تاثیر خوردن صبحانه بر یادگیری دانش آموزان چیست؟ احتمالا شما هم عبارت مشهور «صبحانه مهم‌ترین وعده غذایی روز است» را میلیون‌ها بار شنیده‌اید. بد نیست بدانید که با مطالعات بیشتر، صحت آن تایید شده است، به خصوص وقتی صحبت از دانش‌آموزان می‌شود. در این مقاله از سرویس سلامت در مجله کوروش به بررسی این موضوع می‌پردازیم که نقش خوردن صبحانه بر یادگیری دانش آموزان چیست و چه تاثیری دارد؟
تاثیر خوردن صبحانه بر یادگیری
از جمله نکات مهم که والدین قبل از بازگشایی مدارس باید بدانند اهمیت خوردن صبحانه برای دانش آموز است. خوردن یک صبحانه سالم قبل از رفتن به مدرسه با بهبود تمرکز، نمرات بهتر در آزمون، افزایش انرژی، مصرف بیشتر ویتامین‌ها و مواد معدنی و حتی وزن متعادل‌تر مرتبط است. صبحانه به ویژه برای دانش آموزان جوانی که مغزشان تقریبا نیمی از انرژی بدن را مصرف می‌کند، اهمیت زیادی دارد.
خوردن صبحانه برای چه گروهی ضروری‌تر است؟
تحقیقات علمی متعددی تأثیر مصرف صبحانه را بر یادگیری کودکان و نوجوانان بررسی کرده است. کودکان و نوجوانان به دلایل متعددی در پژوهش‌ها، به طور ویژه‌ای مورد مطالعه قرار گرفته‌اند. دلیل اول این است که کودکان و نوجوانان در برابر اثرات حذف صبحانه بر فعالیت مغز آسیب‌پذیری بیشتری دارند. به این خاطر که گلوکز منبع انرژی ترجیحی برای مغز است و مغز برای رفع نیازهای انرژی خود به گلوکز نیاز دارد.
مغز انسان تنها ۲ درصد از وزن بدن را تشکیل میدهد، اما ۲۵ درصد از کل گلوکز تولیدی بدن را مصرف می‌کند که بیش از هر اندام دیگری در بدن است. علاوه بر این، مصرف گلوکز مغز کودکان در مقایسه با بزرگسالان حتی بالاتر است. مطالعات نشان میدهد که میزان متابولیک مغزی استفاده از گلوکز در کودکان ۴ تا ۱۰ ساله تقریبا دو برابر بیشتر از بزرگسالان است.
این در حالی است که ظرفیت مغز برای ذخیره گلوکز (به عنوان گلیکوژن) محدود است. علاوه بر این، کودکان و نوجوانان به دلیل نیاز به خواب بیشتر در معرض یک دوره ناشتایی طولانی‌تر در طول شب هستند که می‌تواند باعث کاهش ذخایر گلیکوژن در طول شب شود. بنابراین، مصرف صبحانه برای تامین انرژی کافی برای مغز قبل از رفتن به مدرسه حیاتی است.
خوردن صبحانه باعث افزایش تمرکز دانش آموز می‌شود
دانش آموزانی که صبحانه سالم می‌خورند، نسبت به دانش آموزانی که به طور کامل صبحانه را حذف می‌کنند، تمرکز بیشتری دارند. وقتی روز با صبحانه شروع می‌شود، دانش آموزان می‌توانند بهتر روی کار در حال انجام تمرکز کنند و کمتر تحت تأثیر عوامل بیرونی قرار بگیرند.
آنها همچنین می‌توانند راحت‌تر آنچه را که آموزش داده می‌شود، درک کنند و اطلاعات جدید را بهتر از دانش‌آموزانی که به دلیل حذف صبحانه، گرسنه هستند، حفظ می‌کنند.
