مشخصات دقیق و روش تشخیص انواع مختلف چای ایرانی

مشخصات دقیق و روش تشخیص انواع مختلف چای ایرانی


16 اسفند 1399 . زمان مطالعه: 15 دقیقه

خیلی بد »»»»»»»»»»»»»» خیلی خوب
مشخصات دقیق و روش تشخیص انواع مختلف چای ایرانی

شاید برای شما هم اتفاق افتاده باشد که موقع خرید چای با اصطلاحاتی مثل چای شکسته، چای باروتی، چای سرگل و … مواجه شده باشید و خب متاسفانه اصلا سر درنیاورید که هر کدام چیست و چه فرقی با یکدیگر دارند. چای ها تقسیم بندی های مختلفی دارند. فارغ از اینکه هر یک از چای ها از چه برندی باشند و کدام شرکت در آخرین مرحله، نام برند خود را روی پاکت چای حک کند. یا اینکه چای متعلق به کدام منطقه باشد، یکی از تقسیم بندی های چای، تقسیم بر اساس مراحل تولید است. ما این مطلب از مجله کوروش را به معرفی بهترین چای ایرانی اختصاص داده ایم تا این بار با دقت و اطلاعات بیشتری چای خود را انتخاب کنید و البته با کمی دقت و توجه، متوجه می شوید که طعم و بوی هر کدام هم با دیگری فرق دارد.

 

تقسیم بندی انواع چای در ایران

 

تقسیم بندی انواع چای در ایران

 

حالا که قرار است در این متن به معرفی بهترین چای ایرانی بپردازیم، قبل از هر چیز بگوییم، در ایران چای در شمال کشور کشت و برداشت و این کار سه بار در سال انجام می شود. بهار، تابستان و پاییز، سه فصل سال هستند که مزارع چای حسابی پر جنب و جوش اند.

چای ایرانی هم بر اساس همین برداشت چای به ۳ دسته تقسیم می شوند. چای ها هم اتفاقا بر اساس بهاره، تابستان و پاییزه بودن، طعم، رنگ و عطر متفاوتی دارند.

 

 

چای چین اول (بهاره)

 

به چایی که در فصل بهار تولید شود، «چای بهاره» می گویند. البته به چای «چین اول» هم شهرت دارد. رنگ چای بهاره، نسبت به چای تابستان و پاییزه یا به ترتیب چای چین دوم و چین سوم، رنگ بیشتری دارد و طعم و عطرش هم تلخ تر و بیشتر است. طبیعی هم هست؛ چون در فصل زمستان به اندازه کافی زمین فرصت دارد که استراحت کند و محصولی را در فصل بهار تحویل دهد که از نظر کیفیت یک سر و گردن بالاتر از دیگر فصل ها باشد.

شاید جالب باشد بدانید که چای بهاره حتی از نظر درمانی هم خواص بیشتری نسبت به دیگر چای ها دارد. برگ های درختچه های چای در فصل بهار کمی گس هستند و این موضوع باعث می شود لذیذتر باشد.

 

 

چای چین دوم (چای تابستان)

 

چای چین دوم (چای تابستان)

 

چای بهاره را در فصل اردیبهشت می چینند و درختچه های چای شروع به رشد و جوانه زدن برای فصل تابستان می کنند. چای کشت دوم اوایل تیرماه برداشت می شوند و کیفیت آنها به نسبت چای های بهاره کمی پایین تر است ولی نه در حدی که ذوق شما را کور کند. این برگ های چای، کمی تلخ تر هستند و عطر کمتری هم نسبت به چای کشت اول یا چای بهاره دارند.

 

 

چای چین سوم (چای پاییزه)

 

از اواخر تیر تا مهر ماه و آبان ماه، درختچه های چای فرصت دارند برای سومین بار محصول بدهند چون بعد از آن قرار است به خواب زمستانی فرو بروند. چای پاییزه در مهر یا آبان ماه برداشت می شوند و البته طبیعی است که به نسبت دیگر چای ها، یعنی چای چین اول و دوم، کیفیت پایین تری دارد. در اصل چای پاییزه کم کیفیت ترین چای ایرانی است و نسبت به بقیه انواع چای ایرانی هم عطر و بو و تلخی کمتری دارد.

