کتاب «مغازه خودکشی» اثر ژان تولی، نویسنده فرانسوی که در قالب طنز نوشته شده، فانتزی سیاهی است که با دستمایه قرار دادن مضامینی تیره و تار، علاوه بر اینکه مخاطبان خود را می خنداند، آنها را عمیقا وادار به تأمل نیز می کند. امروز در سرویس ادبیات و کتاب مجله کوروش به معرفی و خلاصه کتاب مغازه خودکشی پرداخته ایم.
کتاب «مغازه خودکشی» رمانی است به قلم ژان تولی که در سال ۲۰۰۶ به چاپ رسید. وقایع رمان مغازه خودکشی در آینده ای نزدیک و در شهری آخرالزمانی می گذرد. جایی که وضعیت جوّی و تغییرات آب و هوایی جهان را دگرگون کرده و اغلب مردم با مشکل افسردگی دست و پنجه نرم می کنند. در این بین، اوضاع عجیب خانواده تواچ که شخصیت های اصلی رمان را تشکیل می دهند، گواهی بر وضعیت تکان دهنده جهان است. جالب است بدانید که نام گذاری اعضای خانواده از روی نام مشاهیری است که همگی با خودکشی به زندگی خود خاتمه داده اند.
پدر خانواده میشیما نام دارد که یادآور یوکیو میشیما، نویسنده شهیر ژاپنی، وینسنت تواچ، پسر بزرگ خانواده که از روی وینسنت ون گوگ نام گذاری شده است. دختر خانواده مریلین نیز از روی مریلین مونرو به این نام خوانده می شود. پسر کوچک خانواده هم آلن نامگذاری می شود که نام او هم از روی نام آلن تورینگ، رمزنگار و ریاضیدان بریتانیایی نامگذاری شده است. پاتریس لوکنت، کارگردان صاحب نام فرانسوی در سال ۲۰۱۲ فیلم انیمیشنی از روی این رمان خواندنی ساخت. انیمیشن موزیکال لوکونت که عمدتا با موزیکال های تیم برتون مقایسه شده، تا حد زیادی مورد توجه منتقدان و سینماروها قرار گرفت.
بیشتر بخوانید » معرفی و خلاصه کتاب سرگذشت ندیمه «
مشخصات کتاب «مغازه خودکشی»
عنوان: مغازه خودکشی
عنوان اصلی: Le Magasin des Suicides (به انگلیسی: The Suicide Shop)
نویسنده: ژان تولی
سال انتشار: ۲۰۰۶
ناشر اصلی: Éditions Julliard
زبان اصلی: فرانسه
تعداد صفحات: ۱۵۷
امتیاز گودریدز: ۳،۵
ترجمه فارسی: احسان کرم ویسی از نشر چشمه (انتخاب کاربران)
خلاصه کتاب:
خانواده تواچ متشکل از میشیما، پدر خانواده، لوکریس، مادر خانواده و دو فرزند خانواده وینسنت و مریلین یک مغازه خودکشی را اداره می کنند. در این مغازه عجیب انواع و اقسام وسایل مورد نیاز برای خودکشی فروخته می شود. لوکریس پسری به دنیا می آورد که نام او را آلن می گذارند. آلن وقتی بزرگ می شود، کاملا برخلاف بقیه اعضای خانواده که افرادی عبوس و افسرده هستند، به پسری شاد و پرنشاط تبدیل می شود. در حالی که اعضای خانواده دائما این ماتم زدگی ها و زوایای تاریک ذهن خود را به مشتریان منتقل می کنند تا زودتر از شر آنها خلاص شوند؛ این آلن است که آنها را دوباره به زندگی امیدوار می کند.
