همه چیز در مورد انواع بیماری کبد چرب و علائم و روش های درمان آن

بیماری کبد چرب یا استئاتوز کبدی زمانی اتفاق می‌افتد که چربی در کبد جمع می شود. داشتن مقادیر کمی چربی در کبد طبیعی است. اما وجود بیش از حد آن می‌ تواند به یک مشکل تبدیل شود. مشکلی که برای سلامتی بدن مضر است. کبد شما دومین اندام بزرگ و مهم بدن شما است. این عضو از بدن شما مواد مضر خون را فیلتر می کند. بنابراین وظیفه مهمی در بدن بر عهده دارد. چربی زیاد در کبد باعث التهاب کبد می شود. این موضوع به کبد آسیب رسانده و گاهی زخم ایجاد می کند. در موارد شدید این زخم می تواند منجر به نارسایی کبد شود. در این مقاله از مجله کوروش به بررسی علل کبد چرب، انواع کبد چرب و علائم و روش های درمان آن می پردازیم.

کبد چرب الکلی و غیر الکلی

همانطور که گفته شد کبد وظیفه فیلتر مواد مضر در خون را بر عهده دارد. انواع کبد چرب شامل کبد چرب الکلی و غیر الکلی است. نوشیدنی هایی مثل الکل حاوی مواد مضر زیادی هستند. بنابراین زمان مصرف زیاد الکل، دچار یکی از انواع بیماری کبد چرب خواهید شد. از این بیماری به عنوان کبد چرب الکلی یاد می شود. کسانی که الکل زیادی نمی نوشند اما مبتلا به کبد چرب هستند به عنوان بیماران کبد چرب غیر الکلی شناخته می شوند. بر اساس آمار اعلام شده در مجله جهانی گوارش، ۳۰ تا ۲۵ درصد از مردم ایالات متحده و اروپا مبتلا به بیماری کبد چرب غیر الکلی هستند.

علائم بیماری کبد چرب در بدن

در بسیاری از موارد مبتلایان به بیماری کبد چرب علائم قابل توجهی ندارند. آن ها گاهی ممکن است احساس خستگی کنند و یا کمی درد در سمت راست بالای شکم خود احساس کنند. اما برخی از افراد دچار عوارضی از جمله اسکار کبدی می شوند. اسکار کبد به عنوان فیبروز کبد نیز شناخته می شود. فیبروز شدید کبدی هم با عنوان سیروز شناخته می شود.

علائم سیروز کبد

سیروز کبد با علائمی چون از دست دادن اشتها و کاهش وزن ضعف و خستگی همراه است. گاهی مبتلایان به سیروز کبد دچار خارش پوست و زردی رنگ چشم می شوند. خون دماغ شدن و درد شکم از علائم دیگر بیماری سیروز کبد است. تورم در شکم، پاها و بزرگ شدن پستان در مردان هم جزو علائم سیروز کبد است.

بیماری که از زیر مجموعه‌های بیماری کبد چرب محسوب می‌شود. گاهی اوقات مبتلایان دچار علائمی چون گیجی می شوند. در نتیجه سیروز یک بیماری بالقوه تهدید کننده برای سلامت جسم است.

دلایل ابتلا به انواع بیماری کبد چرب

بیماری کبد چرب زمانی بروز پیدا می کند که بدن شما چربی زیادی تولید کند. حتی ممکن است کبد نتواند به اندازه کافی چربی را متابولیزه کند. چربی اضافی بدن در سلول های کبدی ذخیره می شود. تجمع این ها باعث بیماری کبد چرب می شود. این تجمع چربی می تواند در اثر موارد مختلف ایجاد شود.

به عنوان مثال نوشیدن بیش از حد الکل می تواند باعث بیماری کبد چرب الکلی شود. اولین مرحله از بیماری کبدی مربوط به الکل است.