در این فصل، خاک مواد معدنی و غنی خود را تا حد زیادی از دست داده و ضعیف تر شده است. البته برخی شرکت ها هم تلخی این نوع چای را می گیرند و با نام چای هندی یا خارجی، به بازار می فرستند. اضافه کردن رنگ و اسانس های مخصوص هم یکی از ترفندهاست.

 

انواع چای در جهان

 

 

تشخیص مرغوب بودن انواع چای ایرانی

 

تشخیص مرغوب بودن انواع چای ایرانی

 

حتما برای شما که متخصص این حوزه و کشاورز این محصول نیستید، تشخیص میزان مرغوب بودن یک چای، دشوار و البته غیر ممکن خواهد بود. پس فقط یک راه می ماند، یعنی بهترین راه. و آن هم چیزی نیست جز دم کردن چای. اگر مستقیما بتوانید چای را برای یک بار هم که شده است از کشتزارهای چایی و مستقیما از کشاورزان تهیه کنید و از بهاره بودن آن ها اطمینان داشته باشید، متوجه طعم چای اصیل ایرانی خواهید شد.

چای را به همان شیوه معمول دم کنید. قبل از اینکه آب جوش را روی چای بریزید، به اندازه یک دقیقه اجازه دهید تا املاح ته نشین شوند. سپس چای را به قوری اضافه کنید. چای ایرانی به طور متوسط به ۱۵ دقیقه زمان نیاز دارد تا دم بکشد و رنگ و عطر آن آشکار شود. این چای به هیچ وجه نباید تلخ باشد، رنگی هم که چای پس از دم کشیدن پیدا می کند، باید شفاف و درخشان باشد.

 

 

طرز تهیه و دم کردن چای دو رنگ مجلسی

 

 

انواع چای ایرانی بر اساس مراحل سورتینگ

 

انواع چای ایرانی بر اساس مراحل سورتینگ

 

اگر نمی دانید منظور از سورتینگ چیست باید به شما بگوییم که سورتینگ مرحله ای است که طی آن، ناخالصی ها از محصول جدا می شود. این کار هم با دستگاه با بهتر بگوییم ماشینی انجام می شود که اسمش سورتر است. محصولاتی مانند چای، برنج، ماهی و … همه وقتی در ماشین سورتر قرار بگیرند، مواد به اصطلاح به درد نخورشان جدا می شود. در اصل کار فیلتر کردن محصول را سورتینگ می گویند.

 

 

معرفی بهترین چای ایرانی

 

حالا که با انواع چای ایرانی آشنا شدید، بیایید به معرفی بهترین چای ایرانی بپردازیم. در مرحله سورتینگ، چای ها به انواع مختلف چای سرگل، چای ممتاز، چای قلم، چای شکسته، چای باروتی و خاک چای تقسیم می شوند. این تقسیم بندی، مربوط به مرغوب بودن چای ایرانی است. و تفاوت هایی که هر یک از این چای ها با یکدیگر دارند.

 

مشخصات چای سرگل ایرانی

 

مشخصات چای سرگل ایرانی و روش تشخیص آن

 

در معرفی بهترین چای ایرانی باید گفت، مرغوب ترین چای کشور، سرگل است. کیفیت این چای بسیار بالاست و عطر و طعم آن هم بی نظیر است. چای خورهای قهار، عاشق این مدل چای هستند و متوجه تفاوت طعم این مدل چای با انواع دیگر می شوند.

 

در این چای، از غنچه و برگ های بالا و جوان چای استفاده می شود. این برگ ها در مرحله خشک شدن، شکسته نمی شوند، بلکه شکل پیچیده شده به خودشان می گیرند. اما برگ های پایین تر که ضخامت بیشتر و اندازه بزرگ تری نسبت به جوانه ها دارند، در این مراحل می شکنند.

 

 

روش تشخیص چای سرگل

 

خوشرنگ و خوشبوتر بودن چای سرگل به خاطر همین برگ ها و غنچه های جوان است. طبیعتا هم، قیمت این مدل چای به همین دلیل قانع کننده، بیشتر از انواع دیگر خواهد بود. البته که احتمال فروختن چای شکسته به‌ جای چای سرگل وجود دارد.

اولین راه این است که چای را از فرد یا جای مطمئنی خریداری کنید. در مرحله دوم هم به ظاهر چای نگاه کنید. در این مدل چای، برگ های شکسته باید کمتر از برگ های پیچ خورده باشند. هر چه برگ های پیخ خورده بیشتر باشد، چای شما مرغوب تر خواهد بود. طعم چای سرگل، تلخ و گس است.

