انواع پسته در ایران از نظر شکل ظاهری در دو دسته قرار می‌گیرند: بادامی و فندقی. در این میان عموما دسته‌بندی پسته‌ها به بادامی، فندقی و درشت (یا منظم) هم متداول است. بد نیست بدانید که پسته هزاران سال است در کشور ما کشت و برداشت می‌شود. هر چند کشورهای دیگر مثل آمریکا، یونان و … هم در این زمینه، دستی دارند ولی تنوع انواع پسته ایرانی از نظر ظاهر و طعم بسیار زیاد است. حدود ۶۰ گونه پسته در ایران شناخته شده‌اند که برخی از آنها، بیش از دیگر انواع پسته شهرت دارند و در دسترس هستند. شاید در نگاه اول شناخت انواع پسته ایرانی برایتان کار چندان آسانی نباشد ولی در این مقاله از سرویس سبک زندگی در مجله کوروش به بررسی انواع پسته ایرانی و تفاوت‌ها و ویژگی‌های آنها می‌پردازیم تا در زمان خرید، بهترین و باکیفیت‌ترین پسته ایرانی را انتخاب کنید.
انواع پسته ایرانی از نظر ظاهری
انواع پسته از نظر ظاهر، طعم، رنگ و عطری که دارند، با هم متفاوت هستند. از طرفی برخی از پستههای ایرانی درشت و برخی ریزتر هستند. طعم برخی پسته‌ها شیرین‌تر و غلیظ‌تر است و برخی دیگر، شیرینی کمتری دارند. همه این ویژگی‌ها بسته به نوع پسته متفاوت است.
پستههای با ظاهر درشت‌تر، عموما برای مهمانی‌ها و آجیل‌های مجلسی به کار می‌روند و پستههای ریزتر، به صورت محدودتر در مراسم مهمانی یا برای پذیرایی به کار می‌روند.
در کل انواع پسته از نظر ظاهر به دو دسته پسته فندقی و بادامی تقسیم می‌شوند. همین دو دسته به دسته‌های درشت و ریز هم گروه‌بندی می‌شوند. البته عموما دسته‌بندی پسته‌ها به بادامی، فندقی و درشت (یا منظم) هم متداول است. انواع پسته ایرانی زیر شاخه این دسته‌بندی‌ها قرار می‌گیرند.
شما می‌توانید انواع آجیل از جمله مغز پسته و پسته با پوست را به روش‌های اینترنتی و حضوری از فروشگاه‌های افق کوروش تهیه کنید.
پسته فندقی
انواع پسته فندقی مثل فندق، ظاهری گرد دارند. پسته فندقی تقریبا در هر استانی از ایران در شهرهای مختلف که شرایط کشت مساعد است، امکان کشت دارد. در میان استان‌‌هایی که در آنها پسته فندقی کاشته می‌شوند می‌توان به استان‌های خراسان رضوی، کرمان، یزد، قزوین، مرکزی و فارس اشاره کرد. برداشت پسته فندقی معمولا در اواسط شهریور ماه هر سال صورت می گیرد. ۲ رقم از این پسته شامل موارد زیر می‌شود:
- پسته کله قوچی
- پسته اوحدی
پسته بادامی
پستههای بادامی مثل بادام شکل کشیده‌ای دارند و بیشتر مجلسی هستند. پسته بادامی رنگ تقریبا کدری دارد و جزو گونه‌‌های پسته زودرس محسوب می‌شود. پستههای بادامی معمولا در نیمه اول مردادماه هر سال برداشت می‌شوند. کشت پسته بادام در شهرستان زرند، دیگر شهرهای استان کرمان و حتی در بیشتر نقاط کشور مثل دامغان، نوق، قزوین و … با فراوانی بالایی انجام می‌شود. از میان انواع پسته بادامی می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- پسته اکبری
- احمد آقایی
- پسته نوق
- پسته شاه پسند دامغان
- پسته خنجری دامغان
- پسته زرندی
- پسته کله بزی قزوینی
- پسته رفسنجان
انواع دیگر پسته ایرانی
برخی از پستههای دیگر هم در دسته پستههای ایرانی جای می‌گیرند ولی کمتر شناخته شده‌اند. این پسته‌ها شامل موارد زیر می‌شوند:
- پسته رکن آبادی
- پسته واحدی
- پسته بادامی راور
- پسته شیخ جباری
- پسته هراتیق نیش کلاغی
- پسته غنوری
- پسته بادامی کج
- پسته بادامی سید علی آقایی
- پسته سیف الدینی
- پسته پوست کاغذی
- پسته شت آبادی
- پسته ابراهیم آبادی
- پسته ممتاز تاج آبادی
مشخصات انواع پسته ایرانی
همان‌طور که گفته شد، پستههای ایرانی از نظر ظاهر و طعم و رنگ، تنوع زیادی دارند. دو نوع پسته اهلی و وحشی در ایران رشد می‌کنند. قدمت این درختان پسته به ۳ تا ۴ هزار سال می‌رسد. پستههای اهلی معمولا در شهرهای رفسنجان، کرمان، دامغان، قم و … کشت می‌شوند.
