خواص گلابی برای بدن از گذشته‌های دور مورد توجه علم پزشکی بوده است. گلابی، شاه میوه یا امرود، انواع مختلفی دارد. گلابی Bartlett ،Bosc و D’Anjou از محبوب‌ترین و شناخته شده‌ترین انواع گلابی هستند. اما بیش از ۳۰۰۰ نوع گلابی در سراسر جهان رشد می‌کنند. بد نیست بدانید که خواص و فواید گلابی در انواع مختلف مشابه است، هر چند رنگ‌ها و انواع مختلفی دارند. در این مقاله از سرویس سلامت در مجله کوروش به بررسی خواص و فواید گلابی، مضرات و عوارض گلابی، طبع و مصلح گلابی و هر آنچه در مورد آن باید بدانید، می‌پردازیم.
ارزش غذایی، مواد غذایی و ویتامین‌های گلابی
۱- گلابی سرشار از مواد مغذی
یک گلابی با اندازه متوسط (۱۷۸ گرم) دارای مواد معدنی و مغذی زیر است:
- انرژی: ۱۰۱ کالری
- پروتئین: ۱ گرم
- کربوهیدرات: ۲۷ گرم
- فیبر: ۶ گرم
- ویتامین ث: ۱۲ درصد از ارزش روزانه (DV)
- ویتامین :k ۶ درصد DV
- پتاسیم: ۴ درصد از DV
- مس: ۱۶ درصد DV
در یک گلابی با همین اندازه، مقدار کمی فولات، پروویتامین A و نیاسین هم یافت می‌شود. فولات و نیاسین برای عملکرد سلولی و تولید انرژی مهم هستند، در حالی که پروویتامین A به سلامت پوست و بهبود زخم کمک می‌کنند.
علاوه بر این، گلابی منبعی غنی از مواد معدنی مهم از جمله «مس» و «پتاسیم» است. مس نقش پر رنگی در تامین ایمنی بدن، متابولیسم کلسترول و عملکرد اعصاب دارد. پتاسیم نیز به انقباض‌های عضلانی و عملکرد قلب کمک می‌کند. ضمنا گلابی منبع عالی از آنتی اکسیدان‌های پلی فنول است که از آسیب اکسیداتیو محافظت می‌کند.
۲- خواص و فواید گلابی برای سلامت روده
گلابی منبع عالی از فیبر محلول و نامحلول است که برای سلامت دستگاه گوارش ضروری است. این فیبرها با نرم و حجیم کردن مدفوع به عملکرد منظم روده و درمان یبوست کمک می‌کنند. یک گلابی متوسط با وزن حدود ۱۷۸ گرم، حاوی ۶ گرم فیبر است، این یعنی ۲۲ درصد از نیاز روزانه بدن به فیبر تامین می‌شود.
علاوه بر این، فیبرهای محلول، باکتری‌های سالم روده را تغذیه می‌کنند. این باکتری‌ها نوعی پروبیوتیک هستند که با بهبود سطح ایمنی بدن و گذراندن دوران پیری سالم ارتباط دارند.
۳-رفع یبوست با گلابی
همانطور که در بالا اشاره کردیم فیبر به رفع و درمان یبوست کمک می‌کند. در یک مطالعه ۴ هفته‌ای، ۸۰ فرد بزرگسال مبتلا به این بیماری، روزانه ۲۴ گرم پکتین (نوعی فیبر موجود در گلابی) دریافت کردند. این افراد تسکین یبوست و افزایش سطح باکتری‌های سالم روده را تجربه کردند. از آن جایی که پوست گلابی حاوی مقدار قابل توجهی فیبر است، بهتر است این میوه را با پوست مصرف کنید.
