کم کم به چهلمین دوره جشنواره فیلم فجر ۱۴۰۰ نزدیک می‌شویم، جشنواره‌ای که پیوند عمیقی با صنعت سینمای ایران دارد و تاثیر شگفتی بر فضای فرهنگی و هنری کشور گذاشته است. همواره در ادوار مختلف جشنواره فیلم فجر شاهد شکوفایی و کشف چهره‌های جدیدی در سینمای ایران بودیم. باید منتظر جشنواره فجر ۱۴۰۰ هم بمانیم و ببینیم امسال قرار است با کدام فیلم و کدام چهره جدید در عرصه‌های مختلف روبرو می‌شویم. در مجله کوروش همراه باشید نگاهی انداخته‌ایم به فیلم‌های جشنواره فجر ۱۴۰۰ به علاوه تاریخچه جشنواره فیلم فجر و رکوردداران جشنواره فیلم فجر در تمام ادوار آن. با سرویس هنر و سینما همراه باشید.
تاریخچه جشنواره فیلم فجر
در میانه‌های بهمن ماه هر سال «جشنواره بین‌المللی فیلم فجر» که مهمترین جشنواره سینمایی در ایران است برگزار می‌شود. این جشنواره که تا به حال ۳۹ دوره از آن برگزار شده، در سال ۱۳۶۱، چهار سال پس از انقلاب اسلامی آغاز به کار کرد. جشنواره فیلم فجر که جایگزین جشنواره بین‌المللی فیلم تهران شد، هر سال همزمان با ایام دهه فجر آغاز به کار می‌کند.
نخستین دوره این جشنواره از ۱۲ تا ۲۲ بهمن سال ۱۳۶۱ برگزار شد. جشنواره فجر تا سال ۱۳۷۴ تنها به تولیدات داخلی اختصاص داشت، اما از آن سال جشنواره فجر به صورت بین‌المللی برگزار شد و بخش بین‌الملل نیز به آن افزوده شد که به بررسی فیلم‌های مختلف سینمای جهان اختصاص داشت.
در بخش‌های رقابتی شرکت‌کنندگان برای دریافت جایزه‌ای که به «سیمرغ بلورین» مشهور است با یکدیگر رقابت می‌کنند. «دیپلم افتخار» و «لوح زرین» از دیگر جوایز جشنواره فیلم فجر به حساب می‌آیند. طی سال‌های اخیر مسابقه‌های سینمای مستند، فیلم کوتاه، مسابقه مواد تبلیغاتی و اطلاع‌رسانی نیز به بخش‌های مختلف سینمای ایران افزوده شده است.
در همین حال، همچون جشنواره‌های بین‌المللی دیگر در ابتدای هر جشنواره آئین بزرگداشت یک هنرمند عمدتا پیشکسوت برگزار می‌شود و در انتهای جشنواره فیلم فجر نیز جوایزه ویژه و مردمی به فیلم‌هایی که با رأی مردم انتخاب شده‌اند داده می‌شود. در همین حال، در سال ۱۳۹۳ بخش بین‌الملل از جشنواره فیلم فجر جدا شد.
