در حالی که هیچ رژیم غذایی قطعی برای تغذیه کودکان بیش فعال وجود ندارد، بسیاری از منابع ادعا میکنند که با رژیمهای خاص، غذاها و برنامههای غذایی میتوانند به کاهش علائم کمک کنند. در واقع غذاهای مختلف میتوانند بر میزان انرژی کودکان تأثیر بگذارند. بنابراین، ممکن است انتخابهای مشخصی برای افراد مبتلا به اختلال بیشفعالی با کمبود توجه (ADHD) بهتر باشد.به عبارت دیگر تغذیه مناسب کودک بیش فعال یا ADHD از صبحانه گرفته تا ناهار و شام تاثیر زیادی در کاهش علائم او و افزایش میزان توجه کودک دارد. اما غذاهای مفید و مضر برای کودک بیش فعال کدامند؟ در این مقاله، ابتدا نگاهی به غذاهای مفید برای کودکان بیش فعال میاندازیم و سپس لیست غذاهایی که کودکان بیش فعال نباید مصرف کنند، شرح میدهیم. این مقاله همچنین برای بزرگسالان مبتلا به اختلال بیش فعالی یا اختلال ADHD نیز مفید است. در مورد تغذیه مناسب کودکان بیش فعال و غذاهای مفید و غذاهای مضر برای کودکان بیش فعال این مقاله را در مجله کوروش بخوانید.
تغذیه مناسب کودکان بیش فعال و غذاهای مفید برای آنها
برخی از غذاها بهتر میتوانند انرژی و سطح قند خون فرد را ثابت نگه داشته و غلظت آن را بهبود بخشند. این غذاها بهویژه ممکن است برای افراد مبتلا به ADHD و کودکان بیشفعال، مفید باشد. در یک رژیم غذایی مناسب برای کودک بیش فعال بهترین غذها عبارتند از:
۱- غذاهای غنی از پروتئین
پروتئین برای سلامت مغز ضروری است و در تولید مواد شیمیایی مغز، به نام انتقالدهندههای عصبی نقش اساسی دارد.
گنجاندن پروتئین در یک وعده غذایی همچنین از افزایش سطح گلوکز خون جلوگیری میکند. برخی از افراد معتقدند که در واقع افزایش سطح گلوکز خون باعث افزایش بیشفعالی میشود.
غذاهای غنی از پروتئین شامل:
محصولات گوشتی و مرغ
ماهی و صدف
لوبیا و عدس
تخممرغ
آجیل و خشکبار.
۲- کربوهیدراتهای پیچیده
کربوهیدراتهای پیچیده نیز مانند پروتئین میتوانند به جلوگیری از افزایش قند خون کمک کنند. همچنین خوردن این نوع کربوهیدراتها، احساس سیری بیشتری را در فرد ایجاد میکند و همین امر ممکن است مانع از خوردن غذاهای پر قند شود.
علاوه بر این، هنگامی که افراد این غذاها را قبل از خواب میخورند، میتوانند بهتر بخوابند.
غذاهای زیر حاوی کربوهیدراتهای پیچیده هستند:
میوهها
سبزیجات
نان و ماکارونی سبوسدار
برنج قهوهای
لوبیا و عدس.
۳- ویتامینها و مواد معدنی
هنوز بهطور قطعی مشخص نیست که آیا سطوح پایین ویتامینها و مواد معدنی، منجر به ایجاد ADHD و بیشفعالی در کودکان میشود و آیا مصرف بیشتر این مواد مغذی میتواند علائم را بهبود بخشد یا خیر. با وجود این، همه این مواد مغذی، در رژیم غذایی هر فرد ضروری هستند؛ بنابراین خوردن غذاهایی که حاوی ویتامینها و مواد معدنی هستند؛ بعید است که ضرری داشته باشد.
افراد میتوانند این مواد مغذی را در غذاهای زیر پیدا کنند:
آهن: گوشت، جگر، لوبیا و توفو
روی: گوشت، صدف، لوبیا و آجیل
منیزیوم: دانه کدو تنبل، بادام، اسفناج، و بادامزمینی
ویتامین B6 : تخممرغ، ماهی، بادامزمینی و سیبزمینی
ویتامین D: ماهی چرب، جگر گاو، زرده تخممرغ و غذاهای غنیشده
۴- اسیدهای چرب امگا ۳
اسیدهای چرب امگا ۳ یکی از بهترین منابع غذایی برای تغذیه کودکان بیش فعال است. چربیهای اساسی هستند که فرد باید از رژیم غذایی خود دریافت کند. این اسیدهای چرب در سلامت قلب و مغز نقش دارند.
