«ادویه پلویی» یکی از انواع ادویه معطره که از آسیاب کردن و ترکیب چند نوع ادویه خشک تشکیل می‌شه. این ادویه خوشمزه و خوشبو معمولا برای طعم دادن به انواع قاطی پلوهای ایرانی و غذاهایی مثل عدس پلو، کلم پلو، لوبیا پلو، گوشت پلو و مرغ پلو به‌کار می‌ره. البته، شما به دلخواه می‌تونید ادویه پلویی رو به انواع خورشت، کتلت و کوفته و انواع آش و سوپ هم اضافه کنید. ترکیبات ادویه پلویی بسته به ذائقه افراد و منطقه جغرافیایی محل زندگی‌شون می‌تونه متفاوت باشه. شما می‌تونید ادویه پلویی رو به روش تبریزی، بندری یا آبادانی درست کنید و از رایحه دلپذیر و طعم گرم و متعادلش لذت ببرید. با این مقاله از سرویس آشپزی در مجله کوروش همراه ما باشید تا چند روش طرز تهیه ادویه پلویی و همه فوت و فن‌های درست کردن اون رو به شما آموزش بدیم.
طرز تهیه ادویه پلویی تبریزی در یک نگاه
برای درست کردن ادویه پلویی تبریزی، اول دونه‌های ادویه‌هایی مثل هل، میخک، زیره و تخم‌گشنیز رو تمیز کنید و خار و خاشاک یا سنگریزه‌هایی که می‌بینید رو جدا کنید. بعد این دونه‌ها رو حدود ۲ تا ۳ دقیقه روی حرارت ملایم توی یه تابه خشک تفت بدید تا عطرشون آزاد بشه؛ دقت کنید، ادویه‌های حساس مثل گل محمدی، دارچین، زنجبیل و جوز هندی رو الان نباید حرارت بدید.
وقتی دونه‌ها خنک شدن، همه رو آسیاب کنید و با پودرهای دیگه مخلوط کنید؛ بسته به ذائقه، می‌تونید کمی فلفل سیاه هم اضافه کنید. برای یکدست شدن، ادویه پلویی خانگی رو از الک ریز رد کنید. در آخر، ادویه پلویی آماده رو توی شیشه خشک و دربسته بریزید و در مکان خنک، خشک و تاریک نگهدارید تا عطر و تازگیش حفظ بشه؛ بهترین زمان استفاده سه ماه اوله، ولی تا حدود یه سال هم می‌تونید این ادویه خوش‌عطر و طعم رو مصرف کنید.
مواد لازم برای تهیه ادویه پلویی تبریزی (برای حدود ۳۰ تا ۳۲ گرم ادویه)
| مواد اولیه | مقدار مورد نیاز |
| برگ گل محمدی خشک | ۳ قاشق غذاخوری |
| دارچین | ۲ قاشق غذاخوری |
| زیره سبز | ۱ قاشق غذاخوری |
| تخم گشنیز | نصف قاشق غذاخوری |
| پودر زنجبیل | نصف قاشق غذاخوری |
| جوز هندی رنده شده | ۱/۴ قاشق چای‌خوری |
| دانه هل | ۶ عدد |
| فلفل سیاه (اختیاری) | کمی |
| دانه میخک | ۲ عدد |
مدت زمان لازم برای آماده‌سازی مواد اولیه: حدود ۵ تا ۱۰ دقیقه
مدت زمان لازم برای تهیه ادویه پلویی تبریزی: حدود ۱۰ تا ۱۵ دقیقه
مراحل طرز تهیه ادویه پلویی تبریزی
طرز تهیه ادویه پلویی برای اضافه کردن به انواع قاطی پلو، خوراک، انواع خورشت، انواع کتلت، انواع کوفته و گوشت و مرغ به روش تبریزی، بندری و آبادانی قابل انجامه. حتی می‌تونید ادویه پلویی رو به انواع انواع آش و انواع سوپ هم اضافه کنید و از طعم گرم و تند و عطر خوشایندش لذت ببرید.