رکوردداران جشنواره فیلم فجر از ابتدا تاکنون
طبق اطلاعاتی که از ادوار مختلف جشنواره فجر تا دوره سی و هفتم در دست است، این افراد رکورداران بیشترین سیمرغ‌های بلورین جشنواره فیلم فجر هستند:
بیشترین سیمرغ بلورین بهترین فیلم: ابراهیم حاتمی‌کیا
بیشترین سیمرغ بلورین کارگردانی: مجید مجیدی
بیشترین سیمرغ بلورین فیلمنامه: کامبوزیا پرتوی
بیشترین سیمرغ بلورین فیلمبرداری: محمود کلاری
بیشترین سیمرغ بلورین تدوین: هایده صفی‌یاری و حسین زندباف
بیشترین سیمرغ بلورین صداگذاری: محمدرضا دلپاک
بیشترین سیمرغ بلورین صدابرداری: جهانگیر میرشکاری
بیشترین سیمرغ بلورین بهترین عکس: جواد جلالی
بیشترین سیمرغ بلورین موسیقی: مجید انتظامی
بیشترین سیمرغ بلورین طراح صحنه و لباس: محمدرضا علیقلی، حسین علیزاده، امیر اثباتی و ایرج رامین‌فر
بیشترین سیمرغ بلورین چهره‌پردازی: عبدالله اسکندری و سعید ملکان
بیشترین سیمرغ بلورین جلوه‌های ویژه: محسن روزبهانی
بیشترین سیمرغ بلورین بازیگر نقش اول زن: فاطمه معتمدآریا، لیلا حاتمی، پروانه معصومی، هدیه تهرانی، باران کوثری و مریلا زارعی
بیشترین سیمرغ بلورین بازیگر نقش اول مرد: پرویز پرستویی
بیشترین سیمرغ بلورین بازیگر نقش مکمل زن: نیکو خردمند، فاطمه معتمد آریا، مهتاب نصیرپور و شبنم مقدمی
بیشترین سیمرغ بلورین بازیگر نقش مکمل مرد: سعید پورصمیمی
بیشترین سیمرغ بلورین تماشاگران: ابراهیم حاتمی کیا، کمال تبریزی و اصغر فرهادی
بیشترین جایزه ویژه هیئت داوران: عباس کیارستمی
نگاهی به فیلم‌های جشنواره فجر ۱۴۰۰
در روزهای آینده یکی از خلوت‌ترین دوره‌های جشنواره فیلم فجر برگزار می‌شود، دوره‌ای که احتمالا در آن خبری از فیلم‌ها و چهره‌های غافلگیر کننده نخواهد بود و بیماری کرونا نیز مزید بر علت شده تا دیگر خبری از آن شور و شوق و هیاهوی مردم و رسانه‌ها برای دیدن فیلم‌ها و انعکاس اخبار جشنواره فیلم فجر همچون سال‌های قبل نباشد.
از اسامی کارگردان‌ها، داستان فیلم‌ها و همینطور موضوعاتی که هر کدام از فیلم‌های دوره چهلم جشنواره فیلم فجر دستمایه قرار داده‌اند، اینطور برمی‌آید که در جشنواره امسال نباید منتظر شگفتی خاصی باشیم. مگر آنکه فیلم اولی‌ها بدرخشند. مسعود کیمیایی، محمدحسین مهدویان، رضا میرکریمی و بهروز شعیبی از جمله نامدارترین کارگردان‌های حاضر در جشنواره فجر ۱۴۰۰ هستند.
«محمدحسین مهدویان» با هفتمین حضور پیاپی خود در جشنواره فیلم فجر صاحب یک رکورد از این حیث شد. به جز این کارگردان‌ها سایرین نام‌های چندان مطرحی نیستند و از این جهت نمی‌توان تا قبل از نمایش فیلم‌ها نظر قطعی در مورد کیفیت کارشان داد. اما در ادامه به صورت مختصر به بررسی برخی از فیلم‌های جشنواره فیلم فجر ۱۴۰۰ پرداخته‌ایم.
