عوارض جانبی واکسن های کرونا؛ همه آن چه که باید بدانیم

با آغاز تزریق واکسن کرونا در کشورهای مختلف دنیا زمزمه ها در مورد عوارض جانبی پس از واکسیناسون بالا گرفته است. بیش از یک سال و اندی از آغاز پاندمی کرونا و همه گیری این بیماری در سراسر جهان می گذرد. این در حالیست که تنها چندین ماه است که واکسن کرونا به بازار عرضه شده است. بر اساس گزارش مرکز کنترل و پیشگیری از بیماری ‌ها، تاکنون رقمی معادل  ۶۶ میلیون و ۵۰۰ هزار دوز واکسن در  سراسر ایالات متحده آمریکا تزریق شده است. تا این لحظه بیش از ۲۲۰ میلیون دوز واکسن در ۱۰۳ کشور جهان توزیع شده است. سازمان غذا و داروی ایالات متحده مجوز استفاده اضطراری به دو واکسن فایزر-بیون‌تک و مدرنا را صادر کرده است. بر اساس تحقیقات صورت گرفته هر دو دو واکسن اثر گذاری بیش از نود درصد دارند و این خبر امیدوار کننده ای است. واکسیناسیون در دیگر کشورهای مختلف چون کره جنوبی و چین هم شروع شده است. اما در این میان برای افرادی که در دسته گروهای اول تزریق واکسن قرار گرفته اند نگرانی هایی وجود دارد. اینکه آیا تزریق واکسن های تایید شده عوارض جانبی به همراه دارد؟ اگر جواب مثبت است، این عوارض جانبی چه چیزهایی هستند. در این مقاله از مجله کوروش نگاهی انداخته ایم به عوارض جانبی احتمالی تزریق واکسن کرونا.

دو واکسن اولیه و پیشرو کرونا

در دسامبر سال ۲۰۲۰ ، سازمان غذا و دارو (FDA) مجوز استفاده اضطراری (EUA) را برای دو واکسن فایزر-بیون‌تک و مدرنا را صادر کرد. این دو واکسن جزو اولین واکسن های مورد تایید برای بیماری کرونا بودند. گفته می شود که هر دوی واکسن ها عوارض جانبی خفیفی دارند. معمولا اکثر افرادی که واکسیناسیون شده اند عوارض جدی نداشته اند. آن ها نهایتا از مسکن های خفیف استفاده کرده اند. اما در عین حال در موارد نادر، واکنش های آلرژیک شدید هم گزارش شده است. اما در همه موارد، افراد با موفقیت درمان شده اند.

هر دوی این دو واکسن نیاز به تزریق دوره ای دارند. زمان تقریبی برای تزریق دور دوم این واکسن ها تقریبا ۲۸ روز پس از تزریق اولیه واکسن کرونا است.  تفاوت عمده این دو واکسن تنها در شرایط نگهداری و دمای پایین برای نگهداری و حمل و نقل عنوان شده است. این در حالیست که ایمنی هر دو واکسن بالای نود درصد اعلام شده است. که این مقدار تاثیر گذاری برای واکسن کرونا میزان نسبتا بالا و قابل قبولی است.

دکتر دیوید هیرشوورک ، متخصص بیماری های عفونی در  نیویورک می گوید نباید به این دو واکسن موجود در آمریکا بسنده کرد. منتظر هستیم تا با واکسن های تایید شده بیشتری پروسه واکسناسیون در جهان هر چه سریع تر ادامه پیدا کند. او می گوید باید پذیرفت که تمامی واکسن ها عوارض جانبی خفیفی خواهند داشت. اما وقتی یک واکسن مورد تایید سازمان بهداشت جهانی قرار می گیرد بدین معناست که مراحل ارزیابی آن با دقت هر چه تمام تر انجام شده است.

