تفاوت های ماه رمضان با دیگر ماه‌ها در چیست؟ اصلا چرا این ماه به عنوان یکی از مهم‌ترین ماه‌های قمری شناخته می‌شود؟ در این ماه چه اتفاقات مهمی رخ داده است؟ همه این‌ها و سوالاتی مشابه این‌ها، در مورد ماه رمضان و فضایل آن ذهن بسیاری افراد را به خود مشغول کرده است. پرسش کلی این است که چه چیزی یا چیزهایی ماه رمضان را از دیگر ماه‌ها متمایز می‌کند؟ ما در این مقاله از سرویس سبک زندگی در مجله کوروش به تمام این پرسش‌ها پاسخ می‌دهیم و دلیل تفاوت های ماه رمضان با دیگر ماه‌ها را به شما خواهیم گفت.
فضیلت‌های ماه مبارک رمضان
در اسلام از رمضان با عنوان «ماه خدا» یاد شده است. به گفته پیامبر اسلام ثواب خواندن یک آیه از قرآن در این ماه به اندازه یک ختم قرآن است و به گفته علی بن ابیطالب (ع) خواب روزه‌دار عبادت، سکوتش تسبیح، دعایش پذیرفته و ثواب عملش دو برابر است.
از دیگر تفاوت های ماه رمضان نسبت به ماه‌های دیگر این است که پیامبر اسلام گفته است که در این ماه، درهای جهنم به روی مردم بسته و درهای بهشت باز می‌شود. همینطور در روایاتی آمده است که در این ماه، شیطان در عرش خداوند زندانی است و در روایاتی آمده است که در زنجیر گرفتار شده است.
یکی از دلایل دیگری که شیعیان ارادت بیشتری نسبت به دیگر مسلمانان به این ماه دارند به این علت است که علی بن ابیطالب (ع )، به عنوان اولین امام شیعیان در این ماه به قتل رسیده است.
رمضان؛ ماه مهمانی خدا
ماه ضیافت و مهمانی خدا، معروف‌ترین توصیف و صفت برای ماه رمضان است. پیامبر اسلام، حضرت محمد (ص)، از ماه مبارک رمضان به عنوان بهترین ماه خدا نام می‌برد. در کتاب «مصباح کفعمی» درباره سخن پیامبر در مورد فرا رسیدن ماه رمضان چنین آورده شده است: «ای مردم! ماه با برکت و رحمت و آمرزش، به شما روی آورده است، این ماه، نزد خدا بهترین ماه است و روزهایش، بهترین روز‌ها و شب‌هایش، بهترین شب‌ها و ساعاتش بهترین ساعات.
در این ماه، شما به میهمانی خدا، دعوت شده‌اید و در زمزه بهره‌مندان از کرامت خداوند، قرار گرفته‌اید. در این ماه نفس‌های شما، تسبیح خداست و خواب شما، عبادت است و اعمال شما، پذیرفته و دعایتان به اجابت می‌رسد.»
نزول قرآن در ماه رمضان
از مهم‌ترین تفاوت های ماه رمضان با دیگر ماه‌ها، نازل شدن «قرآن کریم» در این ماه است. در آیه ۱۸۵ سوره «بقره» درباره این ماه چنین آمده است: «ماه رمضان، ماهی است که قرآن به عنوان راهنمایی مردم و نشانه‌های هدایت و فرق میان حق و باطل در آن، نازل شده است.»
در سومین آیه از سوره «دخان» هم آمده است: «ما قرآن را در شب مبارک فرو فرستادیم.» که منظور از این شب، شب قدر است. نزول قرآن در چنین شبی نشان از اهمیت شب قدر دارد و همان‌طور که می‌دانید شب قدر در ماه رمضان واقع شده است.
تعیین سرنوشت در ماه رمضان
در کنار نزول قرآن در شب قدر، تعیین سرنوشت مردمان در این شب هم از دیگر ویژگی‌های مهم شب‌های قدر است. در سوره قدر درباره تعیین سرنوشت آدمیان آمده است: «ما آن (=قرآن) را، در شب قدر، نازل کردیم؛ و تو، چه می‌دانی شب قدر چیست؟ شب قدر (=در مقام و مرتبه) از هزار ماه، بهتر و بالاتر است.
