«لیمو عمانی» از چاشنی‌های اصیل و پرکاربرد در آشپزی ایرانی است که با طعم ترش و کمی تلخ خود نقش مهمی در عطر و مزه غذاهایی مانند قرمه سبزی، خورش قیمه، آبگوشت ایفا می‌کند. این نوع لیموترش که به روش سنتی خشک می‌شود، نه تنها به بهبود عطر و طعم غذاها کمک می‌کند، بلکه از خواص دارویی بی‌نظیری مانند کمک به هضم غذا، کاهش فشار خون و تقویت سیستم ایمنی نیز برخوردار است و در طب سنتی جایگاه ویژه‌ای دارد. شما می‌توانید لیمو عمانی را با نمک و سرکه یا بدون این‌ها در سایه، در نور آفتاب، در فر یا حتی روی بخاری و شوفاژ درست کنید. با این مقاله از سرویس آشپزی در مجله کوروش همراه ما باشید تا طرز تهیه لیمو عمانی خانگی به چند روش مختلف را به شما آموزش دهیم.
طرز تهیه لیمو عمانی با سرکه و نمک در یک نگاه
برای تهیه لیمو عمانی خانگی بدون تلخی، ابتدا لیموترش‌های تازه، براق و بدون لک را بشویید و با نمک آغشته کنید و به مدت یک شب استراحت دهید تا تلخی اولیه آن گرفته شود. سپس آن‌ها را آبکشی کنید و دو بار در محلول آب و سرکه، ابتدا ۱۰ ثانیه و سپس ۱ دقیقه بجوشانید. پس از خنک شدن، هر لیمو را با خلال دندان سوراخ کنید و روی پارچه‌ای تیره در معرض آفتاب به مدت ۱۰ روز قرار دهید تا نیمه‌خشک شوند. سپس لیموها را در سایه و جای خشک به مدت ۱ تا ۲ ماه بگذارید تا کاملا خشک شوند. در آخر، لیمو عمانی‌ها را در ظرف شیشه‌ای درب‌دار یا قوطی فلزی در محیطی خشک، خنک و تاریک نگهداری کنید؛ در این صورت تا یک سال قابل مصرف خواهند بود و می‌توان آن‌ها را در انواع غذاها و دمنوش‌ها استفاده کرد.
مواد لازم برای تهیه لیمو عمانی خانگی (با سرکه و نمک)
لیمو ترش شیرازی: ۱ کیلو
سرکه سفید: ۱ لیوان فرانسوی دسته‌دار
نمک: به مقدار لازم
آب: به مقدار لازم
مراحل طرز تهیه لیمو عمانی با سرکه و نمک (در سایه)
مرحله اول: لیموترش را آماده کنید
در اولین مرحله از طرز تهیه لیمو عمانی خانگی، باید مقدار دلخواه از لیموترش شیرازی بدون لکه و درجه یک را به خوبی بشویید تا همه آلودگی‌ها از سطح لیموها پاک شوند. توجه داشته باشید، برای درست کردن لیمو عمانی باید لیموهایی را انتخاب کنید که پوست نازک، منسجم و براقی دارند.
مرحله دوم: لیموترش را با نمک آغشته کنید
حالا، لیموترش‌های شسته شده را در ظرف مناسبی بریزید و مقداری نمک روی لیموها بپاشید. سعی کنید همه قسمت‌های لیموترشها به نمک آغشته شود. این لیموترش‌های نمکی را به مدت یک روز در فضای آشپزخانه به حال خودشان بگذارید تا نمک به خورد پوست لیمو برود و تلخی اولیه آن را بگیرد.
در صورت تمایل، برای خرید نمک می‌توانید به روش‌های حضوری و اینترنتی به فروشگاه‌های افق کوروش مراجعه کنید.
مرحله سوم: لیموترش را آبکشی کنید
پس از گذشت این مدت، لیموترشها را زیر آب سرد بگیرید و آبکشی کنید تا همه نمک‌ها از سطح لیموها کاملا پاک شود.
