دوران شیردهی مادر یکی از تاثیرگذارترین دورانها برای نوزادان است و آگاهی از غذاهای ممنوع در این دوران و مواد مغذی مورد نیاز بدن مادر بسیار مهم است. شیر مادر بهترین غذا برای نوزاد است. در شش ماه اول زندگی نوزاد شیر مادر تقریبا اکثر مواد مغذی مورد نیاز کودک را فراهم میکند. ترکیب شیر مادر ارتباط مستقیمی با بدن و تغذیه او دارد. بر اساس تحقیقات هر آنچه که مادران در دوران شیردهی میخورند، بر روی محتوای شیر آنها مستقیما تاثیر میگذارد. به طور کلی غذاهای زیادی جزوه غذاهای ممنوع در دوران شیردهی نیستند. به مادران توصیه میشود تا رژیم متعادل و متنوعی داشته باشند. اما با این حال برخی غذاها و نوشیدنیها وجود دارند که در دوران شیردهی ممنوع هستند یا مصرف آنها باید بسیار محدود باشد. در این مقاله از مجله کوروش غذاهای ممنوع در دوران شیردهی را معرفی میکنیم.
ماهیهای سرشار از جیوه از غذاهای ممنوع دوران شیردهی
ماهی منبع بزرگی از اسیدهای DHA و EPA است. این دو نوع دو اسید چرب حاوی امگا ۳ در رشد مغز در نوزادان بسیار تاثیر گذار هستند. موادی که به سختی در سایر غذاها یافت میشوند. با این حال برخی از ماهیها و غذاهای دریایی میتوانند سرشار از جیوه باشند. فلزی که سمی است. در نوزادان و کودکان حساسیت و مسمومیت به جیوه بسیارمشاهده شده است. استفاده ازماهی پر جیوه که در دسته غذاهای ممنوع در دوران شیردهی است، باعث قرار گرفتن کودک در معرض سطح بالای جیوه میشود. سطح بالای جیوه بر روی سیستم عصبی مرکزی نوزاد تاثیر میگذارد. این موضوع باعث نقص در مهارتهای شناختی زبانی و گفتاری، آگاهیهای بصری و مهارتهای حرکتی در نوزادان میشود.
بنابراین یکی از غذاهای ممنوع در دوران شیردهی ماهیهایی سرشار از جیوه هستند. این ماهیها شامل ماهی تن بزرگ، شاه ماهی، کوسه، اره ماهی، ماهی کاشی و مارلین هستند. معمولاً برای اطمینان از مصرف کافی امگا ۳ برای کاهش خطر مسمومیت با جیوه به مادران توصیه میشود که مصرف ماهی خود را کنترل کنند. مادران میتوانند در دوران شیردهی ۳۵۰ گرم ماهی کم جیوه در هفته مصرف کنند.
مکملهای گیاهی ممنوع در دوران شیردهی
استفاده از گیاهان و ادویهجات در دوران شیردهی بی خطر است و معمولاً گیاهان جزو مواد غذایی ممنوع نیستند. ادویهجاتی مثل زیره و یا ریحان که به عنوان چاشنی غذا استفاده میشوند به هیچ وجه در دورانشیردهی ممنون نیست. با این حال وقتی صحبت از مکملهای گیاهی و دمنوش میشود، معمولا پزشکان تا حدودی نگران میشوند.
واقعیت ماجرا این است که هنوز تحقیقات کاملی در مورد این مواد انجام نشده است. مکملهای گیاهی ممکن است آلوده به فلزات سنگین و خطرناک باشند. در حالیکه بسیاری از زنان فکر میکنند که مکملها به افزایش شیر مادر کمک میکنند. اما این موضوع تا حدودی اشتباه است. به طور کلی شواهد محدودی در مورد اثر مکملها در افزایش شیر وجود دارد. بهتر است قبل از استفاده از مکمل در دوران شیردهی با پزشک مشورت شود.
الکل از نوشیدنیهای ممنوع در دوران شیردهی
مصرف الکل در دوران شیردهی و چه در حالت عادی برای بدن مضرات زیادی دارد. پرهیز از مصرف الکل از نکات مهم در دوران شیردهی است. تحقیقات نشان داده است که میزان الکل در شیر مادر به زمان مصرف آن و اندازه درصد الکل بستگی دارد. بر اساس این تحقیقات، میزان الکل در شیر مادر ۳۰ تا ۶۰ دقیقه پس از آخرین نوشیدنی به اوج خود میرسد. الکل میتواند تا دو الی سه ساعت در بدن مادر و شیر او باقی بماند. بنابراین هرچقدر میزان الکل نوشیدنی بیشتر باشد، از بین رفتن آن در بدن به زمان بیشتری نیاز دارد. میزان مصرف بالای الکل باعث کاهش ۲۰ درصدی شیر مادر میشود. علاوه بر این مصرف مکرر و بیش از حد الکل در دوران شیردهی باعث اختلالات مختلفی چون اختلال در الگوی خواب، تاخیر در مهارتهای حرکتی و حتی تاخیر در شناخت در کودک میشود.