فهرست کامل فیلم‌های سودای سیمرغ در جشنواره فیلم فجر ۱۴۰۰
در ادامه فهرست کامل فیلم‌های بخش مسابقه سینمای ایران یا همان «سودای سیمرغ» را ملاحظه می‌کنید:
۱- ۲۸۸۸ – کارگردان: کیوان علیمحمدی و علی‌اکبر حیدری به تهیه‌کنندگی کیوان علیمحمدی
۲- بدون قرار قبلی – کارگردان: بهروز شعیبی، تهیه‌کننده: محمود بابایی
۳- برف آخر – کارگردان: امیرحسین عسگری، تهیه‌کننده: حسن مصطفوی
۴- بی‌رویا – کارگردان: آرین وزیردفتری، تهیه‌کننده: سعید سعدی و هومن سیدی
۵- بی‌مادر – کارگردان: سیدمرتضی فاطمی، تهیه‌کننده: محمدرضا مصباح
۶- بیرو – کارگردان: مرتضی‌علی عباس میرزایی- تهیه‌کننده: مجید برزگر
۷- خائن‌کشی – کارگردان: مسعود کیمیایی- تهیه‌کننده: علی اوجی
۸- درب- کارگردان: سید هادی محقق – تهیه‌کننده: سیدرضا محقق
۹- دسته دختران – کارگردان: منیر قیدی – تهیه‌کننده: محمدرضا منصوری
۱۰- شادروان – کارگردان: حسین نمازی- تهیه‌کننده: عباس نادران
۱۱- شب طلایی – کارگردان: یوسف حاتمی‌کیا- تهیه‌کننده: ابراهیم حاتمی‌کیا
۱۲- شهرک – کارگردان: علی حضرتی – تهیه‌کننده: علی سرتیپی
۱۳- صورت فلکی- کارگردان: حسین دارابی – تهیه‌کننده:محمدرضا شفاه
۱۴- ضد – کارگردان: امیرعباس ربیعی – تهیه‌کننده: محمدرضا شفیعی
۱۵- علفزار – کارگردان: کاظم دانشی – تهیه‌کننده: بهرام رادان
۱۶- لایه‌های دروغ – کارگردان: رامین سهراب – تهیه‌کننده: محسن صرافی، رامین سهراب
۱۷- ماهان- کارگردان: حمید شاه‌حاتمی – تهیه‌کننده: علی شاه‌حاتمی
۱۸- مرد بازنده – کارگردان: محمدحسین مهدویان – تهیه‌کننده: امیر بنان، کامران حجازی
۱۹- ملاقات خصوصی – کارگردان: امید شمس – تهیه‌کننده: امیر بنان
۲۰-موقعیت مهدی (باکری) – کارگردان: هادی حجازی‌فر – تهیه‌کننده: حبیب الله والی‌نژاد
۲۱ – نگهبان شب – کارگردان: رضا میرکریمی – تهیه‌کننده: رضا میرکریمی
۲۲ – نمو – کارگردان: داوود بیدل- تهیه‌کننده: سید یاسر جعفری
۱- بدون قرار قبلی
کارگردان: بهروز شعیبی
نویسنده: فرهاد توحیدی و مهدی تراب بیگی
تهیه‌کننده: محمود بابایی
بازیگران: پگاه آهنگرانی، مصطفی زمانی، صابر ابر و الهام کردا
فیلم «بدون قرار قبلی» ششمین فیلم بلند در کارنامه «بهروز شعیبی» است که حالا در جشنواره فجر ۱۴۰۰ شرکت می‌کند. فیلمنامه این فیلم برداشتی آزاد از یکی از داستان‌های کوتاه «مصطفی مستور»، نویسنده صاحب سبک معاصر است. تاکنون اطلاعات زیادی در خصوص خلاصه داستان فیلم در دست نیست، اما گفته می‌شود ساخته جدید شعیبی مضامینی انسانی دارد. فیلم بدون قرار قبلی علاوه بر تهران در آلمان نیز فیلمبرداری کرده است.
۲- بی رؤیا
نویسنده و کارگردان: آرین وزیردفتری
تهیه‌کنندگان: سعید سعدی و هومن سیدی
بازیگران: طناز طباطبایی، صابر ابر، شادی کرم رودی، فرانک کلانتر، مجتبی فلاحی، نهال دشتی، میلاد یزدانی، مهری آل آقا، شهریار فرد، نوا نعمتی، رضا داوود نژاد، مائده طهماسبی و تیام کرمانیان.
