هجوم پروانه ها به شهرهای ایران | ۱۰ حقیقت جالب در مورد پروانه “خانم قشنگ”

در روزهای اخیر بحث هجوم پروانه ها به شهرهای ایران بسیار داغ بود و علاوه بر زیباتر کردن سرسبزی بهار این سوال را برای بسیاری مطرح کرد که آیا این پروانه‌ها برای انسان و طبیعت مضر هستند یا خیر. این‌که این پروانه‌های مشهور به «خانم قشنگ» چرا سر و کله‌شان پیدا شد و ۱۰ حقیقت جالب در مورد این پروانه‌های زیبا موسوم به “خانم قشنگ” را از سایت thouthcoدر مجله کوروش به تمام این سوالات پاسخ داده‌ایم.

هجوم پروانه ها ؛ خانم قشنگ‌ها چرا آمدند؟

فروردین ماه امسال بود که سیل بارش‌ها در تمام شهرهای ایران شدت گرفته و متاسفانه در برخی شهرها خساراتی را هم به همراه داشت. اما یکی از نتایج این بارش‌های فراوان بعد از چند سال کم بارانی سرسبز شدن طبیعت ایران حتی در برخی شهرهای کویری و ذاتا خشک و کم آب بود. آن‌طور که کارشناسان محیط زیست و حشره شناسان می‌گویند این هجوم پروانه‌ای بعد از آن‌همه بارش و به تبع آن سرسبزی کوی و برزن امری کاملا طبیعی است. در واقع با رشد گیاهان و سبز شدن زمین و وفور مواد مغذی این پروانه‌ها فضا را برای تخم ریزی در این مناطق مساعد دیده و با زاد و ولد جمعیت خود را به نحو شگفت انگیزی افزایش دادند.

در حال حاضر در بیشتر مناطق ایران به خصوص در قسمت‌های شمال، شمال غرب و استان‌های مرکزی ایران شاهد هجوم پروانه‌ها هستیم و به نظر می‌رسد به زودی این موج پروانه‌ای راهی کشورهای شمال دریای خزر و نیز کشورهای حوزه دریای مدیترانه مثل ترکیه شود.

هجوم پروانه ها برای انسان و محیط زیست و مزارع کشاورزی خطرناک است؟

واقعیت این است که این گونه از پروانه‌ها با نام علمی Vanessa cardui که علیرغم ظاهر زیبا و ظریف‌شان توانایی سازگاری با شرایط آب و هوایی مختلف را دارند هیچ ضرری برای محیط زیست و سلامت انسان ندارند چرا که بیشتر از علف‌های هرز و گیاهان وحشی تغذیه می‌کنند و شاید فقط برای گیاهان دارویی مثل پنیرک و گل گاو زبان اندکی مضر باشند. بد نیست بدانید عمر این پروانه‌ها آنقدرها هم زیاد نیست (یک الی دو ماه) و اغلب هم خوراک پرندگان و سایر حشرات می‌شوند. در دهه‌های اخیر این پنجمین مرتبه هجوم پروانه‌ ها به سرزمین ایران است و به خاطر این‌که آفت کشاورزی نیستند می‌توان یک دل سیر از زیبایی و وجود رنگ به رنگ‌شان لذت برد.

۱۰ حقیقت جالب در مورد پروانه‌هایی که این روزها به شهرهای ایران هجوم آورده‌اند

۱- پروانه‌های خانم قشنگ بیشترین جمعیت پروانه‌ها را در دنیا دارند

پروانه‌های خانم قشنگ یا همان Vanessa cardui در تمام نقاط جهان به جز قطب جنوب و استرالیا زندگی می‌کنند. این پروانه‌های زیبا معمولا دوست دارند در چمنزارها و جاهای سرسبز زندگی کنند و به دلیل توزیع گسترده آن‌ها در سرتاسر دنیا به آن‌ها پروانه‌های بین‌المللی هم می‌گویند. اگر چه این پروانه‌ها بیشتر ساکن مناطق گرم هستند اما در پاییز و بهار معمولا به جاهای سردتر مهاجرت می‌کنند و به همین دلیل گسترده‌ترین گونه پروانه در سرتاسر جهان محسوب می‌شوند.

۲- هجوم پروانه‌ ها ؛ جهانگردان رنگارنگ

این پروانه‌های زیبا به پروانه‌های جهانگرد هم مشهور هستند. پروانه‌های خانم قشنگ به خاطر معمولا علف‌های هرز، بوته‌های خار و گیاهانی مثل خارخاسک را به عنوان غذا انتخاب می‌کنند به همین دلیل توانایی زیستن در اغلب نقاط دنیا را دارند. شاید به همین دلیل به آن‌ها پروانه‌های جهانگرد می‌گویند.

