اگر جزو آن دسته افرادی هستید که دیگران، شما را فردی آرام، خونسرد و بدون استرس تصور می‌کنند ولی در تنهایی و درون خود احساس اضطراب می‌کنید، احتمالا به «سندرم اردک» (duck syndrome) مبتلا هستید. سندرم اردک اصطلاحی است که دانشگاه استنفورد آن را ابداع کرد و به نظر می‌رسد در بسیاری از کالج‌ها یا دبیرستان‌ها هم بیداد می‌کند. وقتی کسی به سندروم اردک دچار شود، حالت افسردگی، استرس و سایر انواع مشکلات روانی را تجربه خواهد کرد که البته این مشکلات در واکنش به استرس شدید اتفاق می‌افتند. در ادامه با نشانهها و عوامل مهم در بروز اختلال روانی سندروم اردک آشنا خواهید شد و در ادامه در مورد درمان استرس و افسردگی ناشی از این سندروم صحبت خواهیم کرد. این مقاله را از سایت Psychecentral در مجله کوروش بخوانید.
حالا چرا این اختلال روانی سندروم اردک نامگذاری شده است؟
شاید در نگاه اول این اسم کمی عجیب و غریب به نظر برسد ولی دلیل این نامگذاری خیلی ساده است. به اردکی فکر کنید که در امتداد آب در حال سر خوردن است. او بسیار آرام و خرسند به نظر می‌رسد اما اگر به زیر آب نگاه کنید، می‌بینید که چطور با عصبانیت و عجولانه دست و پا می‌زند. بسیاری از دانش آموزان هم در خارج از خانه آرام و خونسرد به نظر می‌رسند در حالی که در ذهن‌شان انبوهی از افکار ناامیدکننده و استرس وجود دارد.
آنها می‌خواهند دانش آموز برتر، ورزشکار موفق و درنهایت کسی باشند که مورد توجه و علاقه همسالانشان قرار می‌گیرد. اما تصور اینکه فردی بتواند همه کارها را به خوبی انجام دهد و در همه زمینه‌ها نبوغ و استعداد کافی داشته باشد، منجر به ایجاد انتظارات و انجام اعمال افراطی دست‌نیافتنی خواهد شد که در سنین نوجوانی یا اوایل جوانی بسیار خطرناک و ناسالم خواهد بود. این اختلال در نوجوانان زمینه مصرف مواد مخدر و قرص‌های روانگردان را فراهم می‌کند و آنها را با سرعت بالاتری در معرض افسردگی و احساس سرخوردگی قرار می‌دهد.
نشانههای اختلال روانی سندروم اردک
استرس، اضطراب و مهم‌ترین نشانهها و علائم افسردگی در برخی افراد به صورت کم‌اشتهایی، اختلالات خواب، حس بی‌قراری، خستگی مفرط، احساس ترس، نگرانی و مشکلات مربوط به عدم تمرکز نمود پیدا می‌کند. البته نباید از یاد برد که این نشانهها و علائم در افراد مختلف به شکل متفاوتی بروز می‌کند و مبتلایان نیز واکنش‌های متفاوتی از خود نشان می‌دهند. در فرد مبتلا به اختلال روانی سندروم اردک نیز وضعیت به همین منوال است. عوارض ناشی از این استرس و اضطراب سردرد، کج‌خلقی، خشم یا سرخوردگی از دیگر نشانههای بیرونی سندروم اردک به حساب می‌آیند.
نقش خانواده در سندروم اردک
یکی از مهم‌ترین عوامل ایجاد سندروم اردک، دور شدن فرد از خانواده و ورود به دنیای جدید با ساختار متفاوت و مسئولیت‌های تازه است. بسیاری از نوجوانان مبتلا به سندرم اردک که به دانشگاه راه پیدا کرده‌اند، در دوران تحصیل در دبیرستان مانند «ماهی‌های بزرگ در یک حوضچه کوچک» بوده‌اند. آنها معمولا در دوران دبیرستان تلاش کرده‌اند که شخصیت خودشان را حفظ می‌کنند، معمولا تا دیر وقت بیدار می‌ماندند و مشغول انجام تکالیف بوده‌اند. آنها همیشه می‌خواسته‌اند رتبه A را چنگ بیاورند، در یک یا دو تیم ورزشی بازی کنند و انتظار داشته‌اند در همه اینها به طرز شگفت‌انگیزی موفق عمل کنند. از دید آنها، محبوب بودن به معنای این است که بتوانند همه کارها را به نحو احسن و بدون نقص انجام دهند. اما پا گذاشتن به دانشگاه آنها را با معضلات جدیدتری آشنا می‌کند.
