فیلم «بالا رو نگاه نکن (Don’t Look Up)» کمدی سیاسی-علمی_تخیلی به نویسندگی، کارگردانی و تهیه‌کنندگی آدام مک‌کی است که ستارگان زیادی از جمله لئوناردو دی‌کاپریو، جنیفر لارنس، تیموتی شالامی، کیت بلانشت و مریل استریپ در آن به ایفای نقش پرداخته‌اند. فیلم Don’t Look Up به ماجرای دو ستاره‌شناس می‌پردازد که تلاش دارند سیاستمداران آمریکا و مردم را از برخورد یک ستاره دنباله‌دار به زمین و نابودی سیاره مطلع کنند. این فیلم پس از یک اکران محدود در اوایل دسامبر نهایتا در ۲۴ دسامبر ۲۰۲۱ (۳ دی ۱۴۰۰) از سوی شبکه «نتفلیکس» به صورت آنلاین پخش شد. امروز در مجله کوروش به نقد و بررسی و خلاصه این کمدی بالا را نگاه نکن پرداخته‌ایم. در سرویس هنر و سینما همراه ما باشید.
مشخصات فیلم « بالا رو نگاه نکن (Don’t Look Up)»
ژانر: کمدی سیاسی
کارگردان: آدام مک‌کی
فیلمنامه‌نویس: آدام مک‌کی
داستان از: آدام مک‌کی، دیوید سیروتا
بازیگران: لئوناردو دی‌کاپریو، جنیفر لارنس، راب مورگان، جونا هیل، مارک رایلنس، تایلر پری، تیموتی شالامی، ران پرلمن، آریانا گرانده، اسکات مسکودی، کیت بلانشت، مریل استریپ
موسیقی: نیکولاس بریتل
فیلمبرداری: لینوس ساندگرن
تدوین: هانک کوروین
تهیه‌کنندگان: آدام مک‌کی، کوین مسیک
شرکت تولیدکننده: هایپرابجکت ایندستریز
توزیع‌کننده: نتفلیکس
اکران: ۱۰ دسامبر ۲۰۲۱
مدت زمان: ۱۳۸ دقیقه
محصول کشور: ایالات متحده
زبان: انگلیسی
بودجه: ۷۵ میلیون دلار
فروش گیشه: ۷۶۴ هزار دلار
آی‌ام‌دی‌بی (IMDb): ۷،۳
راتن تومیتوز: ۵۶٪
متاکریتیک: ۵۰٪
خلاصه داستان:
راندال میندی (لئوناردو دی‌کاپریو) و کیت دیبیاسکی (جنیفر لارنس) دو ستاره‌شناس هستند که می‌خواهد به هر ترتیب ممکن سیاستمداران آمریکا و مردم را از برخورد یک ستاره دنباله‌دار به زمین و نابودی سیاره مطلع کنند.
نقد و بررسی فیلم بالا رو نگاه نکن
آدم‌ها کودن هستند و نمی‌توان انتظار داشت که هیچ‌وقت بتوانند بر سر موضوعی با هم به توافق برسند، حتی اگر وجودشان به آن وابسته باشد! این همان دیدگاه خنده‌داری است که آدام مک‌کی می‌خواهد با فیلم بالا رو نگاه نکن، کمدی سیاسی که در آن دو ستاره‌شناس (لئوناردو دی‌کاپریو و جنیفر لارنس) که شغل خودشان را بسیار جدی گرفته‌اند تلاش دارند به رئیس‌جمهور آمریکا (مریل استریپ) یا اهالی رسانه (کیت بلانشت و تایلر پری) از برخورد یک ستاره دنباله‌دار به زمین هشدار دهند.
«خیلی ماجرا را جدی نگیرید!» این توصیه‌ای است که یکی از تهیه‌کنندگان برنامه‌های گفتگومحور در شبکه‌های تلویزیونی کابلی به دکتر راندال میندی (آدم بسیار جدی و کاملا غیرمعاشرتی که دی‌کاپریو نقش او را بازی می‌کند) و کیت دیبیاسکی (دانشمند جذابی با حلقه بینی و موهای قرمز) می‌دهد.