دایره تاثیرگذاری های آلن تنها به مشتریان مغازه خودکشی محدود نمی شود، بلکه اعضای خانواده را نیز در بر می گیرد. آلن برای تولد خواهرش مریلین به او یک روسری و چند قطعه موسیقی شرقی هدیه می دهد. همین هدیه کافی است تا مریلین با جنبه هایی از شخصیت خودش که قبلا به آن فکر نکرده بود آشنا شود. در ادامه، آلن و دوستانش تصمیم می گیرند نقشه ای بکشند تا خودکشی مردم پیشگیری کرده و کسب و کار موروثی خانواده را هم به کسب و کار شادتری تبدیل کنند.
بیشتر بخوانید » معرفی و خلاصه کتاب جز از کل اثر استیو تولتر «
مختصری درباره ژان تولی، نویسنده کتاب مغازه خودکشی
ژان تولی (ژان توله نیز نوشته می شود) متولد ۲۶ فوریه ۱۹۵۳ (۶۸ ساله) به همراه همسر خود میو-میو، هنرپیشه فرانسوی در پاریس زندگی می کند. او علاوه بر اینکه یک نویسنده چیره دست است، به تصویرسازی، فیلمسازی و مجری گری تلویزیون نیز می پردازد. ژان تولی تا به حال ۱۰ کتاب به رشته تحریر در آورده که برخی از آنها برنده جوایز ادبی ارزنده ای نیز شده اند. از رمان های او می توان به «آه ورلن» اشاره کرد که بر اساس زندگی پل ورلن، شاعر بزرگ قرن نوزدهمی فرانسه و از پیشگامان مکتب ادبی «نمادگرایی (سمبولیسم)» نوشته شده است.
ژان تولی همچنین نویسنده چندین صاحب زندگینامه از جمله زندگینامه های آرتور رمبو و فرانسوا ویون، هر دو از شاعران به نام فرانسوی است. ژان تولی به خصوص به دلیل انتشار رمان های خود به شهرت زیادی دست پیدا کرده است. کتاب های «اگر دوست داری او را بخور» که در ایران با نام «آدمخواران» به چاپ رسیده و همینطور «موسیو مونتسپان» از آثار مشهورتر ژان تولی به حساب می آیند.
تا به حال از این نویسنده صاحب سبک فرانسوی چندین کتاب به زبان فارسی ترجمه شده است. احسان کرم ویسی اولین مترجمی است که فارسی زبانان را با تولی و رمان های جذابش آشنا کرد. مغازه خودکشی همچون بسیاری کشورهای جهان در بازار کتاب ایران نیز از پرفروش ها بوده که بارها تجدید چاپ شده است. احسان کرم ویسی اخیرا کتاب «آدمخواران» ژان تولی را نیز به فارسی ترجمه کرده است. در کنار احسان کرم ویسی مترجمان دیگری نیز دست به ترجمه آثار تولی زده اند. جالب اینکه مغازه خودکشی یکی از کتاب هایی است بیشترین ترجمه را در ایران داشته است. به طرز باورنکردنی تاکنون دستکم ۱۲ ترجمه مختلف از مغازه خودکشی وارد بازار کتاب شده که در نوع خود یک رکورد به حساب می آید!
نگاهی به کتاب مغازه خودکشی، فانتزی سیاهی که می خنداند
ممکن است با خواندن این تیتر همین حالا از خود پرسیده باشید، چطور ممکن است که کتابی با فضایی تیره و تار و اندوهبار که مضمون اصلی آن خودکشی است، می تواند خنده دار هم باشد؟ در این مورد ابتدا باید گفت که بله خودکشی راهکار هولناکی است که به معنی پایان یک رؤیاست و برای بازماندگان نیز تجربه دلهره آوری است که به این راحتی ها از ذهن نمی رود. ولی یادتان باشد که قضیه داستان ها با دنیای واقعی از زمین تا آسمان فرق دارد.
در رمان پرشور و با طراوت ژان تولی، نه تنها خودکشی به عنوان بهترین راهکار باقیمانده برای آدم های ناامید و بیچاره معرفی می شود، بلکه به شیوه فوق العاده خنده داری از آن تعریف و تمجید نیز می شود. خانواده تواچ، خانواده ای است که در شهری آخرالزمانی زندگی می کنند. آنها نسل در نسل صاحب یک مغازه خودکشی بوده اند. این مغازه موروثی همانطور که از نام آن پیداست، مغازه ای عجیب و غریب است که در آن انواع و اقسام ابزارهای لازم برای خودکشی فروخته می شود.