در دانشگاهی با تعداد ۱۲ تا ۲۰هزار دانشجو، هر چقدر هم ماهی بزرگی به حساب بیایی، باز هم ممکن است ماهی‌های بزرگ‌تر از خودت را ببینی و ماجرا وقتی بدتر می‌شود که آنها می‌بینند برخی دانشجویان با وجود گذراندن ساعت‌های طولانی در خارج از محیط دانشگاه و بیرون ماندن تا دیروقت، موفق هستند و نمره‌های بالایی کسب می‌کنند، به همین دلیل فشار همسالان را برای رسیدن به همان حد از موفقیت احساس می‌کنند و برای به دست آوردن و حفظ محبوبیت، خود را ملزم می‌دانند که با بهترین دانش آموزان رقابت کنند. در خانواده‌ای که فرزندان به دلیل محافظت بیش از حد، استقلال کمتری دارند، مواجهه با مشکلات جدید، آنها را به سرعت دچار اضطراب و استرس می‌کند.از سوی دیگر تشویق فرزندان به شرکت در رقابت و پرورش کمال‌گرایی در نوجوانان زمینه مساعدی را برای بروز اختلال سندروم اردک مهیا خواهد کرد.
نقش رسانه و شبکه‌های اجتماعی در بروز اختلال سندروم اردک
تاثیر رسانه‌های اجتماعی دو طرفه است، ما محتواهای دلخواه خود را به شبکه‌های اجتماعی می‌فرستیم و محتواهای دیگر را دریافت می‌کنیم. ولی همیشه از چگونگی تاثیرگذاری شبکه خود یا چیزهایی که پست می‌کنیم آگاهی نداریم. نکته جالب توجه تمایل ما برای تحت تأثیر قرار گرفتن در شبکه‌های اجتماعی است. دوستان ما هر چند وقت یک‌بار محتوا یا عکس‌های مربوط به تقلا، دلهره و لحظه‌های غم خود را با ما به اشتراک می‌گذارند؟ «کامل» وجود ندارد. متاسفانه ما در شبکه‌های اجتماعی نیمه دیگر ماجرا را نمی‌بینیم. نسل جدید بزرگ شده‌اند و می‌بینند که بت‌های آنها بدون تلاش زیاد به موفقیت می‌رسند و خود را با آنها مقایسه می‌کنند.
بروز علائم افسردگی و انواع استرس ناشی از دیدن زندگی پر زرق و برق دیگران، می‌تواند از عوامل موثر بر ایجاد سندروم اردک به شمار برود. در واقع مبتلایان به سندروم اردک، در تلاش برای نشان دادن تصویری شاد و خوشبخت از خود در فضای مجازی هستند، در صورتی که در دنیای واقعی با مشکلات زیادی دست و پنجه نرم می‌کنند. اگر کمی به فضای مجازی دقت کنید، متوجه می‌شوید که افراد زیادی به صورت افراطی سعی در شاد نشان دادن خودشان و عکس یا فیلم گرفتن از خوش‌گذرانی‌هایشان هستند و تصاویری دور از واقعیت را به افراد نشان می‌دهند که تبعات روانی و اجتماعی منفی برای جامعه به همراه دارد.
عوامل موثر دیگر بر سندروم اردک
علاوه بر عواملی که پیش از این مطرح شد، عوامل دیگری هم وجود دارند که به‌طور بالقوه احتمال ابتلا به سندروم اردک را افزایش می‌دهند، مانند فقر، قرار گرفتن در معرض خشونت اجتماعی، انزوای اجتماعی، مشکلات خانوادگی، طلاق، افت تحصیلی و خاتمه دادن به روابط عاطفی.
قربانیان سندروم اردک؛ زنان یا مردان؟
احتمال ابتلا به علائم افسردگی و اضطراب در زنان بیشتر از مردان است. این موضوع تا حدودی به دلیل تفاوت‌های جنسیتی و روش مواجهه زنان با جامعه است. به نظر می‌رسد انتظارات جامعه از یک زن شایسته بیش از انتظار از مردان است و عدم دستیابی به معیارهای مطرح‌شده در جامعه، برای بسیاری از زنان همراه با اضطراب و علائم افسردگی خواهد بود. وراثت هم در ابتلا به افسردگی و استرس تاثیرگذار است. بنابراین دانشجویانی که در خانواده‌شان سابقه افسردگی و استرس دارند، بیشتر در معرض ابتلا به اختلال روانی سندروم اردک هستند که این عامل می‌تواند به سندروم اردک ختم شود.
پیشگیری از ابتلا به اختلال روانی سندروم اردک
برای درمان سریع این حالت و علائم افسردگی و استرس ما باید به نوجوانان خود بیاموزیم که تعیین محدودیت برای خود هرگز به معنای شکست نیست. این به معنای زندگی سالم و شاد با اهداف واقع‌بینانه و قابل دستیابی است. والدین بهترین الگو برای نوجوانان برای دیدن این عمل هستند زیرا پارو زدن با عصبانیت به معنای واقعی کلمه برای پرندگان است.
درمان اختلال روانی سندروم اردک
از آنجایی که سندروم اردک یک تشخیص قطعی نیست، برای درمان و کاهش استرس و اضطراب ناشی از سندروم اردک، متخصص می‌تواند افسردگی‌های زیر لایه‌ای، اضطراب و هر گونه مشکلات ذهنی را مورد بررسی قرار دهد. این امر در حقیقت به ارزیابی کامل پزشکی و روانشناختی حرفه‌ای نیاز دارد.