۴- ترکیبات مفید گیاهی در گلابی
گلابی ترکیبات گیاهی مفیدی دارد که باعث ایجاد رنگ‌های مختلف برای این میوه می‌شود. مثلا «آنتوسیانین» به گلابی، رنگ قرمز یاقوتی می‌دهد. این ترکیبات به بهبود سلامت قلب کمک کرده و رگ‌های خونی را تقویت می‌کنند. هر چند نیاز به تحقیقات بیشتری در مورد آنتوسیانین گلابی وجود دارد، اما مطالعات متعدد نشان می‌دهند که مصرف زیاد غذاهای غنی از آنتوسیانین مانند انواع توت‌ها با کاهش خطر سکته قلبی و انواع بیماری قلبی مرتبط است.
مثلا گلابی با پوست سبز حاوی لوتئین و زاگزانتین است که دو ترکیب ضروری برای تقویت بینایی، به ویژه با افزایش سن به حساب می‌آید. البته همان طور که قبلا هم گفتیم، بسیاری از این ترکیبات گیاهی مفید در پوست این میوه جمع شده‌اند.
۵- خواص و فواید ضد التهاب گلابی
گلابی‌ها خاصیت ضد التهابی دارند. اگر چه التهاب یک پاسخ ایمنی طبیعی بدن است، اما التهاب مزمن یا طولانی مدت می‌تواند به سلامت بدن آسیب برساند. التهاب همچنین با بیماری‌های خاصی از جمله بیماری قلبی و دیابت نوع ۲ مرتبط است. گلابی منبع غنی از آنتی اکسیدان‌های فلاونوئیدی است که به مبارزه با التهاب کمک می‌کند و ممکن است خطر ابتلا به برخی بیماری‌ها را کاهش دهد.
چند پژوهش و تحقیق، مصرف بالای «فلاونوئید» را با کاهش خطر بیماری قلبی و دیابت مرتبط می‌دانند. این اثر ممکن است به دلیل خواص ضد التهابی و آنتی‌اکسیدانی این ترکیبات باشد. علاوه بر این، گلابی حاوی چند ویتامین و مواد معدنی مثل مس و ویتامین‌های C و K است که با التهاب نیز مقابله می‌کند.
۶- خواص و فواید گلابی برای سرطان
انواع گلابی سرشار از ترکیبات مختلفی است که ممکن است خواص ضد سرطانی داشته باشند. مثلا محتویات آنتوسیانین و اسید سینامیک این میوه خاصیت ضد سرطان دارند. نتایج چند مطالعه نشان می‌دهد که رژیم‌های غذایی غنی از میوه‌ها، از جمله گلابی، بدن را در برابر برخی از سرطان‌ها از جمله سرطان ریه، سرطان معده و سرطان مثانه محافظت می‌کنند.
برخی از مطالعات نشان می‌دهند که میوه‌های حاوی فلاونوئید مثل گلابی بدن را احتمالا در برابر سرطان سینه و سرطان تخمدان محافظت می‌کنند. همین موضوع این میوه را به انتخابی ویژه برای زنان تبدیل می‌کند. در حالی که خوردن میوه گلابی در رژیم غذایی روزانه ممکن است خطر سرطان را کاهش دهد، تحقیقات بیشتری برای تایید این موضوع مورد نیاز است. در ضمن گلابی را نباید به عنوان یک جایگزین برای درمان سرطان در نظر گرفت.
۷- خواص و فواید گلابی برای دیابت
گلابی، به ویژه نوع قرمز آن، ممکن است به کاهش خطر دیابت کمک کند. یک مطالعه بزرگ روی بیش از ۲۰۰ هزار نفر نشان داد که خوردن ۵ وعده یا بیشتر در هفته از میوه‌های غنی از آنتوسیانین مثل گلابی قرمز تا ۲۳ درصد کاهش خطر ابتلا به دیابت نوع ۲ را نشان می‌دهد. علاوه بر این، بر اساس نتایج یک مطالعه روی موش‌ها، ترکیبات گیاهی، از جمله آنتوسیانین‌ها، در پوست گلابی، هم اثرات ضد دیابت و هم ضد التهابی دارد.
در کنار این‌ها، فیبر موجود در گلابی، عمل هضم را کند می‌کند و بدن زمان بیشتری برای تجزیه و جذب کربوهیدرات‌ها در اختیار خواهد داشت. این عامل می‌تواند به تنظیم سطح قند خون و به طور بالقوه به پیشگیری و کنترل دیابت کمک کند.
