عدس قرمز یا دال عدس، دانه های خوراکی از خانواده حبوبات به حساب می آیند. البته به دلیل شکلِ لنز مانند خود، مشهور هستند. این نوع از عدس ها با پوست یا بدون پوسته بیرونی به فروش می رسند. شاید جالب باشد بدانید که دال عدس به عنوان غذای اصلی در لیست غذا های آسیایی و آفریقای شمالی به کار می روند. این در حالی است که امروزه بیشترین تولید عدس در کانادا انجام می شود. این مقاله از سرویس سلامت مجله کوروش همه چیز را در مورد خواص و فواید عدس قرمز یا دال عدس، طبع و مصلح، مضرات احتمالی، ارزش غذایی و بهترین نحوه پخت آن به شما می گوییم.
طبع و مصلح عدس قرمز یا دال عدس چیست؟
در طب سنتی، عدس قرمز یا دال عدس طبع گرم و خشک دارد. به افراد با طبع گرم، توصیه می شود در هنگام پخت آن، از روغن کنجد، روغن بادام یا سرکه استفاده کنند. همچنین پختن دال عدس همراه با گوشت، می تواند طبع آن را تعدیل کند. علاوه بر این ها، به کار بردن سبزی های معطر مثل مرزه، پونه، گلپر و حتی زعفران همراه با دال عدس توصیه می شود.
بیشتر بخوانید: ۲ طرز تهیه خورش دال عدس خوزستانی یا هندی مجلسی با گوشت و بدون گوشت
انواع مختلف عدس
- عدس ها اغلب بر اساس رنگشان طبقه بندی می شوند که می تواند از زرد و قرمز تا سبز، قهوه ای یا سیاه متغیر باشد. در اینجا برخی از رایج ترین انواع عدس آورده شده است:
- قهوه ای: عدس قهوه ای، پر کاربردترین نوع عدس است. این عدس طعم خاکی دارند. هنگام پخت شکل خود را به خوبی حفظ می کنند و برای تهیه انواع خورشت ها عالی هستند.
- عدس پوی (Puy): این عدس ها از منطقه Le Puy در فرانسه آمده اند. آنها از نظر رنگ مشابه هستند عدس قهوه ای هستند. اما اندازه آن ها تقریبا یک سوم عدس سبز است و طعم فلفلی دارند.
- عدس سبز: اندازه عدس سبز می تواند متفاوت باشد و معمولا جایگزین ارزان تری برای عدس Puy در دستور غذا هستند.
- عدس زرد و قرمز: این عدس ها شکسته شده و سریع پخته می شوند. همچنین برای تهیه دال عدس، عالی هستند و طعم آن ها کمی شیرین است.
- عدس بلوگا: این عدس ها سیاه، کوچک و تقریبا شبیه خاویار هستند. آنها یک ماده غذایی عالی برای تهیه سالاد گرم هستند.
- البته فراموش نکنید که هر نوع عدس دارای ترکیب منحصر به فرد خود از آنتی اکسیدان ها و مواد شیمیایی گیاهی است.
بیشتر بخوانید: خواص و مضرات انواع عدس و طبع و مصلح آن
ارزش غذایی عدس قرمز یا دال عدس
هر چند معمولا عدس ها در رژیم غذایی اغلب نادیده گرفته می شوند اما استفاده از آن ها راهی ارزان برای دریافت طیف وسیعی از مواد مغذی است. برای مثال آنها سرشار از ویتامین B، منیزیم، روی و پتاسیم هستند. عدس از بیش از ۲۵ نوع پروتئین تشکیل شده است که آنها را به یک جایگزین عالی برای گوشت تبدیل می کند. عدس ها همچنین منبع عالی آهن هستند؛ ماده معدنی که گاهی اوقات در رژیم گیاه خواری وجود ندارد. اگر چه ممکن است انواع مختلف عدس از نظر محتوای مغذی کمی متفاوت باشد. اما یک فنجان یا معادل ۱۹۸ گرم دال عدس پخته شده به طور کلی ویتامین ها و مواد مغذی زیر را در خود جای داده است:
کالری: ۲۳۰
کربوهیدرات: ۳۹.۹ گرم
پروتئین: ۱۷.۹ گرم
چربی: ۰.۸ گرم
فیبر: ۱۵.۶ گرم
*میزان مصرف روزانه (RDI)
تیامین: ۲۲ درصد از RDI
نیاسین: ۱۰ درصد از RDI
پانتوتنیک اسید: ۱۳ درصد از RDI
آهن: ۳۷ درصد از RDI
منیزیم: ۱۸ of از RDI
فسفر: ۳۶ درصد از RDI
پتاسیم: ۲۱ درصد از RDI
روی: ۱۷ درصد از RDI
مس: ۲۵ درصد از RDI
منگنز: ۴۹ درصد از RDI
عدس قرمز همچنین سرشار از فیبر است که به حرکات منظم روده و رشد باکتری های سالم روده کمک می کند. خوردن عدس می تواند مدفوع شما را افزایش داده و عملکرد کلی روده شما را بهبود بخشد. علاوه بر این، عدس قرمز طیف وسیعی از ترکیبات گیاهی مفید به نام فیتوشیمیایی را در خود جای داده است. این ماده مفید بدن را در برابر بیماری های مزمنی مثل بیماری های قلبی و دیابت نوع ۲ محافظت می کند.