بیشتر بخوانید » نگاهی به زندگینامه و بهترین کتاب های ارنست همینگوی «
تواچ ها، خانواده ای مرگ می فروشند
خانواده تواچ به محض اینکه مشتری وارد مغازه می شود با چنان آب و تابی درباره ادوات خودکشی به او توضیح می دهند، گویی می خواهند یکی از آخرین مدل کنسول های بازی یا نمونه های کاملا کاربردی و همه فن حریف از لوازم خانگی را به مشتریان خود بفروشند!
ولی تواچ ها به جای اینها مرگ می فروشند! آنها نه تنها از این موضوع خجالت نمی کشند، بلکه واقعا به آن افتخار می کنند هم و مفتخرند که تا به حال هیچ موقع پیش نیامده که مشتری دوباره به آنها مراجعه کند. چون آنقدر راه حل های بی نقص و کاربردی برای خودکشی به مشتریان خود ارائه داده اند که مشتری بخت برگشته در همان اولین تلاش برای خودکشی قال قضیه را کنده و رهسپار آن دنیا شده! شعار مغازه خودکشی تواچ ها هم این است که اگر در زندگی شکست خورده اید؟ دستکم در مرگ خود موفق باشید!
وقتی کسب و کار خانوادگی کساد می شود
ولی ظاهرا همه چیز آنطور که تواچ ها انتظار دارند، بر وفق مراد نیست. خانواده تواچ که متشکل از پدر میشیما، مادر لوکریس، برادر بزرگتر وینسنت و دختر مریلین (که نویسنده آشکارا در نامگذاری آنها از نام مشاهیری استفاده کرده که با خودکشی درگذشته اند) همه افرادی ناراحت و تلخ اندیش هستند. آنها درست به مانند اکثر متصدیان کفن و دفن و سایر افرادی که در مشاغل مرتبط به مرگ فعالیت می کنند، همیشه عبوس به نظر می رسند. ولی اتفاقی که نباید برای این خانواده موفق می افتد. لوکریس پسری به دنبال می آورد که نام او را آلن می گذارند. آلن از همان گهواره نشان می دهد که جرقه ای از خوش بینی و شور و شادی است.
اینها همان خصوصیاتی هستند که واقعا می توانند کسب و کار موروثی تواچ ها را خراب کنند. آلن کم کم که بزرگتر می شود، تصمیم می گیرد با مردم و مشتریان صحبت کند و آنها را وادارد تا به نیمه پر لیوان نگاه کنند و در زندگی خود به دنبال راه حل های دیگری به جز خودکشی بگردند. شگفت آور اینکه بسیاری از مشتریان تحت تاثیر آلن قرار می گیرند و با لبی خندان و امیدوارانه، راه آمده تا مغازه خودکشی را برمی گردند.
اینجا است که والدین آلن تصمیم می گیرند به هر قیمتی شده از شر پسر ناخلف خود خلاص شوند. جذابیت شخصیت پردازی های ژان تولی در کتاب مغازه خودکشی هم در این است که آلن همچون یک پسر کوچک بازیگوش معمولی به تصویر کشیده شده است. او هر جا که باشد هیاهویی به راه می اندازد، سر به سر برادر و خواهر بزرگترش می گذارد و دقیقا برخلاف آنچه خانواده از او می خواهد عمل می کند، دقیقا یک پسربچه کاملا معمولی!
