کدام خمیر دندان برای شما مناسب است؟ اصلا می‌دانید تفاوت خمیر دندان‌های مختلف در چیست؟ لبخند زیبا و دندان‌های سالم نه‌تنها نشانه‌ای از بهداشت فردی هستند، بلکه نقش مهمی در بالا بردن اعتمادبه‌نفس و ارتباطات اجتماعی ایفا می‌کنند. در میان ابزارهای روزمره مراقبت از دهان و دندان، خمیر دندان جایگاهی ویژه دارد. اما با وجود تنوع گسترده برندها، ترکیبات و وعده‌های تبلیغاتی، انتخاب بهترین خمیر دندان می‌تواند گیج‌کننده باشد. در این مقاله از سرویس سبک زندگی در مجله کوروش به راهنمای خرید خمیر دندان با زبانی ساده و اطلاعات به‌روز، پرداخته‌ایم تا به شما کمک کنیم تا با توجه به ترکیبات اصلی انواع خمیر دندان، هوشمندانه و با آگاهی، مناسب‌ترین خمیر دندان را انتخاب کنید.
بررسی ترکیبات اصلی انواع خمیر دندان
ترکیبات اصلی خمیر دندان‌ها هر کدام نقش خاصی در پاکسازی، محافظت و بهبود سلامت دهان و دندان دارند. در ادامه، مهم‌ترین مواد تشکیل‌دهنده خمیر دندان و وظایف آنها را مرور خواهیم کرد.
فلوراید
«فلوراید» یکی از مهم‌ترین ترکیبات در خمیر دندان‌ها بوده و نقش اصلی آن تقویت مینای دندان و جلوگیری از پوسیدگی دندان است. این ماده با جذب در مینای دندان، مقاومت آن را در برابر اسیدهایی که توسط باکتری‌های پلاک تولید می‌شوند، بالا می‌برد. رایج‌ترین انواع فلوراید در خمیر دندان‌ها شامل سدیم فلوراید و مونو فلوروفسفات هستند.
مواد ساینده
مواد ساینده مثل «سیلیس هیدراته» یا «کربنات کلسیم» وظیفه پاکسازی سطح دندان‌ها از پلاک، باقی‌مانده غذا و لکه‌ها را بر عهده دارند. این مواد به‌گونه‌ای طراحی شده‌اند که در عین مؤثر بودن، به مینای دندان آسیبی نزنند، اما استفاده بیش از حد از خمیر دندان‌های پر از این ترکیبات، ممکن است به مرور موجب سایش مینای دندان و حساسیت آنها شود.
مواد مرطوب کننده
مواد مرطوب‌کننده مثل «گلیسیرین» و «سوربیتول» باعث حفظ نرمی خمیر دندان درون تیوپ می‌شوند و از خشک شدن و سفت شدن آن جلوگیری می‌کنند. این مواد همچنین به حفظ ثبات بافت خمیر در طول زمان کمک می‌کنند و تجربه استفاده راحت‌تری برای مصرف‌کننده فراهم می‌کنند.
مواد شوینده و کف کننده
مواد شوینده و کف‌کننده مثل «سدیم لوریل سولفات (SLS)» مسئول ایجاد کف در هنگام مسواک زدن هستند و باعث پخش بهتر خمیر دندان در دهان می‌شوند. در حالی که این مواد به تمیز شدن موثرتر دندان کمک می‌کنند، ممکن است در بعضی افراد حساسیت یا تحریک لثه به‌وجود آورند.
طعم دهنده و شیرین کننده
طعم‌دهنده‌ها و شیرین‌کننده‌های غیرقندی مثل «منتول»، «نعناع» و «ساخارین» باعث ایجاد طعم مطبوع در دهان و حس تازگی پس از مسواک زدن می‌شوند. این ترکیبات بدون آن‌که قند واقعی به خمیر اضافه کنند، تجربه دلپذیرتری برای مصرف‌کننده به ویژه برای کودکان به همراه می‌آورند.
