واریانت امیکرون (Omicron) تنها در عرض چند هفته پس از از کشف، مشخص شد که خطر شیوع بالایی داشته و نسبت به سایر انواع کووید-۱۹ نسبتا مقاوم به واکسن است. در این مقاله از سرویس سلامت در مجله کوروش سعی کرده‌ایم با توجه به جدیدترین مطالعات، به بررسی علائم و نکات مهم در مورد سویه جدید امیکرون و راه‌های جلوگیری از ابتلا به آن بپردازیم.
واریانت امیکرون (Omicron) چیست؟
واریانت امیکرون (Omicron) اولین بار در ماه نوامبر ۲۰۲۱ در بوتسوانای آفریقای جنوبی شناسایی شد. اما در عرض چند هفته در سراسر جهان و سریع‌تر از تمام انواع شناخته شده قبلی ویروس کرونا پخش شد. دانشمندان هنوز چیزهای زیادی در مورد گونه جدید کووید بدست نیاورده‌اند اما باید گفت که واریانت امیکرون به شدت گسترش پیدا کرده و ممکن است برخی از سیستم‌های بیمارستانی را به نقطه شکست برساند.
دانشمندان ابتدا واریانت امیکرون (Omicron) را به لطف ترکیب متمایز آن از بیش از ۵۰ جهش شناسایی کردند. همزمان با افزایش نگران کننده موارد مبتلا به این جهش جدید در آفریقای جنوبی، سازمان بهداشت جهانی امیکرون را در ۲۶ نوامبر به عنوان “نوعی جهش نگران کننده” معرفی کرد و هشدار داد که خطرات جهانی ناشی از آن “بسیار زیاد” است.
از آن زمان، این نوع واریانت در بیش از ۹۰ کشور شناسایی شده است. در آغاز دسامبر، یک شهروند اهل ایالت کالیفرنیا در ایالات متحده که از آفریقای جنوبی به خانه بازگشته بود، به عنوان اولین آمریکایی آلوده به امیکرون شناسایی شد. ۱۸ دسامبر، مرکز کنترل بیماری در ایالات متحده تخمین زد که واریانت جدید امیکرون ۷۳ درصد از کل عفونت‌های جدید در آمریکا را تشکیل می‌دهد.
آیا مصونیت از عفونت‌های قبلی مانع ابتلا به واریانت امیکرون (Omicron) می‌شود؟
مصونیت از عفونت های قبلی مانع ابتلا به واریانت امیکرون (Omicron) نمی‌شود اما تاحد زیادی مانع از ابتلای شدید به این بیماری خواهد شد. در آفریقای جنوبی دانشمندان تخمین زده‌اند که حداقل ۷۰ درصد از مردم در مقطعی از همه‌گیری، به کووید-۱۹ مبتلا شده‌اند. اما جالب اینجاست که بخش غیرمنتظره بزرگی از موارد ابتلا به امیکرون مربوط به افرادی بود که قبلاً به کرونا مبتلا شده بودند.
هنگامی که واریانت امیکرون در انگلستان گسترش پیدا کرد، محققان انگلیسی در نتایج مشابهی دریافتند که بسیاری از افراد آلوده به نوع جدید کسانی بودند قبلاً به کووید مبتلا شده و از آن جان سالم به در برده بودند. محققان تخمین زدند که خطر عفونت مجدد با امیکرون حدود پنج برابر انواع دیگر است.
برای درک عمیق‌تر این افزایش خطر ابتلا به عفونت مجدد، تعدادی از تیم‌های دانشمندان آنتی‌بادی‌های تولید شده توسط افرادی را که مبتلا به کووید-۱۹ شده و بهبود یافته بودند را مطالعه کرده‌اند. زمانی که آنتی‌بادی‌ها را با Omicron مخلوط کردند، دریافتند که ویروس امیکرون باز هم می‌تواند در بیشتر مواقع وارد سلول‌ها شود. این بدان معناست که جهش‌های حمل شده توسط Omicron در حال تغییر شکل پروتئین‌های سطحی آن هستند، جایی که آنتی‌بادی‌ها روی ویروس کرونا قفل می‌شوند.