نمرات بهتر در آزمون و افزایش مهارت حل مسئله
دانش‌آموزانی که قبل از شروع مدرسه صبحانه می‌خورند، نه تنها تمرکز بیشتری دارند، بلکه در آزمون‌های تحصیلی از جمله در درس‌های ریاضیات، ادبیات و علوم نمره بهتری کسب می‌کنند. بر اساس مطالعه‌ای که در مجله اقتصاد (Journal of Economics) منتشر شده است، دانش آموزان مدارسی که صبحانه رایگان قبل از کلاس ارائه می‌دهند، حدود ۲۵ درصد در آزمون‌های ریاضی، خواندن و علوم نمره بالاتری کسب کردند. محققان بر این باورند که دلیل آن، این است که صبحانه انرژی لازم برای بهبود تمرکز، تفکر، بالا بردن سرعت و مهارت‌های حل مسئله را فراهم می‌کند.
افزایش انرژی دانش آموز
وقتی می‌خوابید، از نظر فنی ناشتا هستید، چون بدنتان بدون غذا می‌ماند. به همین دلیل، قند خون شما در طول شب شروع به کاهش می‌کند. هنگامی که از خواب بیدار می‌شوید و صبحانه می‌خورید، گلوکز مورد نیاز بدن انرژی در طول روز را تامین می‌کند. وقتی دانش‌آموزان بعد از یک شب ناشتا از خواب بیدار می‌شوند و بدون خوردن صبحانه به مدرسه می‌روند، روز را با قند خون پایین شروع می‌کنند که مدام پایین می‌آید.
این موضوع باعث می‌شود آنها احساس کندی و تنبلی کرده و گذراندن روز یا حداقل کلاس‌های صبح را دشوارتر کند. از سوی دیگر، خوردن یک صبحانه سالم قبل از رفتن به مدرسه، قند خون را به سطح نرمالی می‌رساند و انرژی لازم را که دانش آموزان برای عملکرد خوب در کلاس تا زمان ناهار نیاز دارند، تامین می‌کند.
برآورده شدن نیازهای غذایی دانش آموز
با این حال، تاثیر خوردن صبحانه بر یادگیری فقط در مورد پیشرفت نمرات آزمون و تمرکز نیست. خوردن صبحانه می‌تواند به دانش آموزان کمک کند تا نیازهای غذایی روزانه خود را به راحتی برآورده کنند.
طبق گزارشی که در مجله Frontiers in Human Neuroscience منتشر شده است، کودکانی که به طور منظم صبحانه می‌خورند، تقریبا ۲۰ تا ۶۰ درصد بیشتر از کودکانی که صبحانه نمی‌خورند، آهن، ویتامین‌های گروه B و ویتامین D دریافت را می‌کنند. همچنین بدن افرادی که صبحانه می‌خورند، فیبر بیشتری ذخیره می‌کند، در نتیجه چربی کل و کلسترول رژیم غذایی در بدن آنها کمتر است.
جلوگیری از چاقی دانش آموزان
علاوه بر این موارد، از دیگر تاثیرات خوردن صبحانه بر یادگیری دانش آموزان می‌توان به این موضوع اشاره کرد که بدن افرادی که به صورت منظم صبحانه می‌خورند، شاخص توده بدنی سالم‌تر یا BMI متعادل‌تری دارند که همین موضوع با کاهش احتمال چاقی مرتبط است.
در کودکانی که وعده صبحانه را حذف می‌کنند میزان دریافت میان وعده‌ها و مواد غذایی ناسالم مثل چیپس، پفک، بیسکویت، کیک و … افزایش پیدا می‌کند و شاهد چاقی و اضافه وزن در این گروه از بچه‌ها خواهیم بود. همچنین کودکانی که دارای چاقی و اضافه وزن هستند، عملکرد سیستم ایمنی بدنشان ضعیف‌تر از سایر کودکان است. در نتیجه استعداد ابتلا به بیماری‌ها در آنها افزایش پیدا می‌کند.