ترکیبات ضدباکتری و ضدپلاک
ترکیبات ضدباکتری و ضدپلاک مثل «تری‌کلوزان»، «زینک سیترات» یا «کلرهگزیدین» به کاهش رشد باکتری‌ها در دهان کمک می‌کنند. این مواد از تشکیل پلاک و جرم روی دندان و التهاب لثه جلوگیری می‌کنند و در خمیر دندان‌های مخصوص لثه‌های حساس یا دارای مشکلات پریودنتال بیشتر دیده می‌شوند.
مواد ضد حساسیت خمیر دندان
مواد ضد حساسیت مثل «نیترات پتاسیم» یا «کلرید استرانسیوم» برای افرادی استفاده می‌شود که از حساسیت دندانی به گرما، سرما یا شیرینی رنج می‌برند. این ترکیبات با مسدود کردن مسیرهای عصبی در سطح عاج دندان، احساس درد یا ناراحتی را کاهش می‌دهند.
مواد نگهدارنده و پایدارکننده
مواد نگهدارنده و پایدارکننده مثل «بنزوات سدیم» و «کربوکسی‌متیل‌سلولز» به حفظ کیفیت، بافت و ماندگاری خمیر دندان کمک می‌کنند. این ترکیبات از رشد میکروب در خمیر جلوگیری میکند و باعث می‌شوند خمیر دندان برای مدت طولانی قابل استفاده باقی بماند.
بیشتر بخوانید: راهنمای خرید بهترین مسواک برای کودکان و بزرگسالان
انواع خمیر دندان، ویژگی‌ها و کاربرد آنها
بر اساس راهنمای خرید خمیر دندان، پیش از هر چیز باید انواع خمیر دندان را بشناسید تا با چشم بازتری اقدام به انتخاب بهترین خمیر دندان خارجی یا بهترین خمیر دندان ایرانی کنید. در ادامه با انواع خمیر دندان آشنا شوید.
خمیر دندان ضد پوسیدگی (حاوی فلوراید)
این نوع خمیر دندان با بهره‌گیری از فلوراید، مینای دندان را تقویت کرده و از پوسیدگی جلوگیری میکند. فلوراید با بازسازی مینای آسیب‌دیده و کاهش فعالیت باکتری‌های مولد اسید، نقش کلیدی در سلامت دندان‌ها دارد. خمیر دندان ضد پوسیدگی برای استفاده روزانه تمام اعضای خانواده، به‌ویژه کودکان و نوجوانان، توصیه می‌شود.
خمیر دندان ضد حساسیت
این نوع خمیر دندان، برای افرادی که هنگام نوشیدن یا خوردن مواد سرد، گرم یا شیرین دچار درد دندانی می‌شوند، بسیار مفید است. ترکیباتی مثل «نیترات پتاسیم» یا «کلرید استرانسیوم» با مسدود کردن مسیرهای عصبی در عاج دندان، حساسیت را کاهش می‌دهند. استفاده مداوم از خمیر دندان ضد حساسیت بنا بر راهنمای خرید خمیر دندان می‌تواند به بهبود تدریجی حساسیت کمک کند.
خمیر دندان سفیدکننده
این خمیر دندان با استفاده از مواد ساینده ملایم یا ترکیبات شیمیایی مثل «پراکسید»ها، لکه‌های سطحی ناشی از قهوه، چای، سیگار و غذاهای رنگی را از بین می‌برند. اگرچه خمیر دندان‌های سفید کننده ظاهر دندان را روشن‌تر می‌کنند، اما باید با احتیاط و به‌صورت دوره‌ای استفاده شوند تا به مینای دندان آسیبی نرسانند.
خمیر دندان ضد جرم و پلاک
این نوع خمیر دندان با ترکیباتی مثل «زینک سیترات»، «پیروفسفات»ها یا «تری‌کلوزان»، از تشکیل پلاک‌های میکروبی و تجمع جرم روی دندان‌ها جلوگیری میکند. استفاده منظم از خمیر دندان ضد جرم، به کاهش التهاب لثه، بوی بد دهان و پیشگیری از بیماری‌های لثه کمک میکند. این خمیر دندان برای استفاده افرادی که مستعد تشکیل جرم هستند، انتخابی عالی است.
