فیلم پولترگایست یا ارواح خبیثه (Poltergeist) یکی از مشهورترین فیلم‌های ترسناک سینما به کارگردانی «توبی هوپر» و نویسندگی «استیون اسپیلبرگ» است. پولترگایست به ماجرای خانواده‌ای می‌پردازد که دختر کوچکشان توسط ارواح خبیث ربوده می‌شود. اسپلیبرگ که در آن زمان برای ساخت فیلم «ئی.تی. موجود فرازمینی (۱۹۸۲)» قرارداد داشت، نمی‌توانست شخصا فیلم دیگری را کارگردانی کند به همین دلیل تصمیم گرفت از توپی هوپر، کارگردان فیلم‌های مشهوری مانند «کشتار با اره برقی در تگزاس (۱۹۷۴)» و «خانه تفریحی (۱۹۸۱)» دعوت به همکاری کند. فیلم پولترگایست بعدها به عنوان یکی از کلاسیک‌های ژانر وحشت به فهرست «برترین فیلم‌های ترسناک سینما» نیز راه یافت و صحنه‌ی حمله عروسک دلقکی فیلم نیز یکی از ترسناک‌ترین صحنه‌های ژانر وحشت لقب گرفت. نقد و خلاصه داستان فیلم پولترگایست را در سرویس هنر و سینما بخوانید. با مجله کوروش همراه باشید.
مشخصات فیلم پولترگایست (Poltergeist)
ژانر: ترسناک، ماورائی
کارگردان: توبی هوپر
فیلمنامه: استیون اسپیلبرگ، مایکل گریس، مارک ویکتور
بازیگران: هتر اورورک، کریگ تی. نلسن، بیاتریس استرایت، دامینیک دان
موسیقی: جری گلدسمیت
فیلم‌برداری: متیو اف. لنوتی
تدوین: مایکل کان، استیون اسپیلبرگ
تولید: مترو گلدوین مایر
توزیع: مترو گلدوین مایر
اکران: ۴ ژوئن ۱۹۸۲
مدت زمان: ۱۱۴ دقیقه
محصول کشور: ایالات متحده
زبان: انگلیسی
بودجه: ۱۰،۷ میلیون دلار
فروش گیشه: ۱۲۱،۷ میلیون دلار
آی‌ام‌دی‌بی (IMDb): ۷،۳
راتن تومیتوز: ۸۷٪
متاکریتیک: ۷۹٪
خلاصه داستان:
خانواده «فریلینگ» به تازگی به «کوستا ورد»، شهرک مسکونی در کالیفرنیا نقل مکان کرده‌اند. اما در حالی که زندگی عادی خود را دنبال می‌کنند، کوچک‌ترین دختر خانواده «کارول آن» (هتر اورورک) توسط ارواح خبیث و از طریق تلویزیون به دنیای مردگان برده می‌شود. اعضای خانواده خیلی زود تصمیم می‌گیرند به کمک یک غیبگو و واسطه روحی کارول آن را نجات دهند.
نقد و بررسی فیلم پولترگایست (ارواح خبیثه)
هر چند اکثر رسانه‌ها کارگردان فیلم را توبی هوپر عنوان کرده‌اند، اما بسیاری عقیده دارند کارگردان پولترگایست خود اسپیلبرگ بوده است، موضوعی که خود او و هوپر بارها رد کردند. با این حال، به عقیده منتقدان امضای اسپیلبرگ بیش از هوپر در فیلم مشهود است. با تمام جنجال‌هایی که درباره اعتبار کارگردانی پولترگایست به وجود آمد، فیلم اکران بسیاری موفقی داشت و حتی به هشتمین فیلم پرفروش آن سال نیز تبدیل شد.
طرفداران جدی ژانر وحشت چندان فیلم پولترگایست (واژه آلمانی به معنای ارواح خبیثه) را جدی نمی‌گیرند. بدیهی است که پولترگایست فاقد آن خشونت و خونریزی فیلم‌های«داریو آرجنتو»، تنش و اضطراب آثار «جرج رومرو» و جسارت کارهای «دیوید کراننبرگ» برای جذب مخاطبان ژانر وحشت است.
