راهکار، چالش و ترندهای پیش روی صنعت بوم گردی همچون هر صنعت دیگری نکات خاصی در دل خود دارد. اگر یک کسب و کار محلی در حاشیه یک بوم گردی دارید و یا شهروندی مسئولیت پذیر و به فکر محیط زیست هستید، با ما در این مقاله از مجله کوروش همراه شوید. صنعت اکوتوریسم به عنوان بستری پولساز میتواند راه حل بسیاری از مشکلات اقتصادی، فرهنگی و محیط زیستی باشد. آگاهی از راهکار حل مشکلات و دیگر چالش های پیش روی این حوزه، میتواند راهگشای ما در آینده باشد.
بوم گردی چیست و چه اهدافی را دنبال میکند؟
بوم گردی یا اکوتوریسم یکی از جنبههای رو به رشد در صنعت گردشگری است. این نوع گردشگری بیشتر در محافظت از محیطزیست و طبیعی نگه داشتن آن بدون ایجاد مزاحمت و آسیب به زیستگاهها متمرکز است. از بوم گردی نیز بعضاً به عنوان گردشگری پایدار یاد میشود.
به عبارت دیگر، اکوتوریسم مستلزم سفر مسئولانه به مناطق طبیعی و حفاظت از محیط زیست است. همچنین حفظ رفاه مردم محلی از راه آموزش و روایت موضوعات محلی، اجتماعی و سیاسی آن جا از جمله مسائل مهم در بوم گردی است.
با توجه به چگونگی استقبال از بوم گردی در دوران مدرن، رشد صنعت اکوتوریسم زمانی رخ میدهد که مسافران، بازدیدکنندگان و افراد محلی مسئولیت اجتماعی داشته و به محیط زیست، طبیعت و فرهنگ اهمیت دهند. آسیب نزدن به طبیعت، تخریب نکردن محیط زیست، مزاحمت ایجاد نکردن برای گیاهان و جانوران و… از دلایل اهمیت بوم گردی است. صنعت اکوتوریسم با توجه به این مفاهیم مورد استقبال مردم و بومیان هر منطقه قرار گرفته است.
بنابراین هدف بوم گردی ارائه تجربیات مثبت برای بازدیدکنندگان و میزبانان است. با این حال، اکوتوریسم هنوز با مشکلات بیشماری روبهرو است. در این مقاله، به راهکار و چالش پیش روی بوم گردی، رابطه بین بوم گردی و گردشگری پایدار و برخی از ترندهای آینده صنعت بوم گردی میپردازیم.
چالش و مشکلات پیش روی صنعت بوم گردی
۱. صنعت بوم گردی، تهدیدی برای فرهنگهای بومی
افزایش تعداد گردشگران میتواند آزادی بیان فرهنگی در میان بومیان را مختل کند و باعث شود برخی از آنها احساس خطر کنند. قضاوت، توجه بیش از حد و اختلالهای ارتباطی – فرهنگی و… از جمله چالش و مشکلات بوم گردی است.
همچنین، بیشتر افراد بومی عمدتاً به عنوان راهنمای تور دیده میشوند. بنابراین تعامل مداوم بین مردم محلی و گردشگران ممکن است باعث تغییر تدریجی فرهنگ شود.
۲. چالش اساسی صنعت بوم گردی در تخریب محیط زیست
هدف اصلی اکوتوریسم حفظ محیط زیست است، اما متأسفانه غالباً به خودی خود یک چالش هم محسوب میشود. بوم گردی، گردشگران را به مکانهای جدید و در بعضی موارد اکوسیستم هایی میبرد که توسط انسان نسبتاً دست نخورده بوده است. تعامل بین محیط جدید و گردشگران میتواند، بکر بودن آنجا را مختل کند.
همچنین میتواند منجر به تقاضای بیشتر برای منابعی مانند غذا و آب شود و محیط را برای پذیرش افراد بیشتر تحت فشار قرار دهد. افزایش پیاده روی گردشگران طبیعت، همچنین با احتمال آسیب دیدگی حیات گیاهان و کیفیت خاک همراه است.
