«قهوه» یکی از قدیمی‌ترین و محبوب‌ترین نوشیدنی‌های دنیا و دومین نوشیدنی روزانه بعد از آب است که همواره بین خوردن یا نخوردن آن میان علما اختلاف است. از کافئین بالا و مشکلات بی‌خوابی و تند شدن ضربان قلب گرفته تا تیره شدن دندان‌ها همه سبب می‌شوند که برخی افراد هنوز در مورد خوردن یا نخوردن قهوه دو‌دل باشند اما واقعیت این است که قهوه یک خوراکی مفید و سرشار از آنتی‌اکسیدان و ترکیبات مفید است و خطر بروز بسیاری از بیماری‌ها را به طور چشمگیری کاهش می‌دهد. در این نوشتار با ما همراه باشید تا به شما بگوییم قهوه چیست، چه ترکیبات مفیدی دارد، بهتر است به چه شکلی مصرف شود و ۱۰ دلیل علمی که ثابت می‌کنند قهوه برای بدن چه فواید و خواص شگفت‌انگیزی دارد را در سرویس سلامت مجله کوروش بخوانید.
قهوه چیست؟
قهوه بیش از آن‌که یک نوشیدنی قهوه‌ای رنگ باشد یک ماده خوراکی مفید و سالم است که از دانه‌هایی به رنگ سبز به‌دست می‌آید. درخت این نوشیدنی بین‌المللی قدیمی نخستین بار در قرن یازدهم میلادی توسط یک چوپان جوان اهل اتیوپی کشف شد و دانه‌های قهوه حدود سال ۵۷۰ بعد از میلاد برای اولین بار کشت شد و مورد استفاده قرار گرفته است. پای دانه‌های قهوه بعدها به عربستان، یمن، ترکیه و سپس به اروپا و آمریکا باز شد. شاید برای‌تان جالب باشد که بدانید قهوه محبوب «موکا» نامش را از بندر «موکا» در یمن گرفته است که نخستین بار قهوه از آن‌جا به کشورهای دیگر صادر شد. دانه‌های قهوه یمنی طعم شکلاتی داشتند و هنوز هم نوشیدنی‌های شکلاتی به نام «موکا» مشهور هستند. نکته جالب دیگر این‌که در کشور اتیوپی هزاران نوع درخت قهوه وجود دارد که هنوز از آنها بهره‌برداری نشده است.
در مورد خواص بی‌نظیر قهوه ابتدا بد نیست ارزش غذایی یک ماگ قهوه را با هم مرور کنیم:
- ویتامین B2( ریبوفلاوین): ۱۱% نیاز روزانه
- ویتامین B5( پانتوتنیک اسید): ۶% نیاز روزانه
- ویتامین B1( تیامین): ۲% نیاز روزانه
- ویتامین B3( نیاسین): ۲% نیاز روزانه
- فولات: ۱% نیاز روزانه
- منگنز: ۳% نیاز روزانه
- پتاسیم: ۳% نیاز روزانه
- منیزیم: ۲% نیاز روزانه
- فسفر: ۱% نیاز روزانه
این در حالی است که قهوه به شکل اصلی و اولیه‌‌اش، غذایی کامل، مملو از آنتی‌اکسیدان‌ها و مواد مغذی مفید است. نکته‌ی کلیدی ماجرا اما این است که قهوه را به گونه‌ای مصرف کنید که بتوانید از خواص بی‌نظیر آن بدون این‌که مشکلی برای سلامتی‌تان پیش بیاورد بهره ببرید چرا که مردم معمولا با اضافه کردن شکر، خامه یا افزودنیهای مصنوعی دیگر مواد مغذی موجود در قهوه را از بین می‌برند و آن را به یک نوشیدنی پر‌کالری و مضر تبدیل می‌کنند.
بهترین و سالم‌ترین شکل مصرف قهوه
بهترین و سالم‌ترین شکل مصرف قهوه نوشیدن آن به صورت خالص و تلخ است. اما اگر دوست دارید طعم قهوه‌تان متفاوت باشد، کمی دارچین به آن اضافه کنید. دارچین ادویه‌ای سرشار از آهن است که به ثابت نگه داشتن قند خون و کاهش سطح چربی بد کمک می کند. جوز هندی و هل هم انتخاب‌های ایده‌آل دیگر برای اضافه کردن به قهوه تلخ هستند. جوز‌هندی به سیستم گوارش کمک می‌کنند و هل خواص ضد‌سرطان و ضد‌افسردگی دارد.
