شیر کنجد، یه نوشیدنی گیاهی و پرخاصیت محسوب می‌شه که اگر مزه اون رو بچشین، متوجه می‌شین یه طعم لطیف و خواص فوق‌العاده داره. این شیر گیاهی، سرشار از کلسیم، پروتئین و چربی‌های مفیده و می‌تونه به سلامت استخوان‌هاتون کمک کنه. اگه شیر حیوانی مصرف نمی‌کنین یا به لاکتوز حساسیت دارین، با شیر کنجد یه جایگزین عالی پیدا می‌کنین. وقتی با موادی مثل عسل یا دارچین ترکیبش کنین، طعمش دل‌چسب‌تر هم می‌شه. تهیه‌اش تو خونه خیلی ساده‌ست و با چند ماده اولیه می‌تونین یه نوشیدنی مقوی درست کنین. توی این مقاله از سرویس آشپزی در مجله کوروش، ما طرز تهیه شیر کنجد خونگی، نکات تهیه، نگهداری، رازهای خوشمزه شدن و کاربردهای شیر کنجد آشنا میشیم.
طرز تهیه شیر کنجد در یک نگاه
برای درست کردن شیر کنجد خونگی، ابتدا باید دانه‌های کنجد خام رو خیس کنین تا نرم و آماده آسیاب شدن باشن. این مرحله باعث آزاد شدن بهتر طعم و جذب بیشتر مواد مغذی می‌شه. بعد از ۱ تا ۲ ساعت خیسوندن، کنجد رو آبکشی کرده و با حدود ۲ لیوان آب داخل مخلوط‌کن بریزین؛ در صورت تمایل، کمی وانیل هم اضافه کنین. حالا مواد رو حدود ۲ دقیقه هم بزنین تا مایعی سفید و کرمی به دست بیاد. برای بافت لطیف‌تر، شیر رو از صافی یا پارچه نخی رد کنین و تفاله باقی‌مونده رو برای استفاده‌های بعدی نگه دارین. می‌تونین با عسل یا شیره‌ها، این نوشیدنی رو شیرینش کنین. در نهایت، شیر کنجد رو سرد یا ولرم سرو کنین و ترجیحا تازه مصرفش کنین.
شما می‌تونین مقدار مواد اولیه، مراحل طرز تهیه شیر کنجد و رازهای خوشمزه شدن اون رو توی این مطلب بخونین.
مواد اولیه برای تهیه شیر کنجد
| مواد اولیه | مقدار مورد نیاز |
| کنجد خام | ۱ لیوان فرانسوی دسته‌دار |
| آب | ۲ لیوان فرانسوی دسته‌دار |
| عسل یا شیره خرما (اختیاری) | به مقدار دلخواه |
| وانیل یا دارچین (اختیاری) | برای عطر و طعم بیشتر کنجد |
مدت زمان آماده‌سازی و استراحت مواد اولیه: ۲ تا ۴ ساعت
مدت زمان آماده‌سازی شیر کنجد: ۲۰ دقیقه
مراحل طرز تهیه شیر کنجد خانگی
شیر کنجد رو به عنوان یک نوشیدنی برای عصرانه یا صبحانه و توی رژیم غذایی‌تون قرار بدین؛ مخصوصا اگر ورزشکار هستین. با طی کردن مراحل زیر، می‌تونین به راحتی یک شیر گیاهی با کنجد درست کنین.
مرحله اول: کنجدها رو خیس کنین
اولین قدم برای تهیه شیر کنجد، خیس کردن دونه‌های کنجد خامه (کنجد نباید بو داده باشه). شما باید کنجد رو داخل یه ظرف بریزین و بهش آب اضافه کنین، طوری که کاملا روی دونه‌ها رو بپوشونه. بذارین به مدت ۱ تا ۲ ساعت بمونه تا نرم بشه. این مرحله خیلی مهمه چون باعث می‌شه هم طعم کنجد بهتر آزاد بشه، هم مواد مغذی‌اش راحت‌تر وارد آب بشن. اگه وقت دارین، می‌تونین حتی تا ۴ ساعت هم خیسش کنین، ولی بیشتر از اون لازم نیست.