حقایق ساخت واکسن کرونا

شایع ترین عوارض جانبی واکسن کرونا

یکی از شایعترین عوارض جانبی گزارش شده پس از واکسیناسیون، درد در محل تزریق است. تقریبا اکثر افرادی که واکسن تزریق کرده اند، از تجربه خود در مورد درد نسبتا مداوم در محل تزریق واکسن صحبت کرده اند. با این حال داده ها بر اساس آزمایش ها و بررسی های صورت گرفته نشان داده اند که دو واکسن فایزر-بیون‌تک و مدرنا ایمن بوده اند. همچنین به طور کلی پس از واکسیناسون به خوبی تحمل می شوند.

در عین حال هیچ مرگ و میر ناشی از آنافیلاکسی پس از تزریق هر دو واکسن گزارش نشده است. برخی از دریافت کنندگان واکسن نیز علائم کوتاه مدت آنفولانزا مانند خستگی ، سردرد ، بدن درد، لرز و تب را تجربه کردند. غدد لنفاوی متورم نیز گزارش شده است. این موارد می توانند به صورت یک توده در زیر بغل به نظر برسند.  این موضوع باعث نگرانی برخی از زنان شده است.  آن ها فکر می کنند این می تواند نشانه ای از سرطان پستان باشد. اما آزمایشات همچنین نشان داده است که هر دو واکسن ایمن بوده و به طور کلی به خوبی تحمل می شوند.

دکتر میریام اسمیت، رئیس بیماری عفونی در لانگ آیلند فارست هیلز در کوئینز، نیویورک می گوید که مشخصات عوارض جانبی برای هر دو واکسن بسیار مطلوب بود. با این حال گفته می شود که اگر سابقه واکنش شدید آلرژیک به واکسن ها را دارید کمی احتیاط کنید. ممکن است پزشک متخصص به شما توصیه کند که از واکسن های کووید ۱۹ به دلیل بروز عوارض احتمالی جانبی استفاده نکنید.

آنافیلاکسی نادر و قابل درمان از عوارض جانبی واکسن کرونا

آنافیلاکسی یک واکنش آلرژیک شدید است که می تواند ناشی از واکسیناسیون باشد. در صورت عدم درمان می تواند تهدید کننده زندگی باشد. از زمان صدور EUA برای واکسن های  ایزر-بیون‌تک و مدرنا دولت فدرال همچنان به جمع آوری اطلاعات در مورد عوارض جانبی گزارش شده از جمله موارد نادر آنافیلاکسی یا واکنش های شدید آلرژیک پس از واکسیناسیون پرداخته است.

بر اسای گزارش منابع تحقیقاتی معتبر، آنافیلاکسی پس از واکسیناسیون با واکسن ایزر-بیون‌تک  ۴.۷ مورد در میلیون است. در حالی که میزان گزارش شده برای واکسن مدرنا ۲.۵  مورد در هر  یک میلیون نفر است. این در حالیست که هیچ مرگ ناشی از آنافیلاکسی پس از هر تزریق هر دو واکسن بیماری کرونا گزارش نشده است.

واکسن های اضافی کرونا در حال تولید است

واکسن های اضافی برای بیماری کرونا احتمالا به زودی در ایالات متحده در دسترس عموم قرار خواهد گرفت. از جمله این واکسن ها جانسون اند جانسون و آکسفورد-آسترا زنکا هستند که عوارض جانبی شدیدی از آن ها گزارش نشده است. به نظر می رسد واکسن های جانسون و جانسون و آکسفورد-آسترا زنکا تا حدودی از واکسن های قایزر-بیون‌تک و مدرنا کم اثر تر باشند هستند. اما پروفایل ایمنی مشابهی دارند. این واکسن ها در حال حاضر عوارض جانبی مانند بازو درد، تب یا لرز را به همراه دارند. متخصصان می گویند که به نظر می رسد این واکسن ها نیز بسیار ایمن باشند. همچنین واکسن ها درد محل تزریق را به عنوان عارضه اصلی نشان داده اند.