یکی دیگر از افزودنیهای مفید برای یک فنجان قهوه، پودر کاکائو شیرین نشده است که یک قاشق چای‌خوری از آن مملو از ۹ درصد مصرف پیشنهادی روزانه زینک، منیزیوم، آهن و منگنز است. بهتر است به قهوه شکر و خامه اضافه نکنید تا یک نوشیدنی سالم و مفید میل کنید. با این‌همه اگر قهوه را به صورت تلخ دوست ندارید یک راه‌حل سالم دیگر برای شما داریم. گیاه «شکر‌برگ» (stevia) یک جایگزین خوب و بدون کالری برای شکرهای تصفیه شده است. عصاره خالص شکر‌برگ تا ۳۰۰ برابر شیرین‌تر از شکر معمولی است، و سبب می‌شود که افراد برای شیرین کردن یک فنجان قهوه از مقدار خیلی کم از آن استفاده کنند.
۱۰ دلیل علمی برای اثبات مفید بودن قهوه
۱- قهوه شما را باهوش‌تر می‌کند
قهوه نه تنها شما را هوشیارتر می‌کند و بیدار نگه می‌دارد بلکه از نظر ذهنی شما را باهوش‌تر می‌کند و توانایی‌تان برای یادگیری را بالاتر می‌برد. ماده اصلی موجود در قهوه «کافئین» است و کافئین هم ماده‌ای به شدت محرک است. به این ترتیب پس از نوشیدن قهوه، کافئین جذب جریان خون می‌شود. این ماده پس از عبور از ایست بازرسی مغز، به سیستم اعصاب مرکزی می‌رسد، سراغ « آدنوزین» (عامل احساس خستگی و خواب‌آلودگی) می‌رود و مانع فعالیت آن می‌شود.
کافئین سبب افزایش تولید «نوراپی‌نفرین» و «دوپامین» می‌شود. «نوراپی‌نفرین» برای حفظ دقت، کنترل احساسات، یادگیری و ادراک ضروری است و «دوپامین» اسید‌آمینه لازم برای احساس توانایی، انرژی و لذت است. طبق آزمایش‌های صورت گرفته عملکرد حافظه، خلق‌و‌خو، هوشیاری، انرژی، زمان واکنش و عملکرد شناختی با نوشیدن قهوه به نحو قابل قبولی بهبود پیدا می‌کند و این موارد از جمله مهم‌ترین خواص و فواید درمانی قهوه است.
حتما بخوانید: قهوه موکا چیست؟
۲- قهوه چربی‌سوز است و فعالیت‌های فیزیکی را بهبود می‌بخشد
یکی از بهترین دلایل برای خاصیت چربی‌سوزی قهوه، وجود کافئین در بسیاری از مکمل‌های چربی‌سوز دنیاست. کافئین به عنوان یک محرک قوی بر روی سیستم عصبی مرکزی تاثیر می‌گذارد، پیام شکستن چربی را به سلول‌های مغز می‌فرستد و به این ترتیب علاوه بر بالا بردن سرعت متابولیسم، سرعت سوخت‌و‌ساز و چربی سوزی ( تا ۱۰ درصد در افراد چاق و تا ۲۹ درصد در افراد لاغر) و عملکرد اکسیده شدن اسیدهای چرب را هم افزایش می‌دهد. از سوی دیگر کافئین عملکرد ورزشکاران را با چند مکانیسم از جمله بالا بردن ترشح آدرنالین در خون و حرکت دادن اسیدهای چرب از بافت‌های چربی به طور متوسط ۱۱ تا ۱۲ درصد، بهبود می‌بخشد. شاید به همین خاطر توصیه پزشکان نوشیدن یک فنجان قهوه نیم ساعت پیش از فعالیت‌هایی مثل پیاده‌روی است تا از خواص و فواید درمانی قهوه بهره‌مند شوید.
حتما بخوانید: طرز تهیه نوشیدنی قهوه زنجبیلی برای تقویت سیستم ایمنی بدن علیه کرونا
۳- قهوه احتمال ابتلا به دیابت نوع ۲ و سکته قلبی را کاهش می‌دهد.