علل کبد چرب در غیر الکلی ها

افرادی که زیاد الکل می نوشند هم گاهی دچار کبد چرب می شوند. با این حال علت بیماری در این دسته از افراد کمتر مشخص است. گاهی اوقات چاقی و قند خون بالا باعث ابتلا به کبد چرب در افراد غیر الکلی می شود. همچنین مقاومت به انسولین و افزایش تری گلیسرید در بدن نیز عامل ابتلا به کبد چرب در افرادی است که الکلی نیستند.

اما برخی از علل نادر نیز در ابتلا به این بیماری تاثیر گذار هستند. بارداری، کاهش سریع وزن و انواع عفونت ها مانند هپاتیت از جمله این دلایل هستند. در برخی موارد عوارض جانبی مصرف برخی داروها در ابتلا به بیماری کبد چرب غیر الکلی بسیار تاثیر گذار هستند. اما گاهی در موارد خیلی نادر بسیاری افراد به صورت ژنتیکی به بیماری کبد چرب غیر الکلی مبتلا می شوند.

روش تشخیص بیماری کبد چرب

برای تشخیص بیماری کبد چرب پزشک ابتدا شرح حالی از وضعیت پزشکی شما می‌خواهد. پس از آن یک معاینه فیزیکی انجام می شود و یک یا چند آزمایش تجویز خواهد شد. اگر پزشک مشکوک به کبد چرب باشد، احتمالا سوالاتی از شما خواهد پرسید. سوالاتی در مورد سابقه پزشکی خانوادگی شما. اگر کسی از افراد خانواده دچار بیماری کبدی باشد در احتمال ابتلا به شما به کبد چرب تأثیر دارد.

پزشک در مورد عادات روزمره شما سوال می کند. مصرف الکل بخشی از این عادات روزمره است. از آنجا که یکی از دلایل ابتلا به کبد چرب غیر الکلی مصرف دارو است، داروهای شما مورد بررسی قرار می گیرد. همچنین تغییرات جدید در وضعیت سلامتی شما بررسی خواهد شد. اگر دچار خستگی، از دست دادن اشتها و یا علائم غیرقابل توضیح دیگری هستید حتما به پزشک حتما اطلاع دهید.

معاینه بدنی

پس از سوالات در مورد وضعیت جسمی و خانوادگی شما، پزشک وارد مرحله معاینه بدنی خواهد شد. برای بررسی التهاب کبد، شکم شما را معاینه می کنند. اگر کبد شما بزرگ شده باشد، ممکن است به صورت بیرونی قابل احساس باشد. با این حال ممکن است کبد شما بدون بزرگ شدن، ملتهب شود و پزشک نتواند بزرگی کبد را با لمس شکم تشخیص دهد.

آزمایش خون برای تشخیص کبد چرب

در بسیاری از موارد بیماری کبد چرب به دلیل افزایش آنزیم های کبدی در آزمایش های خون تشخیص داده می شود. پزشک به شما آزمایش‌ های مختلفی برای بررسی آنزیم های کبدی تجویز می کند. در صورت بروز علائم بیماری کبدی، برخی از تغییرات آنزیمی در خون و آزمایش‌ ها دیده خواهد شد.

افزایش آنزیم های کبدی نشانه التهاب کبد است. بیماری کبد چرب یکی از دلایل التهاب کبد محسوب می شود، اما تنها دلیل آن نیست. در صورت مثبت بودن آزمایش آنزیم های کبدی، پزشک احتمالا آزمایش های دیگری را برای شناسایی علل التهاب کبد تجویز خواهد کرد.

تشخیص برای تصویر برداری کبدچرب

در مرحله بعدی برای تشخیص بیماری کبد چرب، ممکن است یک یا چند آزمایشات تصویر برداری برای بررسی چربی اضافی تجویز شود. همچنین این تصویر برداری ها سایر مشکلات کبدی را نیز مشخص خواهند کرد. سیتی اسکن، سونوگرافی و اسکن ام‌ آر آی از جمله این آزمایش ها هستند. همچنین پزشک ممکن است آزمایشی به نام VTC,FibroScan برای شما تجویز کند.