ظاهراً مراد از قدر، تقدیر و تعیین و اندازه گیری است، خدای تعالی در آن شب، حوادث یکسال] از آن شب تا شب قدر سال آینده را تقدیر می‌نماید، زندگی و مرگ، رزق، سعادت و شقاوت و چیزهایی از این قبیل را مقدر می‌سازد.
به همین خاطر مسلمانان در شب‌های قدر با احیا و شب‌زنده‌داری در میان دعاهای خود از خدا می‌خواهند تا سرنوشت آن‌ها را تا سال بعد، به بهترین شکل ممکن رقم بزند تا مشمول رحمت الهی شوند.
نماز تراویح
«نماز تراویح» را مسلمانان اهل سنت در شب‌های ماه رمضان می‌خوانند. این نماز به عنوان یکی از آداب و رسوم ماه رمضان در زمان ابوبکر به صورت فرادی (به صورت فردی و تکی و بدون جماعت) خوانده می‌شد ولی «عمر بن خطاب» دستور داد که به صورت جماعت خوانده شود و از آن پس، در میان سنی‌ها، این نماز به صورت جماعت خوانده می‌شود.
از فضیلت‌های مهم خواندن و اقامه نماز تراویح این است که پیامبر اکرم (ص) در این باره فرموده‌اند: اگر مومنی این نماز را در شب اول رمضان بخواند، مانند کودکی است که به تازگی از مادر متولد شده و از گناه پاک می‌شود.
خواندن این نماز در هر یک از شب‌های ماه رمضان ثواب خودش را دارد. مثلا بنا به روایت پیامبر (ص) هر شخص مومن شب هفدهم رمضان نماز تراویح را بخواند، به ایشان ثوابی مانند ثواب پیامبران داده می‌شود.
البته زنان بهتر است این نماز را به صورت فرادی و تک تک بخوانند که بنابر حدیثی از حضرت محمد (ص) در این صورت ثواب نماز زنان به صورت تکی، ۲۷ برابر بیشتر از خواندن با جماعت است.
اعتکاف در ماه رمضان
هرچند برای «اعتکاف» زمان معینی وجود ندارد ولی روایت‌ها حاکی از آن است که پیامبر اکرم (ص) در ماه رمضان اعتکاف می‌کرده است. به همین دلیل مسلمانان مخصوصا در سومین دهه از ماه رمضان اعتکاف می‌کنند. این رسم در بین مسلمانان اهل سنت رواج بیشتری دارد. در میان ایرانیان اعتکاف معمولا روزهای ۱۳ تا ۱۵ رجب برگزار می‌شود. روزه گرفتن در مدت زمان اعتکاف شرط اصلی است و حتما باید در مسجد انجام شود.
بنا بر روایات، امام سجاد (ع) درباره ثواب اعتکاف در ماه رمضان فرموده‌اند: «هر کس در ماه رمضان ۱۰ روز معتکف شود، ارزش آن معادل دو حج تمتع و عمره است.»
دیگر تفاوت های ماه رمضان با ماه‌های عادی
در مورد برتری ماه رمضان به دیگر ماه‌ها از ائمه اطهار و پیامبر، سخنان و روایات مختلفی نقل شده است.
روایت اول:
اما دیگر تفاوت های ماه رمضان با دیگر ماه‌ها، برکات آن است که به همین موارد محدود نمی‌شود. از امام صادق علیه السلام در بحارالانوار نقل شده است که رسول خدا درباره ماه رمضان گفته است: «ماه رمضان ماه خدای عزوجل و آن ماهی است که خداوند کارهای نیک را در آن دوچندان کند و بدی‌ها را در آن محو سازد، ماه برکت و ماه انابه و بازگشت و ماه توبه و ماه آمرزش و ماه آزادی از آتش دوزخ و کامیاب شدن به بهشت است.
هان که در این ماه از هر حرامی، خودداری و تلاوت قرآن را زیاد کنید و حاجات خود را بخواهید و به یاد پروردگارتان سرگرم باشید. ماه رمضان نزد شما نباید همانند ماه‌های دیگر باشد، چرا که برای این ماه در پیشگاه خداوند حرمت و برتری بر دیگر ماه‌ها است، و نباید در ماه رمضان روز روزه شما مانند روز غیر روزه شما باشد.