مرحله چهارم: لیموترش را با سرکه و آب بجوشانید
در این مرحله از طرز تهیه لیمو عمانی در منزل، لیموترشها را در قابلمه بزرگی بریزید و روی آن‌ها را با آب بپوشانید. سپس، سرکه سفید (یک لیوان به ازای هر کیلو) را هم به این قابلمه اضافه کنید. قابلمه را روی حرارت متوسط بگذارید و اجازه دهید لیموها حدود ۱۰ ثانیه بجوشند. این کار هم به برطرف کردن بخش دیگری از تلخی لیموترش کمک می‌کند.
برای خرید سرکه سفید می‌توانید به روش‌های حضوری و اینترنتی به فروشگاه‌های افق کوروش مراجعه کنید.
مرحله پنجم: لیموترش را آبکشی کنید
پس از گذشت این مدت، لیموترش‌های جوشانده شده را با کفگیر از قابلمه بیرون باورید و داخل سبد بریزید. این سبد را زیر آب سرد بگیرید و لیموها را به خوبی آبکشی کنید. قابلمه حاوی آب و سرکه را همچنان روی حرارت نگهدارید.
مرحله ششم: لیموترش را دوباره با سرکه بجوشانید
پس از آبکشی، لیموترشها را دوباره داخل قابلمه حاوی آب جوش و سرکه بریزید و به مدت ۱ دقیقه دیگر آن‌ها را بجوشانید. سپس، محتویات قابله را داخل سبد بریزید اما این‌بار لیموها را آبکشی نکنید. سبد را کنار بگذارید تا لیموترشها خنک شوند.
مرحله هفتم: لیموترشها را سوراخ کنید
در این مرحله از طرز تهیه لیمو عمانی خشک، همه لیموترش‌های جوشیده و خنک شده را با کمک خلال دندان سوراخ کنید. نیازی نیست زیادی تلاش کنید؛ یک سوراخ ریز کافی است.
مرحله هشتم: لیموها را زیر نور آفتاب قرار دهید
حالا، یک پارچه نخی تیره را در مکانی مناسب زیر نور آفتاب پهن کنید. لیموترش‌های نرم و سوراخ شده را هم روی این پارچه بچینید. رنگ تیره پارچه به جذب بهتر نور خورشید کمک کرده و روند خشک شدن لیموترش را تسریع می‌کند. اجازه دهید لیموترشها روی این پارچه نخی به مدت ۱۰ روز زیر نور آفتاب باقی بمانند و نیمه خشک شوند. در طول این مدت، بارها به لیموترشها سر بزنید و آن‌ها را پشت و رو کنید تا همه قسمت‌ها به یک اندازه رطوبت‌شان را از دست بدهند.
مرحله نهم: لیموترش‌های نیمه خشک را در سایه بگذارید
پس از گذشت این مدت، لیموهای نیمه خشک را داخل یک سبد بریزید و در مکانی مناسب و دور از نور خورشید در سایه پهن کنید تا به طور کامل خشک شوند. خشک شدن کامل لیموترش با این روش، معمولا حدود ۱ تا ۲ ماه طول می‌کشد. توجه داشته باشید، اگر لیموها به خوبی خشک نشوند، احتمال تلخ شدن و کپک زدن آن‌ها وجود دارد.
مرحله آخر: لیمو عمانی خانگی را در ظرف مناسب نگهداری کنید
پس از گذشت این مدت و اطمینان از خشک شدن کامل لیموترشها، لیمو عمانی خانگی را در ظروف شیشه‌ای درب‌دار یا قوطی‌های فلزی تمیز بریزید و در مکانی خشک، خنک و تاریک مانند کابینت نگهداری کنید. درب ظرف باید به خوبی بسته شود تا هوا و رطوبت وارد آن نشود. توجه داشته باشید، یخچال یک محیط مرطوب است که برای نگهداری لیمو عمانی مناسب نیست و در طولانی مدت ممکن است موجب نرم شدن یا کپک زدن لیمو عمانی شود. در صورت نگهداری درست، شما می‌توانید از این لیمو عمانی خانگی تا یک سال و شاید هم بیشتر استفاده کنید و این چاشنی خوشمزه را در انواع دمنوش، انواع خورشت و انواع آبگوشت بریزید و از خواص بی‌نظیر و طعم دلچسب آن بهره‌مند شوید.