مرحله اول: دونه ادویه‌ها رو تمیز کنید
در اولین مرحله از طرز تهیه ادویه پلویی تبریزی، اول باید دونه ادویه‌های آسیاب نشده رو بررسی و تمیز کنید. پوسته سبز هل‌ها رو باز کنید و دونه‌های سیاه داخلش رو جدا کنید. دونه‌های میخک، زیره و تخم گشنیز رو هم یه نگاهی بندازید تا اگه آشغال یا سنگریزهای داشتن، جدا بشه. این مرحله فقط چند دقیقه طول می‌کشه ولی باعث می‌شه ادویه‌تون باکیفیت‌تر و تمیزتر دربیاد.
در صورت تمایل، برای خرید انواع ادویه‌ها مثل هل و زیره سبز می‌تونید به روش‌های حضوری و اینترنتی به فروشگاه‌های افق کوروش مراجعه کنید.
مرحله دوم: دونه‌ها رو تفت بدید
حالا یه تابه خشک رو روی حرارت ملایم بذارید، و در این مرحله از طرز تهیه ادویه پلویی در خانه، دونه‌های هل، میخک، زیره و تخم گشنیز رو داخل این تابه بریزید. این ادویه‌ها رو برای ۲ تا ۳ دقیقه روی حرارت ملایم تفت بدید تا کاملا خشک بشن؛ مراقب باشید دونه ادویه‌ها نسوزن.
وقتی عطر ادویه بلند شد و رایحه دلپذیرش کل آشپزخونه رو گرفت، حرارت رو خاموش کنید و تابه رو کنار بذارید. توجه داشته باشید، ادویه‌هایی مثل برگ گل محمدی خشک، دارچین، زنجبیل و جوز هندی رو نباید تفت بدید؛ چون اگه حرارت ببینن، بوی خوشایند خودشون رو از دست می‌دن و بدبو و تلخ‌مزه می‌شن. به همین خاطر، موقع درست‌کردن ادویه پلویی تبریزی فقط دانه‌های سفت و روغنی مثل هل، میخک، زیره و تخم گشنیز رو کمی تفت می‌دن تا بوی خامی‌شون گرفته بشه و عطرشون آزاد بشه.
مرحله سوم: دونه ادویه‌ها رو خنک کنید
در این مرحله از طرز تهیه ادویه پلویی خانگی، مواد رو از تابه خارج کنید و در بشقاب مناسبی بریزید تا خنک بشن. اجازه بدید این ادویه‌های تفت خورده برای ۵ دقیقه به جال خودشون باقی بمونن تا حرارت‌شون کاملا برطرف بشه. دلیلش هم اینه که اگه ادویه‌ها رو داغ آسیاب کنید، رایحه‌شون رو از دست می‌دن و ادویه پلویی‌تون بعدا بوی سوختگی می‌گیره. در همین فاصله، می‌تونید پودرهای دیگه مثل دارچین، زنجبیل و گل محمدی رو دم دست بذارید.
برای خرید پودر دارچین، زنجبیل و گل محمدی می‌تونید به روش‌های حضوری و اینترنتی به فروشگاه‌های افق کوروش مراجعه کنید.
مرحله چهارم: ادویه‌های خنک شده رو آسیاب کنید
در این مرحله از طرز تهیه ادویه پلویی مخصوص، دونه‌های خنک شده رو داخل آسیاب بریزید. چند پالس بزنید تا ادویه‌ها حسابی پودر و نرم بشن. بعدش پودر دارچین، زنجبیل، تخم گشنیز، گل محمدی و جوز هندی (رنده شده) رو بهش اضافه کنید و دوباره یکی دو پالس بزنید.
بعد از اینکه از پودر شدن همه ادویه‌ها مطمئن شدید، این مواد رو در ظرف مناسبی بریزید و با قاشق یا همزن دستی هم بزنید تا با هم قاطی بشن و یه ترکیب خوش‌عطر درست بشه. اگه دوست دارید، می‌تونید کمی فلفل هم اضافه کنید که طعمش کمی تندتر بشه.