۳- الگوی مهاجرت خانم قشنگ غیرمعمول است

پروانه‌های خانم قشنگ یک الگوی مهاجرت غیرمعمول دارند یعنی مستقل از الگوهای فصلی یا جغرافیایی مهاجرت می‌کنند البته این الگوی مهاجرت شاید مربوط به الگوی آب و هوایی مشهور ال نینو باشد. در کشورهایی مثل مکزیک الگوی مهاجرت این پروانه‌ها بیشتر به خاطر جمعیت زیاد آن‌ها رخ می‌دهد.

جمعیت پروانه‌های مهاجر که از شمال آفریقا به اروپا می‌روند. ممکن است شامل میلیون‌ها پروانه باشد. از سوی دیگر در فصل بهار فاصله پرواز آن‌ها با زمین کم می‌شود و به همین خاطر به راحتی قابل دیدن هستند و حتی شاید به خاطر همین ارتفاع کم تعداد زیادی از آن‌ها با اتومبیل‌ها برخورد کنند.

۴- پروازی سریع و طولانی

این پروانه‌ها معمولا سریع پرواز می‌کنند و البته این توانایی را دارند که مسافتی طولانی را هم طی کنند (گاهی تا ۱۰۰ مایل در روز). سرعت پرواز این خانم قشنگ‌ها گاهی تا ۳۰ مایل در ساعت هم می‌رسد. مهاجرت بهاره آن‌ها امکان تغذیه از گل گاو زبان را برای‌شان فراهم می‌کند.

۵- مرگ در زمستان

پروانه‌های خانم قشنگ معمولا در فصل زمستان به مناطق خیلی سرد نزدیک نمی‌شوند. از سوی دیگر برخلاف سایر پروانه‌ها که در فصول سرد سال به مناطق گرم مهاجرت می‌کنند اما این پروانه‌های رنگارنگ در فصول سرد سال معمولا می‌میرند. در حقیقت علت حضور آن‌ها در فصول گرم سال در مناطق سرد توانایی بی‌نظیر آن‌ها در طی کردن فواصل طولانی است.

۶- غذای مورد علاقه؛ بوته خار

بوته‌های خار که می‌توانند یک گیاه مهاجم و وحشی برای مزارع باشند غذای مورد علاقه خانم قشنگ‌هاست. شاید هم وجه تسمیه نام علمی آن‌ها یعنی Vanessa cardui در زبان لاتین که «پروانه بوته خار» است همین مسئله باشد.

۷- پروانه‌های خانم قشنگ برای کدام محصولات مضر هستند؟

علیرغم این‌که گفته می‌شود این پروانه‌ها برای محصولات کشاورزی ضرروی ندارند اما زمانی که در جمعیت‌های بزرگ ظاهر می‌شوند ممکن است برای مزارع سویا مثل یک آفت باشند و آسیب جدی به محصولات سویا بزنند. این آسیب در مرحله لاروی و رخ می‌دهد یعنی زمانی که پروانه‌ها از تخم بیرون می‌آیند و کرم هستند.

۸- گشت زنی برای پیدا کردن جفت

پروانه‌های نر این گونه برای پیدا کردن جفت خود از روش گشت زدن استفاده می‌کنند. در حقیقت پروانه‌های نر گونه خانم قشنگ یک بعد از ظهر کامل را برای پیدا کردن جفت خود گشت می‌زنند و زمانی که جفت خود را پیدا می‌کنند روی نوک درخت می‌روند تا تمام شب را با هم باشند.

۹- پیله‌ای از جنس ابریشم

جنس پیله پروانه‌های خانم قشنگ ابریشم است. برخلاف سایر پروانه‌های گونه Vanessa این گونه پروانه پیله خود را از جنس ابریشم می‌تند. معمولا این توده پشمالو را می‌توانید در بوته خار پیدا کنید. سایر گونه‌های مشابه مثل پروانه آمریکایی پیله‌ها را از جنس برگ درست می‌کنند.

۱۰- پروانه‌ها بیشتر کجا می‌روند؟

در روزهای ابری پروانه‌های خانم قشنگ را می‌توانید روی زمین و در فرو رفتگی‌های کوچک پیدا کنید. در روزهای آفتابی پروانه‌ها مناطق باز و وسیع و چمنزارهایی که گل‌های رنگارنگ دارند را ترجیح می‌دهند.