ظروف پلاستیکی استاندارد و باکیفیت باید چه ویژگی‌هایی داشته باشند؟ امروزه ظروف پلاستیکی به جزئی جداناپذیر از وسایل ضروری آشپزخانه تبدیل شده‌اند. این ظروف به خاطر سبکی، تنوع بالا و قیمت مناسب، انتخاب محبوبی میان خانواده‌ها هستند، اما کیفیت پایین و مواد نامناسب ظروف پلاستیکی می‌تواند سلامت افراد را به خطر بیندازد. انتخاب صحیح ظروف پلاستیکی نیاز به آشنایی با انواع پلاستیک و بررسی نکات ایمنی دارد. شناخت برندهای معتبر و بررسی جزئیات این ظروف، می‌تواند تجربه‌ای مطمئن از خرید آنها را به ارمغان آورد. در این مقاله از سرویس سبک زندگی در مجله کوروش، به راهنمای خرید ظروف پلاستیکی آشپزخانه، ویژگی‌ها و نکات مهم در خرید آنها خواهیم پرداخت تا یک خرید هوشمندانه داشته باشید.
لیست وسایل پلاستیکی آشپزخانه
ظروف پلاستیکی آشپزخانه و منزل نقش مهمی در نظم بخشیدن به وسایل، نگهداری مواد غذایی و راحتی کار در آشپزخانه دارند. از ظرف نگهدارنده غذا گرفته تا ابزار شست‌وشو و وسایل پذیرایی، هر کدام بخشی از نیازهای روزمره را پوشش می‌دهند. اگر می‌خواهید وسایل پلاستیکی بخرید، می‌توانید از لیست زیر کمک بگیرید.
۱- ظروف نگهداری و سرو غذا
- ظرف فریزری درب‌دار (برای نگهداری غذا در یخچال و فریزر)
- بانکه و قوطی حبوبات
- جا ادویه‌ای پلاستیکی
- ظرف نان یا جانونی
- پارچ یخچالی
- قاشق و کفگیر پلاستیکی
- سینی پلاستیکی
۲- وسایل شست‌وشو و نظافت
- لگن و آبکش پلاستیکی
- تخته گوشت پلاستیکی
- صافی سینک
- جارو و خاک‌انداز پلاستیکی
- فرچه فرش و فرچه ظرفشویی
- سطل زباله پلاستیکی
۳- نظم‌دهنده‌ها و نگهدارنده‌ها
- جا قاشقی آویز یا کشویی
- سبد میوه و سبزی
- سبد نان
- سبد پیک‌نیک
- سبد لباس
- جای سیب زمینی و پیاز
۴- وسایل نوشیدنی و پذیرایی
- لیوان و ماگ پلاستیکی
- قمقمه و بطری آب
- قالب یخ پلاستیکی
- آبمیوه‌گیری دستی
۵- وسایل پخت و دسر
- قالب ژله و یخ
- پیمانه و قاشق اندازه‌گیری
- شِیکر نوشیدنی
- قالب‌های فریزر قاب
انواع ظرف آشپزخانه پلاستیکی با کیفیت بالا را به روش‌های خرید حضوری و اینترنتی از فروشگاه‌های افق کوروش می‌توانید تهیه کنید.
انواع پلاستیک و کاربرد آنها در ظروف آشپزخانه
برای اینکه بتوانید انتخاب معقولانه‌ای برای خرید ظروف پلاستیکی آشپزخانه داشته باشید، بهتر است انواع پلاستیک و ویژگی‌ها و کاربردهای آنها را بدانید که در ادامه به بررسی آنها می‌پردازیم.
۱- پلی اتیلن (PE)
«پلی اتیلن» یکی از رایج‌ترین پلاستیک‌هاست که به دلیل سبک بودن و مقاومت بالا در برابر رطوبت، برای ساخت ظروف فریزری، بطری‌ها و کیسه‌های نگهداری استفاده می‌شود. این ماده معمولا بی‌خطر و قابل بازیافت است و در دو نوع کم‌چگالی (LDPE) و پرچگالی (HDPE) تولید می‌شود که هرکدام کاربرد خاص خود را دارند.
