آبله میمون یا «مانکی پاکس» یک بیماری ویروسی از خانواده آبله است که به تازگی بحث درباره آن داغ و به رسانه‌ها کشیده شده است. بعد از شیوع ویروس کرونا، ترس از ابتلا به این بیماری نیز برخی افراد را نگران کرده است. اما آبله میمون دقیقا چیست، آبله میمون چه علائمی دارد، چه کسانی به آن مبتلا می‌شوند، راه‌های انتقال بیماری آبله میمون چیست و آیا پای این بیماری و ویروس به ایران هم باز شده یا نه، موضوع این مقاله از سرویس سلامت در مجله کوروش است.
پیدایش و کشف ویروس آبله میمون
ویروس آبله میمون اولین بار در سال ۱۹۵۸ کشف شد، در مناطقی که میمون‌ها برای انجام تحقیق نگهداری می‌شدند، شیوع بیماری شبیه آبله رخ داد. به همین خاطر هم آن را «آبله میمون» نامگذاری کردند. اما اولین مورد انسانی آبله میمون در سال ۱۹۷۰ در جمهوری دموکراتیک کنگو و در طول یک دوره تشدید تلاش برای از بین بردن بیماری آبله ثبت شد. از آن زمان این نوع از آبله در سایر کشورهای آفریقای مرکزی و غربی در انسان گزارش شده است.
روش‌های انتقال آبله میمون به انسان
آبله میمون به شکل‌ها و روش‌های مختلفی به انسان منتقل می‌شود. این نوع از آبله از طریق حیوانات وحشی که آلوده به این ویروس هستند و معمولا در بخش‌هایی از آفریقا و کشورهای غربی وجود دارند، انتقال پیدا می‌کند. گفته و تصور می‌شود که جوندگانی مثل موش و سنجاب هم می‌توانند ویروس آبله میمون را منتقل کنند.
اگر این حیوانات آلوده شما را گاز بگیرند یا به خون آلوده آنها، مایعات خارج شده از بدن، لکه‌ها، تاول‌ها یا دلمه‌های روی بدن حیوان دست بزنید، احتمال ابتلا به بیماری آبله میمون شدت بیشتری می‌گیرد.
یکی دیگر از روش‌های انتقال آبله میمون، خوردن گوشت حیوان آلوده است که به صورت کامل پخته نشده است. حتی با دست زدن به سایر محصولات گرفته شده از حیوانات آلوده مثل پوست یا خز آنها، احتمال ابتلا به این سویه آبله وجود دارد.
آبله میمون همچنین می‌تواند از راه دست زدن به لباس، ملحفه یا حوله‌هایی که توسط فرد مبتلا به آبله میمون آلوده شده است، منتقل شود. لمس تاول‌ها یا دَلمه‌های پوستی فرد مبتلا و قرار گرفتن در مجاورت سرفه و عطسه فرد، می‌تواند دیگران را در معرض ابتلا به این بیماری قرار دهد.
کارهایی که می‌توانید برای جلوگیری از ابتلا به آبله میمون انجام دهید
اگرچه موارد ابتلا به مانکی پاکس، هنوز کم است، ولی انجام برخی کارها می‌تواند به کاهش خطر ابتلا به آبله میمونی کمک کند.
کارهایی که باید انجام دهید:
*دست‌های خود را به طور مرتب با آب و صابون بشویید یا از یک ضدعفونی‌کننده دست بر پایه الکل استفاده کنید.
*فقط گوشتی بخورید که کاملا پخته شده باشد.
کارهایی که نباید انجام دهید:
*به حیوانات وحشی یا ولگرد از جمله حیوانات مرده نزدیک نشوید.
*به هیچ حیوانی که ناخوش به نظر می‌رسد، نزدیک نشوید.
*گوشت حیوانات وحشی را نخورید یا به آنها دست نزنید.
*رختخواب یا حوله را با افرادی که حال جسمی‌شان خوب نیست و ممکن است آبله میمون داشته باشند به اشتراک نگذارید.
*با افرادی که علائم دارند و ممکن است آبله میمون داشته باشند تماس نزدیک نداشته باشید.
علائم بیماری آبله میمون
اگر به آبله میمون مبتلا شوید، معمولا بین ۵ تا ۲۱ روز طول می‌کشد تا اولین علائم ظاهر شوند. اولین علائم عبارتند از:
• دمای بالای بدن
• سردرد
• دردهای عضلانی
• کمر درد
• تورم غدد
• احساس لرز
• خستگی
به موارد بالا باید بثورات پوستی را هم اضافه کنید که معمولاً ۱ تا ۵ روز پس از اولین علائم ظاهر می‌شوند. بثورات اغلب از صورت شروع می‌شوند، سپس به سایر قسمت‌های بدن گسترش می‌یابد.
آبله میمون گاهی اوقات با آبله مرغان اشتباه گرفته می‌شود. این آبله به صورت لکه‌های برجسته شروع شده و به تاول‌های کوچک پر از مایع تبدیل می‌شوند. این تاول‌ها در نهایت پوسته‌هایی را تشکیل می‌دهند که بعداً می‌ریزند. البته علائم معمولا طی ۲ تا ۴ هفته بعد، از بین می‌روند.
درمان آبله میمون
هدف از درمان آبله میمون تسکین علائم بیماری است. این بیماری معمولاً خفیف است و بیشتر افراد در عرض ۲ تا ۴ هفته بهبود می‌یابند. اما از آنجایی که آبله میمون در صورت تماس نزدیک می‌تواند گسترش پیدا کند، در صورت تشخیص بیماری، فرد مبتلا باید خود را قرنطینه کند.
ممکن است لازم باشد فرد مبتلا به آبله میمون در یک بیمارستان تخصصی بماند تا علائم بیماری از بین برود و فرد درمان شود. با این کار از سرایت عفونت به افراد دیگر جلوگیری خواهد شد.
