آفت دهان یا آفت دهانی نوعی التهاب است که با ایجاد زخم هایی روی لثه و زبان ایجاد می شود. این بیماری شایع معمولاً درد قابل توجهی را در دهان ایجاد می کند و به دلایل مختلفی اتفاق می افتد. گاهی اوقات آفت دهان زمینه ارثی دارد و برخی مواقع نیز ناشی از حساسیت غذایی است. اما آفت دهان چگونه ایجاد می شود و چه روش هایی برای درمان آن وجود دارد؟ در این مقاله از سرویس سلامت مجله کوروش می توانید با روش های درمان سریع خانگی و طب سنتی آفت دهان و همچنین علت بروز این مشکل آشنا شوید.
آفت دهان چیست؟
آفت دهان نوعی زخم های سطحی سفید با لبه قرمز است که به صورت گرد و یا بیضی روی لثه، قسمت داخلی گونه و زبان ظاهر می شود. به طور متوسط دوره این بیماری از ۸ تا ۱۰ روز است. اکثر آفت ها بدون ایجاد جای زخم و به سرعت بهبود پیدا می کنند. به طور معمول اندازه آفت دهانی کمتر از ۱ سانتی متر است و سوزش و درد خاصی را در دهان ایجاد می کند. درد ناشی از آفت موجب می شود تا افرادی که به آن مبتلا می شوند کمی در غذا خوردن و صحبت کردن دچار مشکل شوند. باید بدانید که آفت دهان مسری نیست و از فردی به فرد دیگر منتقل نمی شود.
بیشتر بخوانید: علائم و روش های درمان تبخال لب و تبخال تناسلی
علت آفت دهان
دلیل آفت دهان هنوز به طور قطع مشخص نیست. مطالعات نشان می دهد که افراد با سیستم ایمنی ضعیف بیشتر با این مشکل روبرو می شود. افرادی که بیشتر به سرماخوردگی و بیماری های ویروسی مبتلا می شوند، بیشتر در معرض ابتلا به آفت دهان قرار دارند. معمولاً وجود برخی شرایط و بیماری ها می تواند زمینه ایجاد آفت را در افراد فراهم کند. همین موضوع می تواند دلیل واضحی بر رابطه آفت دهان و بیماری کرونا باشد. در ادامه به مهم ترین دلایل ایجاد آفت اشاره شده است.
- گاز گرفتن زبان یا لب
- حساسیت غذایی
- استرس و اضطراب
- تغییرات هورمونی
- استفاده از خمیر دندان و دهان شویه های دارای لویل سولفات سدیم
- کمبود ویتامین B
- کمبود روی
- کمبود اسید فولیک و آهن
- مصرف غذاهای تند و اسیدی
- تمیز کردن بیش از حد دندان ها
- آسیب به لثه در دندان پزشکی
- مصرف غذاهایی با طبع خیلی گرم
- وجود باکتری هلی کوباکتر پیلوری در بدن
- عفونت ویروسی
- کمبود برخی مواد معدنی
چه افرادی بیشتر در معرض ابتلا به آفت قرار دارند؟
- افراد مبتلا به ضعف سیستم ایمنی مثل ویروس ایدز
- افراد مبتلا به سلیاک
- افراد مبتلا به کولیت زخمی یا بیماری های روده ای
بیشتر بخوانید: همه چیزهایی که باید درباره بیماری زونا بدانید
انواع آفت دهان
آفت دهان انواع مختلفی دارد که در ادامه به ۳ نوع متداول آن اشاره شده است.
آفت دهانی کوچک
رایج ترین نوع آفت که معمولاً به صورت زخم های کوچک با لبه قرمز ایجاد می شود. این نوع آفت درد زیادی در زمان غذا خوردن ایجاد می کند. آفت دهانی کوچک بعد از ۱ تا ۲ هفته خود به خود درمان می شود. شیوع این نوع آفت حدود ۸۰ درصد است.
آفت دهانی بزرگ
این نوع آفت معمولاً کمتر از آفت دهانی کوچک ایجاد می شود و اندازه آن بزرگ تر از آفت های کوچک است. درد و عمق این آفت ها بیشتر است و درمان آن گاهی تا ۶ هفته طور می کشد. جای این نوع بافت ممکن است برخلاف آفت دهانی کوچک باقی بماند. شیوع این نوع آفت حدود ۱۰ درصد است.