نمونه برداری از کبد

نمونه برداری از کبد به عنوان بهترین روش برای تعیین شدت بیماری شناخته می شود. در نمونه برداری کبدی پزشک در کبد شما سوزن فرو می کند و یک تکه بافت آن را بر می دارد. برای انجام این کار از بی‌حسی موضعی استفاده می‌ شود. تا درد شما زیاد نباشد. از این آزمایش برای تشخیص اسکار کبدی، استفاده می شود.

درمان بیماری کبد چرب

در حال حاضر هیچ دارویی برای درمان بیماری کبد چرب تایید شده نیست. تولید و آزمایش داروها برای درمان این بیماری نیازمند تحقیقات بیشتری است. در بسیاری از موارد تغییر سبک زندگی می‌ تواند به کاهش شدت بیماری کبد چرب کمک کند. به عنوان مثال پزشک ممکن است به شما توصیه کند از مصرف الکل اجتناب کنید. پیشنهادهایی برای کاهش وزن به شما داده خواهد شد. رژیم غذایی شما تا حدودی تغییر می کند. در صورت بروز عوارض، پزشک درمان های اضافی را توصیه می کند.

درمان های پیشنهادی برای بیماری سیروز کبد

درمان های متفاوتی برای درمان سیروز کبد تجویز می شود. پزشکان برای درمان سیروز کبد در مرحله اول پیشنهاد تغییر سبک زندگی می دهند. اما مصرف برخی داروها نیز توصیه می شود. عمل جراحی یکی از راه های درمانی برای بیماری سیروز کبدی است. سیروز می‌تواند منجر به نارسایی کبد شود. اگر به نارسایی کبد مبتلا شوید، ممکن است نیاز به پیوند کبد داشته باشید. بنابراین تغییر سبک زندگی به صورت کاملاً جدی توصیه می شود.

درمان های خانگی

درمانهای خانگی جزو پیشنهاد های اولیه پزشکان برای درمان بیماری کبد چرب هستند. بسته به شرایط و عادات زندگی شما پیشنهادات متفاوتی داده می شود. یکی از این پیشنهادات لاغر شدن و کاهش وزن است. پیشنهاد دیگر کاهش مصرف الکل به عنوان یک ماده مضر برای سلامتی است.

پزشکان توصیه می کنند در طول دوره درمان، یک رژیم غذایی غنی از مواد مغذی مصرف کنید. این رژیم غذایی باید حاوی کالری کم، چربی‌های اشباع شده و چربی‌های ترانس کم باشد. معمولاً توصیه می شود تا روزانه حداقل ۳۰ دقیقه ورزش کنید.

مصرف ویتامین E برای درمان کبد چرب

برخی شواهد نشان می دهد که مکمل های ویتامین E در جلوگیری و یا درمان آسیب های کبدی ناشی از بیماری کبد چرب بسیار موثر هستند. با این حال برای اثبات این موضوع تحقیقات بیشتری لازم است. چرا که خطرات احتمالی در رابطه با مصرف بیش از حد ویتامین E نیز وجود دارد.

همیشه قبل از استفاده از یک مکمل یا داروی طبیعی با پزشک مشاوره کنید. برخی از مکمل ها و یا درمان های طبیعی ممکن است برای کبد شما مضر باشند.

رژیم غذایی مناسب برای درمان بیماری کبد چرب

اگر مبتلا به بیماری کبد چرب هستید، پزشک برای طی پروسه درمان و کاهش خطر عوارض توصیه‌ های غذایی به شما خواهد کرد. رژیم غذایی برای مبتلایان به این بیماری شامل غذاهای گیاهی، میوه ها، سبزیجات، حبوبات و غلات کامل هستند. مصرف کربوهیدرات های تصفیه شده مانند شیرینی، برنج ‌سفید، نان سفید و سایر غلات تصفیه شده محدود می شوند.