۳. سفر میتواند محیط زیست را مختل کند
برای بازدید از مکان های عجیب و غریب، مردم باید مسافرت کنند. این مسافرت یا با هواپیما، ماشین یا قایق صورت میگیرد. چنین وسایل حملونقلی آلودگی زیادی ایجاد میکنند و بر محیط محلی تأثیر میگذارند، مخصوصاً به صورت آلودگی صوتی، آلودگی هوا و آلودگی زمین.
۴. صنعت بوم گردی به ناچار منجر به توسعه میشود
صنعت اکوتوریسم در مقیاس بزرگ به معنی ساخت و بهسازی اقامتگاههای گردشگری است. هنگامی که مناطق بازدید به قسمت بزرگی از صنعت سفر تبدیل شوند و با استقبال گردشگران روبهرو شوند طبیعتا مکان اسکان و دیگر زیرساختها اهمیت پیدا میکند. وقتی این اتفاق میافتد، توسعههایی برای ساختوساز، حفاری و تغییر در محیط زیست رخ میدهد.
در چنین مواردی، ممکن است افراد محلی مجبور به مهاجرت از سرزمینهای بومی خود شوند. به عنوان مثال، حدود ۷۰ درصد از کل پارکهای ملی و ذخیرهگاهها در شرق آفریقا، در زمینهایی است که روزگاری متعلق به مردم ماسائی بوده است. مردم بومی هرگز غرامت دریافت نکردند و فرصتهای شغلی که در آینده بهوجود آمد به جای افراد بومی به دیگر افراد رسید و سود کمتری برای مالکان داشت. بنابراین میتوان نتیجه گرفت توسعه صنعت اکوتوریسم با گسترش ساخت و ساز همراه هست. این توسعه گاهی با به حاشیه رفتن بومیان و جانشینی سرمایهگذاران صورت میگیرد که اتفاق خوبی نیست.
۵. تعداد رو به رشد سازمانهای بوم گردی که فقط برای سود کار میکنند!
اکوتوریسم به مرور در حال رشد است، به این معنی که هر ساله شرکتها و سازمانهای بیشتری به نام ترویج گردشگری پایدار به صنعت بوم گردی میپیوندند. با این وجود، برخی از این سازمانها اولویت خود را سودآوری و کسب درآمد بیشتر میدانند. آنها نسبت به حفظ اکوسیستم هایی که در آن گشت میزنند، احترام خاصی قائل نیستند. برخی از آنها از پایبندی به سیاستهای سازگار با محیطزیست غافل شدهاند و باعث میشوند گردشگران هزینههای خود را صرف خدمات شرکت گردشگری کنند. این بر خلاف اهداف اولیه بوم گردی است زیرا بنا بود گردشگر مستقیم با بومیان مراوده مالی داشته باشد. حالا این شرکت های گردشگری که هدف اصلی خود را سود میبینند، بخش بزرگی از پول گردشگر را به جیب زده و حداقل آن را در اکوسیستم بوم گردی خرج میکنند.
چند راهکار مهم برای بهبود و توسعه صنعت بوم گردی
۱. گردشگران پیش از آنکه بوم گردی کنند، باید مطالعه کنند
مسافران بوم گردی، قبل از حضور و ثبت نام در آژانسها یا سازمانهای گردشگری، باید بیشتر مطالعه کنند. آنها قبل از سفر، باید درباره موسسه یا تور گردشگری که میخواهند انتخاب کنند، پژوهش کنند. باید دید آن موسسه به حفظ و بهبود فرهنگ محلی و حفاظت از اکوسیستم طبیعی اهمیتی میدهد یا خیر.
هدف بوم گردی این است که محیطزیست و جامعه محلی هم از مسافران اندک و هم با جمعیت زیاد بهرهمند شوند. اگر با بررسیهای قبلی مشخص شود که موسسهای سود خود را نسبت به حفاظت و پایداری دراز مدت محیط در اولویت قرار داده است، باید کاملاً از این کار اجتناب کرد و قید آن تور گردشگری را زد.