به چای سرگل، وزین، زرین و چای ساچمه ای هم گفته می شود.

 

 

مشخصات چای ممتاز ایرانی

 

مشخصات چای ممتاز ایرانی

 

چای ممتاز از نظر کیفیت در رده بعد از چای سرگل قرار می گیرد و تفاوت آن ها هم در اندازه برگ ها و طعم است. چای ممتاز برگ های بزرگ تری نسبت به سرگل دارد و طعم آن هم تلخ نیست. به بیان بهتر، چای سرگل عموما از غنچه ها و جوانه های نازک چای به دست می آید ولی در چای ممتاز، برگ های پایین تر و ضخیم تر هم وجود دارند و غنچه های خشک شده کمتر هستند.

از نظر قیمتی هم چای ممتاز نسبت به سرگل ارزان‌ تر است. چای ممتاز تلخی متعادلی دارد و در بین دیگر چای ها، مصرف بیشتری را به خود اختصاص می دهند. به همین دلیل میزان تولید چای ممتاز در کشور بیش از دیگر چای هاست.

 

 

مشخصات و روش تشخیص چای قلم ایرانی

 

مشخصات و روش تشخیص چای قلم ایرانی

 

هر چه به برگ های پایین تر نزدیک می شویم، کیفیت هم تغییر می کند. چای قلم از برگ های پایین تر چای به دست می آید و نسبت به دو مدل قبل، طعم ملایم تری دارد. پس طبیعتا قیمت آن هم باید کمتر از دو مدل قبل باشد. این چای به درشت بودن معروف است و ساقه چای را هم در این چای می توان خشک کرد. در ضمن ویژگی مهم چای قلم، خوشرنگ بودن آن است.

 

 

مشخصات و روش تشخیص چای شکسته ایرانی

 

مشخصات و روش تشخیص چای شکسته ایرانی

 

چای شکسته حاصل فرآیند تولید چای است که طی آن، برگ های چای، شکسته و خرد می شوند. چای شکسته وزن کمتری نسبت به چای های قبلی دارد و سبک تر است. در این مدل چای، برگ های پیچیده شده کمتر و برگ های صاف بیشتر هستند. خصوصیت این مدل چای هم این است که زودتر از سه مدل قبل دم می کشند. به طور خلاصه، چای شکسته، مخلوطی از انواع چای ایرانی است و از لحاظ ظاهری هم،  اندازه آن کوچک تر از دیگر چای هاست.

 

 

مشخصات و روش تشخیص چای باروتی یا کله مورچه

 

مشخصات و روش تشخیص چای باروتی یا کله مورچه

 

از لحاظ کیفیت و عطر و بو، چای باروتی شبیه چای شکسته است ولی از نظر ظاهری، چای باروتی برگ های ریزتری دارد. مدت زمانی هم که این چای دم می کشد، به اندازه چای شکسته و حتی کمتر از آن است. در حدی که به محض ریختن آب جوش روی آن، رنگ می دهد. چای باروتی به شکل سر مورچه است و انواع مختلفی از جمله باروتی درشت، باروتی گرانولی و باروتی ضعیف دارد.

 

برای دم کشیدن چای باروتی و شکسته، ۱۰ دقیقه زمان کافی است ولی در انواع دیگر، باید حدود ۱۵ دقیقه صبر کنید. گاهی اوقات در چای های کیسه ای یا تی بگ ها، از این نوع چای استفاده می شود. هرچه رنگ چای باروتی پر رنگ تر باشد، رایحه طبیعی تری داشته باشد و خاک چای آن کمتر باشد، کیفیت بالاتری خواهد داشت.

 

خاک چای چیست؟

 

خاک چای در اصل همان استفاده از دور ریزها  و ضایعات کارخانه تولید کننده چای است. این پودر شبیه خاک است و ریزترین برگ ها را در بین دیگر چای ها دارد. این خاکه ها خبر از کیفیت پایین چای می دهند. البته خاک چای هایی هم هستند که از برگ های جوان چای تولید می شوند و رنگ سیاه و مرغوبی دارند. ولی خاک چای درجه دو، محصول برگ های بی کیفیت و باقی مانده هستند و رنگ آن ها هم به خاکستری متمایل است.

خاک چای باعث روشنی و شفافیت برگ های گیاهان می شود و ماده ای است که می تواند خاک را غنی کند.