مزایا:
- سبک و ارزان
- مقاوم در برابر رطوبت و ضربه
- قابل بازیافت
معایب:
- تحمل حرارت پایین
- مناسب نبودن برای مایکروویو یا تماس با غذای داغ
کاربرد: ساخت ظروف فریزری، بطری‌های آب، کیسه‌های نگهداری مواد غذایی
۲- پلی پروپیلن (PP)
«پلی پروپیلین» به‌عنوان گزینه‌ای امن‌تر برای استفاده در مایکروویو شناخته می‌شود. این پلاستیک در برابر حرارت مقاوم بوده، بی‌بو است و برای ساخت ظروف سرو غذا، لگن، آبکش و ابزارهای آشپزی مثل کفگیر و ملاقه کاربرد دارد. همچنین به دلیل مقاومت بالا در برابر مواد شیمیایی و ضربه، در تولید ظروف چندبار مصرف و تجهیزات پزشکی نیز استفاده می‌شود.
مزایا:
- مقاوم در برابر حرارت و مواد شیمیایی
- مناسب برای مایکروویو
- بی‌بو و ایمن برای غذا
معایب:
- شکننده در دمای بسیار پایین
- بازیافت سخت‌تر نسبت به پلی اتیلن
کاربرد: تولید ظروف مایکروویوی، کفگیر و ملاقه، لگن و آبکش پلاستیکی
۳- پلی وینیل کلراید (PVC)
جنس «پلی وینیل کلراید» اگرچه در برابر ضربه انعطاف‌پذیر و مقاوم است، اما برای استفاده مستقیم با مواد غذایی به‌ویژه در حرارت بالا مناسب نیست. این ماده بیشتر در ساخت سبدها، پرده‌ها، جعبه‌های ناهار و لوازم تزئینی آشپزخانه کاربرد دارد. نوع نرم آن برای بسته‌بندی و نوع سخت آن برای ساخت لوله‌ها و قاب‌ها استفاده می‌شود.
مزایا:
- انعطاف‌پذیر و مقاوم در برابر ضربه
- قیمت مناسب
معایب:
- ممکن است BPA (مواد شیمیایی مضر) آزاد کند.
- مناسب نبودن برای تماس مستقیم با غذای داغ
کاربرد: ساخت سبد‌های پلاستیکی، جعبه ناهار، پرده و کاورهای محافظ
۴- پلی‌استایرن (PS)
«پلی استایرن»، پلاستیکی شفاف و سبک است که در ظروف یکبار مصرف، لیوان‌ها و قالب‌های ژله استفاده می‌شود، اما در برابر ضربه شکننده بوده و برای غذاهای داغ توصیه نمی‌شود. این نوع پلاستیک، هزینه تولید پایینی دارد و به راحتی شکل‌پذیر است، ولی قابلیت بازیافت محدودی دارد و در تماس با حرارت ممکن است مواد مضر آزاد کند.
مزایا:
- شفاف و سبک
- هزینه تولید پایین
معایب:
- شکننده در برابر ضربه
- نامناسب برای غذاهای داغ یا مایکروویو
کاربرد: ساخت لیوان یکبار مصرف، قالب ژله، ظروف دسر سبک.
۵- پلی‌کربنات (PC)
«پلی کربنات» بسیار مقاوم و شفاف است و توان تحمل دمای بالا را دارد. این پلاستیک در ساخت بطری‌های نشکن، ظروف نوشیدنی، لنزهای عینک و درب‌های محکم کاربرد دارد. با این حال، باید توجه داشت که حتما نوع بدون BPA آن انتخاب شود، چون نوع‌های قدیمی‌تر ممکن است در تماس با غذا مواد خطرناک آزاد کنند.
مزایا:
- بسیار مقاوم و شفاف
- تحمل دمای بالا
معایب:
- ممکن است در انواع قدیمی‌تر، BPA (مواد شیمیایی مضر) آزاد کند.
- قیمت بالاتر
کاربرد: تولید بطری‌های نشکن، ظروف نوشیدنی مقاوم، درب‌های محکم ظروف
۶- پت (PET)
«پت» هم پلاستیکی شفاف و مقاوم است که در ظروف بسته‌بندی مواد غذایی و بطری نوشیدنی‌ها به‌کار می‌رود. این ماده قابلیت بازیافت بالایی دارد و گزینه‌ای مناسب برای نگهداری نوشیدنی‌ها است. PET معمولا برای استفاده یکبار مصرف طراحی شده و در تماس طولانی‌مدت با گرما توصیه نمی‌شود.
