قهوه یزدی یکی از نوشیدنی‌های سنتی و آیینی استان یزد محسوب میشه که برخلاف اسمش، در ترکیب اون از قهوه واقعی مقدار بسیار کمی استفاده میشه یا اصلاً حذف میشه. شما این نوشیدنی رو بیشتر در مراسم مذهبی، به‌ویژه عزاداری‌های ماه محرم و صفر، می‌بینین. توی این مقاله از سرویس آشپزی در مجله کوروش ما طرز تهیه قهوه یزدی هم برای نذری و هم برای مصرف خانگی رو به شما یاد می‌دیم و نکات خوشمزه شدن قهوه یزدی رو بهتون می‌گیم.
طرز تهیه قهوه یزدی در یک نگاه
برای تهیه قهوه یزدی نذری، اول آب رو داخل دیگ تمیز بجوشونین. همزمان ادویه‌هایی مثل هل، دارچین، زنجبیل و میخک رو نیم‌کوب و کمی تفت بدین. وقتی آب جوشید، ادویه‌ها و شکر رو اضافه کنین و بذارین نوشیدنی حدود یک ساعت با حرارت ملایم بجوشه.
در صورت تمایل، مقدار کمی قهوه هم بریزین. قهوه رو گاهی هم بزنین و در پایان، زغال گداخته رو برای چند دقیقه داخل دیگ بندازین تا طعم دودی بگیره. بعد از صاف‌کردن قهوه، گلاب و زعفران رو اضافه کنین و قهوه یزدی رو گرم و تازه سرو کنین.
شما می‌تونین جزییات مربوط به مواد اولیه و مراحل طرز تهیه قهوه یزدی رو توی این مقاله بخونین.
مواد اولیه برای تهیه قهوه یزدی نذری (برای ۱۵ تا ۲۰ نفر)
| مواد اولیه | مقدار مورد نیاز |
| آب | ۳ لیتر |
| شکر | ۸ تا ۱۰ قاشق غذاخوری |
| هل سبز | ۲ قاشق غذاخوری |
| دارچین (خرد شده) | ۲ قاشق غذاخوری |
| زنجبیل خشک | ۱ قاشق غذاخوری |
| میخک | ۶ تا ۸ عدد |
| پودر قهوه | ۱ قاشق چای‌خوری (اختیاری) |
| گلاب | ۲ تا ۳ قاشق غذاخوری |
| زعفران (دم کرده) | ۲ قاشق غذاخوری |
| زغال چوب طبیعی | ۱ تا ۲ تکه کوچک (کاملا گداخته و قرمز) |
مدت زمان آماده‌سازی مواد اولیه: ۵ دقیقه
مدت زمان مورد نیاز برای پخت: ۴۰ دقیقه تا ۱ ساعت
مراحل طرز تهیه قهوه یزدی مجلسی
قهوه یزدی در اصل یک نوشیدنی مرسوم یزدی‌ها در عزاداری‌هاست که با کمک دستور زیر می‌توانید آن را تهیه کنید.
مرحله اول: آب رو بجوشونین
اول از همه برای طرز تهیه قهوه یزدی مراسم ختم یا نذری، یه دیگ یا قابلمه بزرگ انتخاب کنین که ظرفیت حداقل سه لیتر آب رو داشته باشه. بهتره جنس دیگ استیل یا آلومینیوم و کاملاً تمیز باشه، چون طعم نهایی نوشیدنی خیلی به ظرف بستگی داره. آب رو داخل دیگ بریزین و بذارین روی حرارت متوسط تا کم‌کم به جوش بیاد.
مرحله دوم: ادویه‌های قهوه یزدی رو آماده کنین
توی مدتی که آب داره گرم میشه، سراغ آماده‌کردن ادویه‌ها برید. هل سبز، دارچین، زنجبیل خشک و میخک رو نیم‌کوب کنین. یعنی نه خیلی پودر بشه که توی نوشیدنی حل بشه، نه خیلی درشت بمونه که عصاره نده. اگه چوب دارچین دارین، اون رو خرد کنین تا راحت‌تر طعم بده. بهتره بعد یا قبل نیم‌کوب کردن، اونها را کمی تفت بدین روی حرارت تا عطر ادویه‌ها آزاد بشه.
انواع ادویه معطر غذا رو به صورت خرید حضوری و اینترنتی از فروشگاه‌های افق کوروش می‌تونین تهیه کنین.
