برای خرید یک ارده باکیفیت، اصل و خوش طعم باید به چه نکاتی توجه کنیم؟ اگه اهل غذاهای سنتی و مقوی باشین، حتما اسم ارده به گوشتون خورده؛ همون مایع غلیظ و خوشعطرِ کنجدی که کنار عسل یا شیره، یه صبحانه دلچسب رو کامل میکنه. ارده فقط یه خوراکی ساده نیست، کلی خاصیت هم داره و از قدیم تو سفره ایرانیها جا خوش کرده بوده. ولی خب، این روزا با تنوع زیاد برندها و روشهای تولید، انتخاب یه ارده خوب و خالص کار سادهای نیست. ما توی این مقاله از سرویس سبک زندگی در مجله کوروش ما راهنمای خرید ارده رو براتون آوردیم. توی این راهنما، با هم بررسی میکنیم ارده باکیفیت چه شکلیه، موقع خرید باید حواسمون به چی باشه و از کجا میتونیم با خیال راحت ارده درجه یک بخریم. پس با ما همراه باشین.
چطور ارده درست میشه و چه کاربردی داره؟
ارده یه ماده غذایی سنتی و پرخاصیته که از کنجدِ بو داده شده تهیه میشه. وقتی دونههای کنجد رو بدون هیچ افزودنیای آسیاب میکنن، یه خمیر غلیظ و کرمرنگ به دست میاد که اسمش اردهست. طبع ارده گرم و انرژیزاست، برای همین خیلیها توی فصول سرد سال ازش استفاده میکنن تا بدنشون گرم بمونه.
ارده معمولا توی وعده صبحونه یا عصرونه با شیره انگور، عسل یا خرما مصرف میشه و یه ترکیب دلچسب و پرانرژی رو به وجود میاره. این خوراکی توی مناطق مختلف ایران، به خصوص شهرهای جنوبی مثل دشتستان و شمالی مثل اردکان، تولید میشه و حتی توی غذاهای سنتی هم کاربرد داره.
خارج از ایران هم ارده محبوبه؛ مثلا توی کشورهای عربی بهش «طحینه» میگن و توی غذاهایی مثل حمص، بابا غنوش و سسهای مدیترانهای استفاده میشه. در کل، ارده یه خوراکی ساده و مقویه که هم ارزش غذایی بالایی داره و هم میتونه تنوع جالبی به برنامه غذاییمون بده.
بیشتر بخوانید: راهنمای خرید عسل مرغوب و اصل و بررسی انواع عسل
با ارده چی درست میشه؟
ارده مشتقات مختلفی داره که هر کدومش کاربرد و طعم خاص خودش رو داره. ارده سنتی همون مایع خالصیه که از آسیاب کنجد بدون پوست با روش سنتی مثل آسیاب سنگی درست میشه. این روش تولید ارده باعث میشه، این خوراکی طعم طبیعی، کمی تلخ و بافتی لطیف پیدا کنه و معمولا هیچ افزودنی بهش اضافه نمیشه. ارده شکری ترکیبیه از ارده و شکر که طعمش شیرینتره و برای کسایی که طعم تلخ ارده رو دوست ندارن، گزینه مناسبیه.
حلوا ارده هم یه فرآورده سنتی و مقویه که از ترکیب ارده با شکر، هل، چوبک و گاهی تخممرغ تهیه میشه و بافتی خمیری، چرب و نرم داره. حلوا ارده بیشتر برای صبحونه یا میانوعده استفاده میشه و انرژی زیادی به بدن میده. هر سه مدل، از کنجد تهیه میشن ولی تفاوتشون توی ترکیبات، طعم، بافت و کاربردشونه.
شما میتونید ارده، حلوا ارده و کرم ارده با طعمهای مختلف رو به صورت خرید حضوری و اینترنتی از فروشگاههای افق کوروش خریداری کنین.
