در فهرست غذاها و پیش غذاهای ایرانی، تعداد غذا هایی که با سبزی های خوراکی تهیه می شوند، کم نیست. اما در هر یک از این غذا ها سبزی های مختلفی به کار می رود که اضافه یا حذف آن ها، طعم نهایی غذا را تحت تاثیر قرار خواهد داد. حتی برخی از این سبزیجات باید قبل از استفاده در غذا، سرخ یا در روغن تفت داده شوند که میزان تفت دادنش متفاوت است. از طرفی میزان خرد و ساطوری کردن آن ها نیز باعث تغییر طعم غذا می شود. به خاطر سپردن ترکیب و نسبت سبزی های مورد استفاده در غذا ها گاهی اوقات چندان کار راحتی به نظر نمی رسد. ما در این مقاله از سرویس آشپزی مجله کوروش این ترکیبات و نسبت های مختلف سبزی برای غذاهای مختلف را به شما خواهیم گفت.
ترکیب و نسبت سبزی خوردن
سبزی خوردن معمولا در کنار غذا ها سرو می شود. این سبزی به صورت خام و در اندازه های دلخواه و بنا به سلیقه افراد در سفره های ایرانی قرار می گیرد. ترکیب سبزی خوردن شامل سبزی تره، جعفری، نعنا، ریحان، پونه، تربچه، گشنیز، ترخون، شوید، شاهی، مرزه و پیازچه است. البته همان طور که گفتیم وجود همه این سبزی ها در سبزی خوردن ضروری نیست. و می توانید چند نوع از آن ها را حذف کنید.
ترکیب و نسبت سبزی قورمه سبزی
احتمالا شما هم می دانید که در شهرهای مختلف سبزی های قورمه متفاوت هستند. در برخی شهر ها تعداد سبزی هایی که در طرز تهیه قورمه سبزی به کار می روند به ۷ تا ۸ نوع هم می رسد. اما متداول ترین سبزی ها برای قورمه سبزی، جعفری، تره، گشنیز، شنبلیله و اسفناج است. برخی اوقات از برگ چغندر، سیر تازه و شوید هم در سبزی قورمه استفاده می شود. تهرانی ها معمولا تنها از جعفری، تره و شنبلیه استفاده می کنند. نسبت آن ها برای یک کیلوگرم سبزی قورمه، ۴۵۰ گرم تره، ۴۵۰ گرم و ۱۰۰ گرم شنبلیله است.
استفاده از شنبلیله در سبزی قورمه باعث عطر و طعم دلپذیر این غذا خواهد شد. ولی اگر میزان شنبلیله در قورمه سبزی زیاد باشد، غذایتان تلخ می شود. در ضمن اسفناج برای لعاب دادن قورمه سبزی استفاده می شود. سبزی قورمه را باید خیلی ریز خرد کنید. سپس آن را با روغن کاملا تفت دهید و سرخ کنید. ترکیب سبزی قورمه گیلانی هم با خورش سبزی خوزستانی و قورمه سبزی تهرانی متفاوت است.
بیشتر بخوانید: طرز تهیه و ترکیب و اندازه سبزی قورمه سبزی در شهرهای مختلف
ترکیب و نسبت سبزی آش
فرقی نمی کند که چه آشی درست می کنید. سبزی آش شامل اسفناج (یا برگ چغندر)، تره، جعفری و گشنیز می شود. معمولا نسبت این سبزی ها در سبزی آش برابر است. ولی می توان میزان اسفناج را بیشتر در نظر گرفت. چون همان طور که گفتیم، اسفناج به آش لعاب بیشتری می دهد. برخی هم برای خوش طعم تر شدن آش، نسبت تره را بیشتر در نظر می گیرند.
نکته مهم در سبزی آش، خرد کردن آن است. این سبزی نباید خیلی ریز خرد شود و بهتر است در آش دیده شود. معمولا سبزی آش را به قطعات یک تا یک و نیم سانتی متری خرد می کنند. در ضمن سبزی آش، برخلاف سبزی قورمه نباید سرخ شود و به صورت خام در آش استفاده می شود.