مرحله سوم: ادویه‌ها رو توی آب جوش بریزین
توی این مرحله وقتی آب شروع به جوشیدن کرد، ادویه‌های نیم‌کوب‌شده رو به دیگ اضافه کنین. بعد از اون، شکر رو هم بریزین و هم بزنین تا کاملاً حل بشه. حالا حرارت رو کم کنین و اجازه بدین قهوه یزدی به مدت ۴۵ دقیقه تا ۱ ساعت آروم آروم بجوشه. این جوشیدن طولانی باعث میشه رنگ نوشیدنی تیره بشه و طعم‌ها خوب با هم ترکیب بشن.
برای خرید شکر از فروشگاه‌های افق کوروش به روش‌های خرید حضوری و اینترنتی می‌تونین اقدام کنین.
مرحله چهارم: قهوه رو اضافه کنین
اگه می‌خواین از قهوه واقعی توی طرز تهیه قهوه یزدی استفاده کنین، فقط یه قاشق چای‌خوری کافیه. اون رو هم در همین مرحله اضافه کنین. البته در نسخه‌های تهیه قهوه یزدی مذهبی، معمولاً قهوه حذف میشه یا خیلی کم استفاده میشه، چون تمرکز اصلی روی ادویه‌هاست.
انواع قهوه رو به صورت اینترنتی و حضوری از فروشگاه‌های افق کوروش می‌تونین خریداری کنین.
مرحله پنجم: قهوه یزدی رو هم بزنین
در طول جوشیدن قهوه یزدی، هر چند دقیقه یه‌بار نوشیدنی رو هم بزنین تا ادویه‌ها ته‌نشین نشن و طعم یکنواختی ایجاد بشه. مراقب باشین حرارت خیلی بالا نباشه که ادویه‌ها نسوزن یا نوشیدنی تلخ نشه. اگر هم دیدین آب خیلی کم شده، می‌تونین کمی آب جوش اضافه کنین.
مرحله ششم: زغال رو اضافه کنین
در مرحله پایانی طرز تهیه قهوه یزدی امام حسینی، وقتی قهوه‌تون کاملاً جا افتاد و رنگش تیره شد، می‌تونین از زغال استفاده کنین. یک یا دو تکه زغال چوب طبیعی رو با انبر فلزی بردارین و روی شعله گاز یا منقل کاملاً سرخ کنین تا وقتی که دیگه دود نده. بعد اون رو داخل دیگ بندازین و اجازه بدین حدود ۳ تا ۵ دقیقه بمونه. این کار بوی عطر ذغال خاصی به قهوه می‌ده و یه حس آیینی و سنتی ایجاد می‌کنه.
زغال رو به صورت خرید حضوری و اینترنتی از فروشگاه‌های افق کوروش می‌تونین تهیه کنین.
مرحله هفتم: قهوه یزدی رو صاف کنین
سپس زغال رو بیرون بیارین، قهوه یزدی رو از صافی رد کنین تا ادویه‌های نیم‌کوب شده جدا بشن و مایع صاف و خوش‌رنگی باقی بمونه. حالا وقتشه که گلاب و زعفران دم‌کرده رو اضافه کنین. این دو ادویه، عطر نهایی قهوه رو کامل می‌کنن و اگه برای مراسم رسمی تهیه می‌کنین، حتماً استفاده‌شون کنین.
برای خرید گلاب اعلا و زعفران باکیفیت از فروشگاه‌های افق کوروش به روش‌های خرید حضوری و اینترنتی می‌تونین اقدام کنین.
مرحله آخر: قهوه یزدی رو سرو کنین
در نهایت، قهوه یزدی رو داخل استکان‌های کوچک یا لیوان‌های یک‌بارمصرف بریزین و به صورت گرم سرو کنین. قهوه یزدی باید تازه و داغ باشه تا عطرش حفظ بشه. اگه برای تعداد زیاد تهیه کردین، می‌تونین دیگ رو روی شعله خیلی کم نگه دارین تا قهوه‌تون گرم بمونه.
نکته: برای تهیه قهوه یزدی برای ۱۰۰ نفر، مقدار مواد اولیه رو ۵ برابر کرده ولی مراحل را به روش بالا دنبال کنین.