این دو دانشمند قبل از اینکه با این تهیه‌کننده صحبت کنند حتی به کاخ سفید هم رفته‌اند؛ جایی که رئیس‌جمهوری به سبک دونالد ترامپ به نام جینی اورلئان (مریل استریپ) و رئیس دفتر رئیس‌جمهور و پسر جینی (جونا هیل که در نفرت‌انگیزترین نقش خودش حضور دارد) سرشان بیشتر از آن گرم افتضاح‌هایی است که اخیرا به بار آورده‌اند تا اینکه بخواهند جلوی نابودی کره زمین را بگیرند.
در مقابل این سیاستمداران بی‌خیال دکتر اوگلتورپ (راب مورگان) از دفتر هماهنگی حفاظت از سیاره مادری (که یک سازمان واقعی است!) به آنها توصیه می‌کند: «بهتر است بنشینیم و اوضاع را ارزیابی کنیم.» بالاخره این دو دانشمند تصمیم می‌گیرند در یک برنامه گفتگوی تلویزیونی پرطرفدار شبیه به «صبح بخیر آمریکا» ماجرا را برای همه بینندگان افشا کنند.
بیشتر بخوانید: نقد و بررسی سریال میر اهل ایست تاون با بازی کیت وینسلت
فیلم Don’t Look Up: یک کمدی سیاسی
دکتر «میندی» در برنامه تلویزیونی کاملا سنجیده عمل می‌کند و کاملا خودش را با شوخی‌های بی‌مغز مجری‌های برنامه وفق می‌دهد. اما این «دیبیاسکی» است که از کوره در می‌رود و می‌گوید: «خب، شاید بحث درباره سیاره آنقدرها جالب نباشد. بلکه ممکن است ترسناک و آزاردهنده باشد. آن هم موقعی که قرار باشد همه ما ۱۰۰ درصد به درک واصل شویم!»
هر چند این کمدی پرستاره کمی شیطنت‌آمیز و حتی تا حدی خودپسندانه است، اما این روش مک‌کی برای به صدا در آوردن زنگ هشدار گرمایش جهانی است. موضوعی که دی‌کاپریو و ال‌گور (معاون رئیس‌جمهور ایالات متحده آمریکا در دوران زمامداری کلینتون) تلاش‌های زیادی را برای آگاه‌سازی در مورد آن انجام داده‌اند.
از آنجایی که کوه‌ها و ورقه‌های یخ در قطب به اندازه کافی سریع ذوب نمی‌شوند (نه به اندازه‌ای که برای یک فیلم سینمای مهیج باشد!)، «مک‌کی» در فیلم «بالا رو نگاه نکن» تهدیدی با ضرب‌الاجل شش ماهه را ابداع کرده تا بتواند داستانی جذاب در رابطه با بقای انسان‌ها روایت کند.
فیلم «Don’t Look Up» شاید پاسخی معکوس «آرماگدون (۱۹۹۸)» باشد، فیلمی به کارگردانی «جری بروکهایمر» که در آن گروهی از قهرمانان به فضا می‌روند تا با بمباران یک ستاره دنباله‌دار جلوی نابودی کره زمین را بگیرند. اما در مقابل در فیلم مک‌کی آنچه می‌بینیم بی‌تفاوتی، بی‌کفایتی و توجه صرف به منافع مالی است.
در این مورد به خصوص شخصیت جالب سِر پیتر ایشرول (مارک رایلنس) را در فیلم می‌بینیم که از شخصیت استیو جابز، ایلان ماسک و ریچارد برانسون الهام گرفته است.