تحقیقات نشان میدهد این دانش آموزانی که برنامه خوردن صبحانه را رعایت می‌کنند، نسبت به دانش آموزانی که به طور منظم صبحانه نمی‌خورند، وزن متعادل بدن خود را راحت‌تر حفظ می‌کنند.
خوردن صبحانه سلامت جسمی دانش آموز را بهبود می‌بخشد
علاوه بر سلامت فکری، خوردن صبحانه بر یادگیری دانش آموزان تاثیرات دیگری هم دارد. بر اساس نتایج تحقیقات، دانش‌آموزانی که صبحانه نمی‌خورند، کم‌دقت، خسته و بی‌حوصله‌اند و نمی‌توانند کمبود انرژی، کمبود ویتامین‌ها و املاح معدنی را با خوردن وعده‌های غذایی دیگر جبران کنند. همه این‌ها به این خاطر است که گرسنه بودن و نخوردن صبحانه در کوتاه‌مدت به عملکرد طبیعی مغز لطمه وارد می‌کند.
اگر مدت زمان صبحانه نخوردن طولانی شود، مغز قادر به انجام فعالیت طبیعی نیست و یادگیری مختل می‌شود. با بالا رفتن قند خون، «استیل کولین» ساخته می‌شود که در تقویت حافظه نقش اساسی دارد. کودکانی که از خوردن صبحانه امتناع می‌کنند، در انجام تکالیف خود دچار مشکل می‌شوند و قدرت ابتکار آنها کاهش پیدا می‌کند. اگر نخوردن صبحانه به‌صورت عادت شود، عوارض طولانی‌مدت را ایجاد می‌کند و سلامت افراد را به خطر میاندازد.
نخوردن صبحانه علاوه بر کاهش حافظه و قدرت یادگیری عوارض عصبی مانند سستی، بی‌حالی، خستگی، عصبانیت، بی‌حوصلگی و افسردگی را نیز به دنبال دارد.
افزایش خلاقیت دانش آموز با خوردن صبحانه
کودکانی که صبحانه نخورده به مدرسه می‌روند، معمولا در همان ساعات اولیه صبح به میزان قابل توجهی دچار افت قند خون می‌شوند. با توجه به اینکه بیشترین زمان فعالیت ذهنی دانش‌آموزان و یادگیری مطالب درسی صبح است، نخوردن صبحانه سبب کاهش توان ذهنی شده، میزان یادگیری آنها را به ویژه در درس‌هایی که به تفکر نیاز دارند، کاهش میدهد. در حالی که کودکانی که صبحانه می‌خورند، حدود ۲۰ تا ۲۵ درصد انرژی روزانه خود را از طریق صبحانه تأمین می‌کنند.
آنان در انجام تکالیف درسی خود کارایی بیشتری دارند و قدرت خلاقیت و ابتکارشان افزایش می‌یابد. چنین دانش‌آموزانی هیچ گاه دچار افت تحصیلی نمی‌شوند. از طرفی تنوع در مواد صبحانه سبب تشویق کودک به مصرف صبحانه می‌شود و این روش در سنین بالاتر هم رغبت افراد را به صرف صبحانه افزایش میدهد. بنابراین تا جای ممکن سعی کنید از خوراکی‌های سالم در مدرسه برای کودکان تهیه کنید.
سوالات متداول
خوردن صبحانه بر یادگیری دانش آموزان چه تاثیری دارد؟
خوردن یک صبحانه سالم قبل از رفتن به مدرسه با بهبود تمرکز، نمرات بهتر در آزمون، افزایش انرژی، مصرف بیشتر ویتامین‌ها و مواد معدنی و حتی وزن متعادل‌تر مرتبط است.
حذف صبحانه چه تاثیر بر یادگیری دانش آموزان دارد؟
نخوردن صبحانه علاوه بر کاهش حافظه و قدرت یادگیری عوارض عصبی مانند سستی، بی‌حالی، خستگی، عصبانیت، بی‌حوصلگی و افسردگی را نیز به دنبال دارد.
منابع: healthyeating / family-action