کتاب مغازه خودکشی، رمان کوتاهی که غوغا به پا کرد
کتاب مغازه خودکشی که تنها ۱۱۴ صفحه (در نسخه اصلی ۱۵۷ صفحه) دارد، رمانی کوتاه یا به تعبیر ادبی یک «نوول» است که با پیچش های داستانی غیرمنتظره و طنزی که در عین حال و هوای تیره و تارش واقعا از عهده آوردن لبخند به روی لب هر خواننده ای بر می آید. تصویرسازی ها و توصیف های مختصر، مفید و ساده نویسنده به خصوص در وصف مغازه خودکشی چنان است که تصویر کاملا روشنی از هر آنچه در این مکان مخوف است پیش چشم خوانندگان نمایان می شود. کتاب مغازه خودکشی با لحنی اندوهبار و بدبینانه شروع می شود، ولی به تدریج که اوضاع دستخوش تغییر می شود، نور بیشتری به فضای تیره و تار آن تابانده می شود.
جذابیت همیشگی و مثبت اندیشی آلن است که حکم موتور محرکه رمان را دارد و در پیش بردن خط اصلی داستان نقش بسزایی ایفا می کند. آلن است که با خراب کردن کسب و کار خانودگی، مشتریان مغازه را دگرگون می کند و خانواده را واقعا به هم می ریزد. نهایتا، مغازه خودکشی کتاب کوچک عجیبی است که می توانید در یک نشست و یک نفس سر بکشید و تا مدت ها به مغازه مخوف تواچ ها و اتفاقات عجیب و غریب و بامزه ای که در آن افتاده فکر کنید.
بیشتر بخوانید:
معرفی و خلاصه مجموعه کتاب های هری پاتر
مرور بیوگرافی و خلاصه بهترین آثار گابریل گارسیا مارکز
نظر منتقدان ادبی درباره کتاب مغازه خودکشی
کتاب مغازه خودکشی ژان تولی در کنار اینکه کتابی بود که به شدت مورد توجه خوانندگان سرتاسر جهان قرار گرفت، تحسین گسترده منتقدان ادبی فرانسوی و بین المللی را در پی داشت. روزنامه فیگارو چاپ پاریس در یادداشتی ضمن تمجید از رمان جذاب و بامزه ژان تولی نوشت: «مغازه خودکشی سرشار از زندگی است.» فایننشال تایمز نیز کتاب مغازه خودکشی را یک«حکایت تمثیلی خنده دار و ملایم» دانست. روزنامه لو موند فرانسه نیز در یادداشتی نوشت: «ژان تولی دنیای مسخره مغازه خودکشی را با میزان طنزی کاملا مناسب ارائه داده است… او داستان خود را با نیز با ستایش از زندگی خاتمه می دهد.»
منتقد ادبی وبسایت THE TRUTH ABOUT BOOKS نیز در نقد خود ضمن ستایش از اثر فراموش نشدنی ژان تولی، مغازه خودکشی را کلاسیکی جاودانه دانست. این منتقد نوشت: «[این رمان] اثری اصیل، به طرز خارق العاده ای تمسخرآمیز و به طور غیرمنتظره ای تکان دهنده است. مغازه خودکشی یک [اثر] کلاسیک جاودانه است. طنز ظریف و خوددارانه ژان تولی کاملا فرانسوی است. توانایی او در آمیختن [مضامین و موقعیت های] جدی، تابوها، طنز و مهرآمیزی هایش اثر درخشانی را پدید آورده که به ندرت می توان نمونه ای از آن را در جای دیگری سراغ گرفت.»
وبسایت ادبی Vulpes Libris نیز به همین ترتیب مغازه خودکشی را «کتابی کوچک و لذت بخش و همچنین تأمل برانگیز با سبکی عجیب و غریب خاص خود» دانست. اسکات پک، ناشر و منتقد ادبی نیز در نقد خود از رمان ژان تولی نوشت: «خواندن مغازه خودکشی و به نظاره نشستن کارهای آلن که همه را به راه خود می کشاند، واقعا دلچسب است. [مغازه خودکشی] کتابی کوچک است که این تضمین را می دهد که به زودی بدل به کالتی کلاسیک شود.» کالت ها را عمدتا آثار هنری می دانند که طرفداران پروپاقرصی دارند که این آثار را تا سرحد پرستش دوست دارند.
منابع: wikipedia، amazon، booknaround