بررسی انواع ارده
ارده انواع مختلفی داره که هر کدوم بسته به نوع کنجد، روش تولید و منطقه جغرافیایی، طعم و ظاهر متفاوتی دارن. رایجترین انواع ارده شامل موارد زیر میشه:
۱- ارده سنتی بوشهر
این نوع ارده یکی از اصیلترین و محبوبترین مدلهای ارده ایرانه که بیشتر توی شهرستان دشتستان، استان بوشهر تولید میشه. برای تهیه ارده سنتی بوشهر، از کنجد ایرانی استفاده میکنن که بعد از پوستگیری، داخل تنور یا کوره سنتی تفت داده میشه. همین تفت دادن باعث میشه ارده رنگ طلایی و عطر و طعم قویتری داشته باشه. ارده بوشهر ماندگاری بالایی داره و چون بدون هیچ افزودنی تهیه میشه، خیلیها به عنوان یه خوراکی انرژیزا و سالم ازش استفاده میکنن. صادراتش هم زیاده، چون طرفدارای زیادی حتی خارج از ایران داره.
۲- ارده سنتی یزد
استان یزد هم یکی از قطبهای تولید ارده در ایرانه، ولی روش تهیهاش با بوشهر فرق داره. توی یزد، کنجد رو سفید میکنن و بدون تفت دادن، مستقیم وارد سنگ آسیاب میشه. معمولا از کنجد خارجی مثل سودانی، پاکستانی یا افغانستانی برای ارده یزدی استفاده میشه. نتیجهاش هم اردهایه با رنگ روشنتر (سفید یا کرم)، با طعمی ملایمتر و بوی کمتر نسبت به ارده بوشهر. این مدل برای کسایی که طعم تلخ ارده رو دوست ندارن، گزینه مناسبیه.
۳- ارده صنعتی بستهبندی شده
اگه راحتی توی استفاده براتون مهمه، ارده صنعتی مناسبتره. اردههای صنعتی تو کارخانه تولید میشن و تو بستهبندیهای استاندارد میذارنشون. ممکنه تو ترکیب این ارده، نمک یا روغن یا نگهدارنده هم باشه. موندگاریش بیشتره و راحت میتونین مصرفش کنین، ولی اگه دنبال ارده خالص باشین، حتما باید برچسب ترکیباتش رو با دقت بخونین.
۴- ارده دو آتیشه
اگه دنبال یه ارده خاص با طعم متفاوت هستین، ارده دو آتیشه رو امتحان کنین. توی این مدل، کنجد دو بار تفت داده میشه؛ یعنی بعد از پوستگیری، یه بار تفت میخوره، بعد دوباره برمیگرده توی تنور. همین باعث میشه رنگش تیرهتر بشه و طعمش کمی تلخ و گستر باشه. این تلخی خاص باعث میشه یه عده عاشقش باشن، مخصوصا تو مناطق جنوبی ایران مثل شهرهای دزفول و شوشتر که ذائقهشون با این مدل جور درمیاد. این ارده از نظر ارزش غذایی تفاوت زیادی با ارده معمولی نداره، ولی عطر و غلظتش بیشتره.
۵- ارده سیاه (سبوسدار)
این مدل از کنجد کامل با پوست تهیه میشه، یعنی سبوس کنجد هم داخلشه. به همین خاطر رنگش تیرهتره و فیبر بیشتری داره. طعم ارده سبوسدار خاصه و یه کم گستر از اردههای معمولیه، ولی برای کسایی که دنبال تغذیه سالمترن، انتخاب عالیه. ارده سبوسدار خواص زیادی داره؛ مثل کمک به کاهش کلسترول بد، تقویت استخوانها، بهبود عملکرد مغز و حتی تسکین دردهای مفصلی. معمولا تو فصل زمستون بیشتر مصرف میشه چون طبعش گرمه و انرژیزاست.
۶- ارده ترکیبی
بعضی وقتا ارده رو با مواد شیرین مثل شیره انگور، شیره خرما، شیره توت یا حتی عسل ترکیب میکنن و به صورت آماده میفروشن. این مدلها بیشتر برای صبحونه یا میانوعده استفاده میشن و یه جور معجون انرژیزا محسوب میشن. ترکیب ارده با شیرهها باعث میشه طعم تلخ ارده کمتر بشه و برای کسایی که طعم خالص ارده رو دوست ندارن، جذابتر باشه. این ترکیبها علاوه بر طعم خوب، خواص درمانی هم دارن، مثل تقویت حافظه، کمک به کمخونی و افزایش انرژی بدن.
۷- ارده اردکان
اردکان یزد رو میشه یکی از معروفترین مراکز تولید ارده دونست. معمولا توی این منطقه ارده رو با کنجد سفید خارجی درست میکنن و از روش سنتی آسیاب سنگی بهره میبرن که باعث میشه هم بافت ارده نرم باشه هم طعمش، ملایم. رنگ ارده اردکان هم روشنه، که نشونه کیفیتشه. چون خالصه و خوشطعم، خیلیا تو بازارهای داخلی و حتی برای صادرات، ارده اردکان رو به عنوان شاخص ارده ایرانی میدونن.
