در ۱۲ مارس، شبکه جهانی وب (World Wide Web) یا همان شبکه جهانی اینترنت سی‌امین سالگرد تولد خود را جشن گرفت. در طول ۳ دهه گذشته، همه ما شاهد رشد شبکه جهانی وب؛ از اولین صفحه وب تا حضور همه جانبه آن در زندگی خود بوده‌ایم. ۸ آبان (۲۹ اکتبر) روز جهانی اینترنت است. به همین مناسبت در مجله کوروش به نقاط عطف مهم و تحولات تاریخچه اینترنت می‌پردازیم و ۳۰ سال تاریخچه پیدایش شبکه جهانی اینترنت در جهان و ایران و تحول شبکه جهانی وب را مرور می‌کنیم. در سرویس علم و تکنولوژی با ما همراه شوید.
تاریخچه پیدایش شبکه جهانی اینترنت در جهان
شبکه اینترنت چیست و از کجا آمد و مخترع اینترنت کیست؟ گرچه شبکه عظیمی از رایانه‌ها که اینترنت و آرپانت (ARPANET) را تشکیل می‌دادند، از قبل وجود داشت؛ هیچ روش جهانی برای نوشتن، انتقال، ذخیره و دسترسی به اینترنت به‌صورت مرتب و سازمان‌یافته وجود نداشت.اولین پیشنهاد رسمی آنچه که بعدا «شبکه جهانی وب» نام گرفت، توسط دانشمند علوم کامپیوتر و مهندس نرم‌افزاری به‌نام تیم برنرز لی (Tim Berners-Lee) در ۱۲ مارس ۱۹۸۹ پیشنهاد شد.
کار او برای ایجاد و تأثیرگذاری بر قابلیت‌ها و امکاناتی که امروزه وب همچنان از آنها استفاده می‌کند؛ مانند فوق‌متن‌ها (پیوندها)، صفحات وب و مرورگرها، ادامه یافت. بنیان‌گذار شبکه جهانی وب هنوز در این حوزه فعالیت و تلاش می‌کند و اخیرا برنرز لی برای اینترنت باز و غیرمتمرکز، فعالیت‌هایی انجام داده است. در دهه ۹۰ میلادی تعداد کاربران اینترنت در سرتاسر دنیا ۲.۶ میلیون نفر بود و این تعداد در سال ۲۰۱۸ میلادی به ۳ میلیارد و ۴۸۰ میلیون نفر رسید.
بیشتر بخوانید: ۲۰ حقیقت جالب در مورد شبکه جهانی اینترنت که حتما باید بدانید
جنگ مرورگرها (Browser Wars)
در تاریخچه پیدایش اینترنت موزایک (Mosaic) اولین مرورگری بود که «وب‌گردی» را رواج داد. رابط کاربری گرافیکی موزایک (graphical user interface) یا به اختصار GUI که در سال ۱۹۹۳ راه‌اندازی شد، امکان جست‌وجو در صفحات وب چندرسانه‌ای را برای کاربران فراهم می‌کند. کمی بعد، توسعه‌دهندگان موزاییک، نت‌اسکیپ نویگیتور (Netscape Navigator) را در سال ۱۹۹۴ راه‌اندازی کردند و ویژگی‌هایی را که امروزه مانند کوکی‌های اچ‌تی‌تی‌پی (HTTP cookies) و جاوااسکریپت (JavaScript) استفاده می‌شوند، پیشنهاد کردند.
اولین جنگ مرورگرهای شبکه جهانی اینترنت زمانی آغاز شد که شرکت مایکروسافت (Microsoft) اینترنت اکسپلورر (Internet Explorer) را در سال ۱۹۹۵ راه‌اندازی کرد. برخلاف نت‌اسکیپ، اینترنت اکسپلورر رایگان بود. مایکروسافت با کمک سرمایه‌گذاری‌ها و این واقعیت که بیش از ۹۰٪ از سهم بازار، سیستم عامل دسکتاپ (desktop) را در اختیار داشتند، از نت‌اسکیپ پیشی گرفت.
