اسکیزوفرنی یک بیماری ذهنی و از جمله اختلالات ذهنی و روانی است که علائم آن در در اواخر دوران بلوغ مشهود میشود و درمان آن تا حدودی دشوار است. بیماری اسکیزوفرنی در گفتار، تفکر، احساسات و سایر زمینههای زندگی فردی افراد تاثیر میگذارد. این بیماری تعاملات اجتماعی و فعالیتهای روزمره فرد را تحت تاثیر قرار میدهد. اسکیزوفرنی یک بیماری نسبتاً غیر معقول است و طبق گفته انستیتو بین المللی بهداشت و روان، حدود ۲۵ درصد از مردم ایالات متحده درگیر این بیماری هستند. این بیماری تاثیرات عمیقی در زندگی فرد و اطرافیان او میگذارد. علائم این بیماری معمولاً زمانی بروز پیدا میکند که فرد در اواخر دوران نوجوانی یا اوایل ۳۰ سالگی باشد. علائم معمولاً در مردان زودتر از زنان رشد میکند. در این مقاله از مجله کوروش به معرفی بیماری اسکیزوفرنی، تست و تشخیص اسکیزوفرنی و علائم و روشهای درمان آن میپردازیم.
بیماری اسکیزوفرنی چه علائمی دارد
با اینکه گفته میشود علائم بیماری اسکیزوفرنی، در اواخر نوجوانی و اوایل سی سالگی نمایان میشود، اما استثناهایی نیز وجود دارد. در بعضی موارد فرد از کودکی شروع به نشان دادن رفتارهای غیر معمول میکند و با بزرگ شدن، فقط این علائم بیشتر و قابل توجهتر میشوند. اما در برخی موارد دیگر علائم به طور ناگهانی بروز پیدا میکند. اسکیزوفرنی یک بیماری مادامالعمر است. اما درمان آن میتواند به مدیریت علائم در این بیماری کمک کند.
علائم بیماری اسکیزوفرنی به طور معمول در اواخر دوران بلوغ ظاهر میشود. اسکیزوفرنی علائم مختلفی دارد. اما برخی از علائم شایع این بیماری شامل صحبتهای گیج کننده و غیر قابل درک و عدم ابراز احساسات و مشکل در تمرکز است. روانپریشی، توهم و بیانگیزگی که در حالت چهره کاملاً مشخص باشد، از دیگر علائم بیماری اسکیزوفرنی است. معمولاً بیماران مبتلا به اسکیزوفرنی دچار عدم تمرکز هستند.
برخی از آنها دچار توهم میشوند و هذیان میگویند. آنها باور دارند که چیزی که فکر میکنند، درست است. در حالی که هیچ دلیل محکمی برای آن وجود ندارد. برخی علائم دیگر به خود فرد بیمار باز میگردد. بیماران اسکیزوفرنی گاهی احساس میکنند بسیار مهم هستند. یا کسی آنها را تعقیب میکند. برخی دیگر معتقدند دیگران در تلاشند تا آنها را از دور کنترل کنند. گاهی توهم میزنند. رایجترین نوع توهم شنیدن صدا است.
این توهم میتواند بر حواس آنها تاثیر بگذارد. به عنوان مثال فرد مبتلا به بیماری اسکیزوفرنی میتواند چیزهایی را ببیند که واقعاً وجود ندارد. به دنبال آن، چیزهایی را احساس کند، بچشد و یا لمس کند که واقعا وجود ندارند. برخی بیماران مبتلا به اسکیزوفرنی دارای تفکرات غیر منطقی هستند و از موضوعی به موضوع دیگر میپردازد. آنها در گفتار دچار مشکل میشوند. مشکلات حافظهای دارند و در استفاده از اطلاعات دچار اختلال ذهنی میشوند. اگر بخواهیم به برخی دیگر از علائم بیماری اسکیزوفرنی اشاره کنیم، انگیزه یکی از مهمترین علائم است.
فرد مبتلا به بیماری اسکیزوفرنی گاهی آنقدر بیانگیزه میشود که از انجام فعالیتهای روزانه از جمله مراقبت از خود غافل میشود. در طی برخی روزها آنها به سختی قادر به صحبت یا حرکت هستند. فرد ممکن است به مناسبتهای غمانگیز یا شاد پاسخ نامناسب بدهد. یا اصلا واکنشی نشان ندهد. افراد مبتلا به اسکیزوفرنی در زندگی اجتماعی معمولاً منزوی هستند. چرا که معتقدند، ممکن است کسی به آنها آسیب بزند.
بسیاری از افراد مبتلا به بیماری اسکیزوفرنی درکی ندارند که حالشان خوب نیست. بنابراین در جهت درمان این بیماری اقدام نمیکنند. آنها توهم میزنند و هذیان میگویند و تجارب شخصی خود را واقع بینانه میبینند. بنابراین متقاعد کردن فرد برای استفاده از دارو کمی دشوار است. آنها ممکن است از عوارض جانبی دارو ترس داشته باشند. اینکه اعتقاد داشته باشند که این دارو برای درمان آنها نیست، بلکه به آنها آسیب میزند.
