۶ روش پیشگیری آلزایمر زودرس در جوانی و سالمندی

خبر کوتاه است و ترسناک: بیش از ۴۰ میلیون نفر در دنیا به دمانس یا آلزایمر مبتلا هستند اما از آن آگاه نیستند. «آلزایمر» یا «بیماری فراموشی» از جمله بیماری‌های صعب‌العلاج و پیش رونده است که متاسفانه علیرغم باور عموم که آن را مختص سالمندان می‌دانند، پیر و جوان نمی‌شناسد. علیرغم این‌که احتمال ابتلا به آلزایمر عموما در دهه ۶۰ و هفتاد زندگی بیشتر است اما گاهی آلزایمر زودرس در افراد جوان هم رخ می‌هد. روز ۳۱ شهریور (۲۱ سپتامبر) روز جهانی بیماری آلزایمر است. در این نوشتار به شما می‌گوییم که دقیقا به هنگام بروز آلزایمر چه اتفاقی می‌افتد، درمان آلزایمر در سالمندان ممکن است؟ علائم بیماری آلزایمر چیست، تست تشخیص آلزایمر وجود دارد؟ و چگونه به ۶ روش آسان اما موثر می‌توان اقدام پیشگیری از علت آلزایمر زودرس در جوانی و سالمندی را در سرویس سلامت مجله کوروش بخوانید.

علت بیماری آلزایمر چیست؟

آلزایمر یا بیماری فراموشی در اثر از بین رفتن سلول‌های منطقه هیپوکامپوس مغز که مسئول به یاد سپاری و حافظه است رخ می‌دهد. تحقیقات پزشکی حاکی از آن است که تجمع پروتئین‌های سمی، به نام بتا آمیلوئید و تاو در مغز، می‌تواند به آلزایمر منجر شود. این پروتئین در حقیقت نوعی مولکول چسبنده سلول عصبی است. دانشمندان با بررسی دقیق بافتی از هیپوکامپوس مغز، یعنی جایی که نخستین نشانه‌های آلزایمر در آن روی می‌دهد متوجه شدند که سطح این پروتئین در بافت مغزی بیماران آلزایمری به مراتب کمتر از مغزهای سالم است.

در اثر این بیماری که یک نوع اختلال در عملکرد مغز است توانایی‌های ذهنی بیمار تحلیل می‌روند و ابتدا به خاطرسپاری رویدادهای تازه و به تدریج خاطرات قدیمی آسیب می‌بینند. این بیماری معمولا به تدریج و به مرور زمان پیشرفت می‌کند و اگر چه افراد مستعد را مبتلا می‌کند و از آن گریزی نیست اما می‌توان با به کارگیری برخی روش‌ها که اتفاقا عموما ساده هم هستند از پیشرفت و حاد شدن بیماری آلزایمر زودرس در جوانی و سالمندی پیشگیری کرد.

علائم و نشانه‌های بیماری آلزایمر کدامند؟

اساس بیماری آلزایمر «فراموشی» است و البته برخلاف تصور عموم با بیماری زوال عقل تفاوت دارد. در حقیقت آلزایمر یکی از زیر مجموعه‌های بیماری زوال عقل است. گم کردن وسایل، جا به جا گذاشتن وسایل، عدم توانایی حساب و کتاب و تجزیه و تحلیل مسائل مالی، اختلال در تصمیم‌گیری، اختلال در یافتن مسیر حتی مسیرهای آشنا مثل آدرس منزل و محل کار و در نتیجه گم شدن از جمله نشانه‌های اولیه بیماری آلزایمر هستند.

در موارد حاد بیماری آلزایمر گاهی با توهم هم همراه است. اشتباه گرفتن نزدیک‌ترین افراد مثل همسر و فرزندان و نشناختن آن‌ها، ناتوانی در پیدا کردن دستشویی و حمام و سایر نقاط منزل، هذیان‌گویی و گاهی بدبینی نسبت به اطرافیان و به تدریج از دست دادن توانایی برای انجام ساده‌ترین کارها مثل دستشویی رفتن، اختلال در خواب، اختلال در تکلم و احساس بیقراری از جمله علائم بیماری فراموشی است.