روایت دوم:
در روایتی از امام رضا (ع) چنین نقل شده است:
نیکی‌ها در ماه رمضان پذیرفته و بدی‌ها در آن آمرزیده است. کسی که در ماه رمضان آیه‌ای از کتاب خداوند بخواند همانند کسی است که در ماه‌های دیگر قرآن را ختم کرده و کسی که در این ماه در روی برادر ایمانی خود بخندد (و او را خوشحال کند) در روز قیامت او را دیدار نکند جز آنکه در روی او بخندد (و او را خوشحال کند) و به بهشت مژده‌اش دهد، و کسی که در این ماه به مؤمنی کمک می‌کند، خدای تعالی در هنگام عبور بر صراط کمکش کند در آن روزی که گام‌ها بلغزد، و کسی که خشمش را در این ماه نگه دارد، خداوند خشمش را در روز قیامت از او بازدارد.
و کسی که درمانده اندوهگینی را دستگیری و نجات دهد، خداوند در روز قیامت او را از هراس بزرگ آن روز در امان دارد، و کسی که ستمدیده‌ای را در این ماه یاری کند، خدایش در دنیا بر دشمنانش یاری دهد، و در روز قیامت نیز هنگام حساب و در کنار میزان یاریش کند.
ماه رمضان ماه برکت، ماه رحمت، ماه مغفرت، ماه توبه و ماه انابه و بازگشت به درگاه الهی است. کسی که در ماه رمضان آمرزیده نشود، در چه ماهی می‌خواهد آمرزیده شود؟ از خدا بخواهید در این ماه روزه‌تان را بپذیرد، و آخرین سال عمر شما قرار ندهد، و توفیق اطاعت خود را به شما دهد، و از نافرمانیش شما را نگه دارد، که به‌راستی خداوند بهترین کسی است که از او درخواست کنند.
روایت سوم:
در این روایت از قول امام باقر(ع) درباره فضیلت‌های ماه رمضان آمده است:
«به راستی که در کتاب خدا ماه‌ها نزد خدا دوازده ماه است. روزی که خداوند آسمان‌ها و زمین را آفرید، پس نور و روشنی ماه‌ها، ماه رمضان است و قلب ماه رمضان «شب قدر» است و قرآن در شب اول ماه رمضان نازل گشته، پس با قرآن از این ماه استقبال کن.»
سوالات متداول
از مهم‌ترین تفاوت های ماه رمضان با دیگر ماه‌ها چیست؟
برکات ماه رمضان بنا بر روایات، احادیث و قرآن بسیار زیاد است و از میان آن‌ها می‌توان به نزول قرآن در این ماه اشاره کرد. همچنین فرایض مختلفی مثل روزه گرفتن، خواندن قرآن، نماز و حتی استراحت کردن روزه‌داران هم نسبت به دیگر ماه‌ها ثواب بسیار بیشتری دارد. این‌ها از اصلی‌ترین تفاوت های ماه رمضان با دیگر ماه‌ها است.
مراسم اعتکاف در چه ماهی برگزار می‌شود؟
اعتکاف از فرایض دینی مسلمانان است که در کشورهای با اکثریت اهل سنت، در ۱۰ روز پایانی ماه رمضان و در ایران ۱۳ تا ۱۵ ماه رجب برگزار می‌شود.
چه سالی دو تا ماه رمضان دارد؟
سال ۱۴۰۲ شمسی، دوبار در سال ماه رمضان خواهیم داشت.
چه سالی ماه رمضان در عید نوروز بود؟
نوروز سال ۱۳۷۰ شمسی، ماه رمضان و نوروز با یکدیگر متقارن شد.
ماه رمضان ۱۴۰۱ چند روزه است؟
یکشنبه ۱۴ فروردین ۱۴۰۱ تا یکشنبه ۱ اردیبهشت ۱۴۰۱ زمان رسمی برگزاری ماه رمضان است. در این سال، ماه رمضان ۲۹ روزه است.
ماه رمضان ۱۴۰۳ چه روزی است؟
در سال ۱۴۰۳ ماه رمضان مصادف با ۱۱ اسفند است.