مواد لازم برای تهیه قهوه یزدی روی گاز (برای ۲ نفر)
| مواد اولیه | مقدار مورد نیاز |
| آب | ۲ لیوان فرانسوی دسته‌دار |
| شکر | ۱ تا ۱ و نیم قاشق غذاخوری |
| هل سبز | نصف قاشق چای‌خوری |
| دارچین | نصف قاشق چای‌خوری |
| زنجبیل خشک | ۱/۴ قاشق چای‌خوری |
| میخک | ۱ تا ۲ عدد |
| قهوه (اختیاری) | ۱/۴ قاشق چای‌خوری |
| گلاب | نصف قاشق غذاخوری |
| زعفران دم کرده غلیظ | نصف قاشق غذاخوری |
مدت زمان آماده‌سازی مواد اولیه: ۱۰ دقیقه
مدت زمان مورد نیاز برای پخت قهوه یزدی روی گاز: ۱۵ تا ۳۰ دقیقه
مراحل طرز تهیه قهوه یزدی فوری
اگر می‌خواین طعم قهوه یزدی رو هر زمانی که دوست داشتین، بچشین، می‌تونین مرحله به مرحله طرز تهیه قهوه یزدی روی گاز رو بخونین.
مرحله اول: آب رو بجوشونین
برای شروع، یه قابلمه کوچک انتخاب کنین و ۲ لیوان آب داخلش بریزین. قابلمه رو روی حرارت متوسط بذارین و صبر کنین تا آب کم‌کم به جوش بیاد. بهتره درب قابلمه رو نذارین تا بخار آزاد بشه و ادویه‌ها بعداً بهتر با آب ترکیب بشن.
مرحله دوم: ادویه‌ها رو آماده کنین
توی این فاصله، هل سبز، دارچین، زنجبیل خشک و میخک رو نیم‌کوب کنین؛ یعنی فقط کمی فشار بدین تا باز بشن و عطرشون آزاد بشه، ولی نه اون‌قدر که پودر بشن. (اگه از پودر آماده استفاده می‌کنین، مقدارش رو کم‌تر در نظر بگیرین چون پودرها سریع‌تر عصاره می‌دن.) اگه وقت دارین، می‌تونین ادویه‌ها رو یکی، دو دقیقه روی حرارت خشک تفت بدین تا عطرشون قوی‌تر بشه. این مرحله اختیاریه ولی طعم نهایی رو بهتر می‌کنه.
مرحله سوم: ادویه‌ها و شکر رو اضافه کنین
وقتی آب شروع کرد به جوشیدن، ادویه‌های آماده‌شده رو داخل قابلمه بریزین. بعد از اون، شکر رو اضافه کنین و با قاشق هم بزنین تا کاملاً حل بشه. حالا حرارت رو کم کنین و اجازه بدین نوشیدنی حدود ۱۰ تا ۱۵ دقیقه با شعله ملایم بجوشه.
مرحله چهارم: قهوه رو اضافه کنین
اگه دوست دارین کمی طعم قهوه واقعی هم توی نوشیدنی باشه، در همین مرحله حدود یک‌چهارم قاشق چای‌خوری قهوه اضافه کنین. بذارین ۲ تا ۳ دقیقه دیگه بجوشه تا قهوه با ادویه‌ها ترکیب بشه. این مرحله کاملاً اختیاریه و بیشتر برای کساییه که طعم تلخی خیلی ملایم رو ترجیح می‌دن.
مرحله پنجم: نوشیدنی رو صاف کنین و عطر نهایی رو اضافه کنین
بعد از جوشیدن، قابلمه رو از روی حرارت بردارین و قهوه یزدی دو نفره، رو از صافی رد کنین تا ادویه‌های نیم‌کوب‌شده جدا بشن و مایع صاف و خوش‌رنگی باقی بمونه. حالا گلاب و زعفران دم‌کرده رو اضافه کنین و هم بزنین. این دو تا، عطر نهایی قهوه یزدی رو کامل می‌کنن و حس سنتی‌تری به نوشیدنی می‌دن.
مرحله آخر: قهوه یزدی رو سرو کنین و لذت ببرین
قهوه یزدی رو داخل فنجون یا لیوان‌های کوچک بریزین و گرم سرو کنین. اگه خواستین، می‌تونین برای تزئین از یه برش چوب دارچین یا یکی دو دونه هل استفاده کنین. قهوه رو بلافاصله بعد از آماده شدن مصرف کنین تا عطر و طعمش حفظ بشه.
بیشتر بخوانید: طرز تهیه قهوه ترک با جذوه روی گاز
نکات مهم در طرز تهیه قهوه یزدی
- اگه هل، دارچین، زنجبیل و میخک تازه و باکیفیت باشن، عطر و طعم قهوه یزدی چند برابر میشه. ادویه‌های کهنه یا مانده، طعم قهوه رو ضعیف و گس می‌کنن.