علل ابتلا به بیماری اسکیزوفرنی
ابتلا به بیماری اسکیزوفرنی دلایل مختلفی دارد اما گفته میشود عوامل خاص ژنتیکی و محیطی تاثیر زیادی در ابتلا به بیماری اسکیزوفرنی دارند. برخی از عوامل چون وراثت ژنتیکی، عدم تعادل شیمیایی در مغز و فاکتورهای محیطی بسیار تاثیر گذار هستند. اگر در خانواده فردی سابقه اسکیزوفرنی وجود داشته باشد احتمال ابتلا به این بیماری کمتر از یک درصد است.
با این حال اگر یکی از والدین فرد اسکیزوفرنی تشخیص داده شود، خطر ابتلا به این بیماری در فرزندان بیشتر است. به نظر می رسد اسکیزوفرنی زمانی ایجاد میشود که مغز دچار یک عدم تعادل شود. عدم تعادل یک انتقال دهنده عصبی به نام دوپامین و احتمالاً سروتونین در مغز باعث ایجاد اسکیزوفرنی میشود.
عوامل فیزیکی چون تروما در هنگام تولد، سوء تغذیه قبل از تولد، عفونتهای ویروسی، عوامل روانی و تروماهای اجتماعی و مصرف داروهای خاص نیز در بروز بیماری اسکیزوفرنی تاثیرگذار هستند. در سال ۲۰۱۷ دانشمندان شواهدی یافتند که نشان میدهد عوامل محیطی تاثیر چشمگیری در ابتلا به بیماری اسکیزوفرنی دارد. شناسایی این علل و عوامل بیماری اسکیزوفرنی و علائم آن برای مراحل درمان بسیار تاثیرگذار است.
تست تشخیص بیماری اسکیزوفرنی
هیچ آزمایش و تست تشخیصی برای ارزیابی اسکیزوفرنی وجود ندارد. پزشک تنها با مشاهده چگونگی رفتار بیمار آن را تشخیص میدهد. بنابراین برای پروسه تشخیص بیماری اسکیزوفرنی سابقه جسمی و روانی فرد مدنظر قرار گرفته میشود. برخی از آزمایشات نیز انجام میشود. این آزمایشها برای این است تا پزشک بتواند مطمئن شود که آیا فرد دچار تومور مغزی یا آسیب مغزی هست یا نه.
برخی از آزمایشها و تست برای تشخیص بیماری دو قطبی توصیه میشوند. اما مهمترین معیار و تست تشخیص بیماری اسکیزوفرنی از روی علائم آن است. پس از شناسایی علائم، پروسه درمان بیماری آغاز میشود. معمولاً فرد باید دچار علائمی چون هذیان، توهم،گفتار و رفتار کاملاً بینظم باشد. احساس بی نگیزگی از دیگر علائم این بیماری است.
پزشک در صورتی میتواند فرد مبتلا را از روی علائم تشخیص دهد که حداقل دو تا سه مورد از این علائم را در او مشاهده کند. معمولاً در مورد عملکرد افراد در مدرسه یا محل کار و تعامل آنها با دیگران نیز سوال میشود. اگر افراد حالت منزوی در محیط اجتماعی داشته باشند و این حالت شش ماه ادامه یابد، احتمال ابتلا به اسکیزوفرنی زیاد است.
درمان بیماری اسکیزوفرنی
بیماری اسکیزوفرنی یک بیماری مادامالعمر است. اما قرار گرفتن در پروسه درمان میتواند به فرد کمک کند تا علائم بیماری خود را کنترل کند. شناسایی علائم بیماری باعث میشود تا افراد با آگاهی از شرایط خود مانع از شدید شدن وضعیت بیماری شوند. چرا که در برخی از موارد علائم بیماری آن قدر شدید است که افراد باید برای پروسه درمان در بیمارستان بستری شوند.
تجربه افراد از پروسه درمان بسیار متفاوت است و این پروسه را پزشک تشخیص میدهد. اما اگر بخواهیم به طور مختصر به برخی از روندها و مراحل درمان اسکیزوفرنی اشاره کنیم، میتوان مصرف داروهای ضد روان پریشی را جزو پروسه درمان قرارداد. داروهایی که به صورت روزمره مصرف میشوند. گاهی افراد پروسه درمان تزریقی را انتخاب میکنند. اما این روش درمان معمولاً کم اتفاق میافتد و تزریق سه ماه بیشتر انجام نمیشود.
مراقبتهای ویژه دارویی و خدمات آموزشی از مهمترین رویکردها برای جلوگیری از شدت این بیماری است. گفته میشود که بسیاری از از داروهای بیماری اسکیزوفرنی عوارض جانبی دارند. این داروها گاهی باعث افزایش وزن میشوند. اما با این حال داروهای جدید که به بازار عرضه شده، عوارض جانبی کمتری دارند. اگر افراد به پروسه درمانی خود در طول بیماری ادامه دهند، علائم شدید بیماری کمتر بروز پیدا میکند. اما اگر فرد مصرف دارو را متوقف کند، علائم بیماری ممکن است دوباره به شدت گذشته باز گردد.
منبع: medicalnewstoday