این جریان در نهایت باعث تشکیل پرونده «بی‌اعتماد» علیه مایکروسافت به دلیل انجام اقدامات ضد رقابتی توسط دولت ایالات‌متحده شد؛ اما با افزایش سهم بازار به ۹۶٪ در سال ۲۰۰۲، اینترنت اکسپلورر تحت‌تأثیر این جریان‌ها قرار نگرفت. امروزه، جنگ دوم مرورگرها، عمدتا تحت سلطه گوگل کروم (Google Chrome) است که در سال ۲۰۰۸ راه‌اندازی شد و تا سال ۲۰۱۲ از اینترنت اکسپلورر پیشی گرفت.
خزنده وب؛ اولین روزنه دنیای جست‌وجو
موتورهای جست‌وجو با دسترسی آسان و جست‌وجو ساده اطلاعات، به محبوبیت وب کمک کردند. وب خزنده (Web Crawler) اولین موتور جست‌وجو بود که به کاربران امکان جست‌وجوی کلمات و اصطلاحات را در یک صفحه وب می‌داد.
از آن زمان، ده‌ها موتور جست‌وجو راه‌اندازی شده‌اند، اما تنها یکی از آنها بر این بازار گسترده جهانی جست‌وجو، تسلط دارد. امروزه بیش از ۹۰٪ جست‌وجوی آنلاین کاربران از طریق جست‌وجوگر محبوب گوگل (Google) انجام می‌شود.
بیشتر بخوانید: بهترین روش های کسب درآمد در خانه از راه اینترنت و کامپیوتر
گسترش شبکه‌های اجتماعی
در اواخر دهه ۱۹۹۰، خاطره‌نویسی آنلاین و وب‌سایتی‌های «وبلاگ‌نویسی» مانند اپن دایری (Open Diary)، لایوجورنال (LiveJournal) و بلاگر (Blogger) برای به‌اشتراک‌گذاشتن افکار مردم برای مخاطبانشان رواج یافتند. رفته رفته این وبلاگ‌ها، به سایت‌های شبکه‌های اجتماعی مانند فرنداستر (Friendster)، مای‌اسپیس (MySpace) و فیس‌بوک (Facebook) تبدیل شد، که به افراد اجازه می‌داد دوستان خود را صفحه‌شان دنبال کنند و وقایع زندگی خود را به اشتراک بگذارند.
انقلاب گوشی‌های هوشمند
یکی از مهمترین نقاط عطف تاریخچه اینترنت، انقلاب گوشی‌های هوشمند است. عرضه آیفون‌ها (iPhone) و اندرویدها (Android) در سال ۲۰۰۷ تا ۲۰۰۸ دوره جدیدی را آغاز کرد که افراد می‌توانستند از طریق تلفن‌های هوشمند خود، به وب دسترسی داشته باشند.
قبل از این تحول، استفاده از وب‌سایت‌ها در تلفن همراه‌ها بسیار ساده، ابتدایی و بسیار شبیه به وب‌سایت‌های مشابه قدیمی بود. برنامه‌ها و وب‌سایت‌های جدید طراحی شده، برای صفحه‌های لمسی تلفن همراه، نحوه مرور وب را تغییر دادند. تا سال ۲۰۱۶، تلفن‌های همراه، به‌عنوان راهی محبوب برای وب‌گردی، از رایانه‌های رومیزی و لپ‌تاپ‌ها پیشی گرفتند.
بیشتر بخوانید: همه چیز درباره اختلال اعتیاد به اینترنت
حریم خصوصی: شما اکنون تحت‌نظر هستید!
با دسترسی میلیاردها نفر به وب، رد داده‌های باقی‌مانده برای غول‌های فناوری مثل فیس‌بوک و گوگل بسیار سودآور است. داده‌هایی که آنها از اطلاعات خصوصی افراد، جست‌وجوها و اطلاعات جمعیتی را جمع‌آوری می‌کنند، به تبلیغ‌کنندگان اجازه می‌دهد تا کاملا مشتریان را هدف قرار دهند.
با ایجاد گزینه‌های بیشتری برای افزایش امنیت و حریم خصوصی کاربران، نحوه برخورداری از حریم خصوصی و داده‌های افراد مهمترین مسئله برای آینده اینترنت خواهد بود. توصیه می‌کنیم مقاله ۲۰ حقیقت جالب در مورد شبکه جهانی اینترنت را هم بخوانید.
منبع: visualcapitalist