برای خرید فلفل سیاه می‌تونید به روش‌های حضوری و اینترنتی به فروشگاه‌های افق کوروش مراجعه کنید.
مرحله پنجم: ادویه پلویی رو الک کنید
برای این که بافت ادویه‌تون کاملا یکدست بشه، در این مرحله از طرز تهیه ادویه پلویی در منزل، مواد آسیاب شده رو از یه الک ریز رد کنید. اگه دیدید یه مقدار دونه درشت باقی مونده، اون‌ها رو هم دوباره آسیاب کنید. حالا ادویه پلویی تبریز رو بچشید؛ اگه دوست دارید رایحه و طعم گرم‌تری داشته باشه، کمی پودر دارچین بیشتر اضافه کنید؛ اگر هم می‌خواید طعمش تندتر باشه، می‌تونید مقدار پودر زیره یا فلفل رو افزایش بدید.
مرحله آخر: ادویه پلویی رو بسته‌بندی و نگهداری کنید
وقتی مراحل طرز تهیه این ادویه پلویی خوشمزه به پایان رسید، وقتشه این ادویه خوش‌عطر و طعم رو توی یه شیشه خشک و تمیز بریزید. درب این شیشه رو محکم ببندید و روی شیشه برچسب بزنید و تاریخ درست کردن و اسم ادویه رو بنویسید.
ادویه پلویی رو در یه جای خنک، تاریک و خشک نگهداری کنید. ادویه پلویی اگه درست نگهداری بشه تا حدود یه سال موندگاری داره؛ ولی زمان استفاده از ادویه پلویی در سه ماه اول بعد از درست کردنه که رایحه و مزه قوی‌تری داره.
در صورت تمایل، برای خرید ادویه پلویی آماده و بازاری می‌تونید به روش‌های حضوری و اینترنتی به فروشگاه‌های افق کوروش مراجعه کنید.
بیشتر بخوانید: طرز تهیه و ترکیب بهترین ادویه مرغ
روش تهیه ادویه پلویی بندری
طرز تهیه ادویه پلویی بندری درست مثل دستور بالاست؛ با این تفاوت که این بار باید زردچوبه، دارچین، هل، فلفل سیاه و قرمز، میخک، زیره سبز و گاهی جوز هندی رو با هم ترکیب کنید. مقدار فلفل قرمز و فلفل سیاه رو نسبت به باقی مواد، بیشتر در نظر بگیرید تا طعم ادویه پلویی بندری کاملا گرم و تند باشه.
در عوض، باید مقدار کمتری جوز هندی و دارچین اضافه کنید تا تندی فلفل‌ها از بین نره. این ادویه فوق‌العاده با طعم تند و گرمی که به غذا می‌ده هم برای انواع پلوهای جنوبی و هم برای پخت مرغ، میگو و ماهی عالیه.
برای خرید فلفل قرمز می‌تونید به روش‌های حضوری و اینترنتی به فروشگاه‌های افق کوروش مراجعه کنید.
روش تهیه ادویه پلویی آبادان
طرز تهیه ادویه پلویی آبادان هم کاملا مشابه دستور اصلیه؛ با این تفاوت که این بار باید ۳ قاشق غذاخوری زردچوبه رو با ۱ تا ۱.۵ قاشق غذاخوری فلفل قرمز، ۱ قاشق چای‌خوری فلفل سیاه، قاشق غذاخوری زیره سبز، ۱ قاشق غذاخوری پودر دارچین، ۶ تا ۸ عدد هل، ۲ تا ۳ دونه میخک، نوک قاشق چای‌خوری جوز هندی رنده شده و نصف قاشق چای‌خوری پودر زنجبیل رو به همون ترتیبی که در دستور بالا براتون گفتیم با هم ترکیب کنید. مقدار فلفل قرمز رو بسته به میزان تندی مورد علاقه‌تون می‌تونید کمی کمتر یا بیشتر کنید.