بیشتر بخوانید: نقد و بررسی فیلم مرد عنکبوتی؛ راهی به خانه نیست
فیلم بالا رو نگاه نکن: گاهی سنگین و خودپسندانه، گاهی خنده‌دار
فیلم «Don’t Look Up» آخرین مورد از نقدهای تند و تیز مک‌کی به مسائل جاری است. او قبلا با فیلم‌های «معاون (۲۰۱۸)» و «رکود بزرگ (۲۰۱۵)» توانسته بود موضوعات پیچیده را ساده کند. او پس از همکاری با «ویل فرل» در فیلم‌های «گوینده (۲۰۰۴)» و «شب‌های تالادگا (۲۰۰۶)» به تدریج موضوعات جدی‌تری را دستمایه قرار داد و حتی نامزد چندین جایزه مهم سینمایی نیز شد.
اما نمی‌توان از این گذشت که بحران گرم شدن کره زمین مفهوم پیچیده‌ای است که نمی‌توان به راحتی آن را در قالب یک فیلم همه‌پسند ارائه داد. مک‌کی نیز که بین دو راهی سرگرم‌کننده یا ناراحت‌کننده مانده بود، ظاهرا راهی برای نشان دادن هر دو پیدا کرده است!
داستان فیلم بالا رو نگاه نکن به اندازه کافی پیچیده است، اما «مک‌کی» نتوانسته چندان به ساده‌تر کردن آن کمکی کند. ظاهرا کارگردان چیزی شبیه به فیلم «دکتر استرنجلاو» در ذهن داشته است. هر چند که برنامه‌ی شخصیت‌های فیلم «Don’t Look Up» برای نجات زمین کاملا فشرده و جدی است، اما تقریبا غیرممکن است بدانیم بین هر صحنه چه مدت زمانی سپری شده است.
زندگی خصوصی دکتر «میندی» و «دیبیاسکی» نیز بدون هیچ توضیح خاصی پیش می‌رود. در نقطه‌ای از فیلم متوجه می‌شویم که دیبیاسکی در میخانه‌ای مشغول به کار بوده و در آنجا دلباخته یک اسکیت‌باز همیشه نشئه (تیموتی شالامی) شده است. اما مگر او را در ابتدای فیلم به هیبت دانشجویی ندیده بودیم که شریک زندگی شبیه به گزارشگرها داشت؟ اصلا مشخص نیست او چطور به اینجا رسیده است.
بیشتر بخوانید: نقد و بررسی فیلم اسپنسر درباره زندگی پرنسس دایانا
تیر مک‌کی که به نشان نمی‌خورد!
اگر فیلم در سال ۲۰۱۹ اکران می‌شد، احتمالا داستان آن که اساسا بیان می‌کند، ما انسان‌ها برای وضعیت اضطراری که به نابودی جهان و مرگ دسته‌جمعی بشریت می‌انجامد اصلا آمادگی نداریم، منطقی‌تر بود.
اما لازم نیست بگوییم که ما در دو سال گذشته درگیر فاجعه دیگری به نام «کووید-۱۹» بوده‌ایم که گرچه در بحبوهه آن شاهد رفتارهایی به سبک فیلم مک‌کی بوده‌ایم. اما این فاجعه توانایی بشریت برای همکاری خستگی‌ناپذیر بر سر یک هدف، ساخت واکسن در مدتی رکوردشکن و رساندن پیام جهانی برای استفاده گسترده از ماسک را نشان داد.
بنابراین، شاید آنطور که مک‌کی می‌گوید وضع اینجا روی کره زمین آنقدرها مأیوس‌کننده نیست. این در حالی است که همچنان بسیاری از شوخی‌های فیلم «Don’t Look Up» به خصوص درباره مسائل سیاسی را در سال‌های اخیر شاهد بوده‌ایم. انکار برخورد ستاره دنباله‌دار به کره زمین همان بدبینی نسبت به تغییرات آب و هوایی را به ذهن می‌آورد.
شاید لحن مک‌کی تلخ باشد، اما فراموش نکنید که همین نیز باعث شده تا فیلم «بالا رو نگاه نکن» یک نمونه متفاوت از فیلم‌های فاجعه‌ای باشد که در آن تهدید، اتفاقی نیست که قرار باشد در آینده‌ای نزدیک به وقوع بپیوندد، بلکه تهدید، اساسا همان وضع فعلی است.