آنچه در مورد واریانت امیکرون (Omicron) می‌دانیم
بررسی‌ها در مورد واریانت امیکرون (Omicron) همچنان ادامه دارد. هنوز اینکه چگونه واریانت امیکرون به راحتی گسترش می‌یابد، خیلی مشخص نیست.
واکسن ها
انتظار می رود واکسن های فعلی در برابر شدت بیماری، بستری شدن در بیمارستان و مرگ و میر ناشی از عفونت امیکرون محافظت کنند. با این حال، همچنان این احتمال وجود دارد که عفونت‌های پیشرونده در افرادی که به طور کامل واکسینه شده‌اند هم رخ دهد.
درمان ها
دانشمندان در تلاش هستند تا مشخص کنند که درمان‌های موجود برای کووید-۱۹ برای واریانت جدید تا چه حد جواب می‌دهد. براساس تغییر ساختار ژنتیکی امیکرون، برخی از درمان‌ها احتمالاً مؤثر باقی می‌مانند. در حالی که برخی دیگر ممکن است کمتر مؤثر باشند. محققان در آفریقای جنوبی و در سراسر جهان در حال انجام مطالعاتی برای درک بهتر بسیاری از جنبه‌های واریانت امیکرون (Omicron) هستند.
قابلیت انتقال
هنوز مشخص نیست که آیا امیکرون در مقایسه با انواع دیگر، از جمله دلتا، مسری‌تر است یا نه (اینکه آیا راحت‌تر از فردی به فرد دیگر منتقل می‌شود). تعداد افرادی که نتیجه آزمایش آنها مثبت شده است در مناطقی از آفریقای جنوبی که تحت تأثیر این نوع قرار گرفته اند افزایش یافته است، اما مطالعات اپیدمیولوژیک در حال انجام است تا مشخص شود که آیا این به دلیل امیکرون است یا عوامل دیگری نیز دخیل هستند.
شدت بیماری
هنوز مشخص نیست که آیا عفونت با امیکرون باعث ابتلا به بیماری شدیدتر در مقایسه با سایر انواع واریانت ویروس کرونا از جمله دلتا می‌شود یا خیر. داده‌های اولیه حاکی از آن است که میزان بستری شدن در بیمارستان در آفریقای جنوبی رو به افزایش است، اما این موضوع ممکن است به دلیل افزایش تعداد کلی افراد آلوده باشد، نه به دلیل عفونت خاص با امیکرون.
در حال حاضر هیچ اطلاعاتی وجود ندارد که نشان دهد علائم مرتبط با امیکرون با سایر انواع سویه‌های ویروس کرونا متفاوت است. عفونت‌های گزارش شده اولیه در میان دانشجویان دانشگاه بود. افراد جوان‌تری که بدن‌شان درگیر بیماری خفیف‌تری می‌شود. اما برای درک میزان شدت نوع امیکرون باید روزها و حتی تا چندین هفته صبر کرد. در عین حال باید گفت که همه انواع کووید-۱۹، از جمله نوع دلتا که در سراسر جهان غالب است، می‌تواند باعث بیماری شدید یا مرگ شود، به‌ویژه برای افراد آسیب‌پذیرتر.
این سویه ویروس چه تفاوتی دارد؟
ویروس کرونا به کمک پروتئینی به نام اسپایک، وارد سلول‌های بدن شده و باعث بیماری کووید-۱۹ می‌شود. حدود ۳۰ تغییر یا بیشتر در پروتئین اسپایک در نوع اومیکرون مشخص شده است که دو برابر جهش‌های نوع دلتا است. نیمی از این جهش‌ها در ناحیه ای است که ویروس کرونا به کمک آن به سلول بدن انسان متصل شده، وارد آن می‌شود و باعث عفونت می‌شود.