بیشتر بخوانید: بهترین مواد غذایی برای کنترل و درمان دیابت
۸- خواص و فواید گلابی برای قلب
آنتی اکسیدان «پروسیانیدین» می‌تواند میزان سفتی بافت قلب را کاهش دهد، کلسترول LDL (بد) را پایین بیاورد و کلسترول HDL (خوب) را بالا ببرد. پوست گلابی حاوی یک آنتی اکسیدان مهم به نام «کوئرستین» است که تصور می‌شود با کاهش التهاب و عوامل بروز خطر بیماری‌های قلبی مثل فشار خون بالا و افزایش سطح کلسترول، به سلامت قلب کمک کند.
یک مطالعه روی ۴۰ بزرگسال مبتلا به سندرم متابولیک که مجموعه‌ای از علائم خطر بیماری قلبی را داشتند، نشان داد که به طور متوسط خوردن ۲ گلابی در روز به مدت ۱۲ هفته، عوامل خطر بیماری قلبی مانند فشار خون بالا را کاهش می‌دهد. یک مطالعه بزرگ که ۱۷ سال طول کشید و روی بیش از ۳۰ هزار زن انجام شد، نشان داد که مصرف ۸۰ گرم گلابی در روز خطر بیماری قلبی را ۶ تا ۷ درصد کاهش می‌دهد.
۹- خواص و فواید گلابی برای مغز
در حالی که هر ۱ عدد گلابی به طور متوسط حدود ۱۷۸ گرم وزن دارد، مصرف منظم گلابی و سایر میوه‌هایی که گوشت سفید دارند، خطر سکته مغزی را کاهش می‌دهد. یک مطالعه ۱۰ ساله روی بیش از ۲۰ هزار نفر نشان داد که مصرف هر ۲۵ گرم «میوه گوشت سفید» در روز خطر سکته مغزی را تا ۹ درصد کاهش می‌دهد.
۱۰- خواص و فواید گلابی برای لاغری
گلابی، کم کالری، پر آب و سرشار از فیبر است. این ترکیب آن را به میوه‌ای مناسب برای تناسب اندام و کاهش وزن تبدیل می‌کند. چون فیبر و آب می‌توانند به سیر نگه داشتن فرد کمک کنند. وقتی سیر هستید، به طور طبیعی کمتر به غذا خوردن تمایل دارید.
در یک مطالعه ۱۲ هفته‌ای، ۴۰ بزرگسال که روزانه ۲ گلابی می‌خوردند، تا ۱.۱ اینچ (۲.۷ سانتی متر) سایز دور کمر خود را کاهش دادند. به علاوه، یک مطالعه ۱۰ هفته‌ای نشان داد زنانی که روزانه ۳ گلابی به رژیم غذایی معمول خود اضافه می‌کنند، به طور متوسط ۱.۹ پوند (۰.۸۴ کیلوگرم) از دست می‌دهند.
بیشتر بخوانید: بهترین مواد غذایی برای آب کردن شکم و پهلو
۱۱- گلابی را به راحتی می‌توان به رژیم غذایی اضافه کرد
گلابی در اصل یک میوه تابستانی است ولی می‌توانید تا اواخر پاییز هم به آن دسترسی داشته باشید. البته اگر به خوبی انبار شود، در تمام فصل‌های سال می‌توانید از خوردن آن لذت ببرید و به راحتی آن در اکثر فروشگاه‌های مواد غذایی پیدا کنید. برای این که گلابی را در تمام فصول سال مصرف کنید می‌توانید از روش‌های زیر استفاده کنید:
*گلابی را به صورت میوه خشک درآورید و با یک مشت آجیل، یک میان وعده عالی درست کنید.
*می‌توانید آن را به غذاهای مورد علاقه خود، مثل بلغور جو دوسر، انواع سالاد و اسموتی اضافه کنید.
*این میوه به روش‌های مختلف می‌تواند به غذاهای پخته شده اضافه شود. مثلا گلابی یک مکمل عالی برای پخت به همراه انواع غذا با مرغ است.
