جنوبی‌ها گاهی برای تنوع دادن به سبد غذایی‌شان، از گِمنه یا لَلَک، به جای پلو یا در کنار آن استفاده می‌کنند. گمنه که بلغور گندم خیلی ریز و شکل و شمایلش هم مثل برنج نیم‌دانه است، حسابی در استان بوشهر و خوزستان طرفدار دارد و آن هم به خاطر خواص مفید و البته تا حدی قیمت مقرون به‌صرفه‌اش است. گمنه را جنوبی‌ها معمولا در کنار برنج ساده و در رستوران‌ها به عنوان یک غذای سنتی خوشمزه سرو می‌کنند. در کنار آن هم غذاهای دریایی مثل ماهی و میگو می‌خورند. گمنه را در شهرهای جنوب کشور به روش‌های مختلفی درست می‌کنند. مثلا گمنه ساده که معمولا با انواع خورش و ماهی سرو می‌شود، گمنه با کشمش و دمپخت گمنه با گوجه فرنگی. شما هم می توانید بنا به سلیقه خودتان، موادی را به گمنه اضافه یا کم کنید. ما در این مطلب از مجله کوروش، ۳ طرز تهیه گمنه بوشهری و اهوازی را به شما یاد می‌دهیم و درباره خواص مفید این غذای خوشمزه و مقوی به شما خواهیم گفت.
طرز تهیه گمنه بوشهری
مواد لازم
گمنه یا للک: ۲ لیوان دسته‌دار فرانسوی
آب یا استاک مرغ: ۲ لیوان دسته‌دار فرانسوی
پیاز: ۲ عدد متوسط
نمک و زردچوبه: به میزان لازم
روغن: به میزان لازم
طرز تهیه گمنه بوشهری (روش اول)
مرحله اول
با ساده‌ترین طرز تهیه گمنه بوشهری شروع می‌‌کنیم. گمنه را پاک کنید. آن را در یک تابه بریزید و روی حرارت قرار داده و تفت دهید. وقتی گمنه تغییر رنگ داد و به رنگ طلایی یا قهوه‌ای روشن درآمد، حرارت را متوقف کنید. گمنه را از تابه بیرون بیاورید.
مرحله دوم
پیازها را به صورت نگینی یا خلالی خرد کنید. آنها را در تابه با مقداری روغن سرخ کنید تا سبک و طلایی شوند. به پیازها زردچوبه اضافه کنید و تفت دهید تا خامی آن گرفته شود. آب را اضافه کنید. (می‌توانید به جای آب، از استاک یا آب مرغ یا آب قلم هم استفاده کنید. در این صورت طعم للک یا بلغور گندم متفاوت و بسیار خوشمزه‌تر خواهد شد.)
مرحله سوم
بگذارید آب جوش بیاید و نمک را اضافه کنید. گمنه بو داده را اضافه کنید. وقتی آب بخار شد و به یک سوم اندازه اولیه رسید، در ظرف را با دم‌کنی روی آن قرار دهید. دو دقیقه بعد، حرارت را پایین بیاورید یا از شعله پخش‌کن استفاده کنید. بعد از ۱۵ تا ۲۰ دقیقه، گمنه شما آماده سرو است.
طرز تهیه درشته شوشتری (روش دوم)
اهوازی‌ها به بلغور گندم یا للک یا گمنه، «دُرُشته» می‌گویند و طرز تهیه درشته شوشتری یا دزفولی هم کمی متفاوت از گمنه بوشهری است. همه مواد لازم برای طرز تهیه گمنه بوشهری را به اضافه ۱/۲ لیوان دسته‌دار فرانسوی کشمش آماده کنید. بعد از اینکه پیازها را سرخ کردید، کشمش‌ها را بشویید و خشک کنید.
آنها را به همراه زردچوبه و نمک به پیاز اضافه کنید و تفت دهید. آب و سپس روغن را اضافه کنید. حرارت را روی متوسط قرار دهید تا بخار شود. بعد از اینکه آب آن کشیده شد، دم کنی را روی قابلمه بگذارید و دو دقیقه بعد، حرارت را کم کنید. ۱۵ دقیقه بعد می‌توانید دُرُشته را سرو کنید.