جهش‌ها در این ناحیه ویروس می‌تواند باعث شود تا سیستم ایمنی بدن، ویروس را کمتر از قبل تشخیص دهد و خطر عفونت با اومیکرون افزایش یابد. حداقل سه جهش در نوع اومیکرون، به ویروس برای فرار از شناسایی شدن توسط آنتی‌بادی دستگاه ایمنی کمک می‌کند. ظاهراً جهش دیگری هم توانایی آن را برای ورود به سلول‌های انسان افزایش می‌دهد و باعث انتقال بیشتر آن می‌شود.
چقدر واکسن‌ها از بدن در برابر واریانت امیکرون (Omicron) محافظت می‌کنند؟
مطالعات نشان می‌دهد که واکسیناسیون کامل به همراه یک دوز سوم بوستر (booster) محافظت نسبتا قوی در برابر واریانت امیکرون (Omicron) ایجاد می کند. با این حال، باید گفت که تزریق دو دوز از واکسنهایی مانند فایزر (Pfizer-BioNTech) یا مدرنا (Moderna)، بدون دوز بوستر، ایمنی بسیار کمتری ایجاد می‌کند.
دانشمندان از افراد کاملاً واکسینه شده خون گرفتند و آنتی‌بادی‌های آنها را با امیکرون در یک ظرف پر از سلول‌های انسانی مخلوط کردند. نتیجه این بود که هر واکسنی که تاکنون آزمایش شده، در خنثی کردن امیکرون نسبت به سایر انواع ویروس ضعیف‌تر عمل کرده است. آنتی‌بادی‌های افرادی که دو دوز از واکسن آسترازنکا (AstraZeneca) یا یک دوز واکسن جانسون اند جانسون دریافت کرده‌اند، به نظر می‌رسد که هیچ کاری علیه امیکرون نمی‌کند.
اما زمانی که محققان آنتی‌بادی‌های افرادی را که دوز بوستر واکسن‌های Moderna یا Pfizer-BioNTech دریافت کرده بودند را آزمایش کردند، تصویر متفاوتی را مشاهده کردند. آنتی بادی‌های تقویت شده مانع آلوده کردن سلول‌ها ویروس امیکرون شدند.
محققان با بررسی افرادی که پس از عفونت کووید-۱۹ با دو دوز کاملاً واکسینه شده بودند، پاسخ مشابهی پیدا کردند: آنتی‌بادی‌های آنها در برابر امیکرون بسیار قوی بود.
براسایس مطالعات انجام شده در آفریقای جنوبی، محققان دریافتند که دو دوز از واکسن فایزر (Pfizer-BioNTech) تنها ۳۳ درصد در برابر عفونت امیکرون موثر است. این درحالیست که این واکسن در مقابل انواع دیگر واریانت‌ها، اثربخشی ۸۰ درصدی دارد.
در بریتانیا نیز محققان دریافتند افرادی که دو دوز واکسن آسترازنکا (AstraZeneca) دریافت کرده بودند، شش ماه پس از واکسیناسیون، از هیچ گونه محافظتی در برابر عفونت امیکرون برخوردار نبودند. این در حالیست که در شرایط مشابه دو دوز فایزر Pfizer-BioNTech تنها ۳۴ درصد اثربخشی داشت. اما یک دوز بوستر از فایزر Pfizer-BioNTech تفریبا ۷۵ درصد در برابر عفونت اثربخشی داشت.
چگونه می‌توانم از خودم و خانواده‌ام در برابر واریانت امیکرون (Omicron) محافظت کنم؟
مهمترین کاری که می‌توانید انجام دهید، کاهش خطر قرار گرفتن در معرض ویروس است. برای محافظت از خود و عزیزانتان، مطمئن شوید که:
- از ماسک استاندارد استفاده کنید که بینی و دهان شما را بپوشاند. هنگام گذاشتن و برداشتن ماسک از تمیز بودن دست‌هایتان مطمئن شوید.
- حداقل ۱ متر از دیگران فاصله فیزیکی داشته باشید.
- از قرار گرفتن در فضاهایی با تهویه ضعیف یا شلوغ خودداری کنید.
- پنجره‌ها را برای بهبود تهویه داخل خانه باز کنید.
- دست‌های خود را مرتب بشویید.