در مصرف چربی های اشباع شده که در گوشت قرمز و بسیاری از محصولات حیوانی وجود دارد، محدودیت های غذایی از جانب پزشک توصیه خواهد شد. توصیه می‌شود از چربی‌های تراس که در بسیاری از میان وعده های فرآوری شده وجود دارد، استفاده نشود. همچنین توصیه می‌شود الکل مصرف نکنید. ممکن است پزشک شما را تشویق کند تا کاهش وزن داشته باشید. این کاهش وزن خود نیازمند یک رژیم غذایی کم کالری است. کاهش وزن و رژیم غذایی مناسب به مدیریت بیماری کبد چرب بسیار کمک می‌کند.

بهترین و بدترین غذاها برای کبد چرب

انواع بیماری کبد چرب

به طور کلی دو نوع بیماری کبد چرب وجود دارد. بیماری کبد چرب غیر الکلی و بیماری کبد چرب الکلی. بیماری کبد چرب غیر الکلی شامل کبد چرب غیر الکلی ساده(NAFLD)، استئو هپاتیت غیر الکلی(NASH) و کبد چرب حاد بارداری (AFLD) است.

کبد چرب غیر الکلی ساده (NAFLD)

بیماری کبد چرب غیر الکلی زمانی اتفاق می افتد که چربی در کبد افراد جمع می شود. اما این چربی کبد ناشی از نوشیدن الکل نیست. اگر دچار چربی اضافی در کبد هستید و سابقه استفاده زیاد از الکل ندارید، پزشک بیماری شما را NAFLD تشخیص می دهد. اگر این بیماری همراه با تجمع چربی، هیچ التهاب یا عارضه دیگری نداشته باشد، به عنوان نوع ساده شناخته می‌شود. بیماری که با رژیم های غذایی مناسب تقریبا قابل کنترل است.

استئو هپاتیت غیر الکلی (NASH)

استئو هپاتیت غیر الکلی، نوعی بیماری کبد چرب محسوب می شود. این اتفاق زمانی رخ می‌دهد که تجمع چربی اضافی در کبد با التهاب کبد همراه باشد. اگر چربی اضافی در کبد داشته باشید، کبد ملتهب است و سابقه استفاده از الکل ندارید، پزشک بیماری کبدی شما را استئو هپاتیت غیر الکلی تشخیص می دهد. در صورت عدم درمان استئو هپاتیت غیر الکلی ممکن است کبد زخم شود. در موارد شدید این بیماری می‌تواند منجر به سیروز و یا نارسایی کبدی شود. بنابراین باید این بیماری را کاملاً جدی گرفت.

کبد چرب حاد بارداری (AFLD)

کبد چرب حاد بارداری یک عارضه نادر اما جدی در دوران بارداری است. علت دقیق این بیماری مشخص نیست. اما زمان بروز، معمولا عواقبی را برای کسانی که دچار بارداری هستند، به همراه دارد. معمولا این بیماری در سه ماهه سوم بارداری ظاهر می شود. در صورت عدم درمان، خطرات جدی برای سلامتی مادر و جنین در حال رشد ایجاد خواهد شد.

در صورت ابتلا به کبد چرب حاد بارداری، پزشک پیشنهاد می کند تا در سریع ترین زمان ممکن و مقدور وضع حمل کنید. ممکن است چندین روز پس از زایمان به مراقبت های جدی نیاز داشته باشید. کبد شما در این بیماری احتمالا طی چند هفته پس از زایمان به حالت طبیعی باز خواهد گشت.

بیماری کبد چرب الکلی (ALFD)

نوشیدن زیاد الکل به کبد آسیب می رساند. کبد نمی تواند چربی را به درستی تجزیه کند و این موضوع باعث تجمع چربی می شود. تجمع چربی بیماری کبد چرب الکلی را به همراه دارد. بیماری کبد چرب الکلی اولین‌ مرحله بیماری کبدی مرتبط با الکل است. اگر همراه با تجمع چربی هیچ التهاب یا عارضه دیگری وجود نداشته باشد، این بیماری به عنوان بیماری کبد چرب الکلی ساده شناخته می شود.