۸- ارده با کنجد خام
این مدل ارده، با کنجدی که اصلا بو داده نشده درست میشه. شما وقتی کنجد خام رو آسیاب میکنین، اردهای درمیاد که یه رنگ روشنتر داره و طعمش هم یه کم سبکتره. از نظر تغذیهای هم خوبه چون خیلی از ویتامینا و مواد مغذی کنجد حفظ میشن. فقط اینکه شاید طعمش برای همه دلچسب نباشه و یه مقدار بوی خامی بده که بعضیها دوسش دارن، بعضیها هم نه.
۹- ارده با طعمهای طبیعی
اگه دنبال تنوع باشین، میتونین ارده رو با دارچین، زنجبیل، هل یا حتی پودر کاکائو ترکیب کنین. این مدل اردهها برای کسایی که دنبال یه تجربه متفاوت از ارده هستن، عالیه. ارده با طعمهای طبیعی رو معمولا تو فروشگاههای خاص یا آنلاین پیدا میکنین و اگه طعم ارده ساده براتون جذاب نیست، اینها انتخاب خوبی میتونن باشن.
۱۰- ارده رژیمی یا کمچرب
توی این نوع ارده، یه بخشی از چربی کنجد گرفته میشه تا ارده سبکتر و کمکالریتر بشه. این مدل ارده بیشتر برای کساییه که رژیم دارن یا دنبال یه تغذیه سبکترن. البته یادتون باشه که بافت و طعم ارده رژیمی با ارده معمولی فرق داره، یه کم خشکتره و اون حالت چرب دلچسب رو نداره.
۱۱- ارده عسلی
«ارده عسلی» یه ترکیب خوشطعم و انرژیزاست که از مخلوط کردن ارده کنجدی با عسل طبیعی درست میشه. این مدل ارده بهخاطر طبع گرمی که داره، گزینهای عالی برای فصلهای سرد سال یا صبحونههای پرانرژیه. معمولا بعضی تولیدکنندهها ارده عسلی رو، آماده و بستهبندیشده ارائه میکنن، ولی خیلیا ترجیح میدن خودشون تو خونه درستش کنن تا هم میزان شیرینی ارده رو کنترل کنن، هم از کیفیت عسل مطمئن باشن. این ارده به خاطر ترکیباتش علاوه بر طعم دلپذیر، خواص غذایی هم داره و برای تقویت سیستم ایمنی، کمک به رفع خستگی و تأمین انرژی بدن خیلی مؤثره.
بیشتر بخوانید: راهنمای خرید حلوا ارده با بررسی طعم های مختلف آن
تفاوت ارده سنتی و ارده صنعتی
وقتی صحبت از ارده سنتی میشه، منظور اردهایه که با روشهای قدیمی مثل آسیاب سنگی تهیه میشه. این روش باعث میشه دمای تولید پایین بمونه و خواص تغذیهای کنجد مثل ویتامینها، چربیهای مفید و آنتیاکسیدانها حفظ بشه. ارده سنتی معمولا بافتی لطیف، طعمی طبیعی و کمی تلخ داره که نشونه خلوصشه. چون هیچ ماده افزودنی مثل نمک یا روغن بهش اضافه نمیشه، خالصتره و برای کسایی که دنبال تغذیه سالمترن، گزینه بهتریه. البته بهخاطر زمانبر بودن فرآیند تولید و استفاده از کنجد باکیفیت، قیمتش معمولا بالاتره و ماندگاریش هم کمتره، چون بدون نگهدارنده تولید میشه.
در مقابل، ارده صنعتی با دستگاههای فلزی و در حجم بالا تولید میشه. سرعت تولیدش بیشتره ولی بهخاطر حرارت بالا، ممکنه بخشی از خواص تغذیهای کنجد از بین بره. طعم ارده صنعتی معمولا ملایمتره و گاهی بهش مواد افزودنی مثل نمک، روغن یا نگهدارنده اضافه میکنن تا هم طعمش تغییر کنه، هم ماندگاریش بیشتر بشه. بافت این ارده هم ممکنه کمی زبرتر یا دونهدونه باشه و قیمتش هم معمولا پایینتره، چون از کنجد خارجی یا روشهای سریعتر برای اردهگیری استفاده میشه. این مدل برای مصرف روزمره یا کسایی که دنبال راحتی و ماندگاری بالا هستن، مناسبتره.