خمیر دندان گیاهی یا طبیعی
این خمیر دندان‌ها معمولا فاقد مواد شیمیایی مثل «فلوراید»، «SLS» و «پارابن» هستند و از عصاره‌های گیاهی مثل میخک، درخت چای، نعناع یا زغال فعال در آنها استفاده شده است. خمیر دندان طبیعی، برای افرادی با لثه‌های حساس، کودکان، یا کسانی که سبک زندگی طبیعی دارند، گزینه‌ای ایمن و ملایم محسوب می‌شود. البته قدرت ضدپوسیدگی آنها ممکن است کمتر از نوع فلورایددار باشد.
خمیر دندان مخصوص کودکان
این خمیر دندان‌ها، با طعم‌های ملایم و شیرین‌کننده‌های بی‌ضرر طراحی شده‌اند تا کودکان را به مسواک زدن تشویق کنند. میزان فلوراید در خمیر دندان کودکان کمتر است تا در صورت بلعیدن، خطری ایجاد نکند. همچنین در آنها از مواد تحریک‌کننده استفاده نشده است و با رنگ‌ها و بسته‌بندی‌های جذاب، تجربه‌ای دلپذیر برای کودک فراهم می‌کنند.
خمیر دندان مخصوص ارتودنسی
افرادی که از براکت یا وسایل ارتودنسی استفاده می‌کنند، نیاز به خمیر دندانی دارند که قدرت پاک‌کنندگی بالا و ترکیبات ضدباکتری قوی داشته باشد. این نوع خمیر دندان به کاهش تجمع پلاک در اطراف براکت‌ها کمک کرده و از التهاب لثه و پوسیدگی در نواحی سخت‌دسترس جلوگیری میکند.
در صورت تمایل انواع خمیر دندان ایرانی و خارجی را به روش‌های خرید حضوری و اینترنتی از فروشگاه‌های افق کوروش می‌توانید خریداری کنید.
بیشتر بخوانید: پرفروش ترین خمیر دندان های خارجی و ایرانی
بهترین خمیر دندان‌ها چه ویژگی‌هایی دارند؟
برای انتخاب بهترین خمیر دندان، باید به مجموعه‌ای از ویژگی‌های علمی، بهداشتی و کاربردی توجه کرد که سلامت دهان و دندان را به‌طور کامل تأمین کند. در ادامه، مهم‌ترین ویژگی‌های یک خمیر دندان را بررسی خواهیم کرد.
۱- حاوی فلوراید مؤثر
فلوراید یکی از اصلی‌ترین ترکیبات برای پیشگیری از پوسیدگی دندان‌هاست. بهترین خمیر دندان‌ها باید حداقل ۱۰۰۰ ppm فلوراید داشته باشند تا به تقویت مینای دندان کمک کنند و از ایجاد حفره دندانی جلوگیری کنند.
۲- محافظت از مینای دندان
خمیر دندان نباید بیش از حد ساینده باشد. ترکیبات ساینده باید به‌گونه‌ای انتخاب شوند که لکه‌ها را پاک کنند اما به مینای دندان آسیب نزنند. خمیر دندان‌های با RDA (شاخص سایندگی) متعادل، انتخاب بهتری هستند.
۳- دارای تأییدیه‌های علمی و بهداشتی
وجود مهر تأیید از سازمان‌هایی مثل ADA (انجمن دندانپزشکی آمریکا) یا سازمان غذا و داروی کشور، نشان‌دهنده ایمنی و اثربخشی محصول است.
۴- متناسب با نیاز فردی
بهترین خمیر دندان برای هر فرد ممکن است متفاوت باشد. مثلا افراد با دندان‌های حساس باید از خمیر دندان ضد حساسیت استفاده کنند، یا کسانی که جرم دندانی زیادی دارند، به خمیر دندان ضد پلاک نیاز دارند.
۵- طعم و بوی مطبوع
داشتن طعم دلپذیر (مثل نعناع یا دارچین) در خمیر دندان باعث می‌شود تجربه مسواک زدن لذت‌بخش‌تر شود و افراد به استفاده منظم از آن ترغیب شوند.
۶- فاقد ترکیبات مضر
خمیر دندان نباید حاوی مواد تحریک‌کننده مثل «پارابن»، «تری‌کلوزان» یا «SLS» (در صورت حساسیت فردی) باشد. محصولات طبیعی یا ارگانیک برای برخی افراد گزینه‌ای ایمن‌تر هستند.
