صابون روغن زیتون یا صابون کاستیل یکی از سنتی ترین انواع صابون است که می توانید آن را به راحتی در خانه درست کنید. البته از نظر فنی می توانید از هر روغنی برای تهیه صابون استفاده کنید. اما هر کدام از روغن ها ویژگی صابون سازی متفاوتی دارند. مثلا روغن نارگیل، روغن آفتابگردان، روغن کرچک و … هر کدام خواص و ویژگی های مختلفی دارند. برای درست کردن صابون زیتون می توانید از روغن زیتون فوق بکر یا روغن تفاله زیتون یا پومیس استفاده کنید. مورد اول گران تر در می آید اما محصول با کیفیت تر و طبیعی تر خواهد بود. در این مقاله از سرویس سلامت مجله کوروش به طرز تهیه صابون زیتون خانگی و دست ساز می پردازیم و همه نکات ساخت صابون را به شما خواهیم گفت.
درباره صابون کاستیل یا صابون زیتون بیشتر بدانید
روغن زیتون به تنهایی می تواند یک بافت صابون لطیف و در عین حال محکم ایجاد کند که خاصیت تغذیه کنندگی پوست را داشته باشد. یعنی در نتیجه استفاده از آن، پوست شما بیش از حد خشک نشود. اگر دستور العمل ها را به درستی دنبال کنید، روی صابون حباب ایجاد نمی شود، مخصوصا اگر از روغن زیتون بکر استفاده کنید. شاید جالب باشد بدانید که صابون زیتون که به آن «کاستیل» هم می گویند، اولین نمونه صابون طبیعی کشف شده در دنیا است.
هر چند هنوز کاملا مشخص نیست که صابون چه زمانی اختراع شده است. اما برخی از اولین نمونه هایی که ما می شناسیم از روغن زیتون و روغن لورل ساخته شده است. این تکه ها که «صابون حلب» نامیده می شد، پس از جنگ های صلیبی به اروپا معرفی شد (یا دوباره معرفی شد). روغن لورل به آسانی در دسترس نبود، بنابراین صابون سازان در منطقه کاستیل اسپانیا شروع به تولید صابون بدون آن کردند. از این رو، اختراع صابون خالص روغن زیتون آغاز شد
بیشتر بخوانید: خواص و مضرات زیتون و طبع و مصلح آن
نکات مهم در طرز تهیه صابون زیتون
- در طرز تهیه صابون زیتون، زمان بیشتری (نسبت به برخی صابون های دیگر) طول می کشد که صابون خودش را کاملا بگیرد و در قالب سفت شود. بنابراین ما از آب کمتری نسبت به دستور العمل های معمول صابون استفاده می کنیم. استفاده از آب کمتر از حد معمول، «تخفیف آب» نامیده می شود. این کار باعث جلوگیری از تشکیل خاکستر سودا و سرعت بخشیدن به زمان لازم برای سفت شدن صابون می شود. چون آب کمتری برای تبخیر وجود دارد.
- سدیم لاکتات به سفت شدن صابون کمک می کند. البته نمک معمولی هم می تواند به این امر کمک کند. اما سدیم لاکتات بسیار قابل اعتمادتر است. فقط مراقب باشید که از لاکتات سدیم زیاد استفاده نکنید وگرنه می تواند باعث خرد شدن صابون شما شود. در ضمن استفاده از سدیم لاکتات اختیاری است.
- برای اندازه گیری مواد، حتما از ترازوی دقیق استفاده کنید. در ضمن همه مواد باید به صورت مایع باشند تا در هنگام مخلوط کردن با مشکل مواجه نشوید.
بیشتر بخوانید: معرفی بهترین صابون دست و صورت
نکات ایمنی را رعایت کنید
- در تمام طول مدتی که صابون را درست می کنید، همه اصول بهداشتی و ایمنی را رعایت کنید. پوشیدن دستکش را فراموش نکنید. اگر هم ریه و دستگاه تنفس شما حساس است، بهتر است روی بینی و دهانتان را با ماسک بپوشانید.
- اگر از محلول قلیایی غلیظ در طرز تهیه صابون زیتون استفاده می کنید، احتمال این که هنگام برخورد با پوست، ایجاد حساسیت کند، بالا می رود. همچنین این محلول می تواند بوی تند و ناخوشایندی تولید کند. بنابراین توصیه می شود، این کار را در محیطی انجام دهید که هوا جریان داشته باشد و تهویه انجام شود.
- قلیاب را در مکانی دور از دسترس کودکان و حیوانات خانگی درست کنید و قرار دهید. بهتر است در فضای باز این کار را انجام دهید تا ایجاد مسمومیت کند.
- اگر به صورت ناگهانی روی پوستتان هیدروکسید ریخت، اثر آن را با مقداری سرکه خنثی کنید. پس بهتر است محض احتیاط، سرکه را در دسترس قرار دهید.
