وسواس فکری عملی یک بیماری مزمن روانی است که ممکن است در هر سنی بروز کند. شاید شما هم با چنین افرادی در اطراف خود مواجه شده‌اید که بعد از قفل کردن درب ماشین چند بار آن را چک می‌کنند و گاهی دوباره شک می‌کنند که در را درست قفل کرده باشند. افرادی که مدام در حال تمیز کاری هستند و یا روی چیدمان لوازم حساسیت خیلی خاصی دارند. اشخاصی که به بیماری وسواس فکری عملی یا OCD مبتلا می‌شوند، معمولاً یک کار را مدام تکرار می‌کنند و این موضوع می‌تواند روی روند عادی زندگی آن‌ها تأثیر بگذارد. در این مقاله می‌توانید علامت‌ها و روش درمان وسواس فکری عملی در کودکان، نوجوانان و بزرگسالان را از وب‌سایت healthline و mayoclinic در مجله کوروش بخوانید.
وسواس فکری عملی چیست؟
اختلال وسواس فکری عملی یا OCD در واقع یک اضطراب ناخواسته، غیرمنطقی و بیش از حد در انجام برخی از کارها است. افرادی که به این بیماری مبتلا می‌شوند، خودشان می‌دانند که رفتارهایشان منطقی نیست اما قادر به جلوگیری از آن نیستند. این افراد بعد از شستن دست‌ها مدام با خودشان فکر می‌کنند که شاید هنوز میکروبی وجود داشته باشد و بارها شستشوی دست را تکرار می‌کنند. در مورد برخی کارهای خود مطمئن نیستند و برای همین مدام آن‌ها را تکرار می‌کنند. معمولاً مغز افرادی که به این اختلال دچار می‌شوند روی یک موضوع خاص تمرکز دارد و مدام به آن‌ها یادآوری می‌کند که این کار را تکرار کنید.
علائم وسواس فکری عملی OCD
افکار وسواسی و رفتارهایی که مدام تکرار می‌شوند و در تمام طول روز ذهن فرد را درگیر می‌کند، از مهم‌ترین علائم وسواس فکری است. در بسیاری از مواقع افراد سعی می‌کنند افکار خود را نادیده بگیرند، اما ترس و اضطراب ناشی از آن فکر مدام در فرد وجود دارد و زندگی او را تحت تأثیر قرار می‌دهد. گاهی اوقات حتی برخی از رفتارهای خرافی نیز جز علائم OCD هستند و فرد برای اینکه اتفاق بدی نیفتد، مدام یک حرکت یا یک عمل را تکرار می‌کند. از طرف دیگر افرادی که به وسواس مبتلا هستند، ممکن است تأکید خاصی روی چیدمان لوازم داشته باشند. همه چیز باید هم رنگ و در یک راستا قرار بگیرد، وگرنه موجب ناراحتی و اضطراب در فرد می‌شود.
افراد دارای وسواس معمولاً وقت زیادی را در طول روز به تکرار برخی کارها اختصاص می‌دهند و از همین رو کیفیت زندگی پایینی دارند. افکار منفی و خودکشی در این افراد بیشتر است و معمولاً در فعالیت‌های اجتماعی خود دچار مشکل می‌شوند و همیشه مضطرب هستند. این افراد لازم است با مشاهده علائم، هر چه سریع‌تر برای درمان وسواس فکری به روان‌پزشک مراجعه کنند. در ادامه به مهم‌ترین علائم وسواس فکری اشاره شده است.
*ترس از آلودگی و شستشوی بیش از حد دست و لوازم
*مشکوک بودن به درست انجام دادن کارها و تکرار آن
*توجه بیش از حد به تقارن و نظم
*اختصاص دادن به یک کار تکراری بیشتر از روزی ۱ ساعت
*لذت نبردن از کارها به دلیل اضطراب زیاد
درمان وسواس فکری عملی OCD
معمولاً برای درمان وسواس لازم است افراد در یک دوره تحت نظر روان‌پزشک روان درمانی شوند و در صورت نیاز از دارو استفاده کنند. معمولاً برای کاهش علائم در افرادی که وسواس فکری دارند از داروهای ضد افسردگی استفاده می‌شود. از طرف دیگر روان‌پزشک با برنامه‌های متعدد روان درمانی به این افراد کمک می‌کند تا بهتر با اضطراب و افکار وسواسی خود مقابله کنند و راحت‌تر از شر این بیماری خلاص شوند.
یکی از مهم‌ترین مراحل درمان وسواس فکری این است که زندگی فرد آرامش بیشتری داشته باشد و از اضطراب‌های خانوادگی و شغلی دور شود. زمانی که فرد بیمار آرامش بیشتری را تجربه کند، راحت‌تر می‌تواند بر این مشکل غلبه کند. از همین رو لازم است خانواده و دوستان فرد نیز برای درمان وسواس فکری به او کمک کنند. تشخیص دقیق بیماری تنها به وسیله روان‌پزشک امکان پذیر است و لازم است فرد در صورت مشاهده علائم حتماً از یک فرد متخصص کمک بگیرد. به یاد داشته باشید که نگرانی بیش از اندازه در مورد موضوعی خاص که خارج از کنترل فرد باشد، می‌تواند از علائم بیماری باشد و فرد باید هر چه زودتر برای درمان خود به پزشک مراجعه کند.
علت بروز وسواس فکری
علت این اختلال هنوز به طور دقیق شناخته نشده است، اما معمولاً برخی عوامل می‌تواند ریسک ابتلا به این بیماری را در افراد زیاد کند و فرد را زودتر برای درمان وسواس فکری آماده کنند.
*بیولوژی: معمولاً عملکرد مغزی برخی افراد به گونه‌ای است که بیشتر در معرض این مشکل قرار دارند.
*ژنتیک: ابتلا به وسواس فکری می‌تواند موروثی باشد و افراد که در خانواده چنین افرادی را دارند، بیشتر در معرض آن قرار دارند.
*یادگیری: برخی افراد با تماشای دوست یا اعضای خانواده خود به مرور این رفتارها را یاد می‌گیرند و به این بیماری مبتلا می‌شوند.
*زندگی پر استرس: افرادی که در زندگی روزانه خود با استرس زیادی روبرو هستند نیز بیشتر در معرض ابتلا به این بیماری قرار دارند.
*سایر بیماری‌های روانی: وسواس فکری می‌تواند با یک بیماری روانی دیگر در ارتباط باشد و افرادی که به افسردگی و پرخاشگری مبتلا هستند بیشتر در معرض وسواس فکری عملی هستند.