پستههای وحشی در مناطق کوهستانی با آب و هوای خشک و نیمه خشک می‌رویند. در ادامه به ویژگی های انواع پسته های ایرانی معروف می‌پردازیم.
پسته فندقی یا اوحدی
«پسته فندقی» دارای ظاهری گرد مثل فندق ولی درشت‌تر از آن است. قسمت رویه پسته فندقی، رنگ ارغوانی دارد. پوست سخت آن هم رنگش کرمی است. پسته فندقی که با نام «پسته اوحدی» هم شناخته می‌شوند، بسیار خندان هستند؛ یعنی درصد خندان بودن آنها بسیار زیاد است.
پسته فندقی طعم ملایم و شیرینی دارد و به عنوان یک گزینه عالی برای استفاده به تنهایی یا در انواع دسر با پسته یا غذا با پسته محسوب می‌شود.
پسته کله قوچی یا جامبو
شکل ظاهری «پسته کله قوچی» شبیه «کله قوچ» است ولی از نظر طعم و مزه، به «پسته اکبری» شباهت دارد. پسته کله قوچی پوستی نازک‌تر از پسته اکبری دارد و اندازه آن هم کوچک‌تر از پسته اکبری است. در عین حال این پسته جزو پستههای درشت ایرانی است. قیمت پسته کله قوچی، به خاطر کشت بالای آن و در دسترس بودن، نسبت به پسته اکبری ارزان‌تر است.
پسته کله قوچی جزو نمونه «زود گل» پسته به حساب می‌آید و معمولا در دهه دوم شهریور ماه هر سال قابلیت برداشت دارد. به خاطر زود گل بودن، این پسته را زودتر در معرض آسیب‌های ناشی از سرمازدگی‌های مربوط به فصل بهار قرار می‌دهد.
مغز پسته کله قوچی، شکل گرد و درشت دارد و رویه آن یک پوست نازک قرمز رنگ است. پوست استخوانی آن هم سفید رنگ و درصد خندان بودن آن متوسط و کمتر از پسته فندقی است.
پسته احمد آقایی
«پسته احمد آقایی» جزو پستههای تجاری یا پستههای صادراتی است که در دسته پستههای بادامی قرار می‌گیرد و اندازه درشت و کشیده‌ای دارد. رویه پسته به رنگ قرمز و مغز آن رنگ سبز مایل به زرد دارد. رنگ پوست استخوانی این پسته هم سفید تا کرمی، همچنین درصد خندان بودن و چربی آن هم متوسط است.
کشورهای یونان و هند، مشتریان پر و پا قرص پسته احمد آقایی هستند. پسته احمد آقایی جزو پستههای دیر رس است و یکی از وجوه تمایز آن با دیگر انواع پسته به شمار می‌رود.
پسته شاه پسند دامغان
یکی از معروف‌ترین انواع پسته که در دامغان کشت می‌شود، «پسته شاه پسند» است. این پسته در دسته پستههای بادامی است. رنگ مغز پسته شاه پسند، زرد مایل به سفید است و رنگ پوسته استخوانی هم کرمی تا قهوه‌ای است. پسته شاه پسند چربی متوسط و درصد خندان بودن زیادی دارد.
پسته خنجری دامغان
این پسته که در دامغان کشت و برداشت می‌شود، در دسته پستههای بادامی جای می‌گیرد و ظاهر آن شبیه خنجر است که در لبه پوست آن، ظاهری مشابه خنجر دارد. این پسته شباهت زیادی به پسته احمد آقایی و پسته بادامی دارد ولی نسبت به پسته احمد آقایی کشیده‌تر بوده و قسمت انتهایی لبه‌ها مثل خنجر برگشته و نوک تیز است. درصد خندان بودن پسته خنجری دامغان، متوسط و از یک طرف است.
نهال پسته خنجری، رقم «خود بارور» است و این درخت، گل‌های نر و ماده را همزمان دارد. این پسته به خاطر پیوندی بودن و استفاده از نهال پایه کوتاه، ارتفاع کمی دارد.
پسته نوق
«پسته نوق» در شهر رفسنجان تولید می‌شود و جزو پستههای بادامی با ظاهر کشیده است. رنگ پسته نوق سبز متوسط است که هر چه بیشتر برسد، به رنگ زرد نزدیک‌تر می‌شود. پوست استخوانی پسته نوق تقریبا نازک و درصد خندان بودن آن متوسط است. پسته نوق جرو پستههای دیر رس به حساب می‌آید و زمان برداشت آن شهریورماه هر سال است.