 

 

نکته مهم در انتخاب بهترین چای ایرانی

 

حالا به این مواد دقت کنید که هر کدام از چای های بالا (چای سرگل، چای ممتاز، چای شکسته و چای قلم) به چای بهاره، تابستان و پاییزه تقسیم می شوند و کیفیت هر یک با دیگری فرق می کند. یعنی کیفیت چای سرگل بهاره با سرگل تابستانه فرق دارد و به همین ترتیب انواع دیگر را هم می توان مورد بررسی قرار داد.

 

 

معرفی انواع چای ایرانی بر اساس اکسیداسیون

 

معرفی انواع چای ایرانی بر اساس اکسیداسیون

 

حالا که در مورد انواع چای ایرانی بر اساس سورتینگ یا بر اساس دسته بندی تجاری اطلاعات کسب کردید، بیایید درباره یک تقسیم بندی مهم دیگر هم به شما بگوییم. همه انواع چای هایی که در بالا به آن ها اشاره شد، زیر مجموعه چای سیاه هستند. چای های ایرانی به ۴ دسته تقسیم می شوند.

 

انواع چای ایرانی شامل موارد زیر هستند:

*چای سیاه

*چای سبز

*چای سفید

*چای دستی

 

فرایند اکسیداسیون در چای سیاه

 

فرایند اکسیداسیون در چای سیاه

 

چای سیاه همان چای متداولی است که معمولا در خانه دم می کنید. روش تولید و فرآوری چای سیاه متفاوت است و به روش رسمی و غیر رسمی که هر کدام پیچیدگی های خود را دارند، انجام می شوند. این روش ها در کشورهای مختلف هم متفاوت است. در چای سیاه، اکسیداسیون انجام و به همین خاطر هم رنگ آن تیره می شود.

 

 

چای سبز

 

چای سبز

 

در چای سبز، عمل اکسیداسیون انجام نمی شود و برگ های چای، رنگ خود را حفظ می کنند. اما فرآیند اکسیداسیون روی طعم و خواص چای هم علاوه بر ظاهر تاثیر می گذارد.

 

 

تفاوت چای سبز و چای سیاه

 

اکسیداسیون باعث افزایش میزان کافئین می شود و به همین دلیل بعد از خوردن چای سیاه، کمی احساس آرامش و ریلکس بودن خواهید کرد. اما در چای سبز، آنتی اکسیدان حفظ می شود و خواص درمانی بیشتری خواهد داشت. مثلا یکی از توصیه ها برای کاهش وزن، نوشیدن چای سبز است. چای سبز، متابولیسم بدن را افزایش می دهد و باعث پایین آمدن وزن خواهد شد.

 

 

چای سفید و پروسه اکسیداسیون

 

چای سفید و پروسه اکسیداسیون

 

چای سفید هم از همان گیاه چای به دست می آید ولی در نور آفتاب خشک می شوند. به این دلیل اسم این چای را چای سفید گذاشته اند که روی جوانه های نشکفته گیاه چای، پرزهای سفید و نقره ای می توان دید. چای سفید از غنچه های نورس و باز نشده چای تهیه می شود و خواص درمانی بسیار زیادی هم دارد. طبیعی است که چای سفید در دسته گران ترین چای ها قرار بگیرد. طرز تهیه آن هم مانند دیگر چای هاست و بین ۵ تا ۸ دقیقه زمان نیاز دارد تا دم بکشد.

 

 

چای دستی؛ بهترین و خالص ترین چای ایرانی

 

چای دستی؛ بهترین و خالص ترین چای ایرانی

 

چای دستی را  می توان خالص ترین و بهترین چای ایرانی معرفی کرد. این مدل چای در کارخانه درست نمی شود و چای کاران، چای را در خانه خود خشک می کنند. این چای طعم گس دارد، ظاهر آن درشت است، دیردم است و باید برای دم کردن از مقدار بیشتری از آن استفاده کرد. در هر حال به دلیل مراحلی که در این روش انجام می شود که شامل مالش، مچاله کردن و برشته کردن است، به زمان و انرژی انسانی بیشتری نیاز است، بنابراین خالص تر بوده و قیمت آن هم نسبت به انواع دیگر، بیشتر است. همچنین چای کاران این مدل چای را در حجم بسیار بالا به عمل نمی آورند.

 

چای