طرز تهیه لیمو عمانی در آفتاب
در طرز تهیه لیمو عمانی بدون سرکه زیر نور آفتاب، ابتدا باید تلخی لیموترش را بگیرید. برای این منظور، لیموها را به خوبی بشویید. لیموترش‌های پاکیزه را در قابلمه مناسبی بریزید و روی آن‌ها را کاملا با آب بپوشانید. اجازه دهید لیموها برای ۲۴ ساعت حسابی خیس بخورند. در طول این مدت، چندین بار آب قابلمه را عوض کنید تا تلخی پوست لیموترشها گرفته شود. سپس، کف یک سینی فلزی را با پارچه بپوشانید و لیموها را با کمی فاصله از یکدیگر روی این پارچه در سینی بچینید. این سینی را حداقل به مدت ۱ ماه در مکانی مناسب مقابل نور آفتاب قرار دهید. اگر در زمستان اقدام به خشک کردن لیموها می‌کنید، باید زمان بیشتری برای این کار صرف کنید. پس از گذشت این مدت، اگر هنوز لیموها کاملا خشک نشده بودند، باید آن‌ها را در مجاورت بخاری یا شوفاژ بگذارید تا بدون کپک زدن خشک شوند.
طرز تهیه لیمو عمانی در میوه خشک کن
برای تهیه لیمو عمانی با استفاده از دستگاه میوه خشک‌کن، ابتدا باید یکی از روش‌های بالا را دنبال کرده و از طریق خیساندن در آب یا با استفاده از سرکه و نمک تلخی لیموترشها را بگیرید. سپس، لیموها را به صورت ورقه‌های باریک برش بزنید و در سینی‌های میوه خشک‌کن بچینید. توجه داشته باشید، اسلایس‌های لیموترش نباید با یکدیگر همپوشانی داشته باشند. پس از آن، دستگاه را روی دمای ۱۲۵ درجه سانتی‌گراد تنظیم کنید. تهیه لیمو عمانی با این روش، حدود ۱۰ ساعت طول می‌کشد.
طرز تهیه لیمو عمانی در فر
برای تهیه لیمو عمانی در فر ابتدا باید لیموترشها را به خوبی بشویید. سپس، لیموها را به مدت ۲۴ ساعت در آب بخیسانید و در این مدت، چند بار آب آنقابلمه را عوض کنید تا تلخی پوست لیموها برطرف شود. سپس، لیموهای خیس خورده را به صورت ورقه‌ای برش بزنید. فر را روشن کرده و روی کمترین دما (۵۰ الی ۶۰ درجه سانتی‌گراد) تنظیم کنید. کف سینی فر را هم با کاغذ روغنی بپوشانید. سپس، اسلایس‌های لیمو را روی این سینی بچینید. سینی حاوی لیموترش ورقه‌ای را حداقل به مدت ۴ ساعت در فر بگذارید. هر یک ساعت یک‌بار، برش‌های لیمو را پشت و رو کنید تا همه قسمت‌های آ« به صورت یکنواخت خشک شود. پس از گذشت این مدت، فر را خاموش کنید؛ آما سینی را از فر بیرون نیاورید. در واقع، باید اجازه دهید لیموهای خشک شده برای ۲۴ ساعت در فر باقی بمانند. پس از آن، لیمو عمانی ورقه‌ای را از فر خارج کرده و داخل ظروف شیشه‌ای تمیز نگهداری کنید.