فیلم «بی‌رؤیا» داستان روبرو شدن دختری به نام رؤیا (طناز طباطبایی) با دختری بی نام و نشان است. این مواجه خیلی زود زندگی رؤیا و همسرش بابک (صابر ابر) را برای همیشه دستخوش تغییر می‌کند. چرا که این زوج پس از آشنایی با این دختر اتفاقات عجیب و غریبی را تجربه می‌کنند.
۳- بی مادر
نویسنده و کارگردان: سیدمرتضی فاطمی
تهیه‌کنندگان: محمدرضا مصباح
بازیگران: آناهیتا درگاهی، امیر آقایی، بیتا عزیزاوقلو، پردیس پورعابدینی، پژمان جمشیدی، سارا محمدی، شیرین ضابطیان، علی اوجی، فاطمه میرزایی و میترا حجار
فیلم «بی مادر» از فیلم‌های پرستاره‌ی جشنواره فجر ۱۴۰۰ است. در این فیلم که مضمونی اجتماعی را دنبال می‌کند و در خلاصه داستان رسمی آن نیز آمده است: «انسان چیزی به‌دست نمی‌آورد، مگر چیزهایی از دست بدهد…» به جز این در مورد خلاصه داستان دقیق فیلم اطلاعات زیادی منتشر نشده است.
۴- خائن‌کشی
نویسنده و کارگردان: مسعود کیمیایی
تهیه‌کننده: علی اوجی
بازیگران: الهام حمیدی، امیر آقایی، اندیشه فولادوند، پردیس پورعابدینی، پولاد کیمیایی، حمیدرضا آذرنگ، رضا یزدانی، سارا بهرامی، سام درخشانی، نرگس محمدی، پانته آ بهرام، مهران مدیری، فرهاد آئیش، نسیم ادبی، فریبا نادری و شکیب شجره
فیلم «خائن کشی» را مسعود کیمیایی، کارگردان محبوب سینمای ایران کارگردانی کرده و بازیگران سرشناس زیادی نیز در آن بازی کرده‌اند. در خائن کشی به زندگی سارق و کلاهبرداری به نام مهدی بلیغ (امیر آقایی) پرداخته می‌شود. همچنین گفته می‌شود یکی از خط‌های داستانی فیلم جدید کیمیایی را جریانات دوران ملی شدن صنعت نفت نیز تشکیل می‌دهد. در همین حال، چنانچه در شرح خائن کشی آمده این فیلم نیز همچون بسیاری از آثار کیمیایی مضمون رفاقت و مردم‌داری را دستمایه قرار داده است.
گفته می‌شود نقش «دکتر مصدق» را «فرهاد آئیش» بازی کرده و در همین حال، باید گفت مهدی بلیغ، شخصیت اصلی فیلم «خائن‌کشی» یکی از مشهورترین کلاهبرداران تاریخ معاصر ایران نیز به حساب می‌آید. بلیغ در یکی از کلاهبرداری‌های عجیب خود کاخ دادگستری تهران را به عنوان هتل به دو تاجر آمریکایی (یا عرب) فروخته است!
بنا به گزارش‌های مختلف مهدی بلیغ حتی در زندان نیز دست از کلاهبردای برنداشته و حتی در یکی از معاملات مخصوص خودش تلویزیون زندان را به یکی از زندانیان فروخته است. «خائن کشی» با توجه به تیم کارگردانی و بازیگرانی که دارد یکی از پر سر و صداترین فیلم‌های جشنواره فجر ۱۴۰۰ محسوب می‌شود.
