انتخاب بین زیتون شکسته یا زیتون سالم و درسته، ممکن است یکی از آن مواردی باشد که خیلی ها نسبت به آن حساسیت به خرج ندهند. حتی برخی افراد به قدری درگیر ظاهر یا مشتری نوع خاصی از زیتون هستند، که ممکن است این سوال ذهنشان را درگیر نکند. اما اگر جزو آن دسته افرادی هستید که به خواص و ویژگی های انواع مختلف زیتون اهمیت می دهید، احتمالا در مورد این که بین زیتون شکسته یا سالم، کدام نوع برای خرید مناسب تر است، فکر کرده اید. ما در این مقاله مجله کوروش به این پرسش که زیتون شکسته برای سلامتی بهتر است یا سالم و درسته، پاسخ می دهیم.
انواع زیتون
اگر چه احتمالا فقط با دو نوع زیتون مواجه شده باشید ولی زیتون ها در سراسر دنیا انواع مختفی دارند. زیتون سبز و سیاه متداول ترین نوع آن هستند. در حالی که بنا بر پژوهش ها، حدود ۲۰ گونه درخت زیتون از آسیا تا استرالیا وجود دارند. درختان زیتون به سبز بودن در کل سال معروف هستند و برگ های کوچک و پر بار دارند. بزرگ ترین کشور تولید کننده زیتون اسپانیا است که حتما نام آن را به عنوان بهترین صادرکننده روغن زیتون شنیده اید.
شناخته شده ترین نوع زیتون هم زیتون اروپایی یا Olea europaea است. معمولا زمانی که میوه زیتون می رسد و به رنگ بنفش در می آید، آن را برداشت می کنند ولی قبل از رسیدن کامل و وقتی زیتون هنوز سبز است، برای استفاده برداشت می شوند. در این حالت روغن زیتون بسیار بالا است و عطر قوی دارد. بنابراین زیتون سبز و سیاه از یک گونه برداشت می شود و فقط زمان برداشت زیتون متفاوت است.
روش های مختلف فرآوری زیتون
همان طور که می دانید، زیتون در مراحل ابتدایی بعد از برداشت بسیار تلخ است. اورلئوروپئین، ماده شیمیایی مسئول تلخی زیتون است که باعث ایجاد عطر تند زیتون هم می شود. اگر بخواهید زیتون را برای مصارف خوراکی استفاده کنید، باید تلخی زیتون را به روش های مختلف بگیرید.
هر چند می توانید این کار را خودتان هم در خانه انجام دهید، اما در کارخانجات تولید کنسرو و ترشی زیتون، دستگاه های پیشرفته در مدت زمان کمتری این کار را انجام می دهند. برای قابل خوردن شدن زیتون، ۳ روش برای فرآوری وجود دارند. شور کردن آب، قلیایی کردن، خشک کردن. این روش ها تعیین می کنند که زیتون شکسته یا سالم به بازار عرضه شوند.
بیشتر بخوانید: کالری روغن زیتون چقدر است؟
فرآوری زیتون به روش شور کردن
در روش شور کردن، زیتون ها شکسته می شوند. اگر خودتان می خواهید در خانه به روش سنتی تلخی زیتون را بگیرید، باید زیتون ها را با چاقو برش دهید. این برش باید در حدی عمیق باشد که نوک چاقو به هسته برسد. تلخی زیتون از راه همین منافذ عمیق خارج می شود. برای رفع تلخی هم از مخلوط آب و نمک طبیعی استفاده می شود. اما در روش صنعتی، زیتون ها به وسیله غلتک های مخصوص کوبیده و شکسته می شوند. روش های شور کردن زیتون مشابه هم است فقط زمان ماندن زیتون در آب نمک و به عمل آمدن آن ها فرق می کند. در روش های شور کردن، از هیچ ماده شیمیایی استفاده نمی شود.
فرآوری زیتون به روش قلیایی کردن
در روش قلیایی کردن، از مواد قلیا برای شیرین کردن زیتون استفاده می شود. متداول ترین ماده ای که در این روش استفاده می شود، آهک و سود سوز آور است. به روش قلیایی کردن، «روش اسپانیایی» هم گفته می شود و به خاطر این که زمان کمی برای رفع تلخی زیتون نیاز است، برای کارخانجات کنسرو سازی زیتون، مقرون به صرفه و ارزان تر خواهد بود. در این روش زیتون ها شکسته نمی شود و هسته آن ها هم نباید گرفته شود.
با شیرین کردن زیتون ها به کمک قلیا، رنگ و طعم زیتون تا حدی تحت تاثیر قرار می گیرد و کاهش پیدا می کند. برای بازیابی عطر و طعم زیتون، باید یک مرحله تخمیری در کارخانجات روی زیتون ها اعمال شود که این مرحله اختیاری است و همه کارخانه ها آن را انجام نمی دهند.
هر چند روش فرآوری با قلیا را می توان در خانه هم انجام داد ولی در هنگام شیرین کردن زیتون به این روش باید نکات ایمنی را به خوبی رعایت کنید تا هم به سلامت خودتان آسیب وارد نشود و هم زیتون ها در پایان سالم و بدون مسمومیت باشند.