آفت های تبخالی
نوع دیگری از آفت که به ندرت ایجاد می شود، آفت شبه تبخال است که بیشتر در افرادی که سن بالایی دارند ایجاد می شود. این نوع آفت ها معمولاً کوچک و خوشه ای هستند. آفت مشابه تبخال در عرض ۱ تا ۲ هفته درمان می شود. شیوع این نوع آفت حدود ۱۰ درصد است.
علائم آفت دهان
علائم آفت دهانی تا حد زیادی به نوع، شکل و شدن بیماری بستگی دارد. اگر بیماری شکل خفیفی داشته باشد، معمول در مراحل اولیه علائم چندان قابل توجه نیستند. گاهی اوقات علائم آفت دهانی آن قدر ناچیز است که فرد هیچ درد و مشکلی را حس نمی کند و مشکل بعد از ۱ روز برطرف می شود. رایج ترین علائم آفت دهان ایجاد زخم هایی سفید رنگ با اطراف قرمز است که معمولاً درد و سوزش قابل توجهی ایجاد می کنند. اما گاهی اوقات التهاب و شدت آفت بسیار بیشتر است و با درد و ناراحتی نسبتاً شدیدی همراه است. آفت های خیلی شدید معمولاً با علائم شدیدی همراه هستند. برخی افراد با بروز آفت های شدید علائم زیر را تجربه می کنند:
- بروز بی حالی و حالت سرماخوردگی
- سردردهای شدید
- تورم غدد لنفاوی
- افزایش دمای بدن تا ۳۸ درجه سانتی گراد
- مشکل در دفع که معمولاً با یبوست و اسهال ظاهر می شود
بیشتر بخوانید: علت انواع اسهال و روش های درمان آن
درمان سریع آفت دهان
با ظاهر شدن آفت اولین فکری که به ذهن خطور می کند این است که برای آفت دهان چه بخوریم و چه کار کنیم تا هر چه سریع تر برطرف شود. بهتر است بدانید که درمان آفت به نوع و شدت آن بستگی دارد. اما به طور کلی رعایت برخی نکات و استفاده از برخی داروها می تواند به درمان سریع آفت دهان کمک کند. در ادامه به رایج ترین روش های درمان خانگی آفت دهان اشاره شده است.
۱- درمان سریع آفت دهان با رعایت بهداشت
هر چقدر بیشتر به بهداشت دهان و دندان اهمیت دهید، باکتری ها و عفونت ها سریع تر از دهان خارج می شوند. سعی کنید برای درمان سریع آفت دهان روزی ۲ تا ۳ بار مسواک بزنید. لابه لای دندان ها را با نخ دندان تمیز کنید و حتماً از دهان شویه استفاده کنید.
۲- درمان آفت دهان با عسل
عسل یک ضد عفونی کننده و ضد میکروب طبیعی و موثر است. مطالعات نشان می دهد که استفاده از عسل روی زخم های آفت دهان می تواند به درمان آن کمک کند. برای درمان آفت دهان کودکان بهتر است از عسل و روش های طبیعی استفاده کنید.
بیشتر بخوانید: خواص دارویی عسل و طبقه بندی انواع عسل
۳- درمان سریع آفت دهان با جوش شیرین
یکی از روش های مؤثر برای درمان خانگی آفت دهان استفاده از جوش شیرین است. جوش شیرین هم به درمان آفت و هم تسکین درد کمک می کند. برای این کار باید ۱ قاشق چای خوری جوش شیرین را با نصف لیوان آب ترکیب کنید. حالا از این ترکیب برای شستن دهان استفاده کنید. بهتر است ترکیب آب و جوش شیرین را برای ۱۵ تا ۳۰ ثانیه در دهان بچرخانید و بعد خارج کنید. جوش شیرین PH دهان را تنظیم می کند و التهاب و درد را کاهش می دهد.
بیشتر بخوانید: خواص و مضرات احتمالی جوش شیرین
۴- درمان خانگی آفت دهان با پودر زاج
پودر زاج از سولفات آلومینیوم پتاسیم ساخته شده است. از این ماده بیشتر برای نگهداری غذاها و ترشی ها استفاده می شود. اما زاج خاصیت قابض دارد و می تواند به کوچک شدن آفت و خشک کردن زخم کمک کند. برای استفاده از پودر زاج باید مقداری از آن را با یک قطره آب ترکیب کنید و حالت خمیری ایجاد کنید. سپس این خمیر را برای ۱ دقیقه روی آفت بمالید. سپس دهان را بشویید. روزی یک بار این کار را تکرار کنید تا آفت برطرف شود.
