حکم تزریق آمپول، سرم و واکسن در ماه رمضان چیست؟ ماه رمضان برای مسلمانانی که تکلیف شرعی خود را بجا می‌آورند، در حالی که بیماری خاصی دارند یا باید داروی ویژه‌ای را مصرف کنند، برخی مواقع با چالش‌‌هایی همراه است. در این میان علاوه بر نحوه دارو خوردن در ماه رمضان، برخی داروها به صورت آمپول و سرم به بدن وارد می‌شوند. برخی افراد باید به صورت مداوم خون دریافت کنند یا ممکن است اهدا کردن خون از عادت‌های برخی افراد باشد. حکم روزه برای این افراد طبق توصیه‌های پزشکی در ماه رمضان متفاوت است. حکم اهدا و گرفتن خون در ماه رمضان چیست؟ در این مقاله از سرویس سلامت در مجله کوروش به حکم تزریق در ماه رمضان می‌پردازیم. به شما درباره اهدا و دریافت کردن خون در این ماه و حکم آن می‌گوییم و این که در حالت کلی آیا تزریق دارو روزه را باطل میکند یا خیر؟
حکم تزریق آمپول در ماه رمضان
حتما می‌دانید که خوردن و آشامیدن باعث باطل شدن روزه می‌شود اما در صورت تزریق آمپول و سرم هم مقدار از مایعات وارد بدن می‌شود. برای کسانی که در این ماه نیاز به واکسن یا سرم زدن پیدا می‌کنند، پاسخ به این سوال مهم است که حکم تزریق در ماه رمضان چیست و این تزریق اگر به صورت سرم یا سرنگ باشد، چه فرقی میکند؟
حکم تزریق آمپول در ماه رمضان
تزریق آمپول و واکسن در ماه رمضان به خصوص برای کسانی که واکسن کرونا باید بزنند، آیا باعث باطل شدن روزه می‌شود؟ در این باره مراجع مختلف حکم‌هایی را داده‌اند که به شرح زیر است:
آیت‌الله خامنه‌ای، رهبر انقلاب در مورد حکم تزریق آمپول و سرم در ماه رمضان چنین بیان کرده‌اند:
１- احتیاط واجب آن است که روزه‌دار از استعمال آمپول‌های مقوی یا مغذی، یا آمپول‌هایی که به رگ تزریق می‌شود (آمپول‌های وریدی) و نیز انواع سِرُم‌ها خودداری کند.
２- تزریق آمپول در عضله (تزریق عضلانی) یا برای بی‌حس کردن (آمپول بی‌حسی) و دارو گذاشتن در زخم‌ها و جراحت‌ها برای تسکین درد، بدون اشکال است.
３- احتیاط واجب آن است که روزه‌دار از مواد مخدری که از راه بینی یا زیر زبان جذب می‌شود خودداری کند.
حکم آیت الله سیستانی درباره تزریق در ماه رمضان:
بر اساس این حکم، سرم و آمپول خوراکی که از رگ تزریق می‌شود، در صورتی که فرد مریض یا ناچار باشد، روزه باطل نمی‌شود.
حکم آیت الله مکارم شیرازی درباره تزریق در ماه رمضان
تمام انواع آمپول‌های دارویی، تقویتی یا بی‌حسی که به‌صورت عضلانی تزریق می‌شوند و همچنین تزریق عضلانی واکسن برای افراد روزه‌دار اشکالی ندارد؛ ولی تزریق آمپول‌ها و سرم‌های وریدی (که در رگ تزریق می‌شوند) جایز نیست.
جایگزین آمپول‌ها و سرم‌ها که روزه را باطل نمی‌کند
اگر به جای استفاده از آمپول و سرم داروهای مورد نیاز بدن و سلامتی‌تان را به صورت‌های زیر استعمال کنید، روزه شما کامل خواهد بود و باطل نمی‌شود:
*داروهایی که به صورت قطره چشمی و قطره گوش و بینی استفاده می‌شوند.
*داروهایی که روی پوست ماساژ داده شده و از راه پوست جذب می‌شوند مثل انواع پماد، پلاستر و مشمع‌های دارویی.
*استفاده از انواع شیاف یا پمادهای مقعدی در هنگام روزه‌داری بدون اشکال است.
*قرص‌های زیر زبانی مثل نیتروگلیسیرین روزه را باطل نمی‌کنند.
حکم خون دادن در ماه رمضان
بر اساس آمارها، در طی ماه رمضان اهدای خون کاهش می‌یابد. دلیل این امر هم ضعف و بیحالی اهداکنندگان خون و هم حکم برخی مراجع دینی است. در حالت کلی حکم خون دادن در ماه رمضان برای روزه‌داران، به هر قصدی که باشد، بستگی به آثاری دارد که روی سلامت و وضعیت جسمی فرد خود را نشان می‌دهد.
این کار را برخی مراجع مکروه اعلام کرده‌اند. در برخی موارد حتی حرام هم اعلام شده است؛ البته حکم خون دادن در ماه رمضان در برخی شرایط نیز نه مکروه است و نه حرام.
بر اساس فتوای امام خمینی (ره) حکم خون دادن در ماه رمضان به شرح زیر است:
۱- خارج کردن خون از بدن در صورتی که از روی اختیار باشد و سبب ضعف شود، برای روزه‌دار کراهت دارد. خارج شدن خون، چه با حجامت و فصد باشد و چه برای آزمایش خون یا اهدای آن مکروه است. البته در کراهت داشتن این عمل، فرقى بین ماه رمضان و غیر رمضان نیست، ولی کراهت در ماه رمضان شدیدتر است.