بیشتر بخوانید: طرز تهیه زیتون شور به ۲ روش
فرآوری زیتون به روش خشک کردن
این روش چندان متداول نیست ولی برای بهره بردن از خواص زیتون، یکی از روش هایی است که به کار می رود. در این روش زیتون ها روی شاخه یا بعد از چیده شدن زیر نور خورشید خشک می شوند. این زیتون ها تلخی کمتری دارند.
چه زمانی زیتون شکسته می شود؟
همان طور که به صورت خلاصه گفته شد، برای گرفتن تلخی زیتون به روش سنتی باید زیتون ها شکسته شوند. در روش سنتی یا شور کردن با آب نمک، زیتون ها باید منافذی داشته باشند که تلخی از آن ها خارج شود. البته در این روش تا حدی تلخی زیتون در انتها ماندگار خواهد بود. این در حالی است که اگر زیتون به روش قلیایی و استفاده از سود سوزآور شیرین شود، به هیچ عنوان نباید شکسته شود.
شکستن زیتون در این روش باعث له و مسموم شدن آن می شود. چون باعث می شود مواد شیمیایی به عمق زیتون رسوخ کنند. در ضمن هسته زیتون ها هم نباید گرفته شود. در این روش زیتون ها باید کاملا سالم و بدون هیچ منفدی باشند. بعد از رفع تلخی زیتون به روش قلیایی، باید مراحل خارج کردن سود با طور کامل و با دقت انجام شود تا اثری از مواد شیمیایی در آن نماند.
آیا شکستن زیتون بر خواص آن تاثیر دارد؟
برخی افراد بر این باورند که بین زیتون شکسته یا درسته و سالم، زیتون شکسته شده، روغن گیری و سپس کنسرو شده است. بنابراین خواص زیتون کاهش پیدا کرده است. اما این تصور کاملا اشتباه است چون برای روغن گیری زیتون، باید زیتون ها کاملا تحت فشار قرار بگیرند و له شوند. اتفاقا بعد از شکسته شدن زیتون ها، آب نمک به داخل بافت زیتون نفوذ پیدا می کند.
با جذب و نفوذ نمک بیشتر، بر خواص زیتون افزوده می شود. البته زیتون هایی که با نمک زیاد فرآوری می شوند، برای سلامتی مناسب نیستند چون باعث بالا رفتن فشار خون می شوند. اگر زیتونی خریدید که زیادی شور بود، چند روز آن را در آب معمولی بخیسانید تا از میزان نمک آن کم شود.
زیتون شکسته یا سالم و درسته سیاه شده
احتمالا در فروشگاه ها بطری های زیتون های سیاه به صورت حلقه ای و بدون هسته را دیده اید. این زیتون ها حاوی نوعی آهن فود گرید خوراکی و بهداشتی هستند. مصرف این زیتون ها هم در حد تعادل برای سلامتی مفید است. زیتون های حلقه ای سیاه معمولا برای تهیه انواع سالاد و تزیین غذا ها مثل پیتزا بسیار مناسب هستند.
بیشتر بخوانید: بهترین روش های گرفتن تلخی زیتون در خانه
زیتون پرورده بهتر است یا زیتون شور؟
می توانید بعد از آماده شدن و قبل از استفاده از زیتون شور، آن ها را با برخی سبزی های معطر یا چاشنی ها طعم دار کنید. اما زیتون پرورده در مراحل تهیه و تولید طعم دار می شود. بنابراین طعم مواد به خوبی به خورد زیتون می رود. حتی استفاده از برخی مواد مانند گردوی پودر شده و رب انار می تواند به خواص زیتون بیفزاید.
در روند تولید زیتون پرورده باید هسته زیتون گرفته و خارج شود. سپس زیتون با مواد دیگر ترکیب شود. برای تهیه زیتون پرورده در خانه باید تلخی زیتون را به روش سنتی بگیرید. چون در صورت خارج شدن هسته، استفاده از مواد قلیایی مانند آب آهک و سود، باعث خراب و مسموم شدن زیتون می شود.
بیشتر بخوانید: طرز تهیه زیتون پرورده
سخن پایانی
هر چند استفاده از زیتون را برای برخورداری از خواص و فواید آن باید مد نظر داشته باشید. اما بهتر است در انتخاب نوع زیتون هم دقت کافی را به خرج دهید. اگر قرار است بین زیتون شکسته یا سالم، یکی را انتخاب کنید، به خاطر داشته باشید که زیتون شکسته عاری از هر گونه ماده شیمیایی و سالم تر است. البته به این معنی نیست که زیتون های فرآوری شده به روش قلیایی و سود سوزآور مسموم و دچار آلودگی هستند، اما برای اطمینان بیشتر از سلامت زیتون، بهتر است نوعی را انتخاب کنید که توصیه کارشناسان تغذیه و برای سلامت مفید است.
یوسف دانا . 25 مرداد 1402
درود بر شما مطلب آموزنده ومفید فایده بود استفاده بسیار ی کردم سپاسگزارم