علائم خوردن پودر و مواد شوینده در بچه ها و بزرگسالان چیست؟ خوردن مواد شوینده برای بچه‌ها چه عوارضی دارد؟ راه‌های درمان و پیشگیری خوردن مواد شوینده چیست؟ از آنجایی که کودکان مدام در حال تجربه کردن چیزهای جدید هستند و نسبت به خطرات و تبعات ناشی از آنها، آگاهی ندارند، بهترین کار این است که از بروز حوادث به خصوص در روند خانه تکانی تا جای ممکن پیشگیری کرده و برای احتیاط، خودتان را برای مواجهه با شرایط نامساعد آماده کنید. در این مقاله از سرویس سلامت در مجله کوروش به علائم خوردن پودر و مواد شوینده در بچه‌ها، عوارض، راه‌های پیشگیری و درمان خوردن مواد شوینده می‌پردازیم.
دلایل خوردن پودر و مواد شوینده در کودکان
شوینده‌ها مخصوصا شوینده‌های مخصوص ماشین لباسشویی و ظرفشویی می‌توانند به صورت مایع، پودر یا قرص باشد. این محصولات معمولا رنگ‌های روشن دارند و ممکن است برای کودکان خردسال مثل آبنبات به نظر برسند. قرص‌های لباسشویی هم معمولا غلیظ‌تر هستند و در صورت گاز گرفتن، محتویات آنها می‌تواند به داخل دهان کودک برود.
در همه این موارد، عموما خوردن پودر و مواد شوینده به صورت غیر عمدی اتفاق می‌افتد و فقط باعث تحریک سیستم گوارش می‌شود.
علائم خوردن پودر و مواد شوینده توسط کودک
علائم ناشی از خوردن پودر و مواد شوینده توسط کودک همانطور که گفته شد، بسته به میزان مصرف آن متفاوت خواهد بود. اگر مسمومیت، خفیف باشد و کودک این مواد را خورده باشد، مسمومیت در حد تحریک دهان و گلو است. اگر در تماس با آن بوده باشد، ممکن است دچار قرمزی روی پوست شود. اما در صورت شدیدتر بودن مسمومیت باید منتظر علائم زیر در کودک باشید:
• آسیب به مری
• دل‌درد شدید
• درد و ورم دهان
• وجود خون در مدفوع
• ایجاد تاول و قرمز شدن لب‌ها
• استفراغ همراه با خون
• تنگی نفس و سرفه
• کاهش چشمگیر فشار خون
• کاهش ضربان قلب
• وجود قرمزی، التهاب یا سوختگی سطحی پوست
• ورم کردن راه‌های تنفسی، تنفس با صدای بلند و تغییر رنگ کودک
چطور خوردن پودر و مواد شوینده باعث ایجاد مسمومیت می‌شود؟
انواع پودر و مواد شوینده دارای ترکیبات و فرمول‌های شیمیایی هستند که به بدن و پوست آسیب می‌رسانند. مخصوصا در مورد شوینده‌های مایع که گازهای خطرناکی تولید می‌کنند، ورود این گازها به ریه کودکان و حتی بزرگسالان مضر است.
فقط در مورد کودکان، چون میزان حساسیت و آسیب‌پذیری بالاتری دارند، معمولا صدمات بیشتر خواهد بود. بنابراین توصیه می‌شود این مواد را از دسترس کودکان دور نگه دارید. محصولاتی که حاوی نمک‌های قلیایی هستند و ph آنها بالای ۱۱.۵ است، باید روی بسته‌بندی آنها علامت هشدار سوختگی پوست و گلو داشته باشند.
بعضی از مواد شوینده بسته به آنزیم‌ها و سفید کننده اکسیژن، خاصیت قلیایی کمتری نسبت به نمک قلیایی داشته و ph پایینی دارند، بنابراین در هنگام قورت دادن آسیب‌های جدی کمتری ایجاد می‌کنند.
اقدامات بعد از خوردن مواد شوینده توسط کودک
اقدامات بعد از خوردن مواد شوینده توسط بزرگسال و کودک مشابه است. حتی فرقی نمی‌کند که کودک یا بزرگسال شامپو بخورد یا پودر ماشین لباسشویی یا ریکا، عوارض خوردن مواد شوینده معمولا به یک شکل بروز می‌کند. در این مواقع دستورالعمل‌های زیر را انجام دهید:
جوش شیرین نخورید
برخی بر این باورند که چون مواد شوینده خاصیت اسیدی دارند یا خوردن یک ماده قلیایی، اثر آن را خنثی می‌کنند. بنابراین بعد از خوردن شامپو یا مواد شوینده جوش شیرین می‌خورند یا به خورد کودک می‌دهند. این کار بسیار خطرناک است. چون این مواد با هم واکنش می‌دهند و وضعیت را بسیار وخیم‌تر می‌کنند.
شیر نخورید
خوردن «شیر» بعد از خوردن پودر و مواد شوینده توسط کودک یا بزرگسال نیز، نه تنها کاری از پیش نمی‌برد، بلکه سرعت جذب مواد سمی را هم بالا می‌برد. در نتیجه مسمومیت شدیدتر خواهد شد. پس خوردن شیر را هم به عنوان روش درمان خوردن مواد شوینده فراموش کنید.
آبلیمو نخورید
«آبلیمو» اثر اسیدی دارد و اگر بعد از مسمومیت ناشی از مصرف شوینده‌ها خورده شود، باعث ایجاد مشکلات عمده در معده و دستگاه گوارش خواهد شد.
