سندروم کوشینگ به دلیل افزایش غیر طبیعی هورمون کورتیزول رخ داده که شناسایی علائم و درمان آن میتواند در کنترل سطح کورتیزول بدن موثر باشد. دلایل ابتلا به بیماری سندروم کوشینگ یا هیپرکورتیزولیسم بسیار متفاوت است. در این مقاله از مجله کوروش به معرفی بیماری سندروم کوشینگ، علائم روش تشخیص و درمان آن میپردازیم.
علائم سندروم کوشینگ در زنان و مردان و کودکان
سندروم کوشینگ علائم مختلفی دارد. شناسایی این علائم در درمان آن بسیار موثر است. یکی از مهمترین علائم بیماری سندروم کوشینگ، افزایش وزن است. تجمع رسوبات چربی به ویژه در قسمت میانی صورت و بین شانهها از دیگر علائم این بیماری است. کسانی که مبتلا به سندروم کوشینگ میشوند، صورت گرد دارند و یا کمی قوز پشت کمر و چربی در رانها قابل مشاهده است.
برخی از از نشانههای کشش پوست روی سینه، بازو و شکم و ران نیز از علائم دیگر مبتلایان به بیماری سندروم کوشینگ است. مبتلایان به این بیماری معمولاً از نازک شدن پوست و کبودی رنج میبرد. آسیبهای پوستی در آنها بسیار کند بهبود مییابد. خستگی، ضعف عضلانی و آکنه از جمله دیگر علائم این مبتلایان به این سندروم است. برخی دیگر از علائم محسوس مبتلایان به سندروم کوشینگ شامل افزایش قند خون و تشنگی بیش از حد است. افزایش ادرار و پوکی استخوان و فشار خون بالا نیز جزو علائم این بیماری محسوب میشوند. مبتلایان به سندروم کوشینگ معمولاً دچار اضطراب و نوسانات خلقی و افسردگی و تریک پذیری میشوند.
علائم سندروم کوشینگ در کودکان
کودکان مبتلا به سندروم کوشینگ، نسبت به بزرگسالان کمتر این علائم را تجربه میکنند. هر سال ۱۰ درصد از مبتلایان به این بیماری را کودکان تشکیل میدهند. کودکان مبتلا به سندروم کوشینگ معمولاً از چاقی و سرعت رشد پایین رنج میبرند. فشار خون آنها نیز کمی بالا است.
علائم سندروم کوشینگ در زنان
از علائم شایع زنان مبتلا به سندروم کوشینگ، رشد موهای اضافه در صورت و بدن است. زنان مبتلا به این بیماری اغلب دچاره چاقی صورت و گردن، سینه، شکم و ران هستند. علاوه بر این آنها قاعدگی نامنظم را تجربه میکنند. برخی از زنان مبتلا به سندروم کوشینگ، دچار قطع قاعدگی میشوند. بنابراین عدم درمان این بیماری میتواند آسیب جدی به آنها وارد کند.
سندروم کوشینگ در مردان
علائم اصلی سندروم کوشینگ در مردان، از دست دادن علاقه جنسی و کاهش باروری است. سندروم کوشینگ باعث افزایش بیش از حد هورمون کورتیزول در بدن میشود. بنابراین باعث فشار خون و فشار به سیستم قلبی و عروقی میشود. هورمون کورتیزول به عملکرد قسمتهای زیادی از بدن کمک میکند. کورتیزول کربوهیدراتها، چربیها و پروتئینها را به انرژی تبدیل میکند. این هورمون به متعادلسازی اثرات انسولین در بدن کمک میکند و بدن را در مقابل استرس در سطح نرمال و آرام نگه میدارد.
علت بیماری سندروم کوشینگ
مهمترین دلیل ابتلا به بیماری سندروم کوشینگ، بالارفتن سطح هورمون کورتیزول است. کورتیزول از جمله هورمونهایی است که وظایف مثبت زیادی در بدن بر عهده دارد. تنظیم فشار خون، کاهش التهاب، تنظیم متابولیسم و… از وظایف اصلی کورتیزول در بدن است. اما زمانی که سطح این هورمون در بدن بسیار بالا میرود، سندروم کوشینگ شکل میگیرد. گاهی دلیل ابتلا به سندروم کوشینگ کاملاً وابسته به عوامل خارجی است.
مصرف میزان بالای داروهای خوراکی که شامل کورتیکواستروئیدی است، منجر به بروز سندروم کوشینگ میشود. این داروها اثرات بسیار مشابهی چون کورتیزول در بدن دارند. معمولاً چنین داروهایی برای درمان بیماریهایی چون آسم، روماتیسم و لوپوس تجویز میشود. زمانی که بیمار مدت زمان زیادی از این داروها مصرف کند ممکن است دچار ابتلا به بیماری کوشینگ شود. برخی غدههای غیر سرطانی و خوشخیم هیپوفیز هم باعث افزایش تولید هورمون آدرنوکورتیکوتروپین میشوند. این تومورها ، غدد کلیوی را برای تولید کورتیزول زیاد تحت تاثیر قرار میدهد. زمانی که کورتیزول در بدن بیش از حد افزایش پیدا میکند، فرد دچار بیماری سندروم کوشینگ میشود. بهتر است پس از تشخیص علائم، پروسه درمان به شدت و با سرعت شروع شود.