مزایا:
- شفاف، سبک و قابل بازیافت
- مقاوم در برابر رطوبت
معایب:
- مناسب برای استفاده یکبار مصرف
- ممکن است در تماس طولانی با گرما مواد مضر آزاد کند
کاربرد: ساخت بطری نوشیدنی، ظروف بسته‌بندی سالاد، لیوان‌های شفاف و قابل بازیافت.
راهنمای خرید ظروف پلاستیکی آشپزخانه
انتخاب ظروف پلاستیکی مناسب برای آشپزخانه نیازمند توجه به مجموعه‌ای از معیارهای کیفی، ایمنی و کاربردی است. بر اساس راهنمای خرید ظروف پلاستیکی آشپزخانه باید به موارد زیر دقت کنید:
۱- ایمن و غیر‌سمی بودن ظروف پلاستیکی
حتما می‌دانید که ایمنی مواد غذایی اهمیت فراوانی دارد. ظروف پلاستیکی باید دارای نشان «Food Grade» یا علامت مخصوص قاشق و چنگال بوده و فاقد ترکیبات مضر مانند BPA باشند تا از بروز آسیب‌های احتمالی به سلامت جلوگیری شود. همچنین توصیه می‌شود از پلاستیک‌های ایمن‌تر مثل پلی‌پروپیلن (PP) و پلی‌اتیلن (PE) در تماس مستقیم با مواد غذایی استفاده شود.
۲- کاربرد ظرف پلاستیکی
از نظر کاربردی بودن ظروف پلاستیکی، مقاومت حرارتی اهمیت بالایی دارد. این ظروف باید قابلیت استفاده در مایکروویو، فریزر و ماشین ظرفشویی را داشته و در برابر تغییرات دمایی مقاوم باشند. درج علائم مربوط به تحمل دما بر روی محصول، یکی از نشانه‌های کیفیت ساخت است.
۳- شناخت نوع پلاستیک مورد استفاده در ظرف
شناخت نوع پلاستیک مورد استفاده در تهیه ظروف، می‌تواند در انتخاب صحیح نقش مؤثری ایفا کند. بررسی کدهای بازیافت درج‌شده بر روی ظروف (مثل کدهای ۱، ۲ یا ۵) به تشخیص ایمنی و قابلیت بازیافت آنها کمک می‌کند. مثلا ظروف با کد ۵ که از پلاستیک PP ساخته شده‌اند، برای نگهداری غذا گزینه مناسبی هستند.
۴- توجه به نکات ظاهری ظروف پلاستیکی
مشخصه‌های ساخت و ظاهر، ضخامت یکنواخت، سطح صاف و فاقد موج یا فرورفتگی و همچنین استفاده از پلاستیک‌های مات به جای شفاف، نشانه‌هایی از دوام بیشتر ظرف محسوب میشوند. همچنین درهای محکم و ضد نفوذ هوا از جمله ویژگی‌های مطلوب هستند. لازم است از خرید ظروفی که بوی نامطبوع دارند یا از مواد بازیافتی ساخته شده‌اند، پرهیز کنید.
۵- نشان استاندارد ملی
انتخاب از میان برندهای معتبر که دارای نشان استاندارد ملی هستند، خرید را مطمئن‌تر خواهد کرد. استانداردهای ایرانی و بین‌المللی در راهنمای خرید ظروف پلاستیکی آشپزخانه، شامل موارد زیر هستند:
- استاندارد ملی ایران: تضمین کیفیت، ایمنی بهداشتی، تطابق با معیارهای فیزیکی و شیمیایی؛ دارای نشان استاندارد رسمی کشور.
- ISO 9001: مدیریت کیفیت تولید؛ تمرکز بر رضایت مصرف‌کننده و بهبود مستمر.
- ISO 14001: مدیریت زیست‌محیطی؛ کاهش ضایعات، مصرف منابع و پایداری در تولید.
- ISO 10366: تعیین ویژگی‌های مواد اولیه پلاستیکی؛ مناسب برای تولید ظروف مقاوم و ایمن.
- FDA (سازمان غذا و داروی آمریکا): ایمنی در تماس مستقیم با غذا؛ فاقد BPA؛ عدم آزادسازی مواد سمی.
- EU Regulation 1935/2004: ایمنی ظروف در اتحادیه اروپا؛ عدم انتقال مواد شیمیایی به غذا؛ تطابق با استاندارد CE.
- ASTM: آزمون‌های تخصصی برای بررسی مقاومت، دوام، و ویژگی‌های فیزیکی مواد پلاستیکی.