بیشتر بخوانید: بررسی خواص ارده برای سلامت بدن
نکات مهم در زمان خرید ارده که باید بدونید
بر اساس راهنمای خرید ارده با کیفیت، وقتی میخواین ارده بخرین، چند تا نکته هست که اگه حواستون بهش باشه، یه خرید باکیفیت و مطمئن خواهید داشت. این نکات مهم رو در ادامه بخونین.
۱- نوع کنجد
اولین چیزی که قبل از خرید ارده، باید از فروشنده بپرسین، نوع کنجدیه که توی ارده استفاده شده. کنجد ایرانی معمولا، هم از نظر طعم، هم از نظر خلوص، کیفیت بالاتری داره. اردهای که با کنجد ایرانی تهیه بشه، معمولا خوشعطرتر و خوشطعمتره و ارزش غذایی بیشتری هم داره. کنجدهای خارجی مثل پاکستانی یا افغانی ممکنه ارزونتر باشن، ولی کیفیتشون پایینتره و بعضی تولیدکنندهها برای کاهش هزینه ازشون استفاده میکنن.
۲- عطر و بوی ارده
بر اساس راهنمای خرید ارده، اگه ارده اصل باشه، باید بوی طبیعی و خالص کنجد بده. بوی کهنگی، ترشیدگی یا مواد افزودنی نشونه کیفیت پایین یا نگهداری نامناسبه. افراد باتجربه حتی از روی بو میتونن زمان تولید و نوع کنجد رو تشخیص بدن. پس حتما قبل از خرید، یه تست بوی ساده انجام بدین.
۳- رنگ و بافت ارده
رنگ ارده تازه معمولا روشنه و بافتش نرم و یکدسته. بنا بر راهنمای خرید ارده اگه ارده خیلی تیره باشه یا حالت دونهدونه و زبر داشته باشه، ممکنه از کنجد کهنه یا روشهای غیراستاندارد تهیه شده باشه. اردهای که خوب آسیاب شده، باید یه حالت کرمی و لطیف داشته باشه، نه سفت یا جدا از هم.
۴- برچسب ترکیبات ارده
اگه ارده بستهبندیشده میخرین، حتما ترکیباتش رو بخونین. ارده خالص فقط باید از کنجد تهیه شده باشه و هیچ ماده دیگهای مثل نمک، روغن یا نگهدارنده نباید توش باشه. بعضی برندها برای افزایش ماندگاری یا تغییر طعم، مواد افزودنی میزنن که ارزش غذایی ارده رو پایین میاره.
۵- توجه به تاریخ تولید و انقضای ارده
بر اساس راهنمای خرید ارده خوب، ارده تازه هم طعم بهتری داره، هم خواصش بیشتر حفظ شده. اگه تاریخ تولید ارده خیلی قدیمی باشه، ممکنه بوی بد بده یا روغن کنجدش ترش شده باشه. پس حتما به تاریخ تولید و انقضا دقت کنین و ترجیحا اردهای بخرین که تازهتره.
اگر خودتون ارده سنتی درست کردین (طرز تهیه ارده در خانه) و در مورد مدت زمان ماندگاری اطلاع دقیقی ندارین، باید بگیم که ماندگاری ارده بستگی زیادی به شرایط نگهداریش داره، ولی بهطور کلی میتونیم اینطوری دستهبندیش کنیم:
نگهداری ارده در دمای محیط
اگه ارده رو توی ظرف دربسته و دور از نور و گرما نگه دارین، معمولا ۲ تا ۳ ماه سالم میمونه. البته اگه هوا خیلی گرم باشه یا ظرفش در معرض نور باشه، این زمان ممکنه کمتر بشه.
نگهداری ارده در یخچال
اگه ارده رو توی یخچال بذارین، موندگاریش خیلی بیشتر میشه، حدود ۶ تا ۱۲ ماه. توی دمای پایین، رشد باکتریها و اکسید شدن روغن کنجد کندتر میشه و طعم و بافت ارده بهتر حفظ میشه.