علاوه بر این از دست دادن تعادل برای نشستن و راه رفتن و در نتیجه زمین خوردن و آسیب دیدن، عدم توانایی برای انجام کارهای روزمره، گوشه‌گیری و منزوی شدن،افسردگی و … از جمله علائم این بیماری غیر قابل علاج و بدون درمان از نوع خفیف تا پیشرفته آن هستند. درمان آلزایمر در سالمندان امری ناممکن است حداقل در این مرحله از علم که ما در آن هستیم پس بهترین کار پیشگیری است.

بیشتر بخوانید: بهترین و بدترین غذاها برای پیشگیری و درمان آلزایمر

آیا ابتلا به آلزایمر زمینه ژنتیکی دارد؟

پزشکان پیش‌بینی می‌کنند تا که سال ۲۰۵۰ میلادی از هر ۸۵ نفر یک نفر به بیماری آلزایمر مبتلا باشد. اما آیا ابتلا به این بیماری و حتی علت آلزایمر در جوانی زمینه ژنتیکی دارد؟ به عقیده پزشکان عواملی مثل بالا رفتن سن، ژنتیک و وراثت و مبتلایان به سندرم داون بیشترین دلایل ابتلا به بیماری فراموشی هستند و البته احتمال ابتلا به این بیماری در زن‌ها بیشتر از مردان است. اخیرا دانشمندان اعلام کرده‌اند که با انجام یک تست خون می‌توانند تشخیص دهند که شما مستعد ابتلا به آلزایمر هستید یا خیر.

اما تا این لحظه به درمان آلزایمر در سالمندان نمی‌توان امید بست و اساس بر پیشگیری است. به جز این موارد یکسری تست تشخیص آلزایمر به صورت عملی و تئوری می‌توانند استعداد شما در ابتلا به آلزایمر را پیش بینی کنند. یک تست تشخیص آلزایمر تست بویایی است. در واقع اختلال در حس بویایی به عنوان یک روش غربالگری ارزان، ساده، در دسترس و غیر تهاجمی برای شناسایی علایم اولیه افراد مبتلا به آلزایمر شناخته شده است.

بیشتر بخوانید: آیا آلزایمر ژنتیکی و ارثی است؟

۶ روش آسان اما موثر برای پیشگیری از آلزایمر زودرس در جوانی و سالمندی

اگر چه هنوز روش پزشکی مشخص و ثابت شده‌ای برای پیشگیری از ابتلا به بیماری فراموشی و آلزایمر زودرس در جوانی و در سالمندی کشف و معرفی نشده است اما با به کارگیری برخی ترفندها می‌توان احتمال ابتلا به بیماری آلزایمر در جوانی و سالمندی را تا حدود زیادی کاهش داد. در حقیقت شما نمی‌توانید روند پیری را به تعویق بیندازید و البته ضعیف شدن حافظه با افزایش سن امری طبیعی است. اما همانطور که با برخی توصیه‌های پزشکی می‌توان احتمال ابتلا به بیماری‌های قلبی را کاهش داد، با رعایت برخی نکات می‌توان ریسک احتمال ابتلا به آلزایمر را هم کمتر کرد.

۱- برای پیشگیری از آلزایمر فشار خون و کلسترول را کنترل کنید 

فشار خون، قند خون و کلسترول خون‌تان بالاست؟ تحقیقات پزشکی حاکی از آن است که ارتباط تنگاتنگی میان احتمال ابتلا به بیماری آلزایمر و فشار خون بالا، کلسترول، بیماری‌های قلبی و دیابت نوع ۲ وجود دارد. بسیاری از مردم از بالا بودن مواردی مثل فشار خون و کلسترول‌شان اطلاع ندارند اما با یک چکاپ ساده پزشکی می‌توانند از وضع سلامت خود مطمئن شوند و از یکی از علائم و علت‌های ابتلا به بیماری الزایمر پیشگیری کنند.