همچنین توجه به ویژگی دوستدار محیط زیست بودن، استفاده از ظروف قابل بازیافت یا چند بار مصرف و پرهیز از خرید وسایل غیرضروری، از جمله توصیه‌های مهم برای مصرف پایدار و اخلاق‌مدار در محیط خانه به شمار می‌رود.
۶- توجه به وزن و حمل‌پذیری ظروف
ظروف پلاستیکی باید سبک باشند اما در عین حال استحکام کافی داشته باشند. وزن مناسب ظرف، به‌ویژه برای حمل غذا یا استفاده در پیک‌نیک، اهمیت زیادی دارد. ظروف بسیار سبک ممکن است شکننده باشند و ظروف سنگین نیز حمل‌پذیری را کاهش دهند.
۷- بررسی نوع درب و نحوه قفل شدن
درهای محکم و دارای قفل ایمن، مانع از نشت مایعات و ورود هوا به داخل ظرف پلاستیکی میشوند. برخی ظروف آشپزخانه دارای درهای کلیپ‌دار یا واشردار هستند که برای نگهداری غذاهای مایع یا حساس بسیار مناسب هستند.
۸- توجه به تاریخ تولید و انقضای ظروف
برخی از ظروف پلاستیکی، به‌ویژه آن‌هایی که برای نگهداری مواد غذایی طراحی شده‌اند، دارای تاریخ تولید و انقضا هستند. بررسی این تاریخ‌ها هنگام خرید، به‌ویژه در محصولات بسته‌بندی‌شده، می‌تواند از استفاده از ظروف قدیمی یا آسیب‌دیده جلوگیری کند.
۹- بررسی بوی پلاستیک هنگام خرید
همانطور که در راهنمای خرید ظروف فریزری هم گفتیم یکی از معیارهای مهم در خرید ظروف پلاستیکی، توجه به بوی آنها است. ظروفی که از مواد اولیه باکیفیت تولید شده‌اند، معمولا بدون بو هستند یا فقط بوی بسیار خفیف پلاستیک دارند. در مقابل، بوی تند و شیمیایی ممکن است نشان‌دهنده استفاده از مواد بازیافتی یا نامرغوب باشد که می‌تواند برای نگهداری مواد غذایی نامناسب و حتی خطرناک باشد.
۱۰- نحوه نگهداری و شست‌وشوی صحیح
ظروف پلاستیکی باکیفیت باید طوری طراحی شده باشند که شست‌وشوی آنها آسان و بی‌خطر باشد. قابلیت شست‌وشو در ماشین ظرفشویی، مقاومت در برابر شوینده‌های معمولی و سطحی صاف و مقاوم در برابر خط و خش، از جمله ویژگی‌هایی است که کیفیت شست‌وشوی ظرف را تضمین می‌کند. همچنین بهتر است ظروف پس از شست‌وشو به‌صورت کامل خشک شده و در مکانی دور از نور مستقیم آفتاب نگهداری شوند.
۱۱- قابلیت استفاده در فریزر و مایکروویو
ظروفی که برای استفاده در فریزر یا مایکروویو طراحی شده‌اند، باید دارای علامت مشخصی برای این منظور باشند. این علامت‌ها معمولا در قسمت زیر یا پشت ظرف حک شده‌اند و نشان‌دهنده مقاومت آن در برابر دمای پایین یا حرارت بالا هستند. استفاده از ظروف غیرمقاوم در شرایط دمایی شدید ممکن است باعث ترک خوردگی، تغییر شکل یا آزاد شدن مواد مضر شود.
۱۲- پرهیز از خرید بیش از حد و غیرضروری
با توجه به تنوع فراوان ظروف پلاستیکی در بازار، بهتر است پیش از خرید، نیازهای واقعی خانواده مورد بررسی قرار گیرد. خرید وسایل غیرضروری نه‌تنها موجب اشغال فضای کابینت‌ها می‌شود بلکه ممکن است به هدر رفتن هزینه و استفاده نشدن از محصول منجر شود. تهیه لیستی دقیق از اقلام مورد نیاز، خریدی هدفمند و اقتصادی‌تر رقم می‌زند.