۲. کاهش اثرات بر محیطزیست در هنگام ماجراجوییهای بوم گردی
مسافران باید پروازهای بدون توقف را در نظر داشته باشند تا سوخت کمتری مصرف کنند و تأثیرات کمتری بر محیط زیست بگذارند. در صورت امکان، پیاده روی یا استفاده از وسایل نقلیه عمومی به جای اتومبیل توصیه میشود.
همچنین اجاره قایق و وسایل نقلیه غیر موتوری تا حد امکان توصیه میشود. گزینههای عالی دیگری مانند سوار شدن بر اسب، شتر یا حتی فیل توصیه گردد. با این کار علاوه بر مشاهده حیات وحش، در عین حال کاهش تولید کربن را در دستور کار قرار دادهاید. همچنین با این کار میتوانید به افزایش درآمد بومیان کمک کنید تا با استفاده از داشتههایشان به شما کمک کنند. این تعامل برد – برد محسوب میشود.
۳. موسسات و سازمانهای دوست دار محیط زیست را انتخاب کنید
گردشگران بومی و مسافران باید سازمانها، تورها و برنامه هایی را انتخاب کنند که هدف اصلی آنها تقویت محیطزیست باشد. قبل از مشارکت در سازمانی که به اکوتوریسم اختصاص دارد، بهتر است بیشتر بدانید یا بررسی پیشینهای درباره آنها انجام دهید. همچنین، قبل از شروع یک برنامه بوم گردی، لازم است آگاهیهای لازم و کافی را بهدست بیاورید. این آگاهی از شما گردشگری هوشیار و مسئولیت پذیر میسازد. مسئولیتپذیری مفهومی است که به سعادت جهان و حفاظت از محیط زیست منجر میشود.
از خود و تورهای گردشگری، پیش از ثبت نام سوال بپرسید. از جمله این سوالات در ادامه آمده است:
آیا چنین برنامه هایی آداب و تاریخ بومی را ترویج میدهند؟
آیا این تور گردشگری برای ما آموزنده اس؟
آیا تمرکز موسسه یا تور گردشگری بر ارتقای حفاظت از محیط زیست است؟ یا قرار است چند ساعتی را به دل طبیعت فرار کنیم و آگاهانه یا ناآگاهانه به محیط زیست آسیب بزنیم؟!
به عبارت دیگر، توصیه میشود برنامه هایی را انتخاب کنید که با مردم بومی در تعامل باشد و شما و آنها را بیشتر با هم آشنا کند. همچنین، پس از انتخاب برنامه، از نحوه نمایش فرهنگ خود به بومیان محترمانه باشید. قضاوت نکنید و مراقب باشید رفتارتان آنها را آزرده خاطر نکند. گاهی از سادگی بومیان سوءاستفاده میشود، که اینجا شما باید با مسئولیتپذیری جلوی کج شدن مسیر را بگیرید.
۴- در بوم گردی بخشی از راهحل باشید
هنگام گشت وگذار در اکوسیستمهای جدید، شاید زندگی بسیاری از جانوران آنجا را مختل کنید. تا جایی که ممکن است، از چنین حرکاتی خودداری کنید. حیوانات را نترسانید زیرا این امر ممکن است در زندگی آنها با دیگر بومیان تداخل ایجاد کند.
با توجه به فرهنگ و آداب مردم محلی، زندگی آنها را مختل نکنید. بگذارید همانطور که قبل از رسیدن شما به آنجا با اکوسیستم تعامل داشتند، به همان روند ادامه دهند. به یاد داشته باشید، فرد دیگری و حتی نسلهای آینده نیز مایل به بازدید از آن محیط و آن طبیعت، بعد از شما هستند. بگذارید نسل آینده هم از این ویژگیهای بکر فرهنگی و طبیعی بهرهمند شود. اما اگر مردم آن منطقه به سوختن چوب درخت وابسته هستند، شاید بتوانید آنها را به استفاده از انرژیهای تجدید پذیر تشویق کنید. اما باید بسیار با احتیاط این تشویق صورت گیرد تا موجب ناراحتی و مقابله نشود.