۵- دسته دختران
کارگردان: منیر قیدی
نویسندگان: منیر قیدی، میلاد اکبرنژاد و ابراهیم امینی
تهیه‌کننده: محمدرضا منصوری
بازیگران: نیکی کریمی، هدی زین‌العابدین، پانته‌آ پناهی‌ها، فرشته حسینی، حسین سلیمانی، یاسین مسعودی، مهدی حسینی‌نیا، محمد صدیقی مهر و صدرا امانی
فیلم «دسته دختران» یکی از فیلم‌های ژانر دفاع مقدس است که در جشنواره فجر ۱۴۰۰ به بخش سودای سیمرغ راه یافته است. این فیلم به شجاعت‌های زنان در طول جنگ تحمیلی پرداخته شده است. کارگردان این فیلم، منیر قیدی عنوان کرد که نگاهی کاملا زنانه به سال‌های جنگ داشته و حتی بسیاری از صحنه‌های فیلم را از روی مستندها و تصاویر تلویزیونی باقی‌مانده بازسازی کرده است.
در خلاصه داستان فیلم «دسته دختران» می‌خوانیم: «دسته دختران فیلم راوی مقاومت و ایثار زنان در روزهای پرتلاطم ابتدایی جنگ است و با بازسازی تصاویر زنده و مستند از نبرد خانه به خانه خرمشهر، اولین تصویر سینمایی با نگاه زنانه از آن مقاومت را خلق کرده است.»
۶- شادروان
نویسنده و کارگردان: حسین نمازی
تهیه‌کننده: عباس نادران
بازیگران: سینا مهراد، گلاره عباسی، نازنین بیاتی، بهرنگ علوی، رویا تیموریان، رضا رویگری، بهرام ابراهیمی، ایمان برات‌پور، محسن مهری، سجاد رضایی، حافظ نبی‌زاده، بهناز نادری، اعظم کبودیان، فرناز صالحتاش، الهه افشاری، بابک جعفریه، مریم افشار و محمدموسی اکبری
فیلم «شادروان» دومین فیلمی است که «حسین نمازی» کارگردانی می‌کند. این کارگردان پس از فیلم اجتماعی «آپاندیس» بار دیگر با روایتی که بار اجتماعی دارد به سینما بازگشته است. از خلاصه داستان دقیق «شادروان» اطلاع زیادی در دست نیست، اما خود نمازی در یادداشتی عنوان کرده که شادروان «یک فیلم اجتماعی شیرین و دغدغه‌مند است» که به زندگی خانواده‌ای حاشیه‌نشین می‌پردازد.
۷- لایه‌های دروغ
کارگردان: رامین سهراب
نویسندگان: رامین سهراب، امیرحسین ماکویی، سامی لاولایان و کریستوفر لارسن
تهیه‌کنندگان: محسن صرافی، رامین سهراب و جونا انرات
بازیگران: رامین سهراب، نادر فلاح، آرمان درویش، روشنک گرامی، آنتی رینی، آنو سینی‌سالو و سونیا فارلینگ
فیلم «لایه‌های دروغ» محصول مشترک ایران و فنلاند است و در ژانر اکشن ساخته شده است. لایه‌های دروغ که در اصل محصول سال ۲۰۱۷ است در ایران و فنلاند فیلمبرداری شده است. در این فیلم به زندگی یک آتش‌نشان سابق پرداخته شده که پس از ۱۰ سال دوری از ایران به کشور بازمی‌گردد تا پول‌هایش را از دشمنش پس بگیرد. اما سرانجام پس از کش‌وقوس‌های فراوان ماجرا به جایی می‌رسد که تصمیم می‌گیرد از دشمنش انتقام سختی بگیرد.