۵- درمان سریع آفت دهان با آب نمک
یکی از رایج ترین و مؤثرترین روش های درمان خانگی آفت دهان استفاده از آب نمک است. شاید شستن دهان با آب نمک در ابتدا موجب سوزش آفت شود. اما این کار به خشک شدن زخم و کاهش درد کمک زیادی می کند.
۶- درمان آفت دهان با ماست پروبیوتیک
گاهی اوقات علت آفت مکرر دهان مشکلات روده ای است. مطالعات نشان می دهد که ماست پروبیوتیک می تواند باکتری های هلیکوباکتر پیلوری را از بین ببرد و به درمان بیماری های روده ای کمک کند. از طرف دیگر قرار دادن است روی آفت موجب خنک شدن و کاهش درد و تورم می شود. برای پیشگیری و درمان آفت بهتر است هر روز یک کاسه ماست پروبیوتیک بخورید.
۷- درمان سریع آفت مکرر دهان با روغن نارگیل
روغن نارگیل ضد میکروب است و می تواند به درمان زخم های ناشی از رشد باکتری ها کمک کند. روغن نارگیل خاصیت ضد التهابی دارد و به کاهش درد و قرمزی نیز کمک می کند. برای استفاده از روغن نارگیل باید چند بار در روز مقداری روغن را روی آفت بمالید تا برطرف شود.
بیشتر بخوانید: خواص و مضرات احتمالی روغن نارگیل برای بدن
۸- درمان سریع آفت دهان با پراکسید هیدورژن
برای درمان آفت دهان خانگی می توانید از پراکسید هیدروژن استفاده کنید. برای این کار باید محلول ۳ درصد پراکسید هیدروژن را با مقدار برابر آب رقیق کنید.سپس یک پنبه را به این ترکیب آغشته کنید و روی آفت قرار دهید. استفاده از پراکسید هیدروژن رقیق شده به عنوان دهانشویه نیز می تواند به درمان آفت کمک کند.
۹- درمان آفت با دهانشویه مریم گلی
مریم گلی یکی از مفیدترین گیاهان برای درمان التهاب و برطرف کردن آفت است. برای درمان گیاهی آفت دهان باید ۱ تا ۲ قاشق غذاخوری برگ تازه مریم گلی را با آب جوش ترکیب کنید. ۵ دقیقه صبر کنید و سپس این ترکیب را صاف کنید. اجازه دهید خنک شود و بعد دهانتان را با این ترکیب بشویید.
۱۰- درمان خانگی آفت دهان با سرکه سیب
یکی از بهترین روش های درمان آفت دهان در طب سنتی استفاده از سرکه سیب است. اسید موجود در سرکه سیب می تواند باکتری های موجود در آفت دهان را از بین ببرد. استفاده از سرکه سیب می تواند موجب ایجاد درد شود. بنابراین بهتر است آن را با احتیاط مصرف کنید. برای استفاده از سرکه سیب باید ۱ قاشق سرکه سیب را با ۱ لیوان آب ترکیب کنید و سپس آن را برای ۳۰ ثانیه تا ۱ دقیقه در دهان نگه دارید. سپس دهان خود را بشویید. برای اثربخشی بیشتر می توانید روزانه چند بار از این دهانشویه استفاده کنید.
۱۱- استفاده از مکمل ویتامین B برای درمان آفت
کمبود ویتامین B یکی از دلایل آفت دهان است. مطالعات نشان می دهد که افرادی که روزانه از ۱۰۰۰ میکروگرم ویتامین B12 استفاده می کنند، کمتر دچار مشکلات و زخم های پوستی نظیر آفت می شوند. برای مصرف این ویتامین بهتر است با پزشک خود مشورت کنید.
۱۲- درمان سریع آفت دهان با آلوئه ورا
آلوئه ورا می تواند به تسکین درد و بهبود زخم ها کمک کند. برای استفاده از آلوورا باید مقداری از آن را روی آفت قرار دهید. برای اثربخشی بیشتر باید روزانه چند بار این کار را تکرار کنید.