نحوه برخورد با عوارض جانبی پس از تزریق واکسن کرونا

اگر شرایط سلامتی خاصی دارید.  شرایطی چون سابقه واکنش شدید آلرژیک به واکسن ها ، پزشک ممکن است به شما توصیه کند واکسن کرونا را استفاده نکنید.  با این حال بسیاری از پزشکان معتقدند منافع تزریق واکسن کرونا برای اکثر افراد بسیار بیشتر از خطرات و مواجه با عوارض جانبی آن است. در حال حاضر بیش از سی میلیون آمریکایی دوزهای مشخصی از واکسن کرونا را دریافت کرده اند. آن ها با اثرات جانبی خطرناکی مواجه نشده اند. حتی عوارض جانبی شدید مانند آنافیلاکسی بسیار نادر است و البته قابل درمان.

توصیه می شود که اگر بعد از واکسیناسیون در اطراف ناحیه تزریق درد داشتید ، استفاده از یخ در ناحیه درد  و یا مصرف مسکن های عادی بدون نسخه می تواند کمک بسیار زیادی کند. همچنین برای تسکین علائم شبه آنفولانزا پس از تزریق واکسن کرونا، توصیه می شود که داروی تب بر یا داروی ضد التهابی غیر استروئیدی (NSAID) استفاده شود. همچنین توصیه شده است که در صورت مشاهده واکنش های آلرژیک شدید پس از تزریق واکسن خیلی سریع به مراکز درمانی مراجعه شود.

مراحل تایید واکسن برای جلوگیری از عوارض جانبی

قبل از صدور EUA برای واکسن های  واکسن فایزر-بیون‌تک و مدرنا داده های موجود آزمایشات بالینی مورد برسی قرار گرفت. اما در زمان شروع تزریق واکسن واکسن فایزر-بیون‌تک داده ها را برای افراد ۱۶ سال به بالا ارسال کرده است. در حالی که مدرنا داده ها و اطلاعات را برای افراد ۱۸ سال به بالا ارسال کرده است. در این داده ها اعلام شده است که شایع ترین عارضه جانبی گزارش شده در پی واکسیناسیون ، درد در محل تزریق است. در این میان مشاهده علائم آنفولانزا نیز در داده های منتشر شده وجود داشت. اطلاعات این عوارض برای آگاهی بیشتر پس از واکسیناسیون در اختیار مردم قرار گرفته است.

داده های آزمایشی نشان داده است که دو دوز واکسن فایزر-بیون‌تک  ۹۵ درصد در جلوگیری از ابتلا به بیماری کرونا موثر است ، در حالی که دو دوز واکسن مدرنا تاثیر گذاری ۹۴ درصدی دارد. مدرنا اعلام کرده است که در حال مذاکره با سازمان بهداشت جهانی برای تهیه واکسن های کرونا در قالب برنامه کواکس برای دیگر کشورها است. در آمریکا سازمان غذا و دارو استفاده از واکسن های کرونای شرکت مدرنا را فقط برای افراد ۱۸ سال به بالا مجاز کرده است. هنوز مجوز تزریق این واکسن برای کودکان و نوجوانان زیر ۱۸ سال صادر نشده است. با این حال همزمان شرکت مدرنا نیز اعلام کرده که در نظر دارد شرایط را تغییر دهد. اینکه با رضایت افراد و خانواده ها، تزریق آزمایشی واکسن کرونا برای کودکان ۱۲ تا ۱۷ سال را نیز آغاز کند. اگرچه سازوکار اجرای این مطالعه بالینی بر روی کودکان هنوز مشخص نیست.

تاکید به تزریق هر واکسن تایید شده کرونا

در حالی که نگرانی ها از بروز عوارض جانبی واکسن کرونا از سوی مردم همچنان زیاد است، متخصصین توصیه به تزریق می کنند. آنتونی فاوچی، رئیس موسسه آلرژی و بیماری های عفونی ایالات متحده می گوید که نباید منتظر برخی از واکسن‌های دیگر  کووید-۱۹ باقی ماند. با چنین تصوری که ممکن است واکسن هایی با عوارض جانبی کمتر و یا اثر گذاری بیشتر وارد بازار شوند. او معتقد است که باید هر واکسن تایید شده ای که در دسترس است را تزریق کرد.