۲- اگر خون دادن در حال روزه باعث بیهوشی شود، موضوع فرق میکند. به فتوای امام خمینی (ره) یکی از شرایط صحیح بودن روزه، عقل است. پس اگر کسی در حین روزه گرفتن مست یا بی‌هوش شود (هوشیاری عقلی خود را از دست بدهد)، هر چند در قسمتی از روز این اتفاق رخ دهد، روزه‌اش صحیح نیست.
۳- اگر انسان بداند که این کار موجب غش یا بیهوشی می‌شود که مبطل (=باطل کننده) روزه است و ضرورتى هم برای انجام آن نباشد، انجام آن حرام است.
حکم دریافت کردن خون در ماه رمضان
کسانی که طی ماه رمضان نیاز به خون گرفتن دارند، نمی‌توانند روزه بگیرند. چون خون از راه رگ به بدن وارد می‌شود و باطل‌کننده روزه است. این افراد می‌توانند در روزهایی که خون نمی‌گیرند و تحت نظر پزشک متخصص روزه بگیرند.
نکات مهم درباره اهدای خون در ماه رمضان
با توجه به مواردی که در بالا به آن اشاره شد، در صورتی که با روزه گرفتن سلامت جسمی فرد به خطر نمی‌افتد و این کار به نیت کمک به نیازمندان به خون انجام شود، روزه‌داران باید روز قبل و بعد از اهدای خون در فاصله افطار تا سحر، مایعات زیاد مخصوصا نوشیدنی‌های شیرین مثل شربت‌های طبیعی میل کنند تا حجم خون آن‌ها به حد متعادلی برسد.
فراموش نکنید که روزه‌داران مقدار زیادی از آب بدن خود را از دست می‌دهند و نسبت به دیگر مواقع، آب بدن‌شان کمتر است. بنابراین بهتر است در ساعات ابتدایی روز که فاصله زیادی با زمان صرف سحری و خوردن مایعات نداشته باشد، اهدای خون صورت بگیرد. همچنین بعد از زمان افطار و میل کردن یک وعده سبک غذایی، خون گرفتن را می‌توان انجام داد.
اگر به هر دلیلی (مسافرت یا عذر شرعی) نمی‌توانید روزه بگیرید، با اهدای خون در ماه رمضان می‌توانید به نیازمندان به خون کمک زیادی کنید.
سوالات متداول
１- آیا تزریق آمپول بی حسی روزه را باطل میکند؟
خیر. تزریق آمپول در عضله (تزریق عضلانی) یا برای بی‌حس کردن (آمپول بی‌حسی) و دارو گذاشتن در زخم‌ها و جراحت‌ها برای تسکین درد، بدون اشکال است.
２- آیا آمپول روزه را باطل میکند؟ (بنا به حکم آیت‌الله خامنه‌ای)
در صورتی که آمپول عضلانی باشد، از راه رگ وارد نشود و برای بی‌حسی به کار برود، روزه باطل نمی‌شود.
３- آیا زدن آمپول پنی سیلین روزه را باطل میکند؟
بنا به حکمی که آیت‌الله خامنه‌ای در این باره داده‌اند احتیاط واجب آن است که روزه‌دار از آمپولهاى مقوى یا مغذّى و هر آمپولى که در رگ تزریق می‌شود خودداری کند. اما آمپولهاى دارویى که در عضله تزریق می‌شود و نیز آمپولهایى که براى بی حس کردن به کار مى رود، مانعى ندارد.
آمپول پنی‌سیلین به‌خاطر این که جنبه دارویی دارد، استعمال آن بدون اشکال است. در ضمن این آمپول به صورت عضلانی استعمال می‌شود. البته بنا به حکم آیت‌الله سیستانی نیز تزریق آمپول پنی سیلین برای روزه‌داران بدون اشکال است.
４- آیا آمپول نوروبیون روزه را باطل میکند؟
آمپول نوروبیون یک آمپول تقویتی و مقوی است و در رگ تزریق می‌شود. احتیاط واجب آن است که از زدن این آمپول در زمان روزه‌داری خودداری شود چون باعث ابطال روزه خواهد شد.
５- آیا استفاده از اسپری آسم برای تنگی نفس روزه را باطل میکند؟
از آن‌جایی که برخی افراد به طور کامل متوجه نمی‌شوند که اسپری برای رفع تنگی نفس به مجرای ریه وارد می‌شود یا به مری، استفاده از آن بدون اشکال است و روزه را باطل نمی‌کند.
６- آیا مسواک زدن با خمیر دندان روزه را باطل میکند؟
خیر. احتیاط واجب آن است که خمیردندان فرو برده و بلعیده نشود.
７- آیا کشیدن دندان روزه را باطل میکند؟
بنا به نظر آیت االه خامنه‌ای، اگر چیزى وارد حلق نشود، مانعی ندارد. ولى اگر فرد از قبل بداند که چیزى وارد حلق می‌شود، جایز نیست هنگام روزه داشتن به دندان‌پزشکی مراجعه کند. مگر در فرض ضرورت و مشقت که در این صورت اگر چیزى وارد حلق شده، صِرفا قضا کردن آن کفایت مى‌کند و کفاره‌اى به عهده او نیست.
