بایدها و نبایدهای روزه‌داری در بارداری به چه صورت است؟ آیا زنان باردار در ماه رمضان باید روزه بگیرند؟ طبق احکام دین، حکم زنان باردار که نمی‌توانند روزه بگیرند، چیست؟ آیا روزه گرفتن برای جنین خطر دارد؟ این‌‌ها بخشی از سوالاتی است که برای برخی زنان باردار یا افراد وابسته به آنها با شروع ماه رمضان، ایجاد می‌شود. هر چند همه چیز بستگی به وضعیت مادر و جنین دارد ولی به طور کلی از دید مراجع دینی، روزه‌داری در دوران بارداری برای زنان واجب نیست. اما در این مقاله از مجله کوروش به همه جزییات و هر آنچه را که باید درباره روزه داری در دوران بارداری از ابتدا تا انتها بدانید، می‌پردازیم و به همه پاسخ‌‌ها در این زمینه طبق توصیه‌های پزشکی در ماه رمضان پاسخ خواهیم داد. با سرویس سبک زندگی همراه باشید.
روزه داری در دوران بارداری طبق احکام شرعی
همه مراجع تقلید بر این عقیده هستند روزه گرفتن زنان باردار در ماه رمضان واجب نیست و اگر زن باردار احساس کند که با روزه‌داری به جنین و خودش آسیب می‌رساند، روزه بر مادر واجب نیست. مادر می‌تواند روزه‌های قضا شده در ماه رمضان را در زمان‌های دیگری بگیرد یا اگر امکان این کار وجود ندارد «کفاره» روزه قضا را با غذا دادن به فرد نیازمند بدهد.
حکم روزه گرفتن در ماه اول بارداری
اگر جزو خانم‌هایی هستید که در همان ماه اول، متوجه باردار بودنتان شده‌اید، دور روزه گرفتن در ماه رمضان را خط بکشید. حتی اگر در میانه ماه رمضان متوجه بارداری‌تان شده‌اید. در ماه‌های اول بارداری، جنین بسیار ضعیف است و احتمال آسیب دیدن به آن، بسیار بالا است. بنابراین روز داری در این ماه را فراموش کنید.
روزه گرفتن زن باردار در ۳ ماهه اول
در سه ماه اول بارداری، مادر باید به اندازه کافی به کودک گلوکز برساند تا مغز جنین رشد کند. یعنی مغز کودک، از گلوکز موجود در بدن مادر تامین می‌شود. به همین دلیل مادر نباید دچار افت قند یا کمبود مواد مغذی شود. بنابراین روزه داری زن باردار در ۳ ماهه اول بارداری منع شده است.
علاوه بر این «کتون» موجود در خون جنینی در این سه ماه ابتدایی افزایش پیدا می‌کند و از رشد جنین جلوگیری خواهد کرد. همین موضوع در آینده بر میزان یادگیری و رشد مغز تاثیر منفی خواهد گذاشت. برای آگاهی بیشتر، کتون‌ها موادی هستند که در مواردی که بدن شما قادر نباشد انرژی کافی از قند به دست آورد و مجبور شود از چربی‌ها برای تامین انرژی مورد نیاز خود استفاده کند، ساخته می‌شوند.
روزه گرفتن در سه ماهه دوم بارداری
روزه داری در دوران بارداری برای زنانی که در سه ماهه دوم حاملگی هستند، تنها در صورتی مجاز است که مادر به هیچ بیماری زمینه‌ای مبتلا نباشد. در همین حالت هم روزه گرفتن برای این زنان باید همراه با احتیاط باشد. مادر باید در زمانی که روزه نیست یعنی فاصله افطار تا سحری، مواد مغذی و مایعات را به بدن خود برساند. اما برای اینکه مادر در سه ماهه دوم بارداری، روزه بگیرد و خطری او را تهدید نکند چه کارهایی باید انجام دهد؟
نکات مهم برای روزه داری در سه ماهه دوم بارداری
خانم‌های باردار باید برای روزه‌داری سالم، اصول تغذیه‌ای سفت و سخت‌تری را رعایت کنند، در غیر این صورت احتمال آسیب دیدن جنین بعد از به دنیا آمدن یا به جا ماندن تاثیر منفی بر کودک در دوران بزرگسالی وجود دارد. این نکته‌ها شامل موارد زیر است:
کمبود آب بدن‌تان را جبران کنید
خانم‌های باردار که روزه می‌گیرند، در فاصله افطار تا سحر باید مایعات زیادی بنوشند. هر یک ساعت باید یک لیوان مایعات یا شربتی که با شکر طبیعی یا عسل درست شده است میل کنند. سوپ و غذاهای آبدار هم می‌تواند به آبرسانی بدن مادران کمک کند. بهتر است قبل از وعده اصلی و بعد از افطار، خوردن یک کاسه سوپ را در برنامه غذایی‌تان جا دهید.
فیبر بخورید
فیبر یکی از مهم‌ترین مواد مغذی است باید در تغذیه مادر به میزان زیاد وجود داشته باشد. این ماده معدنی معمولا در سبزیجات، میوه‌ها و حبوبات یافت می‌شود. به همین خاطر بعد از افطار تا سحر حتما میوه بخورید یا غذایتان را با انواع سالاد که رنگ‌های متنوع دارند و از سبزی‌های مختلف در آنها استفاده شده است، غنی کنید.