مرحله دوم: کنجد رو با آب مخلوط کنین
بعد از اینکه کنجد خوب خیس خورد، باید اونو آبکشی کنین تا آب اضافی و ناخالصی‌ها ازش جدا بشه. حالا کنجد رو داخل مخلوط‌کن بریزین. بهش حدود ۲ لیوان آب اضافه کنین. اگه دوست دارین شیرتون عطر ملایمی داشته باشه، می‌تونین کمی وانیل هم اضافه کنین. این ترکیب پایه شیر کنجدتونه.
مرحله سوم: شیر کنجد رو صاف کنین
توی این مرحله از طرز تهیه شیر کنجد، مواد رو خوب با هم مخلوط کنین. مخلوط‌کن رو روشن کنین و اجازه بدین حداقل ۱ تا ۲ دقیقه کار کنه تا دونه‌های کنجد کاملا خرد و با آب ترکیب بشن. نتیجه این مرحله باید یه مایع سفید، کرمی و نسبتا غلیظ باشه. اگه ترجیح می‌دین شیرتون صاف و بدون ذرات باشه، می‌تونین اون رو از یه صافی ریز یا پارچه نخی عبور بدین. این کار باعث می‌شه شیرتون لطیف‌تر و بافتش یکدست‌تر باشه.
مرحله چهارم: چاشنی دلخواه رو اضافه کنین
اگه طعم طبیعی کنجد براتون کافی نیست یا شیرینی ملایم دوست دارین، می‌تونین کمی عسل، شیره خرما (طرز تهیه شیره خرما) یا شیره انجیر (طرز تهیه شیره انجیر) به شیر کنجد اضافه کنین. این مواد هم طعم رو بهتر می‌کنن، هم ارزش غذایی نوشیدنی رو بالا می‌برن.
عسل با کیفیت، شیره انگور و شیره خرما رو به صورت حضوری و اینترنتی از فروشگاه‌های افق کوروش می‌تونین تهیه کنین.
مرحله آخر: شیر کنجد خونگی رو سرو کنین
اگه بخواین می‌تونین شیر کنجد با دارچین، پودر هل یا حتی موز ترکیبش کنین و یه نوشیدنی خاص‌تر بسازین. شیر کنجد رو می‌تونین به‌صورت سرد یا ولرم میل کنین. برای صبحانه، کنار نان و مغزها خیلی می‌چسبه. به‌عنوان میان‌وعده هم یه انتخاب سالم و سیرکننده‌ست.
دارچین و انواع شیر گیاهی رو به صورت حضوری و اینترنتی از فروشگاه‌های افق کوروش می‌تونین خریداری کنین.
شیر کنجد چیست؟
شیر کنجد یه نوشیدنی گیاهی و خونگیه که از ترکیب دونه‌های کنجد با آب تهیه می‌شه. شما وقتی کنجد رو خیس می‌کنین و بعد با آب میکسش می‌کنین، یه مایع سفید و لطیف به‌دست میارین که بهش می‌گن شیر کنجد. این نوشیدنی نه‌تنها خوش‌طعم و سبکه، بلکه سرشار از مواد مغذیه مثل کلسیم، پروتئین، چربی‌های سالم، ویتامین‌های گروه B و آنتی‌اکسیدان‌ها هست.
اگه شیر گاوی مصرف نمی‌کنین یا به لاکتوز حساسیت دارین، شیر کنجد یه جایگزین عالیه که هم سالمه، هم مقوی. ضمن اینکه با اضافه کردن چاشنی‌های مختلف، می‌تونین طعمش رو دل‌چسب‌تر کنین. شیر کنجد برای تقویت استخوان‌ها، سلامت قلب، پوست و مو، و حتی تنظیم هورمون‌ها مفیده و خیلیا تو رژیم‌های غذایی سالم ازش استفاده می‌کنن.
بیشتر بخوانید: طرز تهیه ارده کنجد به آسان ترین روش خانگی
نکات مهم در طرز تهیه شیر کنجد
- استفاده از کنجد خام برای درست کردن شیر کنجد بهتره، چون کنجد بو داده ممکنه طعم تلخ یا سنگین بده و خواصش هم کمتر بشه.
- اگه کنجد رو شب تا صبح بخیسونین (حدود ۲ تا ۴ ساعت)، هم راحت‌تر آسیاب می‌شه، هم جذب مواد مغذی بهتر انجام می‌گیره.
