نقد و بررسی فیلم موقعیت مهدی | بهترین فیلم جشنواره فیلم فجر ۱۴۰۰

فیلم موقعیت مهدی به کارگردانی هادی حجازی‌فر پس از نامزدی در ۱۴ بخش مختلف در چهلمین دوره جشنواره فیلم فجر برنده پنج سیمرغ بلورین  از جمله بهترین فیلم شد تا یکی از موفق‌ترین فیلم‌های دفاع مقدس در سال‌های اخیر لقب بگیرد. فیلم سینمایی موقعیت مهدی در اصل یک سریال تلویزیونی به نام «عاشورا» بود که بعدا در نسخه سینمایی نیز تهیه شد تا در جشنواره فیلم فجر نیز شرکت داده شود. موقعیت مهدی زندگی مهدی باکری، از فرماندهان سپاه پاسداران را دستمایه قرار داده که در طول جنگ تحمیلی به شهادت رسیده بود. نقد و بررسی و خلاصه داستان فیلم موقعیت مهدی را در سرویس هنر و سینما بخوانید. با مجله کوروش همراه باشید.

مشخصات فیلم موقعیت مهدی

ژانر: جنگی (دفاع مقدس)، اجتماعی

کارگردان: هادی حجازی‌فر

فیلمنامه: ابراهیم امینی، هادی حجازی‌فر

بازیگران: هادی حجازی‌فر، ژیلا شاهی، وحید حجازی‌فر، معصومه ربانی‌نیا، وحید آقاپور، روح‌الله زمانی

موسیقی متن: مسعود سخاوت‌دوست

فیلم‌‌برداری: وحید ابراهیمی

تدوین‌: حسین جمشیدی گوهری

تهیه‌کننده: حبیب‌الله والی‌نژاد

اکران: ۱۸ بهمن ۱۴۰۰ (جشنواره فجر)

مدت زمان: ۹۰ دقیقه

شرکت تولیدکننده: سیمافیلم، بنیاد روایت فتح، بنیاد فارابی

محصول کشور: ایران

سال ساخت: ۱۳۹۹-۱۴۰۰

زبان: فارسی، ترکی آذربایجانی

بودجه: حدود ۳۰ میلیارد تومان (به همراه سریال عاشورا)

خلاصه داستان:

مهدی باکری (هادی حجازی‌فر)، فرمانده لشکر ۳۱ عاشورا است. او با تمام مشکلاتی که برایش به وجود آمده از برادر کوچک‌ترش حمید (وحید حجازی‌فر) می‌خواهد خود را به او رسانده تا در منطقه همراهش باشد. اما مهدی پس از شهادت حمید باید به تنهایی از جبهه برگردد و با اعضای خانواده‌اش روبرو شود.

نگاهی به کارنامه هنری هادی حجازی‌فر

«هادی حجازی‌فر» قبل از اینکه به عنوان فیلم‌نامه‌نویس و کارگردان سینما و تلویزیون مطرح باشد، یکی از پرکارترین بازیگران سینمای ایران در سال‌های اخیر بوده است. هادی حجازی متولد ۱۷ خرداد ۱۳۵۵ در شهرستان خوی، آذربایجان غربی است. حجازی‌فر فارغ‌التحصیل رشته نمایش عروسکی از دانشکده هنرهای زیبای دانشگاه تهران است.

او فعالیت هنری خود را از نوجوانی با تئاتر شروع کرد و حتی چندین بار در جشنواره‌های تئاتر کشوری برنده شد. هادی حجازی‌فر کمی بعد وارد عرصه سینما نیز شد. یکی از اولین نقش‌های مهم حجازی‌فر در سال ۱۳۸۳ در نقش شهید زریباف در فیلم «مزرعه پدری» به کارگردانی رسول ملاقلی‌پور بود.

حجازی‌فر برای مدت مدیدی در سینما کم‌کار بود تا اینکه با «ایستاده در غبار (۱۳۹۵)» به کارگردانی «محمد حسین مهدویان» بار دیگر نامش را بر سر زبان‌ها انداخت. موفقیت هادی حجازی‌فر در این فیلم باعث شد تا در سال ۹۵ در سه فیلم سینمایی حضور پیدا کند.

حضور بعدی او نیز در یکی دیگر از فیلم‌های مهدویان و اینبار «ماجرای نیمروز» بود. حجازی‌فر در آن سال به جز ماجرای نیمروز در شش فیلم دیگر نیز نقش‌آفرینی کرد تا به او لقب پرکارترین بازیگر سینمای ایران را بدهند. فیلم‌های «لاتاری»، «به وقت شام»، «آستیگمات» و «دارکوب» از مهمترین فیلم‌های حجازی‌فر در آن سال بودند.