*به خوبی می‌توان آن را با ادویه‌هایی مثل دارچین و جوز هندی، انواع پنیر پخت و پز مثل گودا و میوه بِری و مواد غذایی مثل لیمو و شکلات ترکیب و سرو کرد.
*گلابی را می‌توان در طرز تهیه کمپوت گلابی به کار برد یا با آن انواع مختلف کیک گلابی، مربای گلابی، مارمالاد گلابی یا چیز کیک گلابی درست کرد.
انواع گلابی را هر طور که مصرف می‌کنید، به یاد داشته باشید که پوست آن را برای دریافت بیشتر مواد مغذی جدا نکنید.
۱۲- خواص گلابی برای زنان باردار و رحم
خوردن گلابی برای زنان باردار بسیار توصیه شده و بهتر است این میوه ناشتا مصرف شود. چون فیبر موجود در گلابی، به عملکرد مناسب روده کمک می‌کند و از یبوست بارداری پیشگیری خواهد کرد. گلابی برای تامین انرژی و رفع خستگی زنان باردار موثر است.
در ضمن این میوه قدرت باروری را بالا می‌برد. گلابی برای جنین هم مفید است و با توسعه لوله عصبی جنین در بهبود عملکرد سیستم عصبی جنین بسیار موثر است. خواص گلابی برای زنان شیرده سبب افزایش تولید شیر می‌شود.
میزان توصیه شده مصرف گلابی برای زنان باردار ۱ تا ۳ عدد گلابی متوسط در روز است.
۱۳- خواص گلابی برای ریه
بنا بر آزمایش‌های پژوهشگران خواص ضد التهابی گلابی به پاکسازی ریه‌ها و درمان گلودرد کمک می‌کند. همچنین این میوه، نقش مهمی در جلوگیری از سرطان ریه دارد. علاوه بر این‌ها، گلابی مانند یک عامل محافظ در برابر بیماری انسداد ریوی عمل می‌کند.
۱۴- خواص گلابی برای سرماخوردگی و تب
یکی از این میوه‌های مفید برای درمان سرماخوردگی، گلابی است. از آنجایی که گلابی دارای ویتامین c است، به سلامت بدن کمک کرده و از سرماخوردگی پبشگیری می‌کند. همچنین در صورت ابتلا به سرماخوردگی می‌تواند روند درمان را سرعت ببخشد. همچنین این میوه خاصیت تب بر دارد و در هنگام سرماخوردگی و بروز تب بدن را خنک می‌کند.
۱۵- خواص گلابی برای پوست
گلابی یا امرود، سرشار از آنتی اکسیدان‌ها و ویتامین ث است و با حفظ شادابی و سلامت پوست و همچنین با کلاژن سازی، پوستی شاداب و درخشان را به شما هدیه می‌دهد. این میوه را هم به صورت ماسک می‌توانید روی پوست استفاده کنید و هم با خوردن آن پوستی زیبا و شاداب خواهید داشت.
۱۶- خواص گلابی خشک
میوه‌های خشک اگر بدون مواد افزودنی و در شرایط مناسب تهیه شوند، بسیار مقوی هستند و می‌توانید از آن‌ها به عنوان یک میان‌وعده سالم یا در تهیه دسر یا پخت شیرینی‌ها هم استفاده کنید.
گلابی خشک هم خواص گلابی تازه را در خود دارد با این تفاوت که مدت زمان نگهداری آن بیشتر است. البته گلابی تازه یک میوه آبدار به حساب می‌آید، در حالی که گلابی خشک، نمی‌تواند یک میوه آبرسان برای بدن باشد. اما با خوردن گلابی خشک هم می‌توانید از خواص و فواید گلابی بهره‌مند شوید.