آب نمک نخورید
بعضی افراد فکر می‌کنند اگر بعد از مسمومیت ناشی از خوردن پودر و مواد شوینده توسط کودک و بزرگسال، فرد مسموم شده استفراغ کند و بالا بیاورد، درمان می‌شود. اما خوردن آب نمک مخصوصا در کودکان مسموم شده، باعث ایجاد اختلال الکترولیتی می‌شود و برای بدن آسیب‌رسان است، به ویژه اگر آب نمک غلیظ باشد.
سفیده تخم مرغ نخورید
خوردن سفیده تخم مرغ هم از مواردی است که نمی‌تواند مسمومیت ناشی از خوردن مواد شوینده را درمان کند. بنابراین چه به صورت خام و چه به صورت آبپز یا پخته، سفیده تخم مرغ را در این مواقع نخورید.
درمان خانگی خوردن پودر و مواد شوینده در بچه ها و بزرگسالان
به محض مطلع شدن از خوردن پودر و مواد شوینده توسط کودک، با اورژانس تماس بگیرید. هرگز به صورت خودسرانه اقدام به درمان این نوع از مسمومیت نکنید. تا زمان رسیدن اورژانس یا رساندن کودک یا خودتان به مراکز درمانی، از توصیه‌های اورژانس پیروی کنید. احتمالا این توصیه‌ها را در این مواقع به شما پیشنهاد می‌دهند:
*در اولین قدم، خونسردی خود را حفظ کنید.
*کودک را مجبور نکنید که حتما استفراغ کند چون در این مواقع احتمال برگشت مواد غذایی وجود دارد و ممکن است خفگی اتفاق بیفتد.
*اگر دچار سوختگی و حساسیت پوستی ناشی از مواد شوینده یا بخارات آن شده‌اید، پوست را به آرامی با آب و صابون بشویید تا مواد شوینده سمی از سطح پوست پاک شوند.
*برای رقیق شدن میزان مواد شوینده در دستگاه گوارش، جرعه جرعه آب بنوشید و آن را دفع کنید.
*اگر مواد شوینده با چشم‌هایتان تماس داشته‌اند، به مدت ۱۵ دقیقه چشم‌هایتان را با آب ولرم بشویید.
*هرگز به توصیه‌های افراد غیر متخصص گوش و عمل نکنید.
در نهایت هرچه سریع‌تر خود را به مراکز درمانی برسانید. چون گزارش‌هایی مبنی بر مسمومیت جدی پس از خوردن پودر و مواد شوینده اعلام شده است که در مواردی، کودکان خردسال به سرعت دچار استفراغ شدید، خواب آلودگی پیشرونده و مشکلات تنفسی شده‌اند.
فراموش نکنید که اگر تا زمان رسیدن به اورژانس، هیچ کاری برای کودک انجام ندهید، بهتر از انجام یک کار اشتباه است.
در صورت خوردن مواد شوینده هنگام مراجعه به پزشک چه بگوییم؟
هنگامی که به مرکز درمانی مراجعه کردید، اطلاعات خود را با پزشک کودک در مورد خوردن نوع ماده شوینده و مقدار آن در میان بگذارید. پزشک در ابتدا علائم حیاتی کودک مثل ضربان قلب، دمای بدن، فشار خون و تنفس را کنترل می‌کند.
بسته به میزان و شدت مسمومیت، ممکن است روش‌های درمانی از قبیل رساندن اکسیژن، مصرف داروهای مسکن، لوله تنفس، مایعات داخل وریدی، برداشتن یا پانسمان قسمت‌های سوخته پوست، شستن مداوم قسمت‌های سوخته، برونکوسکوپی و آندوسکوپی انجام شوند.
اقدامات پیشگیرانه برای مسمومیت خوردن پودر و مواد شوینده
در بزرگسالان معمولا خوردن شامپو و مواد شوینده، به صورت سهوی اتفاق می‌افتد یا ممکن است فرد در مجاورت گازهای سمی شوینده‌ها دچار مشکلات تنفسی و حساسیت پوستی شود که دستورالعمل همان مواردی است که در بالا به آنها اشاره شد.
ولی در مورد کودکان و خردسالان، عدم آگاهی آنها معمولا منجر به خوردن پودر و مواد شوینده می‌شود. برای جلوگیری از بروز مسمومیت مواد شوینده را از دسترس کودکان دور نگه دارید. همچنین می‌توانید برای نظافت خانه و سطوح از مواد شوینده طبیعی خانگی مثل سرکه و جوش شیرین استفاده کنید.
بیشتر بخوانید: آموزش مراحل کمک‌های اولیه در حوادث خانه تکانی
سوالات متداول
خطر مسمومیت ناشی از خوردن شوینده چقدر است؟
بسته به مقداری که کودک یا بزرگسال شوینده یا پودر خورده یا با آن در تماس بوده باشد، میزان خطر متفاوت است. اگر این میزان کم باشد، طبیعتا مسمومیت زودتر برطرف می‌شود. اما در صورتی که برای مدت طولانی‌تری در معرض مواد شوینده قرار گرفته باشد یا مقدار بیشتری از شوینده یا پودر را خورده باشد، احتمال شدت پیدا کردن مسمومیت بالاتر خواهد بود.
چه شوینده‌هایی باعث ایجاد مسمومیت در کودکان و بزرگسالان می‌شوند؟
هر نوع ماده شوینده شیمیایی مثل انواع ضد عفونی کننده‌ها، سفید کننده‌ها، جرم گیر، مایع ظرفشویی، مایع یا قرص ماشین لباسشویی، قرص ظرفشویی، نرم کننده لباس و حتی شامپو و صابون‌های معمولی برای کودکان بسیار سمی هستند و خوردن این مواد یا قرار گرفتن طولانی مدت در مجاورت آنها یا بخارشان، می‌تواند خطراتی را به همراه داشته باشد. همچنین این مواد برای بزرگسالان نیز خطراتی را به دنبال دارند.
منبع: ontariopoisoncentre