با این حال، کسانی از علاقه‌مندان دنیای وحشت که این فیلم تماشایی را نادیده گرفته‌اند احتمالا درک درستی از جذابیت‌های آن نداشته‌اند. در واقع پولترگایست را باید فیلم ترسناکی بیشتر مناسب ذائقه مخاطبان جوان‌تر (از کودکان بالای ۶ سال تا نوجوانان ۱۵یا ۱۶ ساله) دانست. کارگردانان فیلم توبی هوپر و استیون اسپیلبرگ از مجموعه‌ای از ترس‌ها و واهمه‌های دوران کودکی برای میخکوب نگه داشتن مخاطبان به مدت ۱۱۴ دقیقه بهره برده‌اند.
فیلم پولترگایست همچون بسیاری از افسانه‌های پریان درباره کودکی است که سعی دارد راه خود را به خانه‌اش (مانند جادوگر شهر اُز (۱۹۳۹) پیدا کند، البته این فیلم از دیدگاه بزرگسالان روایت می‌شود.
هر چند باید پولترگایست را چیزی بیش از پرداخت افسانه‌های کهن به شکل امروزی بدانیم، خصوصا اینکه در دقایق ابتدایی فیلم کارول آن، دخترک مو بلوند خانواده (با بازی درخشان هدر اورورک که اسپیلبرگ او را هنگام غذا خوردن در رستوران کارمندان مترو گلدن میر دیده بود) به وسیله ارواح ربوده شده و نجات او به اتفاق‌های ترسناک بعدی منتهی می‌شود. شاید بهتر باشد فیلم ارواح خبیثه را کمدی سیاهی درباره خطرات تماشای بیش از حد تلویزیون کودکان توصیف کنیم.
کمدی سیاهی درباره کودکانی که بیش از حد تلویزیون تماشا می‌کنند!
در زمان اکران فیلم پولترگایست بیشتر توجهات به نویسندگی آن (استیون اسپیلبرگ) شد، اما توبی هوپر (یکی از پرطرفدارترین فیلمسازان ژانر وحشت که با کشتار با اره برقی در تگزاس ضرب‌شست خود را نشان مخاطبان داده بود) عنوان کارگردان پولترگایست را یدک می‌کشد. نقش اسپیلبرگ به عنوان نویسنده و تهیه‌کننده کاملا در فیلم محسوس است.
می‌توانیم بسیاری از عناصر دلخواه فیلم‌های او از محیط حومه شهر، حضور کتاب‌های مصور، ربودن کودک و حتی در خط داستانی که قسمت‌هایی از آن از خاطرات کودکی او از جمله درخت بلوط ترسناکی که مجاور منزل دوران کودکی‌اش بود گرفته شده است.
اسپیلبرگ علاوه بر ترسیم استوری‌بوردهای فیلم، وظیفه استخدام بازیگران، نظارت بر حرکات دوربین، تدوین و جلوه‌های ویژه را نیز برعهده داشت. در واقع، تنها سکانسی از فیلم که می‌توانیم در آن گوشه‌ای از حساسیت‌های هنری هوپر را ببینیم همان صحنه انفجار استخر گل‌آلود مملو از اجساد پوسیده است.
جالب اینکه اسپیلبرگ چندان علاقه‌ای به این صحنه نداشت. با وجود تمام شایعات اسپیلبرگ پس از انتشار فیلم ارواح خبیثه در آگهی که در یکی از روزنامه‌های اقتصادی به چاپ رساند از توبی هوپر به دلیل «رابطه منحصر به فرد و خلاقانه» که با او داشته تشکر کرد.
برخلاف بسیاری از فیلم‌هایی که به خانه‌های تسخیرشده می‌پردازند فیلم پولترگایست وحشت‌هایش را در محیطی ظاهرا گرم و صمیمی به تصویر می‌کشد. در خانه‌ی خانواده فریلینگ می‌توان انواع ماشین‌های اسباب‌بازی کنترلی، روتختی‌هایی با تصاویری از فیلم‌های جنگ ستارگان، تماشای فوتبال و حتی برگزاری مراسم تدفین برای مرگ حیوانات خانگی نیز ببینیم که همگی به نوعی در ناخودآگاه جمعی کودکان نقش بسته‌اند.
فیلم پولترگایست: کلاسیک مدرن ژانر وحشت
پولترگایست یا ارواح خبیثه با وجود شروع نسبتا ملایمی که دارد، به مرور بر وحشت خود می‌افزاید. همه‌چیز در خانه از درخت تا دیوارها و عروسک‌ها به منابعی برای به وحشت انداختن ساکنان خانه تبدیل می‌شوند. اوج این وحشت‌ها را می‌توانیم در صحنه‌ای ببینیم که «مارتی کاسی» (مارتین کاسلا) واسطه روحی و محقق مسائل ماورائی تمام گوشت صورتش را جدا می‌کند.