طرز تهیه صابون زیتون
مواد لازم
میزان چربی صابون زیتون: ۵ درصد
هیدروکسید سدیم: ۵۸ گرم
آب: ۱۰۴ گرم (میلی لیتر)
روغن زیتون فوق بکر: ۴۵۴ گرم
اسانس معطر با رایحه دلخواه: ۱۴ گرم (می توانید از چند اسانس مختلف استفاده کنید.)
دماسنج (برای اندازه گیری دقیق دمای مواد)
طرز تهیه
مرحله اول: قلیاب را درست کنید
در اولین قدم برای طرز تهیه صابون زیتون، دستکش بپوشید و عینک ایمنی بزنید. صورت خود را با ماسک بپوشانید. در یک ظرف آب و هیدروکسید سدیم را با هم مخلوط کنید. سعی کنید صورت خود را از مواجهه با بخار های ناشی از واکنش آب و هیدروکسید دور نگه دارید. مخلوط را به هم بزنید تا هیدروکسید در آب حل شود. در هنگام مخلوط شدن مواد، دمای مواد بالا می رود. پس از حل شدن، ظرف را در دمای محیط قرار دهید تا به دمای ۳۸ درجه سانتی گراد برسد.
مرحله دوم: روغن زیتون را گرم کنید
در یک قابلمه استیل ضد زنگ، روغن زیتون را گرم کنید تا حدی که به دمای ۳۸ درجه سانتی گراد برسد. دمای روغن زیتون و قلیاب را با دماسنج اندازه بگیرید. اگر اختلاف دمای آن ها کمتر از ۷ درجه سانتی گراد بود، مواد را با هم مخلوط کنید. اگر این اختلاف بیشتر بود، می توانید مثلا روغن زیتون یا هیدروکسید را در یک ظرف آب گرم یا آب سرد بگذارید، تا به دمای متعادل برسد. بهتر است دما روی همان حول و حوش ۳۸ درجه باشد. ولی اگر کمی کمتر یا بیشتر بود، اشکالی ندارد.
مرحله سوم: اسانس (ها) را آماده کنید
اگر از چند اسانس مختلف در طرز تهیه صابون زیتون برای خوشبو کردن آن استفاده می کنید، در یک ظرف کوچک، آن ها را با هم مخلوط کنید و کنار بگذارید.
مرحله چهارم: مواد را با هم ترکیب کنید
قلیاب را که آماده کرده بودید، از صافی ریز عبور دهید. روغن زیتون را به آن اضافه کنید. با یک قاشق مقاوم قلیاب صاف شده و روغن زیتون را هم بزنید. اسانس را در همین مرحله به مواد اضافه کنید. مواد را در مخلوط کن بریزید و آن را روشن کنید. تا جایی به هم بزنید که یک مایع با غلظت کاستارد داشته باشید. این مایع، نباید خیلی غلیظ باشد. غلظت باید در حدی باشد که بعد از کشیدن قاشق روی مایع و برداشتن آن، رد قاشق از بین برود.
مرحله پنجم: صابون زیتون را در قالب بریزید
در این مرحله از طرز تهیه صابون زیتون، یک قالب سیلیکونی را آماده کنید. مایه صابون را در قالب بریزید. قالب را به مدت حداقل ۲۴ ساعت در دمای محیط قرار دهید. می توانید آن را به مدت ۴۸ ساعت در یخچال هم قرار دهید. هنگامی که صابون به اندازه کافی سفت شد، آن را از قالب بیرون بیاورید.
مرحله ششم: به عمل آمدن صابون
بعد از این که صابون خودش را گرفت، باید زمانی را برای به عمل آمدن آن اختصاص داد. این زمان برای صابون ها معمولا یک تا یک و نیم ماه است. اگر در طرز تهیه صابون زیتون، از آب بیشتری استفاده کرده باشید، این مدت به ۶ هفته (یک ماه و نیم) می رسد. اما اگر با دستور العمل بالا پیش رفته باشید، بعد از یک ماه (۴ هفته) می توانید از این صابون برای شست و شوی صورت و بدن خود استفاده کنید. در هر حال اگر زمان بیشتری را برای به عمل آمدن صابون اختصاص دهید، محصول نهایی بادوام تر، سفت نر و لطیف تر خواهد بود.
بیشتر بخوانید: روش تشخیص روغن زیتون اصلی از تقلبی
سخن پایانی
در طرز تهیه صابون زیتون، کم کردن یا بالا بردن چربی صابون به خودتان بستگی دارد. برای این کار باید در میزان استفاده از مواد، تغییر ایجاد کنید. ما در ایم مطلب صابون زیتون با چربی ۵ درصد را درست کردیم که چربی متعادلی برای پوست و بدن خواهد بود. در ضمن میزان غلظت محلول قلیایی حدود ۳۰ درصد بود. با این میزان قلیا، بافت صابون سخت تر می شود و خیالتان بابت له و پودر نشدن صابون راحت تر خواهد بود.
منبع: lovelygreens
