پره اکلامپسی یک عارضه نادر در بارداری است که در آن فشار خون بالا موجب آسیب به ارگان های بدن می شود. در این اختلال معمولاً کبد و کلیه مادر باردار آسیب می بیند و منجر به بروز مشکلاتی جدی و یا حتی مرگ مادر و نوزاد می گردد. پره اکلامپسی به طور معمول بعد از هفته ۲۰ بارداری در خانم هایی که فشار خون آن ها طبیعی است اتفاق می افتد. مؤثرترین راه درمان این بیماری زایمان نوزاد است و گاهی اوقات حتی بعد از زایمان عوارض این مشکل تا مدت ها فرد را درگیر می کند. اما پره اکلامپسی چیست و چطور می توان از آن پیشگیری نمود؟ در این مقاله از مجله کوروش می توانید با همه چیز درباره پره اکلامپسی آشنا شوید.
پره اکلامپسی چیست؟
با شنیدن اسم پره اکلامپسی به عنوان یک اختلال خطرناک، اولین سوالی که در ذهن ایجاد می شود این است که پره اکلامپسی چیست و دقیقاً به چه دلیل اتفاق می افتد. پره اکلامپسی که سابقاً به آن توکسمی نیز گفته می شد، موجب بالا رفتن فشار خون، وجود پروتئین در ادرار و تورم دست و پاها می شود. از طرف دیگر ممکن است این مشکل موجب کاهش پلاکت ها و بروز مشکلات کبدی و کلیوی در فرد شود. این بیماری می تواند به صورت خفیف تا شدید اتفاق بیفتد. معمولاً پره اکلامپسی در اواخر بارداری و بعد از هفته بیستم رخ می دهد و موجب زایمان زودرس می گردد. در برخی افراد ممکن است پره اکلامپسی زود از هفته ۲۰ و یا حتی بعد از زایمان نیز رخ دهد.
پره اکلامپسی می تواند منجر به اکلامپسی شود و سلامت مادر و نوزاد را تحت تأثیر قرار دهد. در موارد نادر این اختلال موجب مرگ می شود. آمارها نشان می دهد که تنها حدود ۵ درصد از خانم ها باردار با این مشکل مواجه می شوند.
بیشتر بخوانید: بیماری های خودایمنی در زنان باردار
علت ایجاد پره اکلامپسی چیست
تا به اینجای مقاله متوجه شدیم که پره اکلامپسی چیست، اما این اختلال چرا رخ می دهد و چه عواملی بر ایجاد آن مؤثر هستند. فیزیوپاتولوژی پره اکلامپسی به طور دقیق مشخص نیست و پزشکان هنوز به طور قطع نمی دانند که پره اکلامپسی به چه دلیل ایجاد می شود. اما مطالعات نشان می دهد که بروز برخی مشکلات می تواند بر بروز این اختلال مؤثر باشد. در ادامه به رایج ترین عوامل مؤثر بر پره اکلامپسی اشاره شده است.
- عوامل ژنتیکی
- مشکلات عروق خونی
- اختلالات خود ایمنی
- بارداری با چندین جنین
- بارداری در سن بالای ۳۵ سال
- بارداری در نوجوانی
- باردار شدن برای اولین بار
- چاقی
- داشتن سابقه فشار خون بالا
- داشتن سابقه دیابت
- داشتن سابقه بیماری های کلیوی
علائم پره اکلامپسی چیست
پره اکلامپسی گاهی بدون هیچ علامتی در فرد ایجاد می شود. فشار خون بالا ممکن است به آرامی ایجاد شود و یا یک باره و ناگهانی بروز کند. از همین رو اندازه گیری فشار خون در طول بارداری اهمیت زیادی دارد. اولین و مهم ترین علامتی که می توانید پره اکلامپسی را تشخیص دهید، فشار خون بالا است. معمولاً فشار خو بالا تر از ۱۴ روی ۹ میلی متر جیوه با بیشتر می تواند نشانه خطر باشد. در ادامه به سایر علائم پره اکلامپسی خفیف تا شدید اشاره شده است.