بیشتر بخوانید » بهترین روش های درمان خانگی یبوست «
خاصیت آنتی اکسیدانی عدس قرمز
دال عدس سرشار از پلی فنول است. پلی فنول ها، دسته ای از مواد شیمیایی گیاهی تقویت کننده سلامت هستند. برخی از آن ها مثل پروسیانیدین و فلاوانول ها، دارای اثرات قوی آنتی اکسیدانی، ضد التهابی و محافظ عصبی هستند. یک مطالعه آزمایشگاهی نشان داد که عدس قادر به جلوگیری از تولید مولکول محرک التهاب سیکلوکسیژناز -۲ است. علاوه بر این، پلی فنول های موجود در عدس توانستند رشد سلول های سرطانی را به ویژه در سلول های سرطانی پوست متوقف کنند.
بیشتر بخوانید: طرز تهیه حمص دال عدس
خواص و فواید عدس قرمز در تعادل قند خون
پلی فنول های موجود در عدس همچنین در بهبود سطح قند خون نقش دارند. یک مطالعه روی حیوانات نشان داد که مصرف عدس به کاهش سطح قند خون کمک می کند. هر چند مزایای آن تنها به دلیل کربوهیدرات، پروتئین یا محتوای چربی نیست. البته هنوز مشخص نیست که چطور پلی فنول ها ممکن است سطح قند خون را بهبود دهند. گفتنی است که به نظر می رسد پلی فنول های عدس پس از پختن خواص ارتقا دهنده سلامتی خود را از دست نمی دهند. با این حال، این نتایج فقط از مطالعات آزمایشگاهی و حیوانی است. مطالعات انسانی قبل از نتیجه گیری قطعی در مورد این مزایای سلامتی مورد نیاز است.
خواص و فواید عدس قرمز برای سلامت قلب
خوردن عدس با کاهش کلی بیماری قلبی مرتبط است چون تأثیرات مثبتی بر چندین عامل خطر دارد. یک مطالعه ۸ هفته ای روی ۴۸ فرد دارای اضافه وزن یا چاق مبتلا به دیابت نوع ۲ نشان داد که خوردن یک سوم فنجان (۶۰ گرم) عدس در روز، سطح کلسترول HDL «خوب» را افزایش و سطح کلسترول LDL «بد» را به میزان قابل توجهی کاهش می دهد.
خواص و فواید عدس قرمز در کاهش فشار خون
یک مطالعه روی موش ها نشان داد کسانی که عدس می خورند در مقایسه با افرادی که نخود، نخود یا لوبیا به آنها داده شده، میزان فشار خون آنها کاهش یافته است. علاوه بر این، پروتئین موجود در عدس ممکن است بتواند ماده آنزیم تبدیل کننده آنژیوتانسین I (ACE) را مسدود کند. این عامل به طور معمول باعث انقباض عروق خونی می شود. در نتیجه فشار خون را افزایش می دهد.
دال عدس غنی از فولات
میزان بالای هموسیستئین یکی دیگر از عوامل خطر بیماری های قلبی است. وقتی فولات رژیم غذایی شما کافی نباشد، می تواند احتمال این خطر را افزایش دهد. از آنجایی که عدس منبع غنی از فولات است، اعتقاد بر این است که ممکن است به تجمع هموسیستئین اضافی در بدن شما کمک کند.
خواص و فواید عدس قرمز برای لاغری
اضافه وزن یا چاقی خطر ابتلا به بیماری های قلبی را افزایش می دهد. اما خوردن عدس به کاهش مصرف کلی غذای شما کمک کند. عدس بسیار سیر کننده است و سطح قند خون شما را ثابت نگه می دارد.
بالا بردن جذب مواد مغذی با دال عدس
عدس حاوی مواد مغذی است که می تواند بر جذب سایر مواد مغذی تأثیر مثبت بگذارد. در حالت عادی مصرف برخی غذاها و تنقلات می تواند روند جذب مواد مغذی بدن را با اختلال مواجه کند.
مهار کننده های تریپسین
عدس قرمز حاوی مهار کننده های تریپسین است که مانع از تولید آنزیمی می شود که به طور معمول به تجزیه پروتئین از رژیم غذایی شما کمک می کند. با این حال، عدس به طور کلی حاوی مقادیر کمی از این نوع است. بعید است که تریپسین عدس تأثیر عمده ای بر هضم پروتئین شما داشته باشد.