ترندهای آینده صنعت بوم گردی
۱. اقامتگاههای پایدار
بوم گردی در جهت توسعه پایدار است و از همان منظر، اقامتگاه پایدار به وجود میآید. گردشگران به طور فزایندهای محل اقامت پایدار را انتخاب میکنند تا بتوانند به کاهش تأثیرات منفی بر محیطزیست کمک کنند. این امر همچنین از تعاملات بهتر با جوامع محلی پشتیبانی میکند و کلاً انتخاب بوم شناختی بهتری محسوب میشود.
۲. توانمندسازی زنان اقدامی مسئولانه در بوم گردی
ابتکارات متعددی برای توانمندسازی زنان در حال ایجاد و گسترش است. گردشگران به طور گسترده تر و بهتر فرصت حمایت از زنان دارند. شما به عنوان یک گردشگر آگاه، میتوانید در ملاقات و گفتوگو با زنان محلی هوشیارانه مشکلاتشان را بشنوید و به آنها کمک کنید. جوامع در حال پیشرفت بر روی جنبشهای جهانی متمرکز هستند. این جوامع در حال یافتن راههای بیشتری برای ارتقای برابری جنسیتی و همچنین کمک به زنان برای دستیابی به ظرفیت کامل خود به ویژه از نظر اقتصادی هستند.
۳. کاری به کار حیوانات نداشته باشید!
شکار حیوانات راهی سرگرمکننده برای گذران وقت در طبیعت است. با این حال، گزارشها و حتی فیلم هایی از بیتوجهی یا سواستفاده گردشگران نا آگاه و غیر مسئول دیده شده است.
حیوانات وحشی نباید دور از زیستگاههای طبیعی خود باشند. بنابراین، هر روز تعداد بیشتری از مردم جهان علیه قاچاق و شکار حیوانات متحد میشوند. ارتقای بوم گردی با پذیرش حیوانات در دل همین طبیعت رخ میدهد، پس لطفا کاری به کار حیوانات نداشته باشید!
۴. اقدامات داوطلبانه برای مردم بومی، ترند مهم صنعت بوم گردی
مسافران مدرن معمولاً هنگام سفرهای خود داوطلب میشوند تا دنیا را به مکانی بهتر برای زندگی تبدیل کنند. روندی که بهتدریج مورد استقبال بسیاری از مسافران بوم گردی قرار گرفته است.
برخی از مواردی که مسافران برای داوطلب شدن انتخاب میکنند شامل فعالیتها و برنامه های متنوعی است. به عنوان مثال میتوان به کمک پزشکان و پرستاران و آموزشهایی اشاره کرد که از نظر اجتماعی، فرهنگی، رفتاری و اقتصادی به مردم بومی و محلی قدرت میبخشد.
۵. محل اقامت سبز
مسافران به طور فزایندهای هتلها و اقامتگاه هایی را انتخاب میکنند که اقدامات دوستدار محیطزیست مانند استفاده از محصولات زیست تخریب پذیر، بازیافت و استفاده دوباره از مواد را انجام دهند. آنها همچنین تختخواب و صبحانه محلی، خوابگاهها، مهمانسراها و تفرجگاههای سنتی را برای تعطیلات نسبت به هتلهای لوکس ترجیح میدهند.
در پایان بهتر است به این نکته اشاره کنیم که در چشم انداز پیش روی صنعت بوم گردی، مشکلات و فرصت های بسیاری نهفته است. اگر قصد ورود به این حوزه را دارید بهتر است با آگاهی همه جانبه پای در این مسیر بگذارید. صنعت اکوتوریسم اگر به صورت اصولی توسعه یابد، بسیاری از مشکلات اقتصادی و فرهنگی جوامع را برطرف میکند. کشورهای در حال توسعه با بهره گیری از بوم گردی میتوانند ارز خارجی را به کشور خودشان بکشانند. مردم در جوامع توسعه یافته تشنه سفر و اقامت در طبیعت بکر و دست نخورده هستند. ارز خارجی با توجه به تفاوت نرخی که دارد برای مسافر خارجی رقم قابل توجهی نیست اما همان پول میتواند در رشد اقتصادی بسیار تاثیر بگذارد. بنابراین در دل این اقیانوس آبی باید صیاد خوبی باشید و مسئولانه در این مسیر گام بگذارید.
منبع: conserve energy future