فاوچی می گوید در حال حاضر شاهد یک مسابقه  بین ویروس و واکسینه کردن افراد هستیم. او معتقد است که اگر فردی بیشتر منتظر تزریق واکسن باقی بماند احتمال جهش ویروس بیشتر است. بنابراین هر چه زودتر باید واکسیناسیون افراد با هر واکسنی که مورد تایید است، انجام شود. این در حالیست که امانوئل ماکرون هم اخیرا اعلام کرده است که واکسن‌های روسی و چینی برای پیروزی در جنگ جهانی علیه کرونا ضروری هستند.

واکسن های کرونا مجوز گرفته برای تزریق

در حال حاضر ۹ واکسن برای مبارزه با پاندمی کرونا در دنیا در حال تزریق است. واکسن فایزر-بیوان‌تک در بیش از ۶۶ کشور در حال تزریق است. همچنین  واکسن آسترازنکای دانشگاه آکسفورد هم با کمترین عوارض جانبی در ۵۰ کشور در اختیار شهروندان قرار گرفته است. واکسن مدرنا در ۲۸ کشور، واکسن سینوفارم پکن در ۱۴ کشور، واکسن “اسپوتنیک وی” شرکت گامالیا در ۱۱ کشور برای واکسیناسیون عمومی برای مبارزه با بیماری کرونا در اختیار دولت ها قرار گرفته اند.

شرکت مدرنا در برنامه تولید خود حداقل ۷۰۰ میلیون دوز واکسن کرونا را برای سال ۲۰۲۱ در نظر دارد. در سال ۲۰۲۲ نیز تولید پپیش بینی شده واکسن کرونا از سوی شرکت مدرنا ۱.۴ میلیارد دوز اعلام شده است. همچنین واکسن سینوواک در شش کشور، واکسن سینوفارم ووهان در دو کشور، واکسن بهارات بیوتک هند (کوواکسین) در یک کشور و واکسن جانسون اند جانسون در یک کشور مورد استفاده قرار گرفته اند. در این میان برخی از این واکسن‌ها  چون اسپوتنیک وی و سینوفارم در کشورهای زیادی مجوز استفاده اضطراری گرفته‌ اند اما با این حال این کشورها وارد پروسه واکسیناسیون عمومی نشده اند. پروسه ای که باید هر چه سریع تر انجام شود.

درخواست مجوز اضطراری کمپانی جانسون اند جانسون

در حال حاضر واکسن کمپانی جانسون اند جانسون هم درخواست مجوز استفاده اضطراری را در یک دوز داده است. این درحالیست که اثر گذاری این واکسن بالایی ۶۰ درصد است.  کمپانی جانسون اند جانسون اثر گذاری واکسن کرونای را ۶۶ درصد و با کمترین عوارض جانبی اعلام کرده است. واکسن سینوفارم که محصول کشور چین است توسط اداره ملی محصولات پزشکی این کشور برای استفاده عمومی تایید شده است. همچنین بنابر اعلام وزارت بهداشت امارات این واکسن در این کشور نیز ثبت شده است. برزیل، اندونزی و ترکیه هم از جمله خریداران واکسن چینی سینوفارم هستند. همچنین سینوواک دیگر واکسن کروناویروس تولید چین است. تاکنون محموله ای از این واکسن به اندونزی و ترکیه ارسال شده است.

مجوز اضطراری واکسن با مدت زمان محدود

این در حالیست که اغلب  واکسن های دارای تأییدیه‌ های اورژانسی محدوده‌ زمانی مشخصی دارند. آن ها به صورت مداوم قابل استفاده نیستند.  در حال حاضر سازمان بهداشت جهانی بسیاری از این داروها را برای مدت زمان محدودی تایید می کند. به عنوان مثال تمام اطلاعات موجود در بسیاری از واکسن ‌ها از جمله مدرنا، فایزر  و آسترازنکا در مدت زمان تنها چند ماه به دست سازمان بهداشت جهانی رسیده است. به‌ همین دلیل  و به دلیل محدودیت های اطلاعاتی این داروها تنها موفق به اخذ مجوز با محدودیت اورژانسی شده اند.

منبع: healthline