۷- عملکرد چندمنظوره
برخی خمیر دندان‌ها علاوه بر پاک‌کنندگی، خاصیت سفیدکنندگی، ضد التهاب لثه، ضد حساسیت و ضد بوی بد دهان را به طور همزمان دارند. این نوع محصولات برای مصرف روزانه بسیار کاربردی هستند.
بیشتر بخوانید: راهنمای خرید بهترین دهانشویه مناسب افراد مختلف
نکات مهم در راهنمای خرید بهترین خمیر دندان ایرانی و خارجی
بر اساس اصول راهنمای خرید بهترین خمیر دندان، در زمان انتخاب بهترین خمیر دندان مناسب وضعیت دهان و دندان شما، باید به برخی نکات مهم توجه کنید.
۱- توجه به نیازهای شخصی
نخستین گام در انتخاب خمیر دندان مناسب، شناخت دقیق نیازهای فردی است. افراد باید با در نظر گرفتن وضعیت دهان و دندان خود (مانند حساسیت دندانی، تمایل به سفیدکنندگی، وجود بیماری‌های لثه یا پوسیدگی‌های مکرر) محصولی متناسب با این نیازها انتخاب کنند. انتخاب خمیر دندان بر پایه تبلیغات یا نام برند، بدون توجه به شرایط دهانی، ممکن است به ضرر شما تمام شود.
۲- بررسی وجود فلوراید در ترکیب خمیر دندان
فلوراید یکی از مؤثرترین ترکیبات جهت پیشگیری از پوسیدگی دندان است. خمیر دندان مناسب برای بزرگسالان باید حاوی حداقل ۱۰۰۰ واحد در میلیون (ppm) فلوراید باشد. در مورد کودکان، به دلیل احتمال بلعیدن خمیر، لازم است میزان فلوراید کمتر و متناسب با سن تنظیم شده باشد.
۳- میزان سایندگی کنترل‌شده
برخی از خمیر دندان‌ها به‌ویژه انواع سفیدکننده یا ضد جرم، حاوی مواد ساینده هستند. اگر میزان این ترکیبات بیش از حد باشد، می‌توانند به مینای دندان آسیب وارد کنند. در مواردی که مینای دندان ضعیف یا فرد دچار حساسیت است، انتخاب خمیر دندان با شاخص سایندگی پایین توصیه می‌شود.
۴- دارا بودن تأییدیه‌های علمی و بهداشتی
برای اطمینان از ایمنی و اثربخشی خمیر دندان، از وجود مهر تأیید از نهادهای معتبر نظیر انجمن دندانپزشکی آمریکا (ADA) یا وزارت بهداشت کشور مطمئن شوید. این تأییدیه‌ها نشان می‌دهند که محصول، تحت بررسی‌های علمی قرار گرفته و استانداردهای بهداشتی را رعایت کرده است.
۵- طعم و بافت مناسب
طعم خمیر دندان تأثیر بسزایی در ایجاد انگیزه برای استفاده منظم از آن دارد. طعم‌هایی مثل نعناع، دارچین یا مرکبات که حس طراوت و تمیزی ایجاد می‌کنند، می‌توانند تجربه مسواک زدن را لذت‌بخش‌تر کرده و در نتیجه به حفظ بهداشت دهان کمک کنند.
۶- عدم وجود ترکیبات مضر
برخی از ترکیبات شیمیایی مثل «سدیم لوریل سولفات (SLS)»، «پارابن‌ها» یا «تری‌کلوزان» در خمیر دندان‌ها ممکن است در افراد حساس، موجب تحریک لثه، آفت دهانی یا واکنش‌های آلرژیک شوند. توصیه می‌شود افرادی با پوست یا لثه حساس، از خمیر دندان‌های فاقد این ترکیبات استفاده کنند.
۷- تناسب با سن و شرایط خاص
خمیر دندان باید متناسب با سن و وضعیت سلامتی فرد انتخاب شود. کودکان باید از محصولات مخصوص خود با میزان فلوراید کمتر و طعم‌های ملایم استفاده کنند. همچنین، افراد دارای ارتودنسی، خانم‌های باردار یا بیماران خاص لازم است با مشورت دندانپزشک، گزینه‌ای مناسب انتخاب کنند.