۱۳- طراحی، رنگ‌بندی و هماهنگی با فضای آشپزخانه
ظروف پلاستیکی علاوه بر کاربردی بودن، می‌توانند در زیبایی و نظم آشپزخانه نقش مؤثری ایفا کنند. انتخاب رنگ‌ها و طرح‌هایی که با دکور آشپزخانه هماهنگ باشند، جلوه‌ای دل‌نشین به محیط می‌بخشند. همچنین ظروف مات به خاطر مقاومت بیشتر در برابر خراش و تغییر رنگ، انتخابی بهتر نسبت به انواع شفاف محسوب میشوند.
۱۴- بررسی علائم بازیافت و نوع پلاستیک
یکی از راه‌های تشخیص نوع پلاستیک و ایمنی آن، بررسی علامت مثلث بازیافت و عدد درج‌شده در آن است. این اعداد نشان‌دهنده نوع پلیمر استفاده شده در ساخت ظرف می‌باشد. برای نگهداری غذا، پلاستیک‌هایی با کدهای ۲ (HDPE) و ۵ (PP) انتخاب مناسبی به‌شمار می‌روند، چون مقاوم، ایمن و مناسب برای تماس با مواد خوراکی هستند.
بیشتر بخوانید: راهنمای خرید ظروف یکبار مصرف استاندارد و قیمت مناسب
مزایا و معایب خرید ظروف پلاستیکی آشپزخانه
انتخاب ظروف پلاستیکی برای آشپزخانه، تصمیمی است که مزایای قابل توجهی از جمله سبکی و مقرون به صرفه بودن دارد. با این‌حال، معایب احتمالی آنها مثل تأثیرات زیست‌محیطی و محدودیت‌های ایمنی هم باید در نظر گرفته شوند تا انتخابی آگاهانه رقم بخورد.
مزایای ظروف پلاستیکی آشپزخانه
- سبک هستند و حمل آنها آسان است؛
- قیمت مناسبی دارند و مقرون‌به‌صرفه هستند؛
- در برابر ضربه و شکستگی مقاوم هستند؛
- طراحی و رنگ‌بندی متنوعی دارند؛
- برای فریزر و مایکروویو (در برخی انواع) قابل استفاده هستند؛
- فضای کمی اشغال می‌کنند و قابلیت نظم‌دهی دارند؛
- برای استفاده روزمره و پیک‌نیک بسیار مناسب هستند؛
- انتخاب خوبی برای نظم‌دهی به کابینت‌ها و یخچال هستند.
معایب ظروف پلاستیکی آشپزخانه
- حساسیت به حرارت بالا و تغییر شکل در مایکروویو؛
- احتمال آزادسازی مواد شیمیایی مضر مانند BPA؛
- تجزیه‌ناپذیری طولانی و آسیب به محیط زیست؛
- تغییر طعم و بوی غذا در نگهداری طولانی مدت؛
- عمر کوتاه‌تر نسبت به ظروف فلزی یا شیشه‌ای؛
- خط‌پذیری و کاهش زیبایی ظاهری در استفاده مکرر؛
- وابستگی به منابع نفتی در تولید؛
- دشواری در بازیافت برخی انواع پلاستیک‌ها.
سوالات متداول درباره راهنمای خرید ظروف پلاستیکی آشپزخانه
ظروف پلاستیکی مناسب برای آشپزخانه باید از چه نوع پلاستیکی ساخته شده باشند؟
ظروف پلاستیکی که از پلی‌پروپیلن (PP) یا پلی‌اتیلن (PE) تولید شده‌اند، از نظر ایمنی و دوام گزینه‌های مطلوبی محسوب میشوند.
چگونه می‌توان ایمن بودن ظرف پلاستیکی برای تماس با مواد غذایی را تشخیص داد؟
بر اساس راهنمای خرید ظروف پلاستیکی آشپزخانه وجود علامت «food grade» یا نماد «چنگال و لیوان» بر روی ظرف، نشان‌دهنده ایمنی آن برای استفاده غذایی است.
کدام نوع ظروف، نازک یا ضخیم، بهتر هستند؟
ظروف پلاستیکی ضخیم‌تر معمولا دارای کیفیت ساخت بالاتری بوده و مقاومت بیشتری در برابر ضربه و تغییر شکل دارند.
بهترین روش برای شست‌وشو و نگهداری ظروف پلاستیکی چیست؟
برای شست‌وشوی این ظروف استفاده از آب گرم و مواد شوینده ملایم توصیه می‌شود. همچنین باید از قرار دادن مستقیم آنها در معرض نور خورشید پرهیز شود.