استئو هپاتیت الکلی (ASH)

استئو هپاتیت الکلی نوعی بیماری کبد چرب الکلی است. این اتفاق زمانی می‌افتد که تجمع چربی اضافی در کبد با التهاب کبد همراه باشد. این نوع بیماری نیز به عنوان هپاتیت الکلی شناخته می‌شود. اگر چربی اضافه در کبد دارید، کبد شما ملتهب است و مقدار زیادی الکل می نوشید، پزشک احتمالا بیماری شما را استئو هپاتیت الکلی تشخیص خواهد داد.

این بیماری اگر به درستی درمان نشود، می‌تواند باعث ایجاد زخم در کبد شود. همچنین این بیماری به عنوان سیروز نیز شناخته می‌شود. سیروز می‌ تواند منجر به نارسایی کبد شود. درمان کبد، چرب پرهیز از مصرف الکل است. اگر به اختلال در مصرف الکل مبتلا هستید، ابتدا باید به پزشک مشاور مراجعه کنید. تا روش های اعتیاد درمانی به شما پیشنهاد شود.

عوامل تهدید کننده

نوشیدن مقادیر زیاد الکل شما را در معرض خطر ابتلا به کبد چرب قرار می دهد. چاقی، مقاومت به انسولین و دیابت نوع ۲ از جمله عوامل خطر زا در افراد مبتلا به این بیماری است. کسانی که باردار و یا دچار سندروم تخمدان پلی کیستیک هستند، بیشتر از دیگران در خطر این بیماری قرار دارند. عفونت های خاص مانند هپاتیت C و سابقه های دارویی خاص در شدت این بیماری تاثیر گذار هستند.

سطح کلسترول بالای بدن باعث افزایش ریسک در ابتلابه این بیماری می شود. تری گلیسیرید بالا بسیار تهدید کننده است. درصورتی که قند خون بالا دارید و یا دچار سندروم متابولیک هستید، بیشتر در معرض ابتلا به این بیماری قرار خواهید گرفت. سابقه خانوادگی در ابتلا به این بیماری تاثیر زیادی دارد.

مهم ترین علائم دیابت نوع ۲ در زنان و مردان

مراحل ابتلا به بیماری کبد چرب

به طور کلی این انواع بیماری کبد چرب می تواند طی چهار مرحله پیشرفت کند. در کبد چرب ساده تجمع چربی اضافی در کبد وجود دارد. در استئو هپاتیت علاوه بر چربی اضافی التهاب در کبد نیز وجود دارد. فیبروز التهاب در کبد و ایجاد زخم است. سیروز کبد هم زمانی اتفاق می‌افتد که زخم کبد بزرگ شود.

سیروز یک بیماری بالقوه تهدید کننده برای زندگی است که می‌تواند باعث نارسایی کبد شود. این بیماری باعث از بین رفتن کبد و عدم بازگشت آن به حالت قبلی خواهد شد. بنابراین باید در مرحله اول، از پیشرفت بیماری کبد جلوگیری کرد. برای جلوگیری از پیشرفت بیماری کبد و عوارضآن برنامه های درمانی توصیه شده توسط پزشک خود را به دقت دنبال کنید.

برای جلوگیری از ابتلا به هر نوع از بیماری کبد چرب و گسترش عوارض احتمالی آن، رعایت یک سبک زندگی سالم بسیار مهم است. مصرف الکل هیچ فایده‌ ای برای بدن ندارد. بنابراین سعی کنید آن را حذف کنید. داشتن وزن سالم ورزش و رژیم غذایی مناسب بسیار تاثیر گذار است. برای کنترل قند، تری گلیسیرید و کلسترول خود، اقدامات جدی انجام دهید. حتما آزمایش های چکاپ انجام دهید. اگر مبتلا به دیابت هستید، توصیه های درمانی پزشکان را خیلی جدی بگیرید. ورزش روزانه به شما بسیار کمک می‌کند و در بهبود روند سلامتی شما تاثیر گذار است.

۱۰ ماده غذایی برای درمان کبد چرب

منبع: healthline