بیشتر بخوانید: طرز تهیه ادویه مخصوص لوبیا پلو
روش استفاده از ادویه پلویی
طرز استفاده از ادویه پلویی خیلی ساده‌ست؛ ولی نکات ریزی داره که با رعایت اون‌ها، طعم و عطر ادویه پلویی کاملا حس می‌شه:
- برای پلو: وقتی برنج نیم‌پز شد و زمانی که می‌خواید برنج رو دم کنید، یه قاشق (یا کمتر) از ادویه پلویی رو لابه‌لای برنج بپاشید و مخلوط کنید تا عطرش به کل برنج بره. برای پلوهای مخلوط مثل عدس پلو یا لوبیا پلو می‌تونید نصف مقدار رو موقع پخت مواد توی مایه غذا بریزید و نصف دیگه رو لایه‌لای برنج نیم‌پز اضافه کنید و بذارید دم بکشه. به این ترتیب، ادویه پلویی هم به مواد میانی و هم به برنج نفوذ می‌کنه و طعم پلو یکدست و معطر می‌شه.
- برای خوراک و مرغ: در تهیه انواع خوراک، خورش‌ها یا هنگام پخت مرغ و گوشت، می‌تونید ادویه پلویی رو همراه با پیاز و مواد اولیه تفت بدید تا عطرش آزاد بشه. حتی می‌تونید این ادویه خوشمزه و خوشبو رو در نیمه دوم پخت، یعنی زمانی که خوراک یا مرغ تقریبا پخته شده ولی هنوز کاملا آماده سرو نیست به غذا اضافه کنید تا طعمش تازه بمونه.
- برای مرغ یا گوشت سرخ شده: وقتی مرغ یا گوشت تقریبا نیم‌پز شد، ادویه پلویی رو اضافه کنید و کمی تفت بدید تا عطر ادویه با حرارت ملایم آزاد بشه و طعمش به خورد غذا بره. اگر ادویه خیلی زود اضافه بشه و چند ساعت روی حرارت بمونه، عطر و تازگی‌اش کاهش پیدا می‌کنه و طعم تند و معطرش کم‌رنگ می‌شه.
- مقدار مصرف ادویه پلویی: به طور معمول برای هر پیمانه برنج (حدود ۲۰۰ گرم) حدود ¼ تا ½ قاشق چای‌خوری ادویه پلویی کافی خواهد بود؛ چون ادویه پلویی خیلی معطره و اگر زیاد بریزید طعم غذا رو ممکنه تلخ یا بیش از اندازه تند کنه.
- ترکیب با روغن یا کره: اگر دوست دارید عطر بیشتری بده، می‌تونید ادویه پلویی رو قبل از اضافه کردن به برنج، برای کمتر از یک دقیقه با روغن یا کره تفت بدید تا عطرش حسابی آزاد بشه.
- نگهداری: بعد از استفاده، درب شیشه ادویه پلویی رو فوری ببندید تا عطرش حفظ بشه.
نکات مهم در طرز تهیه ادویه پلویی
- دونه‌های ادویه‌هایی مثل هل، میخک، زیره و تخم‌گشنیز رو قبل از آسیاب حتما تمیز کنید و هر آشغال یا سنگریزهای رو جدا کنید تا ادویه‌تون در نهایت کیفیت بالایی داشته باشه.
- دانه‌های سخت و روغنی رو فقط کمی روی حرارت ملایم تفت بدید تا عطرشون آزاد بشه و نسوزن؛ ولی ادویه‌های حساس مثل گل محمدی، دارچین، زنجبیل و جوز هندی رو اصلا حرارت ندید تا بوی خوشایندشون حفظ بشه.
- بعد از تفت دادن دانه‌ها، حتما بذارین خنک بشن؛ چون آسیاب کردن داغ باعث می‌شه ادویه رایحه‌ش رو از دست بده و بوی سوختگی بگیره.
- همه مواد خشک و آسیاب شده رو خوب با هم مخلوط کنید و برای یکدست شدن، از الک رد کنید تا ذرات درشت جدا بشن.