- وجود پروتئین در ادرار
- سردردهای شدید
- تغییر در بینایی یا از دست دادن بینایی به صورت موقت
- تاری دید یا حساسیت به نور
- درد بالای شکم که معمولاً زیر دنده ها و در سمت راست است
- حالت تهوع و استفراغ
- کاهش خروج ادرار
- کاهش سطح پلاکت خون
- اختلال در عملکرد کبد
- تنگی نفس
- افزایش ناگهانی وزن در طول ۱ تا ۲ روز
- تورم صورت و دستان
- فشار خون بیشتر از ۱۳ روی ۸
- سرگیجه
- کاهش قابل توجه ادرار
- درد شانه
- تغییر در حالات روانی و خلق و خو
پیشگیری از پره اکلامپسی
تا کنون تحقیقات زیادی در مورد این که پره اکلامپسی چیست و چطور می توان از آن پیشگیری کرد انجام شده است. اما هیچ روش پیشگیری مشخص و صد در صدی برای این موضوع وجود ندارد. تحقیقات نشان می دهد که کاهش مصرف نمک، انجام فعالیت های بدنی روزمره، محدود کردن کالری های دریافتی، مصرف سیر و روغن ماهی و حتی مصرف ویتامین هایی مثل C وE هیچ تأثیری بر پیشگیری از بروز این مشکل ندارند. برخی مطالعات ارتباط معناداری بین کمبود ویتامین D و افزایش خطر ابتلا به پره اکلامپسی را گزارش کرده اند. اما به هر حال مصرف برخی مکمل ها و یا انجام برخی کارها قبل از بارداری می تواند از بروز پره اکلامپسی پیشگیری کند، در ادامه به برخی از آن ها اشاره شده است.
- مصرف مکمل کلسیم
- کاهش وزن
- مدیریت دیابت
- اندازه گیری منظم فشار خون و تشخیص زودهنگام بیماری
- نوشیدن ۶ تا ۸ لیوان آب در روز
- اجتناب از مصرف غذاهای سرخ شده و فرآوری شده
- اجتناب از مصرف الکل و کافئین
- استراحت کردن
عوارض پره اکلامپسی چیست
باید بدانید که هر چقدر پره اکلامپسی شدید تر باشد و بارداری زودتر از زمان مشخص آن اتفاق بیفتد، عوارض و خطراتی که دارد نیز برای مادر و نوزاد بیشتر است. زمانی که هیچ راهی به جز زایمان زودرس برای درمان وجود ندارد، معمولاً به سرعت سزارین انجام می شود. در ادامه به مهم ترین عوارض پره اکلامپسی اشاره شده است.
- عدم رشد جنین در صورت زایمان زودرس
- دریافت نکردن خون کافی توسط جفت و کاهش اکسیژن و مواد مغذی نوزاد
- بروز مشکلات تنفسی برای نوزاد در صورت زایمان زودرس
- آسیب شدید به کبد، کلیه، قلب، ریه و چشم های مادر باردار
- افزایش احتمال ایجاد بیماری قلبی برای مادر در سال های آینده
بیشتر بخوانید: بایدهای و نبایدهای سفر در ماه‌های مختلف بارداری
روش های درمان پره اکلامپسی
اولین و رایج ترین درمان توصیه شده برای پره اکلامپسی در دوران بارداری زایمان نوزاد است. باید بدانید که تا زمانی که فشار خون مادر پایین نیاید، پره اکلامپسی می تواند موجب ایجاد سکته مغزی، خونریزی شدید و حتی جدا شدن جفت از رحم و تشنج مادر شود. این امر از پیشرفت بیماری جلوگیری می کند. اگر مادر قبل از هفته ۳۷ بارداری باشد، معمولاً قبل از زایمان سلامت مادر و نوزاد در نظر گرفته می شود و سپس پزشک تصمیم می گیرد که از چه درمانی استفاده کند. اما به جز این روش معمولاً برای درمان پره اکلامپسی از راهکارهای زیر نیز استفاده می شود.
استفاده از داروی فشار خون برای درمان پره اکلامپسی
در برخی از مواد به منظور جلوگیری از تشنج و همچنین کاهش عوارض پره اکلامپسی پزشک از داروهای کاهش فشار خون استفاده می کند. از طرف دیگر اگر فشار خون زیاد باشد، ممکن است پزشک از فرد بخواهد تا در بیمارستان بستری شود و برای کاهش فشار خون از داروهای داخل وریدی استفاده شود.