۸- مرد بازنده
کارگردان: محمدحسین مهدویان
نویسندگان: ابراهیم امینی، حسین حسنی و محمدحسین مهدویان
تهیه‌کنندگان: امیر بنان و کامران حجازی
بازیگران: جواد عزتی، رعنا آزادی‌ور، بابک کریمی، آناهیتا درگاهی، مهدی زمین پرداز، مجید نوروزی، امیرحسین هاشمی، امیر دژاکام، سجاد بابایی، منوچهر علی‌پور، شبنم قربانی، ونوس کانلی، ملیکا پازوکی
محمدحسین مهدویان پس از موفقیت بی‌نظیر سریال شبکه نمایش خانگی «زخم کاری» بار دیگر سراغ زوج جواد عزتی و رعنا آزادی‌ور رفته است. فیلم «مرد بازنده» همچون اثر قبلی مهدویان فضای کاملا جدی دارد و به نظر می‌رسد یکی از مهمترین فیلم‌های جشنواره فجر ۱۴۰۰ باشد. فیلمنامه «مرد بازنده» بر اساس طرحی از حسین حسنی نوشته شده، با این حال همچنان از خلاصه داستان آن اطلاع درستی در دست نیست.
۹- ملاقات خصوصی
کارگردان: امید شمس
نویسندگان: امید شمس، علی سرآهنگ
تهیه‌کننده: امید شمس
بازیگران: هوتن شکیبا، پریناز ایزدیار و ریما رامین فر
یکی دیگر از فیلم‌های جشنواره فجر ۱۴۰۰ که امید زیادی به سیمرغ گرفتن دارد. فیلم «ملاقات خصوصی» یکی از فیلم‌های عاشقانه جشنواره فیلم فجر چهلم است. اتفاقات «ملاقات خصوصی» با بازی هوتن شکیبا و پریناز ایزدیار که در نقش‌های اصلی ظاهر شده‌اند، در جنوب تهران رخ می‌دهد. در مورد خلاصه داستان این فیلم نیز اطلاعات زیادی تا این لحظه منتشر نشده است.
۱۰- نگهبان شب
کارگردان: رضا میرکریمی
نویسندگان: رضا میرکریمی و محمد داوودی
تهیه‌کننده: رضا میرکریمی
بازیگران: محسن کیایی، تورج الوند، لاله مرزبان، علی اکبر اصانلو، صفورا خوش طینت، فهیمه هرمزی، زهرا اسلامی، پرهام غلاملو، محمدصادق ملک، علی غابشی، مهراد اکبرآبادی، ایمان سلگی، نوید بانی و ویشکا آسایش
«رضا میرکریمی» یکی دیگر از نام‌های بزرگی است که با فیلم جدید خود «نگهبان شب» وارد دوره چهلم از جشنواره فجر ۱۴۰۰ شده است. او علاوه بر کارگردانی، وظیفه نگارش فیلمنامه، تهیه‌کنندگی و تدوین نگهبان شب را نیز خود برعهده داشته است.
بیشتر بخوانید: لیست برندگان نهایی سیمرغ‌های چهلمین جشنواره فیلم فجر
سوالات متداول درباره جشنواره فجر ۱۴۰۰
۱- فیلم‌های حاضر در چهلمین جشنواره فجر کدامند؟
در مجموع ۲۲ فیلم از کارگردانان مطرحی همچون مسعود کیمیایی، محمدحسین مهدویان، رضا میرکریمی و بهروز شعیبی به بخش مسابقه جشنواره فجر «سودای سیمرغ» راه یافته‌اند.
۲- غایبان مهم این دوره جشنواره فیلم فجر کدامند؟
به مانند سال‌های گذشته به دلایل مختلفی از جمله تأخیر در تولید فیلم، چهره‌های مطرحی از حضور در جشنواره فجر محروم شدند. فیلم‌های «قاتل و وحشی» به کارگردانی حمید نعمت‌الله، «شب، داخلی، دیوار» به کارگردانی وحید جلیلوند، «بردران لیلا» به کارگردانی سعید روستایی، «جنگ جهانی سوم» هومن سیدی، «تفریق» به کارگردانی مانی حقیقی و «پیرپسر» به کارگردان اکتای براهنی. از مهمترین بازیگرانی که به جشنواره امسال فجر راه نیافته‌اند می‌توان به ترانه علیدوستی، لیلا حاتمی، نوید محمدزاده، امیر آقایی و محسن تنابنده اشاره کرد.