پسته زرندی
«پسته زرندی» از نوع پستههای بادامی است. رنگ پوسته پسته زرندی، کرمی و مایل به تیره و رنگ مغز پسته، متمایل به ارغوانی است. پسته زرندی هر چند جزو پستههای بادامی است ولی از نظر ابعاد، ریزتر از دیگر پستههای بادامی است. این پسته جزو پستههای مقاوم در شرایط آب و هوایی گرم و خشک است.
پسته کله بزی قزوینی
«پسته کله بزی» با نام «پسته قزوینی» هم شناخته می‌شود. این پسته از نظر ظاهری شکل بادامی و اندازه ریز دارد. مغز پسته قزوینی هم نسبتا سبز رنگ است. پسته کله بزی جزو پستههای زودرس بوده و اواسط مردادماه برداشت می‌شود.
پسته رفسنجان
در شهر رفسنجان به عنوان یکی از شهرهای مهم در کشت انواع پسته ایرانی، پستههای احمد آقایی، کله قوچی، اکبری و اوحدی یا فندقی و پسته نوق کشت می‌شود.
تفاوت‌های انواع پسته ایرانی و آمریکایی
پسته ایرانی و پسته آمریکایی از معروف‌ترین انواع پسته در دنیا شناخته می‌شوند که در برخی ویژگی‌ها با هم تفاوت‌هایی دارند. این تفاوت‌ها شامل موارد زیر می‌شود:
- پسته ایرانی بلندتر و باریک‌تر و پسته آمریکایی کوتاه‌تر و گردتر است.
- مغز پسته ایرانی نسبت به پوسته آن بیشتر از مغز پسته آمریکایی است.
- پسته ایرانی طعم شیرین و ملایمی دارد و پسته آمریکا ته مزه تلخ و خشک‌تری دارد.
- پسته ایرانی چربی بیشتر دارد و پسته آمریکایی به خاطر چربی کمتر، بافت خشک‌تر و شکننده‌تری دارد.
- میزان کالری و موارد مصرف هر دو پسته ایرانی و آمریکایی، یکسان و مشابه است.
بیشتر بخوانید: خواص پسته تازه برای سلامت بدن
نکات مهم در خرید انواع پسته ایرانی
در زمان خرید انواع پسته ایرانی مرغوب یا پستههای آمریکایی و خارجی، علاوه بر ظاهر باید به قیمت و فاکتورهای دیگر هم دقت کنید تا بتوانید با کیفیت‌ترین و ممتازترین انواع پسته را بر اساس بودجه خود خریداری کنید.
ویژگی‌های پوست پسته
پوسته سفید و استخوانی در انواع پسته ایرانی باکیفیت باید رنگ استخوانی و بدون لک داشته باشد. این بخش پسته باید رنگ یکدست و طبیعی داشته باشد و آثاری از هر گونه شکستگی یا له شدگی در آن وجود نداشته باشد.
میزان خندان بودن
پستههای مرغوب نه زیادی بسته و نه زیادی خندان یا باز هستند. اگر پوست استخوانی پسته بیش از حد باز و خندان باشد، احتمال اینکه پسته‌ها به روش مکانیکی خندان شده باشند، بیشتر است.
رنگ مغز پسته
رنگ مغز انواع پسته ایرانی، بسته به نوع پسته بین سبز تا زرد متغیر است. هر چه رنگ مغز پسته، سبزتر باشد، خوشمزه‌تر و باکیفیت‌تر است.
طعم پسته
پستههای باکیفیت و مرغوب ایرانی، طعم ملایم شیرین دارند و به هیچ وجه نباید گس یا تلخ باشند.
بافت مغز پسته
بافت پسته باید ترد و کمی آبدار باشد. پسته‌هایی که رطوبت خود را از دست داده‌اند و خشک هستند، به معنی مانده بودن آنها است.
بوی پسته
انواع پسته ایرانی مرغوب، باید بوی تازگی بدهند. اگر پسته را بو کردید و بوی ماندگی و کهنگی به مشامتان رسید، در خرید خود، تجدید‌نظر کنید. حتی برخی پسته‌ها در اثر نگهداری نادرست، بوی کپک و خرابی هم می‌دهند که با دقت بیشتر ممکن است این بو را تشخیص بدهید.
سوالات متداول درباره انواع پسته
انواع پسته دامغان شامل چه پسته‌هایی هستند؟
ارقام پسته که در دامغان برداشت می‌شوند، شامل پسته شاه‌پسند، عباسعلی و خنجری هستند. ارقام دیگر پسته دامغانی نیز شامل فخری، قرمز علیان، دولابی، غنی‌آبادی و … هستند که همگی در این شهر کشت و برداشت می‌شوند.
انواع پسته رفسنجان چه پسته‌هایی هستند؟
پسته رفسنجان یک نوع پسته خاص نیست و در این شهر به عنوان یکی از شهرهای مهم در کشت انواع پسته ایرانی، پستههای احمد آقایی، کله قوچی، اکبری و اوحدی یا فندقی و نوق کشت می‌شوند.
محصولات مرتبط