آیا احتمال همه گیری آبله میمون وجود دارد؟
این اولین بار است که زنجیره‌های انتقال در اروپا بدون پیوندهای اپیدمیولوژیکِ شناخته شده با غرب یا مرکز آفریقا، گزارش می‌شود. ویروس این نوع از آبله، دارای قابلیت انتقال متوسط در بین انسان‌ها است و می‌تواند از طریق قطرات تنفسی و/یا تماس با ضایعات عفونی هم منتقل شود.
آیا آبله میمون از طریق رابطه جنسی منتقل می‌شود؟
به نظر می‌رسد انتقال بین شرکای جنسی به دلیل تماس نزدیک در حین رابطه جنسی با ضایعات پوستی عفونی، راه احتمالی انتقال در بین مبتلایان به این بیماری باشد. با توجه به فراوانی غیرمعمول و زیاد در انتقال انسان به انسان در این بیماری و انتقال احتمالی جامعه، بدون سابقه سفر به مناطقی که آبله میمون در آنها شیوع دارد، احتمال گسترش بیشتر ویروس از طریق تماس نزدیک، به عنوان مثال در حین فعالیت‌های جنسی، محتمل به نظر می‌رسد.
آیا آبله میمون کشنده است؟
نشانه‌ها و علایم بروز بالینی آبله میمون معمولاً خفیف است. نرخ مرگ و میر ناشی از این نوع آبله، حدود ۳.۳ درصد گزارش شده است. البته مرگ و میر در میان کودکان و بزرگسالان جوان بیشتر است و افراد دارای نقص ایمنی به ویژه در معرض خطر بیماری شدید قرار دارند. در بقیه موارد، اکثر افراد ظرف چند هفته بهبود می‌یابند.
موارد ابتلا به آبله میمون در جهان
از زمانی که این بیماری برای اولین بار در ۷ می ۲۰۲۲ (شنبه ۱۷ اردیبهشت ۱۴۰۱) در بریتانیا شناسایی شد، در مجموع ۹ مورد ابتلا به این بیماری در بریتانیا تایید شده است. ۸ مورد از این ۹ مورد، سابقه سفر ندارند و هیچ ارتباطی با مورد مربوط به سفر تایید شده در تاریخ ۷ می نیز ندارند.
در مجموع، از ۱۴ ماه می (۲۴ اردیبهشت)، ۳۷ مورد تایید شده غیرمرتبط با این بیماری در سراسر جهان وجود داشته است که ۲۶ مورد آن در کشورهای اتحادیه اروپا و منطقه اقتصادی اروپا بوده است.
اکثر موارد ابتلا در مردان جوان است. در میان مبتلایان، هیچ مورد فوتی وجود نداشته است و دو مورد بستری در بیمارستان در سراسر جهان گزارش شده است. مقامات بهداشتی در سراسر جهان اعلام کرده‌اند که موارد بیشتری در انتظار است. در زیر به تفکیک کشورهای گزارش‌دهنده آبله میمون آمده است:
– ۲ مورد در بلژیک تایید شده است
-۱ مورد در فرانسه تایید شده است
-۱ مورد در ایتالیا تایید و ۲ مورد مشکوک شناسایی شده است.
-۱۴ مورد در پرتغال تایید شده است، با ۲۰ مورد مشکوک دیگر که همه در منطقه لیسبون و رودخانه تاگوس شناسایی شده‌اند.
-۷ مورد در اسپانیا تایید شده است که ۲۳ مورد مشکوک شناسایی شده است.
-۱ مورد در سوئد تایید شده است.
-۹ مورد در بریتانیا تایید شده است.
-۲ مورد در کانادا تایید و ۱۷ مورد مشکوک دیگر شناسایی شده است.
-۱ مورد تایید شده و یک مورد احتمالی در ایالات متحده
-۱ مورد تایید شده در استرالیا
مبتلایان به آبله میمون چه کسانی هستند؟
اکثر موارد ابتلا در مردان جوان مشاهده شده است. بسیاری از آنها خود را مردانی معرفی می‌کنند که با مردان رابطه جنسی دارند (MSM) و هیچ کدام به مناطق بومی این بیماری سفر نکرده‌اند. اکثر موارد ضایعات و بثوراتی را در ناحیه تناسلی یا اطراف تناسلی داشته‌اند که نشان می‌دهد این انتقال احتمالا در طی تماس فیزیکی نزدیک، و در طول فعالیت‌های جنسی رخ می‌دهد.
آبله میمون در ایران
در مورد موارد ابتلا در کشور، بر اساس گزارش‌های موجود، هنوز هیچ موردی از شیوع این آبله در ایران گزارش نشده است. نگرانی‌هایی در شبکه‌های اجتماعی درباره ورود ویروس آبله میمون به ایران به وجود آمده است؛ ولی این نگرانی ناشی از این است که اغلب ما در شبکه‌های اجتماعی در معرض شدید اطلاعات زیاد، غیرضروری و حتی نادرست هستیم. فراموش نکنید که آزمایش‌های مختلفی برای تشخیص این بیماری وجود دارد و نیازی به نگرانی نیست.
سوالات متداول
آیا آبله میمون به ایران راه پیدا کرده است؟
تا کنون هیچ گزارشی مبنی بر ورود ویروس آبله میمون در ایران گزارش نشده است.
راه‌های انتقال آبله میمون چیست؟
تماس مستقیم و رابطه جنسی با فرد مبتلا، استفاده از لباس و حوله‌های آلوده، خوردن گوشت آلوده، لمس حیوانات آلوده و … از راه‌هایی است که باعث انتقال بیماری آبله میمون می‌شود.