حجازی‌فر در سال ۱۳۹۷ نیز پرکار بود و در دو فیلم «ماجرای نیمروز: رد خون» به کارگردانی محمد حسین مهدویان و «ژن خوک» به کارگردانی سعید سهیلی نیز نقش‌آفرینی کرد. موفقیت‌های حجازی فر در سینما در سال ۱۳۹۸ نیز تداوم داشت. او در این سال در سه فیلم آتابای به کارگردانی نیکی کریمی، «دوزیست» به کارگردانی برزو نیک نژاد و «منطقه پرواز ممنوع» به کارگردانی «امیر داسارگر» ایفای نقش کرد.

در همین حال، او فیلمنامه‌ی فیلم «آتابای» را نیز نوشته بود. حجازی‌فر پس از بازی در فیلم بی‌ همه‌ چیز (۱۳۹۹) به کارگردانی محسن قرایی، مشغول نویسندگی، کارگردانی و بازی در فیلم «موقعیت مهدی» بود. این فیلم در چهلمین جشنواره فیلم فجر در ۱۴ بخش مختلف نامزد شد و در نهایت برنده پنج سیمرغ بلورین از جمله در بخش بهترین فیلم، بهترین موسیقی متن، بهترین صدابرداری، بهترین جلوه‌های ویژه و همینطور بهترین فیلم اول شد.

نگاهی به فیلم موقعیت مهدی

معمولا ساختن یک فیلم درباره فرماندهان جنگ در سینمای ایران به صورتی که اثر کلیشه‌ای از آب در نیاید دشواری‌های زیادی دارد. صف طویلی از فیلم‌های شعاری دفاع مقدس که به زندگی شهدای جنگ تحمیلی پرداخته‌اند خود گویای این مسئله است. در واقع،‌ با توجه به فضای خاصی سیاسی کشور ژانر جنگی (دفاع مقدس) به خصوص فیلم‌هایی که قرار است به زندگی شهدا و فرماندهان جنگی بپردازند به شدت مستعد کلیشه‌ای از آب در آمدن هستند.

اکثر این فیلم‌ها به دلیل نگاه ایدئولوژیک سازندگان یا حامیان مالی و تهیه‌کنندگانشان به موضوع جنگ تبدیل به فیلم‌هایی کاملا یک‌جانبه‌نگر، شعارزده و یک‌بار مصرفی می‌شوند که تنها به درد این می‌خورند که به عنوان تیزر تبلیغاتی در آئین‌های مربوط به دفاع مقدس بکار بروند!

این‌طور برمی‌آید که ورود به چنین عرصه‌ای معمولا به صلاح هر کارگردانی نیست. کارگردانی چنین فیلم‌هایی به خصوص اگر حاصل کار یک فیلم کلیشه‌ای باشد می‌تواند کارنامه‌ی هنری هر کارگردان جاافتاده‌ای را کاملا زیر سؤال ببرد. حال اینکه کارگردانی بخواهد به عنوان اولین فیلم بلندش به دنبال کارگردانی فیلمی در ژانر دفاع مقدس برود موضوع دیگری است.

هادی حجازی‌فر در فیلم موقعیت مهدی پس از بازی‌ در برخی از پرمخاطب‌ترین فیلم‌های دهه اخیر و همچنین نوشتن یک فیلم‌نامه، سراغ کارگردانی اولین فیلم سینمای‌اش رفته است. حجازی‌فر می‌توانست با رویکردی اشتباه و شعارزده موقعیت مهدی را نیز به انبوه فیلم‌های دفاع مقدس سینمای ایران اضافه کند که عمری کوتاه داشتند و اندکی پس از اکران کاملا از یادها رفتند.

با این حال، هادی حجازی‌فر با موقعیت مهدی کاملا نشان داد که درک درستی از رسانه‌‌ای که در آن کار می‌کند دارد و خود را از دام کلیشه‌ها رهانده است.

بیشتر بخوانید: نقد و بررسی فیلم سینمایی منصور

موقعیت مهدی، مینی‌مالی پراحساس

حجازی‌فر در فیلم موقعیت مهدی برخلاف سایر کارگردان‌هایی که در دهه‌های اخیر وارد سینمای دفاع مقدس شدند با رویکردی تازه‌ای زندگی شهید باکری را دست‌مایه قرار داده است. او برای روایت زندگی این فرمانده سابق سپاه پاسداران یک زبان تصویری کاملا مینی‌مال اما پرکشش را انتخاب کرده است.