برخی از مبتلایان به سندروم کوشینگ بدون مصرف داروی خاص دارای سطح بالایی از هورمون کورتیزول هستند و غدد کلیوی آنها میزان زیادی هورمون کورتیزول ترشح میکند. در موارد بسیار نادر افراد مبتلا به بیماری سندروم کوشینگ این بیماری را به ارث میبرند. بنابراین سطح تولید کورتیزول خون آنها به طور ارثی بالا است. شناسایی علائم بیماری و قرارگرفتن در پروسه درمان بسیار مهم است.
روش تشخیص سندروم کوشینگ
تشخیص بیماری سندروم کوشینگ و پیگیری پروسه درمان آن کمی دشوار است. چرا که علائم آن کمی غیر قابل شناسایی هستند. البته در مراحل اولیه تشخیص، خستگی و افزایش وزن یکی از علائم مهم در تشخیص سندروم کوشینگ است. معمولاً پزشکان برای شناسایی علائم بیماری، سابقه پزشکی برای بررسی میکنند. همچنین داروهای مصرفی بیمار بسیار مهم است. اگر افراد دچار قوز و یا کشش و کبودی در بدن باشند، احتمال ابتلا به این بیماری بسیار افزایش مییابد. پس از آن تست کورتیزول ۲۴ ساعته از ادرار داده میشود و سطح کورتیزول خون اندازه گرفته میشود. کورتیزول بزاقی نیز اندازه گرفته میشود. کورتیزول بزاقی در شب بسیار کاهش مییابد. بنابراین اگر میزان کورتیزول بزاق زیاد باشد احتمال ابتلا به سندروم کوشینگ بسیار زیاد است.
روش های درمان بیماران مبتلا به سندروم کوشینگ
پس از مشاهده علائم شایع این بیماری، قرار گرفتن در پروسه درمان بسیار مهم است. هدف کلی از درمان سندروم کوشینگ کاهش سطح کورتیزول در بدن است. این کار را میتوان از چند طریق انجام داد. ممکن است پزشک مشاور برای شما درمان دارویی تجویز کند. برخی از داروها تولید کرتیزول در غدد فوق کلیوی را کاهش میدهند. سایر داروها از تاثیر کورتیزول بر روی بافتهای بدن شما جلوگیری میکنند. همچنین اگر از داروهایی که سطح کورتیزول خون را افزایش میدهند استفاده میکنید، ممکن است در طول درمان این داروها یا دوز آنها تغییر کند. این کار تحت نظارت دقیق پزشک انجام میشود. اگر تومورهای بدخیم سرطانی باشند و بیماری شما ناشی از تومور باشد، گاهی اوقات جراحی توصیه میشود. برداشتن تومور تاثیر زیادی در در درمان این بیماری دارد. اما برخی روش پرتودرمانی را نیز توصیه میکنند. معمولا پرتو درمانی و شیمیدرمانی هم برای از بین بردن تومورهای بدخیم توصیه میشود.
رژیم غذایی مناسب مبتلایان به سندروم کوشینگ
مبتلایان به بیماری سندروم کوشینگ پس از مشاهده علائم بیماری و قرار گرفتن در پروسه درمان، باید یک رژیم غذایی مناسب داشته باشند. آنها باید میزان کالری دریافتی خود را کنترل کنند. میزان کالری دریافتی اهمیت زیادی دارد. زیرا باعث افزایش وزن که جزو علائم اصلی سندرومکوشینگ است، میشود. آنها باید از نوشیدن الکل خودداری کنند. چرا که مصرف الکل سطح کورتیزول در بدن را بسیار بالا میبرد.
بیماران باید مراقب قند خون باشند. سندروم کوشینگ میتواند منجر به بالارفتن گلوکز خون شود. بنابراین در رژیم غذایی آنها باید از مواد قندی کمتری استفاده شود. معمولاً به بیماران مبتلا به سندروم کوشینگ توصیه میشود تا مواد غذایی شامل سبزیجات و میوه مصرف کنند. مصرف غلات سبوسدار و ماهی به آنها بسیار توصیه میشود. مبتلایان باید میزان سدیم در رژیم غذای خود را کاهش دهند.
سدیم باعث افزایش فشار خون میشود. بنابراین خوردن نمک توصیه نمیشود. با این حال باید در رژیم غذایی خود در پروسه درمان به اندازه کافی کلسیم و ویتامین دی مصرف کنند. مصرف ویتامین دی برای این افراد بسیار مهم است چرا که سندروم کوشینگ استخوانهای آنها را ضعیف کرده و مستعد شکستگی میکند.
منبع: healthline