نگهداری ارده در فریزر
اگه بخواین ارده رو برای مدت طولانی نگه دارین، میتونین اون رو فریز کنین. توی فریزر، ارده میتونه تا ۲ سال هم سالم بمونه، البته باید توی ظرف دربسته باشه و بعد از یخزدایی خوب هم زده بشه تا بافتش برگرده.
۶- خرید ارده از جای معتبر
بهترین کار اینه که ارده رو از فروشگاههای معتبر یا مستقیم از تولیدکننده تهیه کنین. اینطوری هم از اصل بودنش مطمئن میشین، هم قیمت منصفانهتری میگیرین. بعضی فروشندهها اردههای بیکیفیت خارجی رو به اسم ارده ایرانی میفروشن، پس حواستون باشه که هیچ ارزونی بیحکمت نیست.
۷- میزان روغن ارده
بنا بر راهنمای خرید ارده، وقتی ارده خالص باشه، یه لایه نازک روغن طبیعی روی سطحش دیده میشه که نشونه خوبیه. این روغن از خود کنجد جدا شده و نشون میده که هیچ ماده اضافی توش نیست. اما اگه این روغن خیلی زیاد باشه، یا بوی تند و ناخوشایندی بده، ممکنه ارده کهنه باشه یا از کنجد بیکیفیت تهیه شده باشه. همچنین اگه روغن حالت چسبنده یا تیره داشته باشه، باید با احتیاط مصرفش کنین.
۸- قیمت غیرعادی ارده
اگه اردهای دیدین که قیمتش خیلی پایینتر از بقیهست، یه هشدار جدیه. کنجد باکیفیت ارزون نیست و فرآیند تولید ارده سنتی هم زمانبره. پس بر اساس راهنمای خرید ارده، اردهای که خیلی ارزون باشه، احتمال داره از کنجد نامرغوب تهیه شده باشه یا مواد افزودنی داشته باشه. بعضی فروشندهها برای کاهش هزینه، از کنجد خارجی یا روشهای صنعتی استفاده میکنن که کیفیت نهایی رو پایین میاره. بنابراین همیشه قیمت رو با نوع کنجد، روش تولید و برند مقایسه کنین.
۹- روش تولید ارده
تولید ارده به دو روش اصلی انجام میشه: سنتی و صنعتی. در روش سنتی، با آسیاب سنگی و دمای پایین، طعم و خواص کنجدها بهتر حفظ میشه و بافت لطیفتری به دست میاد. در مقابل، روش صنعتی سریعتره ولی به خاطر حرارت بالا، ممکنه طعم کنجد تغییر کنه و کیفیت روغن کنجد کاهش پیدا کنه. اگه طعم و کیفیت براتون مهمه، ارده سنتی انتخاب بهتریه.هرچند ممکنه قیمتش بیشتر باشه. پس اگه کیفیت و طعم براتون مهمه، ارده سنتی گزینه بهتریه، هرچند ممکنه قیمتش کمی بالاتر باشه.
۱۰- تست خلوص ارده
بنا بر راهنمای خرید ارده، یکی از سادهترین راهها برای تشخیص خلوص ارده، چشیدن یه مقدار کوچیک از اونه. بنا بر راهنمای خرید ارده مرغوب، ارده خالص معمولا یه طعم طبیعی، کمی تلخ و بدون مزههای اضافی داره. اگه اردهای که میچشین خیلی شیرین، شور یا حتی طعم مصنوعی داشت، احتمال اینکه بهش مواد افزودنی مثل شکر، نمک یا روغنهای دیگه اضافه شده باشه، زیاده.
همچنین ارده خالص نباید بوی تند یا غیرطبیعی بده. بعضی فروشندهها برای جذابتر کردن طعم، از افزودنیهایی استفاده میکنن که ممکنه ارزش غذایی ارده رو پایین بیاره. پس اگه امکان تست دارین، حتما ازش استفاده کنین؛ چون زبانتون بهترین ابزار تشخیصه.
۱۱- بستهبندی و نگهداری ارده
اگه ارده بستهبندیشده میخرین، حتما برچسب ترکیبات رو بخونین. ارده خالص فقط باید از کنجد تهیه شده باشه. همچنین ظرفش باید مات یا تیره باشه و دور از نور نگهداری بشه تا کیفیتش حفظ بشه.