- اگر دوست دارید طعم ادویه تندتر باشه، کمی فلفل اضافه کنید و برای گرمی بیشتر، می‌تونید کمی دارچین یا جوز هندی اضافه کنید؛ ولی زیاده‌روی نکنید که طعم غذا تلخ یا زیادی تند نشه.
- ادویه پلویی آماده رو در شیشه‌ای خشک و دربسته بریزید و توی جای خنک و تاریک نگه دارید تا عطر و تازگیش حفظ بشه.
- بهترین زمان استفاده از ادویه پلویی سه ماه اول بعد از تهیه‌ست؛ هرچند تا حدود یک سال هم می‌تونید نگهش دارین. ولی هر چی تازه‌تر باشه عطر و طعمش قوی‌تره.
بیشتر بخوانید: راهنمای خرید انواع ادویه غذا
سوالات متداول درباره انواع ترکیب ادویه پلویی
ادویه پلویی چیه؟
ادویه پلویی یه ترکیب خوش‌عطر مخصوص پلوهای ایرانیه و باعث می‌شه غذاهاتون حسابی خوشمزه و معطر بشه. ترکیبات این ادویه معمولا شامل دارچین، هل، زیره، میخک، جوز هندی و گل محمدیه و طعمش هم گرم و متعادله. البته، به دلخواه می‌تونید فلفل سیاه و فلفل قرمز یا زردچوبه و پودر زنجبیل رو هم بهش اضافه کنید.
ادویه پلویی در چه غذاهایی استفاده می‌شود؟
ادویه پلویی بیشتر برای انواع قاطی پلو مثل هویج پلو، عدس پلو و لوبیا پلو یا حتی برای زرشک پلو استفاده می‌شه؛ نصفش رو موقع پخت مواد و نصفش رو روی برنج نیم‌پز (موقع دم کردن) اضافه کنید تا عطرش یکدست بشه. علاوه بر پلو، می‌تونید این ادویه معطر رو به انواع خوراک گوشت و مرغ، کتلت، کوفته و غذاهای دریایی هم اضافه کنید. در کل، این ادویه مناسب همه غذاهاییه که می‌خواید طعم گرم و معطر داشته باشن.
برای درست کردن ادویه پلویی همه ادویه‌ها رو باید تفت بدیم؟
نه، فقط دونه‌های سفت و روغنی مثل هل، میخک، زیره و تخم‌گشنیز رو کمی تفت بدید تا عطرشون بلند بشه. ادویه‌های حساس مثل گل محمدی، دارچین، زنجبیل و جوز هندی رو حرارت ندید؛ وگرنه بوی خوش‌شون از بین می‌ره و طعم‌شون تلخ می‌شه.
موقع مصرف، چه مقدار ادویه بریزیم؟
برای هر پیمانه برنج خشک (حدود ۲۰۰ گرم)، حدود ¼ تا ½ قاشق چای‌خوری ادویه پلویی کافیه. یعنی اگه دوست دارید طعم غذا ملایم باشه، نزدیک ¼ و اگه می‌خواید قوی و معطر باشه، نزدیک ½ قاشق چای‌خوری استفاده کنید.
روش نگهداری ادویه پلویی چطوریه؟
ادویه پلویی رو توی شیشه خشک و دربسته در جای خنک و تاریک نگه دارید. بهترین عطر و طعمش رو می‌تونید در سه ماه اول بعد از تهیه تجربه کنید؛ ولی تا حدود یک سال هم می‌شه ازش استفاده کرد.
برای پلوهای مخلوط مثل عدس پلو یا لوبیا پلو چیکار کنیم؟
می‌تونید نصف ادویه رو موقع مخلوط کردن مواد اضافه کنید و نصف دیگه رو روی برنج نیم‌پز یا دم‌کرده بریزید و هم بزنید تا همه‌چیز معطر و یکدست بشه.
ادویه خانگی بهتره یا آماده؟
ادویه خانگی همیشه تازه‌تر و معطرتره و می‌تونید نسبت‌ها و ترکیبات رو طبق سلیقه و ذائقه خودتون تنظیم کنید؛ ولی ادویه‌های آماده ممکنه طعم و عطرشون کم باشه.