- برای کاهش تلخی احتمالی شیر کنجد، می‌تونین بعد از خیسوندن، کنجد رو یه بار با آب گرم بشورین.
- برای تهیه شیر کنجد غلیظ‌تر، نسبت آب به کنجد رو کمتر کنین (مثلا ۱ یا یک و نیم لیوان آب).
- برای درست کردن شیر کنجد سبک‌تر، می‌تونین تا ۳ لیوان آب هم اضافه کنین.
- استفاده از پارچه نخی یا کیسه شیر گیاهی باعث می‌شه شیرتون کاملا صاف و لطیف بشه.
- اگه از صافی فلزی استفاده می‌کنین، چند بار صافش کنین تا ذرات ریز جدا بشن.
- برای طعم بهتر شیر کنجد، می‌تونین از وانیل، دارچین، هل، زنجبیل یا حتی موز استفاده کنین. شیرین‌کننده‌های طبیعی مثل عسل، شیره خرما یا شیره انگور هم انتخاب‌های سالمی هستن.
- اگر شیر کنجد رو به صورت سرد سرو می‌کنین، بعد از صاف کردن، چند قالب یخ یا شیر سرد اضافه کنین تا بافتش لطیف‌تر بشه.
- برای سرو شیر کنجد گرم، حتما بعد از صاف کردن، روی حرارت ملایم گرمش کنین؛ جوشیدن شیر کنجد باعث از بین رفتن بعضی خواص می‌شه.
- برای بافت خامه‌ای‌تر شیر کنجد، می‌تونین کمی شیر نارگیل (طرز تهیه شیر نارگیل)، روغن نارگیل یا کره بادام زمینی اضافه کنین. این کار باعث می‌شه شیر کنجد انرژی‌زا و سیرکننده‌تر بشه.
- به جای شکر، از شیره انگور، شیره خرما یا عسل طبیعی استفاده کنین تا طبع گرم‌تری پیدا کنه و برای فصل سرد مناسب‌تر بشه. مقدار شیرین‌کننده شیر کنجد رو بسته به ذائقه‌تون تنظیم کنین.
- می‌تونین همراه کنجد، مقدار کمی بادام، گردو یا پسته خام هم بخیسونین و آسیاب کنین تا شیر مغذی‌تری داشته باشین.
- شیر کنجد رو برای کودکان، ورزشکاران و افراد کم‌خون بسیار مفیده.
- ادویه‌هایی مثل هل، دارچین، زنجبیل، زعفران یا جوز هندی نه‌تنها طعم رو بهتر می‌کنن، بلکه خواص دارویی هم دارن. برای مثال، دارچین و زنجبیل باعث افزایش گردش خون و تقویت سیستم ایمنی می‌شن.
- بر اساس طب سنتی، برای جلوگیری از سنگینی کنجد، می‌تونین از مصلحات مثل سکنجبین، انار ترش یا کمی سرکه طبیعی استفاده کنین. این ترکیب‌ها به هضم بهتر کمک می‌کنن و طبع کنجد رو متعادل می‌کنن.
مدت و شرایط نگهداری شیر کنجد
مدت نگهداری: شیر کنجد خونگی بدون مواد نگهدارنده، حداکثر تا ۲ روز داخل یخچال قابل مصرفه. بعد از اون ممکنه ترش بشه یا طعمش تغییر کنه.
دمای مناسب: حتما شیر کنجد باید توی یخچال و دمای پایین نگهداری بشه. دمای بالا باعث رشد باکتری و فساد سریع‌تر می‌شه.
نوع ظرف: از ظرف شیشه‌ای دربسته برای نگهداری شیر کنجد استفاده کنین تا از ورود هوا و آلودگی جلوگیری بشه. ظرف پلاستیکی، ممکنه بو یا طعم شیر رو تغییر بده.
دوری از نور و گرما: شیر کنجد رو دور از نور مستقیم خورشید و منابع گرمایی نگه دارین؛ نور باعث اکسید شدن چربی‌ها و کاهش کیفیت می‌شه.
هم زدن قبل از مصرف: شیر کنجد ممکنه ته‌نشین بشه، پس قبل از مصرف خوب هم بزنین تا بافتش یکنواخت بشه.
نشانه‌های فساد: اگر شیر کنجد بوی ترش، رنگ غیرطبیعی یا طعم ناخوشایند داشت، از مصرفش خودداری کنین.