۱۷- خواص گلابی برای کرونا
وجود مقادیر زیاد ریز مغذی‌ها مثل ویتامین‌ها و انواع آنتی اکسیدان و همچنین خاصیت‌های ضد التهابی گلابی، به بین بردن علائم و عوارض کرونا کمک کرده و التهاب‌های ناشی از وجود ویروس در گلو و حتی ریه را کم کند. همچنین مقاومت سیستم ایمنی و عملکرد بدن را برای مقابله با کرونا افزایش می‌دهد. به دلیل تاثیری که این میوه در کاهش التهاب و تقویت سیستم ایمنی بدن دارد، در روزهای اپیدمی می‌توان از خواص گلابی برای کرونا استفاده کرد.
۱۸- خواص گلابی برای چشم
مصرف گلابی سبز باعث می شود که بینایی شما بهبود پیدا کند. گلابی با پوست سبز دارای لوتئین و زاکزانتین – یعنی دو ترکیب لازم برای تقویت بینایی شما به ویژه در سن بالا- هستند. بنابراین خوردن گلابی باعث بهبود بینایی می‌شود. البته فراموش نکنید که بسیاری از ترکیبات مفید گیاهی گلابی، در پوست آن جمع شده‌اند.
۱۹- خواص گلابی برای اسپرم و افزایش قوای جنسی
گلابی تاثیر چندانی در افزایش میزان اسپرم در مردان ندارد ولی آقایان می‌توانند از مزایای دیگر این میوه برای سلامتی بهره ببرند.
۲۰- خواص کمپوت گلابی
کمپوت گلابی ضد سرطان است و فیبر موجود در گلابی خواص دیگری از جمله ضد سرطانی بودن را در آن به وجود می‌آورد. این کمپوت برطرف کننده مشکلات تنفسی است. در اصل یکی از مهم‌ترین خواص کمپوت گلابی، خاصیت برطرف کنندگی مشکلات تنفسی است.
همچنین یکی از خواص گلابی این است که می‌تواند بر اساس مقدار شیرینی، درصد قند طبیعی متفاوتی در خود داشته باشد. در کنار این‌ها، گلابی سرشار از ویتامین C است و شما با خوردن یک میوه گلابی می‌توانید ویتامین ث و آنتی اکسیدان لازم برای بهبود عملکرد سیستم ایمنی بدن را دریافت کنید.
عوارض و مضرات احتمالی گلابی
اگر گلابی را در حد اعتدال مصرف کنید، می‌توانید از فواید این میوه استفاده کنید. اما در صورت زیاده‌روی، احتمال بروز برخی مشکلات سلامتی بالا می رود.
- افرادی که معده ضعیف و حساس دارند، ممکن است برای هضم قندهای گلابی دچار مشکل شوند. در نتیجه فرد دچار نفخ معده، اسهال و دل درد شود.
- در کودکان احتمال ایجاد اسهال وجود دارد.
- توصیه می‌شود که بعد از مصرف گلابی، آب سرد ننوشید چون نفخ آن را بیشتر خواهد کرد.
سوالات متداول
طبع گلابی سرد است یا گرم؟
اگر شما هم درباره طبیعت و خواص گلابی کنجکاو هستید، باید بگوییم که گلابی طبع گرم و تر دارد و هر چه شیرین‌تر باشد، طبعش گرم‌تر است. اگر رنگ آن متمایل به سبز و طعم آن به ترشی بزند، طبع آن هم سردتر خواهد بود.
مصلح گلابی چیست؟
به کسانی که طبع سرد و خشک دارند، توصیه می‌شود این میوه را با عسل، دارچین، زیره، زنجبیل و رازیانه میل کنند.
آیا گلابی نفاخ است؟
گلابی حاوی مقداری الکل قندی به نام «سوربیتول» است که میزان کم آن باعث بهبود عملکرد روده می‌شود. اما اگر مصرف آن زیاد باشد، نفخ شدید را به دنبال دارد.
آیا گلابی حساسیت زاست؟
آلرژی به گلابی امکان دارد ولی به ندرت اتفاق می‌افتد. به دلیل ضعف سیستم ایمنی در برخی افراد، بدن، پروتئین‌های موجود در گلابی را مضر تلقی کرده و با آن‌ها مبارزه می‌کند و همین سبب بروز علائم آلرژی می‌شود.
منبع: healthline