در دوران شیردهی کافئین کمی مصرف شود
قهوه، نوشابه، چای و شکلات منابع رایج کافئین هستند. مقداری از کافئین هنگام مصرف در شیر مادر باقی میماند. این موضوع مشکل ساز است. زیرا نوزادان در جذب کافئین مشکل دارند. مقادیر زیاد کافئین با گذشت زمان در بدن کودک جمع شده و باعث تحریکپذیری و مشکلات در خواب کودک میشود. به مادران در دوران شیردهی توصیه میشود روزانه بیشتر از ۳۰۰ میلی گرم کافئین مصرف نکنند. این میزان معادل دو تا سه فنجان قهوه در روز است.
علاوه بر کافئین، نوشیدنیهای انرژی زا هم در دسته نوشیدنیها و غذاهای ممنوع در دوران شیردهی قرار میگیرند. چرا که این نوشیدنیها علاوه بر ویتامینها، حاوی مقادیر بسیار زیادی کافئین هستند. به زنان شیرده توصیه میشود در دوران شیردهی از مصرف این محصولات اجتناب کنند، مگر اینکه با پزشک خود مشورت کرده باشند.
غذاهای فرآوری شده در لیست خوردنیهای ممنوع
بهتر است تا مادران در دوران شیردهی از یک رژیم غذایی سالم پیروی کنند. از آنجا که غذاهای فرآوریشده به طور کلی دارای کالری و چربی بسیار زیاد هستند، در دسته غذاهای ممنوع در دوران شیردهی قرار میگیرند. مواد ناسالم و قندهای اضافه این غذاها بسیار مضر است. این غذاها معمولاً دارای فیبر، ویتامین و مواد معدنی کمی هستند و توصیه میشود که مصرف آنها در دوران شیردهی تا حد ممکن محدود شود. تحقیقات نشان میدهد که رژیم غذایی مادر در دوران شیردهی در مراحل بعدی زندگی کودک بسیار تأثیرگذا است.
مطالعات بر روی حیوانات نشان داده که مزاج نوزادان از طریق شیر مادر تغییر میکند. بر اساس تحقیقات کودکانی که از مادران با رژیم ناخواسته متولد میشوند، به طور قابل توجهی تمایل به غذاهای چرب و شیرین دارند. این در حالی است که نوزادان متولد شده از مادران با رژیم غذایی سالم چنین مزاجی ندارند. بنابراین استفاده از غذاهای چرب و شیرین در مزاج و رژیم غذایی کودکان تاثیرگذار است.
دیگر ملاحظات و محدودیتها در رژیم غذایی دوران شیردهی
از آنجا که مصرف غذاها و نوشیدنیها تاثیر مستقیم در شیر مادر دارند، باید در نحوه و میزان استفاده از آنها توجه کرد. برخی از مادران میگویند که غذاهای طعمدار مانند پیاز، سیر، ادویهجات و ترشیجات درتغییر رفتار و عادات کودکانشان تاثیر بسیار زیادی دارد. مادران در دوران شیردهی با خوردن این غذاها باعث ایجاد حس کلافگی در نوزادان میشوند. اگرچه هیچ مدرک معتبری وجود ندارد که مادران در دوران شیردهی نباید از غذاهای طعمدا استفاده کنند. اما تاثیر این مواد غذایی در رفتارهای برخی از کودکان مشاهده شده است.
بهتر است برای آگاهی از غذاهای ممنوع در دوران شیردهی از پزشک در این زمینه مشورت گرفته شود. همچنین توصیه میشود از برخی از مواد غذایی چون شیر گاو و محصولات سویا نیز در دوران شیردهی کمتر استفاده شود. تقریباً ۲/۵ درصد از نوزادان به پروتئین شیر گاو حساسیت دارند. همچنین ۲۵ درصد از نوزادان به پروتئین سویا حساسیت دارند. بنابراین اگر علائم حساسیت در کودکان مشاهده شد، شیرگاو و سویا را در دسته غذاهای ممنوع در دوران شیردهی قرار دهید. همچنین در یک پروسه دو تا چهار هفتهای این مواد را از رژیم غذایی خود حذف کنید.