بیشتر بخوانید: طرز تهیه شیر تخم کدو
نکات مهم درباره فریز کردن شیر کنجد
قابلیت فریز شدن: شیر کنجد مثل سایر شیرهای گیاهی قابلیت انجماد داره و می‌تونه تا چند هفته در فریزر نگهداری بشه.
ظرف مناسب: از ظرف دربسته شیشه‌ای یا پلاستیکی مخصوص فریزر برای نگهداری شیر کنجد استفاده کنین و حتما کمی فضای خالی در بالای ظرف بذارین چون مایعات هنگام انجماد منبسط می‌شن.
روش فریز کردن پیشنهادی: می‌تونین شیر کنجد رو داخل قالب یخ بریزین و بعد از یخ زدن، مکعب‌ها رو توی کیسه فریزر نگهداری کنین؛ این روش برای استفاده‌های تدریجی خیلی کاربردیه.
یخ‌زدایی اصولی: برای مصرف، شیر کنجد منجمد رو شب قبل داخل یخچال بذارین تا به‌آرامی آب بشه. هرگز اون رو، توی دمای اتاق یا با آب گرم یخ‌زدایی نکنین چون خطر رشد باکتری وجود داره.
تغییر بافت طبیعی: بعد از یخ‌زدایی ممکنه شیر کنجد کمی جدا بشه (آب و چربی)، که طبیعیه. فقط خوب هم بزنین تا بافتش یکنواخت بشه.
دوباره فریز نکنین: شیر کنجد یخ‌زده رو بعد از آب شدن، باید ظرف ۵ تا ۷ روز مصرف کنین و دوباره فریز نکنین.
موارد استفاده از شیر کنجد
شیر کنجد فقط یک نوشیدنی خوش‌طعم نیست، بلکه کاربردهای متنوعی داره که می‌تونه در سبک زندگی سالم، تغذیه روزانه و حتی درمان‌های طبیعی نقش داشته باشه. در ادامه ایده‌هایی برای موارد استفاده از شیر کنجد رو براتون آوردیم.
در تغذیه روزانه
- جایگزین سالم برای شیر گاو، مخصوصاً برای افراد گیاهخوار یا دارای حساسیت به لاکتوز
- مناسب برای صبحانه، میان‌وعده یا نوشیدنی قبل از خواب
- قابل ترکیب با موز، دارچین، خرما یا مغزها برای تهیه اسموتی‌های مقوی
برای کودکان و نوجوانان
- کمک به رشد استخوان‌ها و دندان‌ها به‌خاطر کلسیم بالا
- تقویت حافظه و تمرکز با وجود منیزیم و ویتامین‌های گروه B
- مناسب برای کودکانی که لبنیات مصرف نمی‌کنن.
برای ورزشکاران
- منبع پروتئین گیاهی و چربی‌های سالم برای عضله‌سازی
- تأمین انرژی قبل یا بعد از تمرین
- قابل ترکیب با شیره‌ها یا مغزها برای افزایش کالری و حجم عضلانی
در درمان‌های طبیعی
- کمک به درمان کم‌خونی به خاطر آهن و فولات
- تقویت سیستم ایمنی بدن با وجود روی، سلنیوم و ویتامین E
- کاهش اضطراب و بهبود خواب به‌خاطر تریپتوفان و منیزیم
- پیشگیری از پوکی استخوان و مشکلات مفصلی
در سبک زندگی سالم
- مناسب برای رژیم‌های کاهش یا افزایش وزن بسته به ترکیب مصرفی
- کمک به سلامت پوست و مو با ویتامین E و اسیدهای چرب
- قابل استفاده در رژیم‌های پاک‌سازی بدن یا روزه‌داری متناوب.
موارد استفاده از پوره کنجد
اون بخش پوره شده‌ای که بعد از صاف کردن شیر کنجد روی سطح باقی می‌مونه، در واقع تفاله مغذی و پرخاصیتی از کنجد هست که نباید دور ریخته بشه. در ادامه چند کاربرد عالی برای این تفاله آوردیم:
استفاده در شیرینی و کوکی
می‌تونین تفاله کنجد رو با کمی آرد، عسل، دارچین و روغن ترکیب و کوکی‌های ساده و سالم درست کنین. بنابراین برای میان‌وعده‌های رژیمی و کودکان مناسبه.