کودکان مبتلا به بیشفعالی ممکن است سطح چربیهای امگا ۳ را کاهش دهند. برخی تحقیقات نشان میدهد که مصرف بیشتر امگا ۳ ممکن است به بهبود متوسط علائم کمک کند.
طبق مصاحبهای که توسط گروهی از سازمانهای غیر انتفاعی انجام شده است، امگا ۳ ممکن است توجه، تمرکز، انگیزه و حافظه را در کودکان مبتلا به ADHD و بیشفعالی بهبود بخشد.
با این حال، آنها هشدار میدهند که تحقیقات بیشتری لازم است و اسیدهای چرب امگا ۳ جایگزین داروهای ADHD نمیشوند.
برخی منابع اسیدهای چرب امگا ۳ شامل این موارد است:
ماهی های چرب، مانند ماهی آزاد و ماهی تن
گردو
دانههای چیا
دانههای کتان.
تغذیه کودکان بیشفعال؛ غذاهای مضر
بزرگسالان و کودکان مبتلا به ADHD و بیشفعالی، اگر موارد زیر را محدود یا اجتناب کنند، ممکن است احساس بهتری داشته باشند.
۱- قندها
خوردن غذاهای شیرین باعث جهش و خرابی قندخون میشود که میتواند بر سطح انرژی تأثیر بگذارد. برخی از تحقیقات نشان میدهد که مصرف قند و نوشابه بر میزان اختلال بیشفعالی یا اختلال ADHD یا همان کمتوجهی اثر میگذارد و آن را تشدید میکند؛ در حالی که تحقیقات دیگری نیز هستند که عکس این قضیه را ثابت میکنند. اما حتی اگر مصرف قند و نوشابه تأثیر بدی بر کودکان بیشفعال نداشته باشد؛ محدودکردن مصرف آنها برای همه یک انتخاب سالم است؛ زیرا مصرف قند ممکن است خطر ابتلا به دیابت، چاقی و پوسیدگی دندان را افزایش دهد.
۲- کربوهیدراتهای ساده
شکر یک کربوهیدرات ساده یا تصفیهشده است.
کربوهیدراتهای ساده دیگر نیز میتوانند به تغییرات سریع در سطح قند خون کمک کنند و افراد فقط باید آنها را در حد متوسط مصرف کنند.
غذاهای زیر حاوی کربوهیدراتهای ساده هستند و بهتر است کودکان بیشفعال آنها را مصرف نکنند:
آب نبات
نان سفید
برنج سفید
ماکارونی سفید
چیپس
نوشابههای گازدار
نوشیدنیهای ورزشی
سیبزمینی سرخ شده.
۳- کافئین
مقادیر کم کافئین ممکن است به نفع برخی از افراد مبتلا به ADHD باشد. با این حال، کافئین میتواند اثرات برخی از داروهای ADHD را تشدید کند، از جمله واکنشهای جانبی که فرد ممکن است تجربه کند.
بزرگسالان مبتلا به ADHD باید مصرف کافئین خود را محدود کنند، به خصوص اگر از داروهای ADHD استفاده میکنند. کودکان و نوجوانان باید از مصرف چای، قهوه و نوشابه کاملا خودداری کنند.
۴- مواد افزودنی مصنوعی
یکی از مضرترین مواد برای تغذیه مناسب کودکان بیش فعال و اختلال کم توجهی مواد مصنوعی و افزودنی است. برخی از کودکان مبتلا به بیشفعالی میتوانند از حذف مواد افزودنی مصنوعی از رژیمهای غذایی خود بهرهمند شوند.
آکادمی اطفال آمریکا (AAP) توصیه میکند که کودکان از این مواد افزودنی بهویژه از رنگهای غذایی پرهیز کنند؛ زیرا میتوانند علائم ADHD و بیشفعالی را بدتر کنند. مواد افزودنی مصنوعی همچنین ممکن است در هورمونها، رشد و نمو آنها اختلال ایجاد کند.
بسیاری از محصولات بستهبندی شده و فرآوری شده حاوی رنگهای مصنوعی، طعم دهندهها و مواد نگهدارنده هستند.