طرز تهیه دمپخت گمنه با گوجه (روش سوم)
مواد لازم
گمنه: ۱ کیلوگرم
گوجه فرنگی: ۱/۵ کیلوگرم
سیب زمینی: ۲ عدد متوسط یا ۱ عدد بزرگ
پیاز: ۲ عدد متوسط
روغن: به میزان لازم
آب: به میزان لازم
نمک، فلفل و زردچوبه: به میزان لازم
طرز تهیه دمپخت گمنه با گوجه (روش سوم)
مرحله اول
در طرز تهیه دمپخت گمنه با گوجه فرنگی، فقط جای برنج با گمنه عوض می‌شود. بعد از اینکه گوجهها را شستید، آنها را به صورت نگینی خرد یا رنده کنید. پوست سیب زمینی‌ها را بگیرید و نگینی خرد کنید. پیازها را هم به صورت نگینی یا خلالی خرد کنید. در یک قابلمه به میزان کافی روغن بریزید و پیاز را در آن سرخ کنید. بعد از اینکه سبک و طلایی شدند، سیب زمینی‌ها را اضافه کنید و بگذارید کمی تفت بخورند و طلایی شوند. نمک و زردچوبه و فلفل را اضافه کنید.
مرحله دوم
سپس گوجهها را اضافه کنید و بگذارید آب آن بخار شود و کمی غلیظ شود. گمنه را بشویید و بعد از آبکش کردن، به گوجه فرنگی اضافه کنید. به نسبت آب گوجه‌ای که بخار شده است، مقداری آب به گمنه اضافه کنید در حدی که به اندازه ۱ بند انگشت روی مواد قرار بگیرد. حرارت را زیاد کنید تا آب بخار شود. در ظرف را بگذارید و حرارت را کم کنید. ۱۵ تا ۲۰ دقیقه صبر کنید و بعد از آن، می‌توانید گمنه را سرو کنید.
فوت و فن های طرز تهیه گمنه بوشهری
*هر چه بلغور کندم یا گمنه شما ریزتر باشد، خوشمزه‌تر خواهد شد.
* زمان دم کشیدن للک هم مثل برنج ممکن است متفات باشد. بعضی اوقات گمنه بعد از ۱۰ دقیقه آماده سرو است. پس مراقب باشید ته نگیرد و مواردی را که برای تهیه برنج رعایت می‌کنید برای طرز تهیه گمنه بوشهری هم رعایت کنید.
*میزان آب یا استاک با میزان گمنه باید به صورت مساوی باشد.
* در طرز تهیه دمپخت گمنه با گوجه فرنگی می‌توانید در کنار گوجه فرنگی از مقداری رب گوجه هم استفاده کنید. در این صورت، رب گوجه را از قبل، کمی در روغن سرخ کنید تا طعم خام آن گرفته شود.
خواص مفید گمنه بوشهری، للک یا بلغور گندم
قبل از هر چیز بهتر است بدانید که گمنه طبع گرم و مرطوب داردو سرشار از ویتامین است. جنوبی‌ها هم به قول معروف موقع خوردن این غذای خوشمزه، سعی می‌کنند زیاد در مصرف آن زیاده‌روی نکنند چون به اصطلاح خودشان این غذا سنگین است و نباید مثلا یک بشقاب پر خورد. به همین خاطر معمولا کنار نصف بشقاب را پلو و نصف دیگر را گمنه می‌گذارند. اما این غذا به قدری خاصیت دارد که هرگز بیخیالش نمی‌شوند.
در کنار طعم خوب و ویتامین‌های زیاد مثل کلسیم و منیزیم، گمنه برای افراد مبتلا به قند خون بسیار مناسب است و خواص ضد سرطانی هم دارد. علاوه بر این، می‌تواند نقش پررنگی در تقویت قوای جنسی ایفا کند. بلغور همچنین با چربی کم و پروتئین گیاهی و فیبر زیاد، غذایی بسیار مقوی و خوب برای کسانی است که می‌خواهند هم یک غذای سیرکننده بخورند و هم وزنشان بالا نرود. ضمنا با خوردن للک می‌توانید از بروز بیماری‌هایی مثل مشکلات قلبی، مشکلات دستگاه گوارش، دیابت و همانطور که گفتیم، سرطان و چاقی پیشگیری کنید. للک به تنظیم و تعادل هرمون‌های زنانه هم کمک بسزایی می‌کند.
