشک برنج در طب سنتی با چه چیزی امکان‌پذیر است؟
«سیر» یکی از گیاهان مفید برای از بین بردن شپشک برنج در طب سنتی است. سیر بوی تندی دارد و یک گیاه قدرتمند و طبیعی برای دور کردن شپشک برنج است. برای این کار می‌توانید از سیر تازه یا خشک استفاده کنید.
منابع: bugwiz، pestsamurai