۸- برخورداری از عملکرد چندمنظوره
برخی خمیر دندان‌ها، مجموعه‌ای از ویژگی‌های کاربردی همچون پیشگیری از پوسیدگی، کاهش حساسیت، سفیدکنندگی ملایم و محافظت از لثه را همزمان ارائه می‌دهند. این نوع محصولات می‌توانند گزینه‌ای مناسب برای استفاده روزمره و بهره‌برداری حداکثری از مراقبت‌های بهداشتی دهان باشند.
بیشتر بخوانید: راهنمای خرید بهترین نخ دندان و بررسی انواع آن
نکات کلیدی برای افزایش اثربخشی خمیر دندان در بهداشت دهان و دندان
صرف استفاده از خمیر دندان به‌تنهایی تضمینی برای سلامت کامل دهان و دندان نخواهد بود؛ بلکه نحوه استفاده از آن نقش تعیین‌کننده‌ای در میزان اثربخشی آن دارد. در ادامه، مهم‌ترین توصیه‌ها جهت بهره‌مندی حداکثری از خواص خمیر دندان ارائه می‌شود:
۱- استفاده از مقدار مناسب خمیر دندان
برای بزرگسالان، استفاده از میزان معادل «یک دانه نخود» از خمیر دندان کافی است. مصرف بیش از حد خمیر دندان، نه‌تنها اثربخشی بیشتری نخواهد داشت، بلکه ممکن است به تولید کف زیاد و کاهش مدت زمان مسواک‌زنی منجر شود.
۲- مسواک زدن پیش از صرف صبحانه
مسواک زدن در ابتدای صبح و پیش از مصرف وعده غذایی، موجب حذف باکتری‌هایی می‌شود که طی شبانه‌روز در دهان تجمع یافته‌اند. این اقدام همچنین از آسیب احتمالی مینای دندان در برابر اسیدهای غذا جلوگیری میکند.
۳- رعایت مدت زمان مناسب (حداقل دو دقیقه)
جهت تأثیرگذاری کامل ترکیبات خمیر دندان، مدت زمان مسواک‌زدن باید حداقل «۲ دقیقه» باشد. زمان کمتر از این، فرصت کافی برای عملکرد مؤثر خمیر را فراهم نمی‌کند.
۴- پرهیز از شست‌وشوی شدید دهان پس از مسواک
شستن مکرر و شدید دهان با آب بلافاصله پس از مسواک‌زدن، باعث حذف فلوراید از سطح دندان‌ها می‌شود. بهتر است دهان تنها با مقدار کمی آب شسته شود تا فلوراید امکان جذب مؤثر داشته باشد.
۵- انتخاب مسواک مناسب
استفاده از مسواک با الیاف نرم و سر کوچک، باعث پخش بهتر خمیر دندان در تمام سطوح دندان‌ها می‌شود و از آسیب به مینای دندان جلوگیری میکند. مسواک‌های زبر ممکن است سطح دندان را خراش دهند و تأثیر خمیر دندان را کاهش دهند.
۶- بهره‌گیری از نخ دندان و دهانشویه
با وجود مزایای خمیر دندان، این محصول قادر به حذف کامل پلاک‌های بین دندانی و نواحی دور از دسترس نیست. استفاده روزانه از نخ دندان و محلول دهانشویه به‌عنوان مکمل خمیر دندان، برای حفظ کامل بهداشت دهان توصیه می‌شود.
بیشتر بخوانید: راهنمای خرید انواع خوشبوکننده دهان
دلایل زرد شدن دندان‌ها پس از استفاده از برخی خمیر دندان‌ها
در مواردی مشاهده می‌شود که استفاده از برخی خمیر دندان‌ها، نه‌تنها موجب بهبود ظاهر دندان‌ها نمی‌شود، بلکه سبب افزایش تیرگی یا زردی رنگ آنها می‌شود. این پدیده می‌تواند ناشی از عوامل متعددی باشد که در ادامه به‌طور دقیق بررسی می‌شود:
۱- سایندگی بیش از حد ترکیبات خمیر دندان
برخی خمیر دندان‌های سفیدکننده به منظور حذف لکه‌های سطحی از مواد ساینده قوی بهره می‌برند. استفاده مداوم و طولانی‌مدت از این محصولات ممکن است منجر به نازک شدن مینای دندان شود. با نازک شدن مینای دندان، لایه زیرین دندان به نام «عاج» که رنگی متمایل به زرد دارد، نمایان‌تر شده و باعث زردتر به نظر رسیدن دندان‌ها می‌شود.