حجازی‌فر بر خلاف بسیاری از کارگردان‌ها که در فیلم‌های جنگی به وجوه حماسی داستان توجه دارند، در موقعیت مهدی فیلمی کاملا سرراست و خالی از هر گونه‌ روایت حماسی را ساخته است. حجازی‌فر توانسته در موقعیت مهدی با روایتی ساده و صمیمانه یکی از بهترین فیلم‌های دفاع مقدس را بسازد.

سادگی روایت حجازی‌فر، شهید باکری را به شخصیتی ملموس و زمینی تبدیل کرده است. بعد از محمد حسین مهدویان که توانسته بود با فیلم خوش‌ساخت «ایستاده در غبار» به زندگی شهید «احمد متوسلیان» بپردازد، هادی حجازی‌فر نیز توانسته با روایتی مینی‌مال و شاعرانه وجه‌ای تازه‌ای از شخصیت مهدی باکری را در سینما به تصویر بکشد.

مهدی باکری در فیلم موقعیت مهدی هیچ‌ ارتباطی با کلیشه‌هایی که در ذهن مخاطبان شکل گرفته را ندارد. موقعیت مهدی چه در روایت و چه در نحوه‌ پرداخت موضوع جنگ تا حدی یادآور «خط باریک قرمز (۱۹۹۸)»  به کارگردانی «ترنس مالیک» است. آن فیلم نیز با وجود آنکه داستانی دلهره‌آور از دل جنگ را روایت می‌کرد، وجهه شاعرانه‌ای نیز داشت که همان نیز توانست مخاطبان را با خود همراه کند.

رویکرد مینی‌مال در یک فیلم دفاع مقدس نه تنها تازگی خاصی دارد، بلکه بی‌سابقه است. تماشاگرانی که فیلم‌های دفاع مقدس را با آن روایت‌های حماسی و شعارزده‌‌ به خاطر می‌آورند، قطعا با تماشای موقعیت مهدی کاملا متحیر خواهند شد، فیلمی که در آن همه‌چیز کامل اما حداقلی است.

این حداقلی بودن را حتی می‌توانیم در احساسات فیلم ببینیم که به جای آنکه اغراق‌آمیز از آب در بیایند کاملا ماهرانه و کنترل شده به کار گرفته شده‌اند تا ذهن تماشاگر اصلا از وجه شاعرانه‌ی فیلم منحرف نشود. هادی حجازی‌فر در فیلم موقعیت مهدی نه تنها موفق به انجام کار شاقی شده، بلکه توانسته با روایتی بدیع و شاعرانه یک فیلم جذاب در ژانر دفاع مقدس بسازد که هم مخاطبان و هم منتقدان (حتی سخت‌گیرترین آن‌ها) را راضی نگه دارد.

سوالات درباره فیلم موقعیت مهدی

۱- فیلم موقعیت مهدی درباره چیست؟

موقعیت مهدی به گوشه‌هایی از زندگی شهید مهدی باکری می‌پردازد. در فیلم سینمایی موقعیت مهدی به برهه‌هایی مختلفی از زندگی شهید باکری از دورانی که شهردار بود تا ازدواج و همینطور دوران جنگ پرداخته شده است.

۲- در فیلم سینمایی موقعیت مهدی چه بازیگرانی ایفای نقش کرده‌اند؟

هادی حجازی‌فر، ژیلا شاهی، وحید حجازی‌فر، معصومه ربانی‌نیا، وحید آقاپور و روح‌الله زمانی از جمله بازیگرانی هستند که در موقعیت مهدی نقش‌ُآفرینی کرده‌اند.

۳- فیلم موقعیت مهدی چه زمانی اکران می‌شود؟

هنوز زمان دقیق اکران عمومی فیلم سینمای موقعیت مهدی اعلام نشده است، اما انتظار می‌رود این فیلم در اسفند ۱۴۰۰ یا در تعطیلات نوروز ۱۴۰۱ اکران شود.

۴- سریال عاشورا چه زمانی پخش می‌شود؟

سریال عاشورا که احتمالا ۷ قسمت داشته باشد قرار است پس از اکران نسخه سینمایی این سریال یعنی فیلم موقعیت مهدی به روی آنتن برود.