مراقب مصرف قند باشید
درست است که بدن مادر برای تغذیه کودک به قند نیاز دارد ولی از خوردن غذاها و نوشیدنی‌های شیرین، به میزان زیاد خودداری کنید. قند اشباع حتی برای افراد عادی هم توصیه نمی‌شود. در مورد مادران باردار حتی مصرف زیاد خرما، کشمش، بامیه و زولبیا هم منع دارد.
کتون ادرار خود را اندازه بگیرید
برای اندازه گیری «کتون»، می‌توانید ابزار اندازه‌گیری از از داروخانه‌ها تهیه کنید. نوارهایی مخصوص اندازه‌گیری کتون وجود دارند که طرز استفاده از آن را می‌توانید از پزشک یا پزشک داروساز بپرسید. زنان باردار که روزه هم می‌گیرند از ساعت ۱۲ ظهر تا ۲۰ (۸ شب)، هر دو ساعت یک بار باید میزان کتون ادرارشان را اندازه بگیرند.
در برخی خانم‌‌ها میزان کتون در ساعت ۱۲ تا ۱۴ بالا می‌رود که در این صورت از روزه گرفتن معاف هستند و نباید به روزه گرفتن ادامه دهند. اما اگر میزان کتون در ساعت ۶ تا ۸ شب بالا رفت، نگران نشوید و با رعایت اصول تغذیه‌ای، می‌توانید به روزه داری ادامه دهید.
حتما سحری بخورید
عوارض سحری نخوردن برای زنان باردار جبران ناپذیر است. به هیچ عنوان وعده سحری را از برنامه خود حذف نکنید. به عنوان یک مادر باید یک سحری پر و پیمان و پر از مواد مغذی داشته باشید. یک وعده غذایی سحری سالم باید ترکیبات کربوهیدراتی، فیبر و پروتئین کافی داشته باشد.
قرار دادن نان تهیه شده از غله کامل و پخته شده با روغن، غلات سبوس‌دار و حبوبات در وعده سحری انتخاب عالی به حساب می‌آید چون زمان زیادی طول می‌کشد تا بدن این ترکیبات را بشکند و مواد مغذی آن را استفاده کند. این کار سبب تامین بهتر انرژی در طول روز می‌شود.
روزه گرفتن در سه ماهه آخر بارداری
به زنانی که در سه ماهه پایانی بارداری به سر می‌برند توصیه می‌شود که روزه نگیرند چون این مادران باید خودشان را برای تولد نوزاد آماده کنند و جنین در این مدت به مواد مغذی بیشتری برای رشد نیاز دارد.
روزه گرفتن در دوران بارداری برای چه مادرانی خطرناک است؟
در صورتی که مادر وزن کمتر از ۵۰ کیلوگرم داشته باشد، بهتر است در این ماه روزه نگیرد. همچنین داشتن سابقه بارداری‌‌های ناموفق، چند قلویی، در صورت داشتن بیماری‌هایی مثل دیابت، کم خونی، فشار خون بالا و در نهایت اگر جنین از رشد مناسبی داخل رحم برخوردار نباشد، روزه گرفتن برای مادر خطرناک بوده و مجاز نیست.
در چه صورت زن باردار باید روزه گرفتن را متوقف کند؟
زنان باردار در هر زمان در دوران بارداری که در حال روزه گرفتن بودند، اگر با علائم زیر مواجه شدند باید روزه گرفتن را متوقف کرده و با پزشک خود تماس بگیرند.
• در صورت احساس دردهای انقباضی شدید
• لگد نزدن یا حرکت نکردن جنین
• در صورت بروز سردرد، سرگیجه، خستگی و ضعف شدید
• در صورت احساس تشنگی شدید، مشاهده ادرار تیره و قهوه‌ای، ادرار کم، استشمام بوی نامطبوع از ادرار، کاهش وزن شدید در دوران روزه‌داری
سوالات متداول
روزه در هفته پنجم بارداری مجاز است یا نه؟
حکم روزه گرفتن در هفته پنجم بارداری مشابه روزه داری در سه ماهه اول است و مادر به خاطر سلامت جنین نباید در این مدت روزه بگیرد.
حکم روزه زن باردار در ماه رمضان از دیدگاه مراجع تقلید چیست؟
روزه گرفتن زنان باردار در ماه رمضان طبق نظرات مراجع تقلید واجب نیست و اگر خانم باردار احساس کند با روزه‌داری به مادر و جنین آسیب می‌رسد، نباید روزه بگیرد.
آیا روزه گرفتن بر زن باردارى که نمی‌داند روزه بر جنین او ضرر دارد یا خیر، واجب است؟ (براساس فتوای آیت‌الله خامنه‌ای)
اگر بر اثر روزه، خوف ضرر بر جنین داشته باشد و خوف وى هم داراى منشاء عقلائى باشد، افطار بر او واجب است و در غیر این صورت واجب است که روزه بگیرد.