افزودن به خمیر نان یا کیک
تفاله کنجد رو می‌تونین به خمیر نان یا کیک اضافه کنین تا هم طعم خاصی بده، هم ارزش غذایی‌ش بالا بره. مخصوصا برای تهیه نان‌های سبوس‌دار یا نان رژیمی عالیه.
ترکیب با اسموتی یا ماست
می‌تونین تفاله کنجد رو داخل اسموتی‌های صبحگاهی بریزین. این اسموتی با موز، شیر گیاهی، دارچین و خرما ترکیب فوق‌العاده‌ای می‌شه. یا با ماست ترکیب و به عنوان میان‌وعده مصرف کنی.
افزودن به سالاد یا سس
تفاله کنجد رو با روغن زیتون، آبلیمو، نمک و ادویه ترکیب و به عنوان سس سالاد (طرز تهیه انواع سس سالاد) استفاده کنین. یا به سالاد سبزیجات اضافه کنین تا بافت و طعم خاصی بده.
تهیه توپک انرژی‌زا
تفاله کنجد رو با خرما، مغزها (مثل گردو یا بادام)، پودر نارگیل و کمی دارچین مخلوط کن و به شکل توپک دربیار. این توپک یه میان‌وعده عالی برای ورزشکاران یا بچه‌هاست.
تهیه دسر ساده
با ترکیب تفاله کنجد، موز له‌شده، دارچین و کمی عسل، یه دسر گرم و خوش‌طعم درست کنین. می‌تونین روی این دسر، کمی پودر نارگیل یا گردو بریزین.
استفاده در ماسک صورت
چون کنجد سرشار از ویتامین E و آنتی‌اکسیدانه، می‌تونین تفاله رو با ماست یا عسل ترکیب و به عنوان ماسک صورت استفاده کنین. این کار باعث نرمی پوست و کاهش التهاب می‌شه.
خواص شیر کنجد برای سلامتی چیست؟
- سرشار از کلسیم، منیزیم و فسفر؛ مناسب برای جلوگیری از پوکی استخوان؛
- دارای آهن و فولات؛ برای درمان کم‌خونی و کمک به افزایش گلبول‌های قرمز؛
- منبع پروتئین گیاهی و چربی‌های سالم؛ مناسب برای ورزشکاران و افراد پرتحرک؛
- حاوی منیزیم و ویتامین‌های گروه B؛ مفید برای عملکرد مغز؛
- وجود تریپتوفان و منیزیم؛ کمک به آرامش اعصاب و خواب راحت‌تر؛
- چربی‌های غیر اشباع و آنتی‌اکسیدان‌ها؛ کاهش کلسترول بد (LDL)؛
- سرشار از روی، سلنیوم و ویتامین E؛ افزایش مقاومت بدن در برابر بیماری‌ها؛
- فیبر بالا؛ کمک به رفع یبوست و تنظیم دستگاه گوارش؛
- ویتامین E و اسیدهای چرب؛ کاهش ریزش مو و افزایش لطافت پوست؛
- ایجاد احساس سیری طولانی؛ مناسب برای کاهش یا افزایش وزن بسته به نحوه مصرف.
فوت و فن‌های خوشمزه شدن شیر کنجد
۱- آیا باید کنجد را قبل از استفاده خیس کنیم؟
بله. خیساندن کنجد به مدت ۱ تا ۲ ساعت باعث نرم شدن دانه‌ها، آزاد شدن بهتر مواد مغذی و کاهش تلخی احتمالی می‌شه.
۲- از چه نوع کنجدی استفاده کنیم؟
بهتره از کنجد خام سفید استفاده بشه؛ کنجد بو داده طعم تلخ‌تری داره و خواصش کمتره.
۳- نسبت آب به کنجد چقدر باشه؟
معمولا برای هر ۱ پیمانه کنجد، حدود ۲ لیوان آب استفاده می‌شه. برای تهیه شیر کنجد غلیظ‌تر، آب کمتر بریزین.
۴- چقدر می‌تونیم شیر کنجد رو نگه داریم؟
شیر کنجد بهتره تازه مصرف بشه، ولی می‌تونین تا ۲ روز داخل یخچال در ظرف دربسته نگهش دارین.
محصولات مرتبط