نگهداری صحیح ارده بعد از خرید
نگهداری درست ارده نهتنها باعث حفظ طعم و بافتش میشه، بلکه از فاسد شدن و کاهش خواص تغذیهای هم جلوگیری میکنه. بیاین جزئیتر بررسیش کنیم:
دما و محل نگهداری
بهترین مکان برای نگهداری ارده، یه جای خنک، خشک و تاریکه. دمای محیط نباید بالا باشه چون گرما باعث اکسید شدن روغن کنجد میشه و طعم ارده رو تلخ یا ترش میکنه. اگه هوا خیلی گرم باشه، میتونین ارده رو توی یخچال بذارین، ولی باید بدونین که توی یخچال، ارده ممکنه سفت بشه و موقع مصرف نیاز به همزدن داشته باشه. پس اگه دمای محیط مناسبه، نگهداری در کابینت یا کشوی آشپزخونه هم کفایت میکنه.
نور مستقیم
نور خورشید یکی از دشمنهای اصلی اردهست! وقتی ارده در معرض نور باشه، اسیدهای چربش سریعتر اکسید میشن و خاصیتش کم میشه. اگه ظرف ارده شفاف باشه و توی قفسهای باشه که نور زیاد میتابه، احتمال ترش شدن یا تغییر رنگش بالاست. پس بهتره از ظرفهای مات یا تیره استفاده کنین و ارده رو دور از پنجره یا نور مستقیم نگه دارین.
رطوبت محیط
رطوبت زیاد باعث میشه ارده طعمش تغییر کنه و حتی کپک بزنه. ارده باید توی محیطی خشک نگهداری بشه، چون رطوبت میتونه باعث رشد باکتریها یا قارچها بشه. اگه درب ظرف ارده رو باز میذارین یا با قاشق خیس داخلش میرین، احتمال فسادش بالا میره. پس همیشه از قاشق خشک و تمیز استفاده کنین و درب ظرف رو محکم ببندین.
جدا شدن روغن
اگه مدتی از ارده استفاده نکنین، ممکنه روغن طبیعی کنجد از خمیر جدا بشه و روی سطحش جمع بشه. این کاملا طبیعیه و نشونه فساد نیست. فقط کافیه با یه قاشق تمیز خوب همش بزنین تا دوباره یکدست بشه. حتی پیشنهاد میشه هر چند روز یه بار ارده رو هم بزنین تا تهنشین نشه و بافتش حفظ بشه.
سوالات متداول درباره راهنمای خرید ارده
۱- چطور ارده اصل رو تشخیص بدیم؟
ارده اصل فقط از کنجد تهیه میشه و هیچ ماده افزودنی مثل نمک، شکر یا روغن نداره. طعمش کمی تلخه، بافتش نرم و یکنواخته و بوی طبیعی کنجد میده. اگه ارده، خیلی شیرین یا شور بود، احتمالا چیزی بهش اضافه شده.
۲- ارده ایرانی بهتره یا خارجی؟
کنجد ایرانی معمولا کیفیت بالاتری داره و اردهای که ازش تهیه میشه، خوشطعمتر و مغذیتره. کنجدهای خارجی مثل پاکستانی یا افغانی ممکنه ارزونتر باشن ولی کیفیتشون پایینتره.
۳- ارده سنتی بهتره یا صنعتی؟
ارده سنتی با آسیاب سنگی تهیه میشه و طعم طبیعیتری داره. ارده صنعتی سریعتر تولید میشه ولی ممکنه مواد افزودنی داشته باشه یا طعمش مصنوعیتر باشه.
۴- ارده بستهبندیشده بخریم یا فلهای؟
اگه از فروشنده مطمئن باشین، ارده فلهای میتونه خالصتر باشه. ولی ارده بستهبندیشده راحتتره و اگه برچسب ترکیباتش رو بخونین، میتونین از خالص بودنش مطمئن بشین.
۵- ارده رو کجا نگه داریم؟
بهترین جا برای نگهداری ارده، یه مکان خنک، خشک و دور از نور مستقیمه. اگه هوا خیلی گرمه، میتونین ارده رو توی یخچال بذارین تا موندگاریش بیشتر بشه.
۶- چرا بعضی اردهها خیلی ارزونن؟
بنا بر راهنمای خرید ارده، قیمت پایین ارده ممکنه نشونه استفاده از کنجد بیکیفیت یا مواد افزودنی باشه. ارده خالص و باکیفیت ارزون نیست، چون کنجد خوب، گرونه.