۲- برای پیشگیری از آلزایمر وزن‌تان را کنترل کنید

اگر اضافه وزن دارید زودتر به فکر کاهش وزن و کم کردن کیلوهای اضافی باشید. تحقیقات صورت گرفته نشان می‌دهد رابطه میان اضافه وزن و ابتلا به بیماری فراموشی بسیار زیاد است چرا که اضافه وزن و چاقی باعث تغییراتی در سلول‌های مغز می‌شود و ریسک ابتلا به بیماری‌هایی مثل آلزایمر را بیشتر می‌کند.

۳- برای پیشگیری از آلزایمر ورزش کنید

زمانی که ورزش می‌کنید، حتی اگر روزانه چند دقیقه ورزش کنید، خون بیشتری به مغز می‌رسد که سبب ساختن سلول‌های جدید و قوی‌تر شدن سلول‌های مغزی می‌شود. بهترین حالت این است که ۵ روز در هفته و روزی نیم ساعت ورزش کنید. ورزش‌هایی مثل ایروبیک و پیلاتس، شنا و دویدن که ذهن را هم درگیر اجرای مهارت می‌کنند از جمله بهترین ورزش‌ها برای پیشگیری از آلزایمر هستند.

۴- برای پیشگیری از آلزایمر حافظه‌تان را به چالش بکشید

افرای که به صورت مداوم در حال یادگیری هستند و در اجتماع حضور دارند کمتر از سایر افراد به آلزایمر مبتلا می‌شوند. یکی از علت های آلزایمر در جوانی و سالمندی انزوا و عدم حضور در اجتماع است. دلیل این امر هنوز به طور قطعی و واضح مشخص نیست اما تحریک حافظه با کارهایی مثل یادگیری و جدول حل کردن مثل یک ورزش برای مغز شماست.

بیشتر بخوانید: بزرگترین افسانه در مورد آب کردن موضعی شکم و پهلو

۵- برای پیشگیری از آلزایمر کمربند ایمنی ببندید

اصابت سر به شیشه یا سایر قسمت‌های اتومبیل حتی در اثر ترمز کردن اتومبیل و نداشتن کلاه ایمنی به هنگام موتورسواری و اصابت سر به اجسام سخت در اثر این مسئله یا جتی اصابت سر در منزل به نقاط سخت مثلا حین لیز خوردن روی سنگ و سرامیک یا فرش، یا ضربه به سر در زمان ورزش کردن و فعالیت بدنی، احتمال ابتلا به آلزایمر را در سال‌های بعد افزایش می‌دهد. به همین دلیل بهتر است تمام نکات ایمنی مربوط به سر را در منزل و خارج از منزل رعایت کنید چرا که یکی از دلایل اصلی ابتلا به بیماری فراموشی ضربات وارده به سر است.

۶- برای پیشگیری از آلزایمر غذاهای سالم بخورید

داشتن یک تغذیه سالم سرشار از میوه و سبزیجات، غلات کامل و سبوس‌دار، انواع مغزها و آجیل، استفاده از گوشت و منابع پروتئین کم‌چرب و مصرف لبنیات کم‌چرب از جمله عوامل جلوگیری از بیماری آلزایمر زودرس از سالمندان و جوانان هستند. از ادویه‌جاتی مثل زردچوبه، زنجبیل و مریم گلی به صورت مرتب استفاده کنید.

مصرف چربی‌های اشباع و فست‌فود را به حداقل برسانید و از خوردن غذاهایی با شکر اضافه، غذاهای شور، مصرف بیش از حد کربوهیدرات و مصرف نوشیدنی‌های الکلی خودداری کنید. یکی از بهترین رژیم‌ها برای کم کردن خطر احتمال ابتلا به آلزایمر رژیم غذایی موسوم به مدیترانه‌ای است. در این رژیم غذایی بیشتر محتویات بشقاب شما را سبزیجات و خوراکی‌های دریایی، انواع زیتون و روغن زیتون تشکیل می‌دهد که عمدتا خاصیت آنتی‌اکسیدانی دارند.

منبع: WebMD