۲- بروز فلوروزیس ناشی از مصرف بیش از حد فلوراید
مصرف بیش از حد خمیر دندان‌های حاوی فلوراید، به‌ویژه در کودکان، می‌تواند منجر به بیماری «فلوروزیس» شود. این اختلال به صورت ایجاد لکه‌های سفید، زرد یا قهوه‌ای روی مینای دندان ظاهر شده و زیبایی دندان‌ها را تحت تأثیر قرار می‌دهد.
۳- باقی ماندن رنگدانه‌ها به‌دلیل ترکیبات نامناسب
برخی خمیر دندان‌ها، به‌ویژه انواعی که دارای طعم‌دهنده‌های مصنوعی یا ترکیبات ضعیف در پاک‌کنندگی هستند، ممکن است موجب جذب بیشتر رنگدانه‌های مواد غذایی مثل چای، قهوه یا نوشابه‌های رنگی شوند. این امر به‌مرور باعث تغییر رنگ سطح دندان خواهد شد.
۴- استفاده نادرست از خمیر دندان
مصرف بیش از حد خمیر دندان، استفاده از مسواک نامناسب یا عدم شست‌وشوی کامل دهان پس از مسواک زدن، می‌تواند منجر به تجمع ترکیبات اضافی یا پلاک‌های باکتریایی شود. این عوامل نقش مهمی در ایجاد تیرگی و زردی دندان‌ها دارند.
۵- حساسیت به برخی ترکیبات شیمیایی
در موارد خاص، واکنش دهان به ترکیبات خاصی مثل سدیم لوریل سولفات (SLS) ممکن است منجر به تحریک لثه، آسیب به مینای دندان و در نتیجه تغییر رنگ دندان‌ها شود. این موضوع در افراد با بافت دهانی حساس بیشتر مشاهده می‌شود.
سوالات متداول در راهنمای خرید بهترین خمیر دندان ایرانی و خارجی
۱- تفاوت خمیر دندان کودکان و بزرگسالان چیست؟
- خمیر دندان کودکان دارای فلوراید کمتر یا فاقد آن است تا در صورت بلعیدن، خطری ایجاد نکند.
- در خمیر دندان کودکان از مواد ساینده بسیار ملایم استفاده می‌شود تا به مینای دندان‌های شیری آسیبی وارد نشود.
- خمیر دندان‌های کودکان معمولا دارای طعم‌های میوه‌ای و شیرین هستند تا تجربه مسواک‌زدن را لذت‌بخش‌تر کنند.
- خمیر دندان کودکان فاقد ترکیبات تحریک‌کننده و برای لثه‌های حساس طراحی شده است.
- بسته‌بندی خمیر دندان کودکان معمولا رنگارنگ و دارای شخصیت‌های کارتونی است تا کودک را به استفاده تشویق کند.
۲- مقدار مناسب خمیر دندان برای هر بار مسواک زدن چقدر باید باشد؟
بزرگسالان: مقدار خمیر دندان باید به اندازه یک دانه نخود باشد. این میزان برای تأمین فلوراید کافی و پاکسازی مؤثر دندان‌ها کفایت میکند و از ایجاد کف بیش از حد که ممکن است زمان مسواک زدن را کاهش دهد، جلوگیری میکند.
کودکان ۳ تا ۶ سال: مقدار خمیر دندان باید به اندازه یک دانه نخود کوچک باشد و حتما تحت نظارت بزرگسالان استفاده شود تا از بلعیدن آن جلوگیری شود.
کودکان زیر ۳ سال: تنها به اندازه یک دانه برنج از خمیر دندان توصیه می‌شود، چون در این سن احتمال بلعیدن خمیر زیاد است و مصرف بیش از حد فلوراید می‌تواند منجر به «فلوروزیس دندانی» شود.