بیشتر بخوانید: طرز تهیه آش رشته و فوت و فن های آن
ترکیب سبزی آبگوشت بزباش
برای پخت آبگوشت بزباش از ترکیب تره، جعفری و شنبلیله استفاده می شود. رعایت ترکیب و نسبت سبزی در آبگوشت بزباش نقش زیادی در لذیذ شدن طعم آن دارد.
برای ترکیب سبزی بزباش نسبت تره و جعفری یکسان است. علاوه بر این ۱/۸ این مقدار را شنبلیله اضافه کنید. و در کنار آن شما باید از یک هشتم این نسبت برای شنبلیله استفاده کنید. برای مثال برای تهیه ۸۵۰ گرم سبزی آبگوشت بزباش ۴۰۰ گرم تره، ۴۰۰ گرم جعفری و ۵۰ گرم شنبلیله لازم دارید.
بیشتر بخوانید: طرز تهیه آبگوشت بزباش
ترکیب و نسبت سبزی سوپ
سوپ های مختلف را می توان با سبزیجات متفاوت و در دسترس درست کرد. ولی سبزی مخصوص سوپ، گشنیز و جعفری است. معمولا نسبت جعفری را کمی بیشتر از گشنیز در نظر می گیرند. همچنین برای لعاب بیشتر می توانید کمی برگ اسفناج خرد شده هم به سوپ اضافه کنید. سبزی سوپ هم نیاز به سرخ کردن ندارد و لازم نیست آن ها را خیلی ریز خرد کنید.
بیشتر بخوانید: طرز تهیه ۲۵ سوپ رستورانی و خوشمزه
ترکیب و نسبت سبزی پلویی
تره، جعفری، شوید، شنبلیله و سیر تازه، سبزی هایی هستند که برای تهیه سبزی پلو استفاده می شوند. نسبت این سبزی ها به جز شنبلیه در سبزی پلویی یکسان است. میزان شنبلیله را باید کمتر در نظر بگیرید که غذایتان تلخ نشود. برای خرد کردن این سبزی ها بهتر است قطعات درشت تر از سبزی قورمه و ریزتر از سبزی آش باشند. این سبزی هم قبل از استفاده در پلو، نیازی به سرخ کردن ندارد.
ترکیب و نسبت سبزی کوکو
ترکیب و نسبت سبزی کوکو هم مثل سبزی پلویی است. سبزی کوکو از تره، جعفری، شنبلیله، سیر تازه و شوید به یک اندازه تشکیل شده است. معمولا سبزی کوکو مثل سبزی قورمه خیلی ریز خرد می شود. همچنین قبل از مصرف نیازی به سرخ کردن ندارد.
بیشتر بخوانید: طرز تهیه کوکو سبزی به ۲ روش با پف زیاد
ترکیب و نسبت سبزی کوفته و دلمه
برای درست کردن دلمه و کوفته جعفری، تره، شوید، گشنیز، ترخون و مرزه به کار می رود. ترخون و مرزه برای عطر و طعم بخشی به غذا بسیار موثر هستند. این سبزی ها را قبل از استفاده باید خیلی ریز خرد و ساطوری کنید. ضمنا نیازی نیست که آن ها را سرخ کنید یا تفت دهید.
بیشتر بخوانید: طرز تهیه کوفته تبریزی و ترکیب سبزی آن
ترکیب و نسبت سبزی ماهی و مرغ شکم پر
اگر می خواهید ماهی شکم پر یا مرغ شکم پر درست کنید علاوه بر دیگر مواد، جعفری، گشنیز، سیر تازه و نعنا را باید به عنوان سبزی مورد استفاده در این غذا به کار ببرید. سبزی ماهی و مرغ شکم پر باید خیلی ریز خرد و بعد در کمی روغن تفت داده شوند. نسبت سبزی ها در این غذا، به جز نعنا، با هم برابر است. نعنا را باید نصف بقیه سبزی های دیگر استفاده کنید. می توان میزان برگ های سیر مورد استفاده در سبزی ماهی و مرغ شکم پر را بیشتر در نظر گرفت. در صورتی هم که به سیر تازه دسترسی ندارید، می توانید حبه های سیر له شده را جایگزین کنید.