دیابت نوع ۲، یکی از جدی‌ترین بیماری‌ها در جوامع پیشرفته است و هم‌اکنون حدود سیصد میلیون نفر در جهان به آن مبتلا هستند. با این‌همه میزان ابتلا به دیابت نوع ۲ در کسانی که قهوه مصرف می‌کنند، به طور چشمگیری پایین است. مطالعات نشان می‌دهد ریسک ابتلا به این بیماری در افرادی که بیشترین میزان قهوه را مصرف می‌کنند، ۲۳ تا ۶۷ درصد کمتر است. طبق بررسی‌های گسترده از داده‌های ۱۸ تحقیق بر روی حدود ۵۰ هزار نفر، نوشیدن روزانه یک فنجان قهوه خطر ابتلا به دیابت نوع ۲ را تا ۷ درصد کاهش می‌دهد.
علاوه بر این افرادی که روزانه یک یا دو فنجان قهوه مصرف می‌کنند نسبت به افرادی که از خوردن آن خودداری می‌کنند ۲۰ درصد کمتر بر اثر آسیب‌های ناشی از حمله قلبی جان خود را از دست می‌دهند. از سوی دیگر یکی از مهم‌ترین خواص و فواید درمانی قهوه این است که پس از سکته‌قلبی، روند بهبود قلب را تقویت کرده و احتمال حمله قلبی بعدی را کاهش دهد اگر چه به اعتقاد پزشکان که مصرف قهوه باید در حد متعادل باشد.
۴- قهوه احتمال ابتلا به آلزایمر و پارکینسون را کاهش می‌دهد
آیا می‌دانستید ریسک ابتلا به آلزایمر و جنون در افرادی که روزانه قهوه می‌نوشند ۶۰ درصد کمتر از سایر افراد است؟ در حال حاضر آلزایمر نخستین بیماری مربوط به اختلال عملکرد مغز در دنیاست که سبب زوال عقل می‌شود. از سوی دیگر مصرف قهوه خطر ابتلا به بیماری پارکینسون به عنوان دومین اختلال مغزی بدون درمان در دنیا را بین ۳۲ تا ۶۰ درصد کاهش می‌دهد.
۵- قهوه از سیروز کبد پیشگیری می‌کند
عملکرد درست اندام‌های مختلف بدن تا حدود زیادی بستگی به کارکرد بی‌عیب و نقص «کبد» دارد. براساس تحقیقات علمی ثبت شده افرادی که هر روز ۴ فنجان یا بیشتر قهوه می‌نوشند، ۸۰ درصد کمتر به بیماری سیروز کبدی مبتلا می‌شوند. همان‌طور که می‌دانید در بیماری «سیروز کبدی» بافت کبد به دلیل عفونت مزمن، فرسوده و در اکثر موارد منجر به مرگ می‌شود.
۶- قهوه طول عمر شما را زیاد می‌کند
اگر شما هم از آن‌دسته افرادی هستید که هنوز هم مثل بسیاری از مردم نسبت به خواص و فواید درمانی قهوه نظر مثبتی ندارید، وقتی بدانید طبق تحقیقات گسترده پزشکی ثابت شده نوشیدن قهوه خطر مرگ ناگهانی به هر دلیلی را کاهش می‌دهد و سبب افزایش طول عمر می‌شود حتما نسبت در این عقیده تجدید نظر می‌کنید. در دو مطالعه‌ی بسیار گسترده، نوشیدن قهوه به مدت ۱۸ تا ۲۴ سال، با ۲۰ درصد کاهش خطر مرگ و میر در مردان و ۲۶ درصد در زنان، همراه بود. این تاثیر مثبت به ویژه در مبتلایان به دیابت نوع ۲ قوی‌تر است. در یک مطالعه‌ی ۲۰ ساله روی بیماران دیابتی که قهوه می‌خوردند، مشاهده شد که میزان مرگ و میر در آنها، ۳۰ درصد کاهش یافته است.
حتما بخوانید: بهترین زمان نوشیدن قهوه برای پیشگیری از بی خوابی چه ساعتی از روز است؟
۷- قهوه خطر ابتلا به سرطان را کاهش می‌دهد
از جمله مهم‌ترین سرطان‌ها در کشورهای صنعتی و توسعه‌یافته، سرطان‌های کبد و روده بزرگ است که به ترتیب در رده سوم و چهارم سرطان‌های شایع قرار دارند و عمدتا به دلیل سبک زندگی ناسالم و مصرف بیش از اندازه غذاهای ناسالم، فست‌فود و غذاهای سرخ شده رخ می‌دهند. در این میان مطالعات نشان می‌دهد از جمله خواص و فواید درمانی قهوه کاهش ریسک ابتلا به سرطان کبد در افرادی که قهوه مصرف می‌کنند تا۴۰ درصد پایین‌تر است.