اگر فرد بعد از زایمان به پره اکلامپسی مبتلا شود، معمولاً این مشکل بعد از ۴۸ ساعت برطرف خواهد شد. در این افراد معمولاً عملکرد کلیه و کبد بعد از چند ماه به حالت اولیه باز می گردد. با این حال در این افراد درمان پره اکلامپسی باید به سرعت بعد از شروع علائم انجام شود و فرد حتماً تحت نظر پزشک باشد.
درمان پره اکلامپسی با سولفات منیزیم
یکی دیگر از مشکلاتی که معمولاً برای مادرانی مبتلا به پره اکلامپسی ایجاد می شود، تشنج است. این اتفاق معمولاً در موارد شدید رخ می دهد و جان مادر و نوزاد را به خطر می اندازد. از همین رو برخی پزشکان برای جلوگیری از ایجاد تشنج از داروهای ضد تشنج مثل سولفات منیزیم استفاده می کنند.
درمان پره اکلامپسی با کورتیکواستروئیدها
اگر مادر به پره اکلامپسی مبتلا باشد، استفاده از کورتیکواستروئید ها می تواند عملکرد کبد و پلاکت های خون را بهبود ببخشد. از طرف دیگر این داروها موجب تسریع رشد ریه های نوزاد می شود و موجب می شود تا نوزادی که زودرس به دنیا می آید کمتر با مشکلات جدی تنفسی روبرو شود.
درمان پره اکلامپسی خفیف با استراحت
اگر علائم خانم های باردار مبتلا به پره اکلامپسی خفیف باشد، پزشک توصیه می کند که فرد در رختخواب استراحت کند. استراحت موجب کاهش فشار خون و بهبود وضعیت سلامت در چنین افرادی می شود. معمولاً توصیه می شود این افراد در تمام طول روز دراز بکشند و تنها برای موارد خاص و ضروری از جای خود بلند شوند. میزان فعالیت هر فرد در این شرایط معمولاً به شدت بیماری مرتبط است و باید طبق دستور پزشک رعایت شود.
درمان پره اکلامپسی در طب سنتی
در طب سنتی توصیه می شود برای درمان فشار خون بالا از گیاهان و داروهای گیاهی استفاده شود. سبزیجاتی مثل کدو، ترخون، شوید، جعفری، گشنیز، سیر، کاسنی و ریواس برای کاهش خون بسیار مؤثر هستند. بهتر است آن ها را به رژیم غذایی خودتان اضافه کنید. از میوه هایی مثل گریپ فروت، انگور، خیار، هندوانه، زالزالک، انجیر و زیتون بیشتر استفاده کنید.
بیشتر بخوانید: ۱۱ روش ساده برای کاهش استرس در دوران بارداری برای آرامش مادر و جنین
لیست آزمایشات پره اکلامپسی
برای تشخیص پره اکلامپسی معمولاً از دو آزمایش استفاده می شود. آزمایش فشار خون و پروتئینوری. در آزمایش فشار خون اگر فشار خون فرد بالاتر از ۱۴ روی ۹ میلی متر جیوه باشد، مادر باردار غیرطبیعی و مشکوک محسوب می شود. از طرف دیگر پروتئینوری به معنای تشخیص پروتئین در ادرار است. برای این آزمایش نمونه ادرار در طول ۱۲ ساعت یا بیشتر جمع آوری می شود. سپس میزان پروتئین آن اندازه گیری می شود. این موضوع می تواند شدت بیماری فرد را نیز مشخص کند. در کنار این آزمایشات اصلی معمول از آزمایش خون نیز برای کنترل عملکرد کبد و کلیه و سونوگرافی جنین برای بررسی رشد جنین استفاده می شود.
بیشتر بخوانید: بهترین فصل برای بارداری دختر و پسر
جمع بندی نهایی
پره اکلامپسی یک بیماری نادر و البته خطرناک در دوران بارداری است که موجب به خطر انداختن جان مادر و نوزاد می شود. این بیماری موجب می شود تا فشار خون مادر بیشتر از حالت نرمال افزایش پیدا کند و گاهی اوقات موجب آسیب به اندام ها و حتی مرگ شود.به یاد داشته باشید که اولین مؤثرترین درمان فشار خون بالا کاهش مصرف نمک و مصرف بیشتر مایعات و آب است. در صورت مشاهده فشار خون بالا در بارداری هر چه سریع تر نزد پزشک بروید و آزمایش های لازم را انجام دهید.
منابع: mayoclinic، healthline، medicalnewstoday