نکات مهم در طرز تهیه لیمو عمانی بدون تلخی
- در طرز تهیه لیمو عمانی سیاه، کافی است مدت زمان جوشاندن لیموها در محلول سرکه را حدود ۵ دقیقه در نظر بگیرید. سپس، لیموترشها را زیر نور آفتاب خشک کنید تا کاملا تیره شوند.
- بهترین روش برای درست کردن لیمو عمانی بدون تلخی این است که برای ۲۴ ساعت آن را در آب قرار دهید و چند بار آب آن را عوض کنید.
- در فصل زمستان، می‌توانید لیمو ترش را کلا کنار بخاری یا روی شوفاژ خشک کنید. برای این منظور، پس از برطرف کردن تلخی لیموترشها باید آن‌ها را به صورت اسلایسی برش بزنید و در سینی استیل بچینید تا حرارت به صورت یکنواخت در همه سطح سینی منتشر شود.
- ایجاد سوراخ یا برش سطحی موجب خشک شدن سریع‌تر و یکنواخت‌تر لیموترشها می‌شود و از فاسد شدن قسمت‌های داخلی میوه جلوگیری می‌کند.
- اگر دوست دارید لیمو عمانی کمرنگ با عطر قوی‌تر داشته باشید، باید لیموها را در سایه و هوای گرم با تهویه مناسب خشک کنید.
- خشک‌کردن در آفتاب، روش سریع‌تری است ولی موجب تیره شدن رنگ لیمو عمانی می‌شود.
- لیمو عمانی باید کاملا سفت، سبک و خشک شود. اگر داخل لیمو عمانی نرم باقی بماند، پس از مدت کوتاهی کپک می‌زند.
- شما می‌توانید بعد از تهیه لیمو عمانی خانگی به هر روشی، پوست و هسته لیمو را جدا کنید و تنها از گوشت لیمو استفاده کنید. با این کار دیگر مطمئن می‌شوید غذای شما به هیچ عنوان تلخ نمی‌شود.
فوت و فن‌های خوشمزه شدن لیمو عمانی
چرا باید لیموها را قبل از خشک کردن بجوشانیم؟
جوشاندن لیموترش در محلول سرکه رقیق شده به برطرف کردن تلخی آن کمک می‌کند. با این حال، شما از طریق خیساندن لیموها در آب برای ۲۴ ساعت و تعویض پی در پی آب قابلمه نیز می‌توانید تلخی لیموترش را بگیرید. یعنی، مجبور نیستید لیموها را بجوشانید.
بهتر است لیمو عمانی را در آفتاب خشک کنیم یا در سایه؟
بستگی دارد؛ خشک کردن لیموترش در آفتاب روش سریع‌تری است. با این حال، رنگ لیمو عمانی را تیره می‌کند. از سوی دیگر، تهیه لیمو عمانی در سایه بیشتر طول می‌کشد ولی حاصل کار خوش رنگ‌تر و خوش عطرتر می‌شود. بهتر است از ترکیب این دو روش استفاده کنید.
آیا می‌توانیم از لیمو عمانی کپک زده استفاده کنیم؟
خیر. کپک نشان دهنده وجود رطوبت و فساد درون لیموست و استفاده از آن می‌تواند خطرناک باشد.
از کجا بفهمیم لیموها کاملا خشک شده‌اند؟
وقتی لیموها کاملا سبک و سفت شوند و پوسته آن‌ها صدادار شود، معلوم است که حسابی خشک شده‌اند.
چگونه لیمو ترش را خشک کنیم که تلخ نشود؟
انتخاب لیموترش مناسب و درجه یک، جوشاندن لیموترش در محلول آب، نمک و سرکه یا فقط آب و سرکه، ایجاد شکاف یا سوراخ در سطح لیموها و خشک کردن دقیق از موثرترین اقداماتی هستند که به برطرف کردن تلخی لیمو ترش و ایجاد بهترین نوع لیمو عمانی کمک می‌کنند.