بیشتر بخوانید: طرز تهیه آش عدس به ۳ روش مختلف
مواردی که ممکن است درباره عدس قرمز ندانید:
لکتین های عدس و نقش آن ها در بدن
لکتین ها می توانند در برابر هضم مقاومت کنند. در نتیجه به سایر مواد مغذی متصل می شوند و از جذب آنها جلوگیری می کنند. علاوه بر این، لکتین ها می توانند به کربوهیدرات های دیواره روده متصل شوند. اگر لکتین ها بیش از حد مصرف شوند، ممکن است عملکرد روده را مختل کنند و نفوذپذیری آن را افزایش دهند، وضعیتی که به «روده نشت کننده» نیز معروف است. حدس زده می شود که لکتین های زیاد در رژیم غذایی ممکن است خطر ابتلا به یک بیماری خود ایمنی را افزایش دهد، اما شواهد برای اثبات این امر محدود است. گفته می شود، لکتین ها ممکن است دارای خواص ضد سرطانی و ضد باکتریایی باشند. اگر می خواهید تعداد لکتین ها را در رژیم غذایی خود به حداقل برسانید، سعی کنید عدس را یک شب خیس کرده و قبل از پخت آب آن را دور بریزید.
تانن ها
عدس حاوی تانن است که می تواند به پروتئین ها متصل شود. تانن می تواند از جذب برخی مواد مغذی جلوگیری کند. به ویژه، این نگرانی وجود دارد که تانن ها می توانند جذب آهن را مختل کنند. با این حال، تحقیقات نشان می دهد که میزان آهن به طور کلی تحت تاثیر مصرف تانن در رژیم غذایی قرار نمی گیرد. از سوی دیگر، تانن ها سرشار از آنتی اکسیدان های تقویت کننده سلامت هستند.
اسید فیتیک
اسیدهای فیتیک یا فیتات ها قادرند مواد معدنی مانند آهن، روی و کلسیم را به یکدیگر متصل کرده و جذب آنها را کاهش دهند. با این حال، گزارش شده است که اسید فیتیک دارای خواص آنتی اکسیدانی و ضد سرطانی قوی است. اگرچه عدس، مانند همه حبوبات، حاوی برخی مواد مغذی است. اما توجه به این نکته ضروری است که پوست کندن و پختن دانه ها میزان آنها را تا حد زیادی کاهش می دهد.
مضرات احتمالی دال عدس
کاهش دهنده میل جنسی
خوردن بیش از اندازه عدس قرمز یا دال عدس علاوه بر ایجاد نفخ و معده درد، به کاهش میل جنسی نیز منجر خواهد شد.
بالا رفتن غلظت خون
مصرف بالای عدس قرمز یا دال عدس، غلظت خون را بالا می برد و سرعت جریان خون را در رگ ها کند می کند.
مضرات دیگر دال عدس
کاهش قوه بینایی، سوزش ادرار، ناراحتی های عصبی، بند آمدن قاعدگی، شدت بخشیدن به بواسیر از دیگر مضرات احتمالی زیاده روی در مصرف عدس قرمز یا دال است. علاوه بر این ها ممکن است به اختلال در خواب منجر شود و فر خواب های آشفته ببیند.
بهترین روش پخت عدس قرمز
- عدس قرمز یا دال عدس به راحتی پخته می شود. برخلاف بسیاری از حبوبات دیگر، آنها نیازی به خیساندن از قبلی ندارند و می توانند در کمتر از ۲۰ دقیقه پخته شوند.
- بهتر است قبل از پخت آنها را بشویید تا ناخالصی ها از بین بروند.
- می توانید آنها را در یک قابلمه قرار دهید، با آب و کمی نمک بپوشانید، به جوش آورده و بگذارید ۱۵-۲۰ دقیقه بدون در پوش بجوشد. بسته به سلیقه شما عدس شما باید کمی ترد یا نرم باشد. پس از جوشاندن، آب آن را تخلیه کرده و در آب سرد بشویید تا از پختن بیشتر جلوگیری شود.
- برخی از عدس ها، مثل عدس های نارنجی خرد شده، در عرض ۵ دقیقه می پزند. برای وقتی که می خواهید غذای دقیقه نودی (سریع) تهیه کنید، این عدس ها عالی هستند.
- عدس قرمز را می توان به میزان بالا پخت و در طول هفته برای ناهار یا شام استفاده کرد.چون دال عدس تا ۵ روز در یخچال شما ماندگار است. محتوای ضد مغذی عدس با پخت به میزان قابل توجهی کاهش می یابد. همچنین می توانید عدس خود را یک شب خیس کنید تا مواد آسیب زا به طرز قابل توجهی کاهش یابد.
سخن پایانی
عدس قرمز به راحتی پخته می شود. چون عدس های خرد شده فقط در حدود ۵ دقیقه و سایر انواع دیگر، حدود ۲۰ دقیقه به پخت نیاز دارند. علاوه بر این، برخلاف سایر حبوبات، لازم نیست از قبل آنها را خیس کنید. عدس های قهوه ای، سبز، زرد، قرمز یا سیاه – کالری کمی دارند. همچنین سرشار از آهن و فولات و منبع عالی پروتئین هستند. از طرفی عدس ها و به صورت ویژه دال عدس سرشار از پلی فنول های تقویت کننده هستند. بنابراین سلامت بدن را تضمین و چندین عامل خطر بروز بیماری های قلبی را کاهش می دهند. برای برخورداری از خواص و فواید عدس قرمز یا دال عدس، حتما به صورت های مختلف و در تهیه آش، خوراک، سوپ و خورش از آن استفاده کنید.
منبع: healthline