- اگه ادویه‌های قهوه رو خیلی پودر کنین، ممکنه توی قهوه حل بشن و باعث ته‌نشینی یا تلخی بشن. نیم‌کوب کردن ادویه‌ها باعث میشه عصاره اونها کاملا خارج بشه ولی نوشیدنی صاف بمونه.
- قبل از اضافه‌کردن ادویه‌ها به آب جوش، می‌تونین اونها رو یکی، دو دقیقه روی حرارت ملایم تفت بدین. این کار عطر ادویه‌ها رو آزاد و طعم نهایی رو قوی‌تر می‌کنه.
- برای طرز تهیه قهوه یزدی خانگی، ۱۵ تا ۳۰ دقیقه جوشوندن کافیه. ولی اگه می‌خواین قهوه‌تون غلیظ‌تر و رنگ‌دارتر باشه، تا ۱ ساعت هم می‌تونین اون رو بجوشونین. فقط مراقب باشین حرارت خیلی بالا نباشه.
- استفاده از زغال داغ در طرز تهیه قهوه یزدی خانگی توصیه نمی‌شه، چون کنترل حرارت و ایمنی سخت‌تره. در تهیه قهوه یزدی نذری هم زغال باید کاملاً گداخته و بدون دود باشه.
- اگه از قهوه واقعی استفاده می‌کنین، مقدارش باید خیلی کم باشه تا طعم ادویه‌ها رو پنهان نکنه. در طرز تهیه قهوه یزدی سنتی، قهوه معمولاً حذف میشه.
- گلاب و زعفران عطر لطیف و رنگ مجلسی به این قهوه می‌دن، ولی اگه زود اضافه بشن، عطرشون در اثر جوشیدن از بین می‌ره.
- اگه مقدار زیادی قهوه یزدی تهیه کردین، بعد از صاف‌کردن بذارین سرد بشه و داخل ظرف دربسته توی یخچال نگه دارین. موقع مصرف، فقط گرمش کنین و دوباره گلاب یا زعفران بزنین.
- قهوه یزدی معمولاً در حجم کم سرو میشه، چون طعمش غلیظ و ادویه‌ایه. لیوان‌های سنتی یا استکان‌های کوچک انتخاب خوبی هستن.
فرق قهوه یزدی با قهوه عربی چیست؟
قهوه یزدی بیشتر شبیه یک دمنوش سنتیه تا قهوه کلاسیک. در ترکیب این قهوه از دانه قهوه استفاده نمی‌شه یا فقط مقدار بسیار کمی به‌صورت اختیاری اضافه میشه. پایه اصلی این قهوه، آب، شکر و ادویه‌هایی مثل هل، دارچین، زنجبیل و میخکه که با جوشیدن طولانی‌مدت، طعمی شیرین، گرم و معطر ایجاد می‌کنن. قهوه یزدی معمولاً در مراسم مذهبی و عزاداری‌ها سرو میشه و گاهی با زغال داغ برای ایجاد رایحه دودآلود همراهه.
در مقابل، قهوه عربی بر پایه دانه‌های قهوه آسیاب‌شده تهیه میشه و طعم اصلی اون تلخ و قویه. گاهی هل یا دارچین بهش اضافه میشه، اما طعم غالب همون قهوه‌ست. این نوشیدنی معمولاً بدون شکر سرو میشه و توی فنجان‌های کوچک مخصوص، در مراسم رسمی یا مهمانی‌های سنتی کشورهای عربی و جنوب ایران استفاده میشه. در ضمن مدت زمان تهیه‌اش کوتاه‌تره و آداب خاصی برای سرو داره.
فوت و فن‌های خوشمزه شدن قهوه یزدی
۱- قهوه یزدی واقعاً قهوه داره؟
نه الزاماً. توی نسخه‌های سنتی و مذهبی، معمولاً قهوه واقعی، حذف یا خیلی کم استفاده میشه. تمرکز اصلی روی ادویه‌هاست.
۲- قهوه یزدی تلخه یا شیرین؟
طعم قهوه یزدی شیرینه چون با شکر تهیه میشه و طعم غالبش از هل، دارچین و زنجبیله، نه از دانه قهوه.
۳- زغال حتماً باید استفاده بشه؟
زغال فقط در تهیه قهوه یزدی نذری یا آیینی استفاده میشه. توی نسخه خانگی می‌تونین حذفش کنین.
۴- میشه قهوه یزدی رو سرد سرو کرد؟
نه. توصیه نمی‌شه. این قهوه باید گرم سرو بشه تا عطر ادویه‌ها حفظ بشه.
محصولات مرتبط