- واکسن دوز بوستر را حتما بزنید. واکسن‌های تایید شده توسط سازمان بهداشت جهانی برای کووید-۱۹، ایمن و موثر هستند.
علائم واریانت امیکرون (Omicron) چیست؟
شواهد اولیه حاکی از آن است که برای اکثر مردم، حداقل برای کسانی که در مورد واکسن‌های کووید خود به‌روز هستند و دوز بوستر را دریافت کرده‌اند، به نظر می‌رسد واریانت امیکرون (Omicron) منجر به به بروز بیماری خفیفی می‌شود که می‌تواند شبیه سرماخوردگی معمولی باشد. با این حال به نظر می‌رسد علائم برجسته امیکرون شامل موارد زیر باشد:
- سرفه
- کوفتگی یا خستگی
- گرفتگی بینی و یا آبریزش بینی
- برخلاف انواع قبلی ویروس، از دست دادن حس چشایی و بویایی غیر معمول است
با این حال متخصصان می‌گویند این علائم بر اساس گزارش‌های اولیه موارد ابتلا به امیکرون است و نه مطالعات علمی.
دوره نهفتگی امیکرون چقدر است؟
بر اساس داده‌های اولیه، برای واریانت امیکرون (Omicron) مدت زمانی که طول می‌کشد تا علائم یک فرد مبتلا پس از قرار گرفتن در معرض ویروس ظاهر شود، ممکن است کوتاه‌تر از انواع قبلی باشد. این زمان تقریبا یک هفته کامل یا کمتر از سه روز و یا حتی کمتر نیز است. در حالی که باید پذیرفت که تحقیقات بسیار بیشتری نیاز است، اما باید گفت که منطقی است که یک ویروس بسیار مسری مانند امیکرون دوره نهفته کوتاه‌تری داشته باشد.
دکتر آنیتا گوپتا، متخصص بیهوشی و پزشک مراقبت‌های ویژه دانشکده پزشکی جان هاپکینز، می‌گوید: به همین دلیل است که شیوع با سرعت بسیار بیشتری رخ می‌دهد. ممکن است بسته به تعدادی از متغیرها، از جمله سن، مشکلات زمینه‌ای و وضعیت واکسیناسیون، دوره نهفته ویروس، کوتاه‌تر یا طولانی‌تر باشد. هیچ قانون سخت و سریعی وجود ندارد.
سوالات متداول
آیا امیکرون خطرناک است؟
واریانت جدید امیکرون (Omicron) سریع‌تر از نوع اولیه آلفا منتشر می‌شود. با این حال بر اساس آخرین تحقیقات مقایسه سرعتش با سویه دلتا هنوز نامشخص است. عده‌ای معتقدند این سویه خفیف‌تر از نوع دلتا است، هنوز در مورد شدت بیماری ناشی از اومیکرون نمی‌توان قاطعانه نظر داد.
آیا واکسن بر سویه امیکرون موثر است؟
مطالعات نشان می‌دهد که واکسیناسیون کامل به همراه یک دوز سوم بوستر (booster) محافظت نسبتا قوی در برابر واریانت امیکرون (Omicron) ایجاد می‌کند. این در حالیست که افرادی که دو دوز واکسن آسترازنکا (AstraZeneca) دریافت کرده بودند، شش ماه پس از واکسیناسیون، از هیچ گونه محافظتی در برابر عفونت امیکرون برخوردار نبودند. به نظر می‌رسد که تزریق دو دوز از واکسنهایی مانند فایزر (Pfizer-BioNTech) یا مدرنا (Moderna)، بدون دوز بوستر، ایمنی بسیار کمتری ایجاد می‌کند.
آیا دوز تقویتی واکسن آسترازنکا در برابر امیکرون مقاوم است؟
تزریق دوز بوستر یا همان دوز تقویتی از هر نوع واکسنی که مورد تایید سازمان بهداشت جهانی است، باعث جلوگیری به ابتلای حاد این بیماری خواهد شد. بنابراین بسیار توصیه می‌شود که افراد در صورت تزریق دو دور واکسن، حتما اقدام به تزریق دوز سوم کنند.
منبع: nytimes