صحنه‌های دیگری همچون لحظه‌ای که کله موجود شیطانی از کمد بیرون می‌افتد یا پرتاب شدن دایان (دامینیک دان) روی دیوار و سقف و نهایتا انفجار تمام خانه از دیگر صحنه‌های هیجان‌اتگیز پولترگایست هستند. هر چند در خلال فیلم به نکات متناقصی بر می‌خوریم، برای مثال چرا درهای خانه‌ای تازه‌ساز هنگام باز و بسته شدن غژغژ صدا می‌کنند؟
اما ضرباهنگ خوب فیلم هضم تمام تکه‌های پازلِ خانواده‌‌ی روح‌زده‌ی فریلینگ را راحت‌تر می‌کند. با این حال، با تمام سکانس‌های شلوغی که در فیلم می‌بینیم برخی صحنه‌های جزئی آن بسیار آزاردهنده‌تر هستند. از چیدمان عجیب صندلی‌های آشپزخانه تا راه رفتن یک تکه استیک روی کف آشپزخانه. و دیالوگ «کارول آن» که می‌گوید: «آن‌ها اینجایند» بسیار ترسناک‌تر از «من مرده‌ها را می‌‌بینم» (دیالوگی که شخصیت «کول» در فیلم «غریزه ششم (۱۹۹۹)» بر زبان می‌آورد) است و می‌تواند هر مخاطبی را بترساند.
فیلم پولترگایست نهایتا موفق می‌شود علاوه بر اینکه فروش گیشه بسیار خوبی داشته باشد، موجی را به دنبال خود پدید بیاورد. موجی که از یک سریال تلویزیونی «نفرین پولترگایست»، یک دنباله سینمای و یک بازسازی تشکیل می‌شود. پولترگایست پس از مرگ غم‌انگیز بازیگران خردسالش «هتر اورورک» و «دامینیک دان» همچنان یک فیلم ترسناک بسیار جذاب در زیر ژانر ارواح خبیثه و تسخیر است.
نظر منتقدان درباره فیلم پولترگایست
فیلم پولترگایست در زمان اکران به خوبی مورد استقبال منتقدان قرار گرفت و بسیاری آن را یکی از کلاسیک‌های ژانر وحشت و همچنین از بهترین فیلم‌های سال ۱۹۸۲ دانستند. وب‌سایت «راتن تومیتوز» بر اساس ۶۳ نقد و بررسی به پولترگایست امتیاز ۸۷ از ۱۰۰ داد.
در چکیده نقدهای این وب‌سایت گرداوری دیدگاه می‌خوانیم: «پولترگایست با فیلم‌برداری هوشمندانه، فیلم‌نامه‌نویسی دقیق و از همه مهم‌تر ترس مداومی که پدید می‌آورد، یک فیلم کلاسیک مدرن ژانر وحشت است.» دیگر وب‌سایت گرداوری دیدگاه «متاکریتیک» نیز به پولترگایست از روی ۱۶ نقد و بررسی امتیاز ۷۹ از ۱۰۰ داد که به معنای «بررسی‌های عموما خوب» است.
«راجر ایبرت» به پولترگایست سه ستاره (از چهار) داد و آن را «یک فیلم مهیج و اثرگذار نه به دلیل جلوه‌های ویژه قوی بلکه به این دلیل که هوپر و اسپیلبرگ سعی کردند وقایع عجیب فیلم را از دید اعضای خانواده به تصویر بکشند» توصیف کرد. «وینسنت کانبی» از «نیویورک تایمز» نیز پولترگایست را «یک داستان ترسناک شگفت‌انگیز» با «جلوه‌های ویژه خارق‌العاده» نامید که «اغلب اوقات هراس‌آور و جذاب و گاهی نیز به شدت ترسناک است.»
با این حال، تمام نقدهای ارواح خبیثه مثبت نبودند. «جین سیکل» در نقد یک ستاره و نیمی خود (از چهار) فیلم را در به تصویر کشیدن محیط زندگی بسیار خوب دانست، اما عنوان کرد که فیلم از همان لحظاتی که وحشت رفته رفته وارد آن می‌شود «بسیار بسیار احمقانه» می‌شود. «گری آرنولد» از «واشنگتن پست» نیز در نقد منفی خود به تکه‌پاره بودن فیلم اشاره کرد و نوشت: «چنان به نظر می‌رسد که شاهد اثر دست افراد مختلفی هستیم که با هم چفت و بست شده است.»
منبع: empireonline