۱۳- درمان سریع آفت با چای سیاه
یکی دیگر از روش های درمان آفت با چای سیاه ست. برای این کار می توانید چای کیسه ای را بعد از دم کردن و خنک شدن روی آفت قرار دهید. غرغره کردن چای سیاه نیز می تواند به التیام آفت کمک کند.
۱۴- درمان آفت دهان با رب انار
استفاده از رب انار یک روش سنتی برای درمان آفت است. رب انار حاوی آنتی اکسیدان هایی است که به درمان آفت کمک می کند. اما باید بدانید که این کار موجب درد و سوزش زیادی می شود. برای استفاده از خواص رب انار در درمان آفت دهان می توانید مقداری رب انار را با آب رقیق کنید. سپس آن را غرغره کنید.
۱۵- استفاده از موز برای آفت دهان
استفاده از ترکیب موز و ماست در کنار هم می تواند به درمان آفت کمک کند. برای این کار مقداری موز را له کنید و با ماست ترکیب کنید و سپس روی آفت قرار دهید.
۱۶- درمان آفت دهان با دیفن هیدرامین
برای درمان آفت با دیفن هیدرامین باید دهانتان با یا دیفن هیدرامین باید آن را به عنوان دهانشویه استفاده کنید. این کار موجب جمع شدن آفت و درمان سریع آن می شود.
۱۷- استفاده از آنتی بیوتیک برای درمان آفت دهان
زمانی که علائم طولانی شود و فرد درد زیادی را متحمل شود، استفاده از آنتی بیوتیک ها نیز می تواند روش مناسبی برای درمان آفت باشد. در این روش از آنتی بیوتیک ها به عنوان داروی خارجی برای آفت دهان استفاده می شود. می توانید از ژل آفت دهان که در داروخانه ها به فروش می رسد نیز برای درمان استفاده کنید.
۱۸- درمان آفت دهان با تتراسایکلین و دیفن هیدرامین
یکی دیگر از روش های درمان آفت دهان ترکیب تتراسایکلین و دیفن هیدرامین است. برای این کار باید ۲ عدد کپسول تتراسایکلین را با کمی شربت دیفن هیدرامین و ۲ قطره لیدوکائین ترکیب کنید. سپس این ترکیب را برای چند دقیقه روی آفت قرار دهید. به هر حال توصیه می شود برای درمان آفت از روش های طبیعی و خانگی استفاده کنید و در صورت عدم درمان به پزشک مراجعه نمایید.
عوارض آفت دهان
به طور کلی آفت دهان مشکل چندان مهمی نیست و خود به خود برطرف می شود. اما اگر بعد از چند هفته برطرف نشد، ممکن است موجب بروز عوارضی جدی در بدن شود. در ادامه به رایج ترین عوارض آفت دهان اشاره شده است.
- ناراحتی یا درد در زمان صحبت کردن
- احساس درد در زمان مسواک زدن و غذا خوردن
- احساس خستگی
- گسترش زخم در بخش های بیشتر دهان
- تب
- سوزش شدید
روش های پیشگیری از آفت دهان
برای پیشگیری از آفت دهانی باید قبل از هر چیزی به بهداشت دهان و دندان خود بیشتر اهمیت دهید. سعی کنید از غذاهای تند، ادویه ای، شور و اسیدی کمتر استفاده کنید. اگر آفت دهان در اثر استرس ظاهر می شود، بهتر است تکنیک های کاهش استرس و مدیتیشن را یاد بگیرید. برای مسواک زدن از مسواک نرم استفاده کنید و سعی کنید از تحریک لثه و دهان اجتناب کنید. آزمایش های لازم را انجام دهید تا در صورت وجود کمبود ویتامین و مواد معدنی از مکمل ها استفاده کنید.
جمع بندی نهایی
اگر آفت دهان را تجربه کرده باشید حتی با نگاه کردن به عکس آفت دهان می توانید درد آن را حس کنید. مشکلی به ظاهر ساده که موجب ایجاد درد و سوزش زیادی می شود. برای درمان آفت روش های درمانی متفاوتی وجود دارد. بهتر است برای درمان کردن آفت دهان نوزاد و کودکان تنها از روش های خانگی و طبیعی استفاده کنید. در صورتی که مشکل بعد از ۱ هفته کمتر نشد و برطرف نشد، حتماً از پزشک کمک بگیرید.
منابع: smile.stomatology.biz، healthline، healthline