نظر منتقدان درباره فیلم بالا رو نگاه نکن
هر چند بسیاری از منتقدان از بازیگری‌های فیلم «بالا رو نگاه نکن» تمجید کردند، اما نظرات درباره خود فیلم و طنز هزل‌آلود «مک‌کی» متفاوت بود. برخی از منتقدان از طنز ماهرانه‌‌ی او لب به ستایش گشوده بودند، در مقابل برخی نیز طنز فیلم را بیش از حد سنگین دانسته و به همین جهت از آن انتقاد کردند. با این حال، فیلم «Don’t Look Up» از سوی «هیئت ملی نقد آمریکا» در بین ۱۰ فیلم برتر ۲۰۲۱ قرار گرفت و حتی نامزد جوایز سینمایی متعددی از جمله «گلدن گلوب» شد.
در هر صورت فیلم «Don’t Look Up» نظرات آمیخته‌ای را از سوی منتقدان دریافت کرده است. در وب‌سایت گردآوری دیدگاه «راتن تومیتوز» ۵۶ درصد نقدها به فیلم «بالا رو نگاه نکن» مثبت بود. در برآیند نقدهای این وب‌سایت می‌خوانیم: «بالا رو نگاه نکن، هدف‌های بلندپروازانه‌ای برای داستان جسته و گسیخته‌ی خود دارد، اما طنز آدام مک‌کی به هدف خود می‌رسد.»
تارنمای «متاکریتیک» نیز بر اساس ۴۵ نقد و بررسی منتقدان خود به فیلم بالا رو نگاه نکن امتیاز ۵۰ از ۱۰۰ داد که نشان‌دهنده «نقدهای متوسط» است. میک لاسال منتقدی از «سان‌فرانسیسکو کرونیکل» ضمن تحسین فیلم نوشت: «فیلم Don’t Look Up شاید خنده‌دارترین فیلم سال ۲۰۲۱ باشد، اما غم‌انگیزترین فیلم نیز به شمار می‌رود و همین ترکیب عجیب و غریب باعث تجربه‌ای بی‌نظیر می‌شود.»
جاستین چانگ نیز در «لس‌آنجلس تایمز» طنز زهرآلود مک‌کی را واقعی دانست و نوشت: «هیچ‌چیز از حماقت و افراط‌کاری‌هایی که فیلم به ما نشان می‌دهد نمی‌تواند با وحشت‌های حقیقی حماقت‌بار ما در آمریکای واقعی برابری کند.»
دیوید رونی از «هالیوود ریپورتر» نیز در نقدی کاملا منفی بر فیلم «Don’t Look Up» نوشت: «فیلم طنزی بدبینانه و غیرقابل تحمل و مملو از ستاره‌ها که ادعا می‌کند درباره بی‌توجهی سیاسی و رسانه‌ای درباره بحران تغییرات آب و هوایی اظهارنظر می‌کند، در حالی که آن را بی‌اهمیت نیز جلوه می‌دهد.»
چارلز برامسکو از «گاردین» نیز در اشاره به از خود راضی بودن «مک‌کی» می‌نویسد: «فیلم‌نامه بالا رو نگاه نکن به موضوعات واضحی اشاره دارد که گویی سایرین آنقدر احمق هستند که اصلا توان فهم آن را ندارند.»
مادلین فرای شولتز از «واشنگتن اگزمینر» نیز در نقد خود می‌نویسد: «مک‌کی موفق نمی‌شود چیزی بیش از طنزی مشتق از پیچ و خم‌های سرمایه‌داری، دونالد ترامپ و انکارکنندگان تغییرات آب و هوایی ارائه دهد، که تاریخ مصرف آن نهایتا ۶ ماه است و بعدا فراموش می‌شود.»
منبع: variety