بیشتر بخوانید:
ترکیب و نسبت سبزی قلیه ماهی
برای درست کردن انواع قلیه شامل قلیه مرغ، قلیه ماهی و میگو، از گشنیز و شنبلیه با نسبت ۴ به ۱ استفاده می شود. سبزی قلیه باید ریز، خرد و ساطوری و با کمی سیر له شده تفت داده شود. لازم نیست سبزی قلیه را زیاد سرخ کنید. همین که آب سبزی ها کشیده شود، کافی است.
بیشتر بخوانید: طرز تهیه قلیه ماهی جنوبی با ماهی یا میگو
سبزی خورش آلو اسفناج
برای درست کردن خورش آلو اسفناج معمولا در کنار اسفناج از تره هم استفاده می شود. نسبت تره باید نصف یا کمتر از نصف اسفناح باشد. نیازی نیست اسفناج ها را خیلی ریز خرد کنید. چون بعد از پخت و از دست دادن آب، کاملا نرم می شود. ولی تره را ریز خرد کنید.
ترکیب و نسبت سبزی خورش کرفس
در کنار کرفس که خودش یک سبزی مفید است، در خورش کرفس از سبزی های دیگر هم استفاده می شود. نعنا و جعفری با نسبت ۱ به ۳ در خورش کرفس استفاده می شوند. مثلا برای ۲۰۰ گرم کرفس، ۱۵۰ گرم جعفری و ۵۰ گرم نعنا به کار می رود. نعنا و جعفری در این خورش نیاز به خیلی ریز خرد شدن ندارند. اگر هم از نعنا خشک استفاده می کنید، آن را می توانید در ۱۰ یا ۱۵ دقیقه پایانی به خورش اضافه کنید. البته در برخی شهرها، به اندازه نصف نعنا از شنبلیله استفاده می شود که بستگی به ذائقه افراد دارد.
بیشتر بخوانید: طرز تهیه خورش کرفس به روغن افتاده
ترکیب و نسبت سبزی کلم پلو شیرازی
شیرازی ها برای خوش عطر و خوشمزه شدن کلم پلو از ترکیب ریحان، تره، شوید و ترخون استفاده می کنند. این سبزی ها باید خیلی ریز خرد شوند. البته نیازی به تفت دادن قبل از استفاده در غذا ندارند. نسبت ترکیب این سبزی ها هم مساوی است.
بیشتر بخوانید: طرز تهیه کلم پلو شیرازی و تهرانی
ترکیب و نسبت سبزی ترشی
برای درست کردن انواع ترشی و شور مثل خیار شور از سبزی های مختلف با نسبت دلخواه استفاده می شود. این سبزی ها شامل جعفری، گشنیز، شوید، ترخون، مرزه و نعنا می شود. البته لازم نیست این سبزی ها قبل از استفاده خرد شوند. همچنین به صورت خام و سرخ نشده در طرز تهیه انواع ترشی به کار می روند. استفاده از ترخون، شوید و مرزه در تهیه ترشی متداول تر است.
نکاتی درباره استفاده از سبزی ها در آشپزی
- بهتر است سبزی های مورد استفاده در غذا ها را به صورت تازه به کار ببرید. هرچند امکان استفاده از سبزی های خشک در انواع غذا ها به جای سبزی تازه وجود دارد. اما کیفیت غذا در هنگام استفاده از سبزی تازه بسیار بالاتر خواهد بود.
- اگر سبزی مورد استفاده در غذا را بیشتر از نیاز گرفتید، بهتر است به جای خشک کردن آن ها را در پلاستیک های فریزری بریزید و در فریزر قرار دهید. سعی کنید سبزی های فریز شده را برای طولانی مدت یخ زده نگه ندارید. چون طعم و کیفیت آن ها به مرور از بین خواهد رفت. همچنین مواد مغذی و معدنی موجود در سبزی ها کاهش خواهد یافت.
- معمولا در برخی غذاهای محلی، از سبزی های بومی آن منطقه استفاده می شود. برخی سبزی ها بنا به شرایط آب و هوایی منطقه امکان رشد دارند. مانند چوچاق، خالواش و … که سبزی های شمالی هستند و در کنار سبزی قلیه متداول، از آن ها هم استفاده می شود.