از سوی دیگر طبق تحقیقی که بر روی حدود ۵۰ هزار نفر انجام شد، احتمال ابتلا به سرطان روده بزرگ در کسانی که روزانه ۴ یا ۵ فنجان قهوه می‌خوردند، ۱۵ درصد کمتر بود. علاوه بر این یکی دیگر از خواص و فواید درمانی قهوه کمک به بهبود سرطان پروستات است. بد نیست بدانید نوشیدن منظم قهوه می تواند خطر ابتلا به سرطان پروستات را کاهش دهد زیرا ترکیبات موجود در آن التهاب بدن را کاهش می دهد و سطح انسولین خون را تنظیم می‌کند.
۸- قهوه شادی‌آور و ضد‌افسردگی است
یکی از شایع‌ترین بیماری‌های قرن ۲۱ «افسردگی» است. این بیماری روانی در حال حاضر زندگی حدود ۵ درصد از مردم آمریکا را مختل کرده است. با این‌همه تحقیقات گسترده نشان می‌دهد نوشیدن روزانه ۴ فنجان قهوه خطر ابتلا به افسردگی را در زنان تا حدود ۲۰ درصد کاهش می‌دهد. از سوی دیگر این زنان ۵۳ درصد کمتر از سایر افراد به خودکشی فکر می‌کنند. در حقیقت قهوه از طریق تولید هورمون‌های شادی‌آور «سروتونین» و «دوپامین» مانع از افسردگی می‌شود. وقتی انسان دچار حس افسردگی می شود، دو حس عدم انگیزه و فقدان شادی را در خود احساس می کند. مصرف قهوه موجب افزایش انگیزه می شود. همچنین با مسدود کردن گیرنده های ادنوسین توانایی احساس شادی را افزایش می دهد. به طور کلی تمام موادی که دارای خواص ضددرد، مسکن و یا انرژی زا باشند می توانند به طور مستقیم یا غیرمستقیم موجب شادی و افزایش روحیه شوند.
۹- قهوه بافت ماهیچه‌ها را تقویت می‌کند
یکی دیگر از خواص و فواید درمانی قهوه این است که در زمان نوشیدن قهوه ماده‌ای به نام عامل نرون‌زای مغزی (BDNF) در مغز ترشح می‌شود که باعث تقویت نیروی عضلانی می‌شود. در صورت عدم ترشح BDNF ماهیچه‌ها تحلیل می‌روند. به این ترتیب کافئین موجود در قهوه از کاهش نیرو بر اثر کهولت سن پیشگیری می‌کند و از این طریق خطر آسیب دیدن ماهیچه‌ها به خصوص در ورزشکاران کمتر می‌شود. معمولا توصیه می شود که قبل از ورزش یک فنجان قهوه بنوشید. قهوه موجب افزایش انرژی شده و به فرایند کاهش وزن را سرعت می دهد.
۱۰- قهوه درد را کم می‌کند
در حالی که میزان کاهش درد ناشی از آسیب ماهیچه‌ها به خصوص در میان ورزشکاران با داروی مسکن ناپروکسن حدود ۲۰ تا سی درصد است، براساس مطالعات صورت گرفته در دانشگاه ایلینو ایالات متحده افرادی که روزانه ۲ تا سه فنجان قهوه مصرف می‌کنند ۴۸ درصد بیشتر کاهش درد را احساس می‌کنند. به این ترتیب کاهش درد از جمله مهم‌ترین خواص و فواید درمانی قهوه به شمار می‌رود. شاید جالب باشد که بدانید در ترکیب بعضی از داروها مانند آسپرین و استامینوفن دارای مقداری کافئین هستند. وجود کافئین در مسکن ها موجب افزایش اثربخشی آنها می شود. همچنین میزان نیاز به مصرف این داروها را کاهش می دهد. محققان دریافته اند که استفاده از این ماده در تولید داروها میزان استفاده از مسکنها را تا ۴۰% کاهش می دهد اما تنها دوز کمی از کافئین برای افزایش اثربخشی داروهای مسکن لازم است. توجه کنید که مصرف مقدار مناسب کافئین موجب افزایش انرژی و شادی می شود اما مصرف بیش از اندازه این ماده ممکن است موجب رفلاکس و ایجاد درد شود.
منبع: Healthline
محصولات مرتبط
